P R Z E G L Ą D R C L H O Z V,
p o ś w ię c o n y spraw om odbudowy r o ln i c t w a p o ls k ie g o i o ś w ia t y r o l n i c z e j ,
' >
T .R E S 0 :
P r z y k r e , l e c z p ra w d z iw e , . .
i r !7 7 Ki erencw s k i — po w sze ch n a bZKO ła R o ln ic z a — c z y n a u ka in z . Z . M . e r s m w b*. R o ln ic tw a W S z k o lę P o w s z e c h n e j.S z k o le P o w s z e c h n e j.
W ja k im s t o p n iu W s c h o d n ie O b s z a ry W ie
rni ec ż y w i ł y R ze szę ,
_ C h o ro b y W iru s o w e Z ie m n ia k ó w i i c h Z w a l-
• c z a n ie .
- K i l k a uwag do d y s k u s j i o o r g a n i z a c j i I n s t y t u t ó w N aukow ych i S t a c y j D o ś w ia d
c z a ln y c h . .
•' _ W a ru n k i d la s p e c j a l i z a c j i G o s p o d a rs t R o ln y c h ,w P o ls c e .
7 . z o b ra d K o m is ji S z k o ln ic tw a W ie js k ie g o . . 3. i n ż . B. W e rn e r. ,
4-, Ł u c ja 1 K a p io a ( 0 i n ż . M. Z a w a d z k i
6 . i n ż . B. W e rn e r
.w yda ny s t a r a n ie m ■'
SEKCJI ROLNEJ STOWARZYSZENIA TECHNIKÓW POLSKICH W WLK,BRYTAN!
. -S . . .
L 0 NDYN, KWIECIEŃ 19 45 r .
(«hymu ijKTfMWy
T y lk o d la c z /o n k ó w .
1.
PRZYKRE - LEGZ PRAWDZIWE,
P r z y r o z w a ż a n iu sp ra w g o s p o d a rc z y c h lu b in n y c h - z a g a d n i n i a r o ln e b y w a ją c z ę s to p o m ija n e , 'lu b tr a k to w a n e n i e dość g ru n t« ' n i e .
S z e re g f a k t ó w na dowód te g o m ożnaby p r z y t o c z y ć c h o ć b y t y l 1 z o b s e r w a c ji ż y c ia p o ls k ie g o na e m i g r a c j i . - Z ja w is k o t o je d n a K j e s t o w i e l e b a r d z i e j p o w s z e c h n e ,z a ró w n o w c z a s ie j a k i p r z e s t r 2 n i . J e d y n ie b o d a j w p a ń s tw a c h p o łu d n . - a m e r y k . M i n i s t e r s t w u R o ln i« ' tw a p o d le g a ją d e p a r ta m e n ty p r z e m y s łu ! ^ m i g r a c j i , n a w e t g ó r n i c t # K ie d y ś P e d .J a n L u t o s ła w s k i w y r a z i ł s i ę , że w P o ls c e s łu s z n ie js z ® , b y ł o p o w ią z a n ie h a n d lu w r e s o r c i e m i n i s t e r j a l n y m z r o ln ic t w e m , n i'
z p rz e m y s łe m .
A le n ie o t o nom o b e c n ie c h o d z i. Checemy r z u c ić k i l k a u#jl n a ś w ie t l a j ą c y c h p r z y c z y n y te g o - j a k go n a z w a liś m y - p o w sze ch n e j
z ja w is k a . x
x x J
P r z y c z y n y t e t k w ią c o n a jm n ie j c z ę ś c io w o w n a t u r z e r o l n i c 2;
ja k o zawodu i w w a ru n k a c h ż y c ia w s i. (N aw ia sem m ów iąc : n i e z a # r o z r ó ż n ia s i ę n a l e ż y c i e t e dwa p o j ę c i a ) .
G o s p o d a rs tw o r o ln e o w i e l e b a r d z i e j a b s o r b u je c z ł o w i e k a ; # ' j a k i k o l w i e k in n y w a r s z t a t p r a c y . N ie ma mowy o ś c is ły m p r z e s t i # g a n iu o ś m io - g o d z in n e g o d n ia ro b o c z e g o ; s p o c z y n e k ś w ią te c z n y m ig n i e j e s t z u p e łn y .P o w o d u je t o z m ę c z e n ie , k t ó r e o d b ie r a ch ę ć z a j i j w a n ia s ię s p ra w a m i, s t o j ą c y n i p o z a z a k re s e m z a ję ć d n ia b ie ż ą c e g 1 W n i e k t ó r y c h o k r e s a c h r o k u p o p r o s t u n i e s t a j e t e ż c z a s u ^ n a ż y d
o r g a n iz a c y jn e . - Tym czasem b e z n ie g o n i e da s ię p o m y ś le ć o t. z #
" o b r o n ie in t e r e s ó w za w o d o w y c h ", c z y in n y c h p o c z y n a n ia c h p o d o b n i A w a r t k i n u r t ż y c ia s p o łe c z n e g o n i e o d k ła d a z a ł a t w ia n i a spraw ^ z im y lu b d n i d e s z c z o w y c h . Doda jm y do te g o r o z p r ó s z e n ie w t e r e n i e<
wówczas ja s n y m s ię s t a n i e , j a k d u ż y " h a n d ic a p " m a ją l u d z i e m ia s w s to s u n k u do l u d z i w s i.
Z n a t u r y zawodu w y p ły w a t e ż in n e - m n ie j m a t e r j a ln e p o d fj ś c ie do s p ra w e k o n o m ic z n y c h . . W pływ r o l n i k a na d o ch ó d j e s t o w i6 b a r d z i e j o g r a n ic z o n y , n i ż w w i e l u in n y c h zaw odach. K u p ie c n p . . k r e s i e z ł e j k o n iu n k t u r y może n a w e t z a w ie s ić i n t e r e s na k o ł k u , jpy.
r z u c ić s ię do in n e g o - r o l n i k m u s i z ie m ię u p r a w ia ć r ó w n ie ż i # gd y n i e d a je mu t o d o c h o d u . Żadna s p e k u la c ja n i e pomoże na k l ? s
wy n i e u r o d z a j , , I
T o , że r o l n i k ma do c z y n ie ń la z p r z y r o d ą o d b ija s ię te-h w in n y sp o só b na s p o s o b ie je g o m y ś le n ia , u s to s u n k o w a n ia s ię do j c i a w o g ó le . Gdy w b u c h a l t e r i i c z y t e c h n ic e m a te m a ty k a usuw a w i^
w ą t p l iw o ś c i - w r o l n i c t w i e są w c i ą ż ^ j a k ie ś w a r u n k i, w za je m n e # l e ż n o ś c i , k r z y ż o w a n ie s ię w pływ ów n i e z l i c z o n e j i l o ś c i c z ę s to z b a d a n y c h e le m e n tó w . M a ło j e s t z a b ie g ó w napewno s k u te c z n y c h , z , g u ły k a ż d y z n i c h ma z n a c z e n ie w z g lę d n e . Tu t r z e b a s z u k a ć ź r ó d ^ k o n s e rw a ty z m u w s i i t e g o , co c z ę s t o b a r d z o b ł ę d n i e nazyw a s ię
c o f a n ie m " ! To rze ko m e z a c o f a n ie j e s t z b a w ie n n ą t a r c z ą p r z e d p 0^
chopnym sto so w a n ie m - z d o b y c z y w i e d z y , k t ó r e j ^ c z ę s t o z a p o m in a ją c ; o p ie r a ro z u m o w a n ie no t e o r i a c h p o d a ją w n io s k i ja k o p e w n ik i,
i # W r e s z c ie z n a c z e n ie s w o je ma i t o , ż e r o l n i c t w o - ja k o 2 d za zawodowa - z a z ę b ia s ię z w ię k s z ą i l o ś c i ą z a g a d n ie ń , n i ż w* j dza zawodowa in n y c h s p e c j a l n o ś c i. T e c h n ik a w ła ś c iw a , s p ra w y e j m ic z n e i s o c ja ln e , h y g ie n s i t p m a ją d la k a ż d e g o r o l n i k a w ię k s # ’
z n a c z e n ie , n i ż n p . d la m e c h a n ik a , r o ln ic t w o i t e o s t a t n i e zagadh>&
Ta o s t a t n i a w ła ś c iw o ś ć ms t e n s k u t e k , że z a g a d n ie n ie t a k i e g o , k t ó r e w in n y m z a w o d z ie może b y ć n a ś w ie t lo n e p r z e z ja d 1 go c z ło w ie k a - w r o l n i c t w i e wymaga z e s p o łu s p e c j a l i s t ó w . - St ąd, o r a g a n iz a c je r o ln i k ó w p o w in n y p ra c o w a ć in t e n s y w n i e j i s p ra w n i« # n i ż in n e , a ż e b y innym ' d o ró w n a ć . W ś w i e t l e zaś w aru nkó w om ów io*#
na w s t ę p ie t r u d n o ś c i t a k ie g o d o ró w n a n ia s t o j ą s ię je s z c z e w ie *
p o p u la r y z a t o r z y x x c. d. na s t r , 28,
i n ż . Z ygm unt K ie r s n o w s k i POWSZECHNĄ'SZKOŁA ROLNICZA
c z y
NAUKA ROLNICTWA W 'SZKOŁACH POWSZECHNYCH.
z w. zawodowe wy
c e n ie mas r o l n i c z y c n / o p r łic t , na v — s z k o ła c h za w o d o - c z y n a ^ w p ro w a d z e n iu p r z e d m io tó w r o ln y c h do p ro g ra m u s t a r s z y c h Czy p r z y g o to w a n ie zawodowe o g ó łu r o ln ik ó w / t«
k s z t a ł c e n i e mas r o l n i c z y c h / o p rz e ć ha s p e c ja ln y c h
^ c h s c z y n a w p ro w a d z e n iu p r z e d ™1 r o ln y c h 0.0 -- la s s z k ó ł p o w s z e c h n y c h na w si?
Za p ie rw s z ą , z t y c h k o n c e p c y j y ^ p o w ie d z ia ła s ię z d e c y d o w a n ie Rom.
S z k o ln Qnv p * ii -Ronei S*fcQ-3fiow.i0^ o bo żelazo o ię no.poisyj.^cic .'s p r z e c iw t r o n v ^ » k t ó r y c h c z ło n k ó w P o d k o m is ji S z k ó ł R o ln ic z y c h
i ^ z y K o m is ji Odbudowy i R e fo rm y u s t r o j u s z k o ln e g o p r z y 1 OP.
Chyl . - p n i 2 a
N ie n ip r jo wq+-n i i w n ś c i że p ra w d z iw e u p o w s z e c h n ie n ie w ie d z y r o i -
“ « » 3 W P w W w ' 01«
N ie p rę d k o o |v 7 n o tr z e b n e j e s t p r z y g o to w a n ie o a p o w ie a n ic n naucz.,
“ t ó i ? j k f f i o P? " h o p r ż y g o to w a rd e n a u c z y c i e l i w x n n o ^ s ię z a - J a lo ia jp r ę d z e J p o w o jn ie - a s t j d i o d p o w ie d z na p o s ta w io n e n a W s tę p ie p y t a n i e j e s t h a rd z o na c z a s ie .
t t po d tym w zględ em
' t a l z r i l l a r S o ^ e l S - l a t a c i / ' J e 4 ś l i s k u t k i t e o k a ż ę s i ę n i e -
« a ś 2 l® ewy' * S ^ R P? Ch I l e n i e d a , a. z m ia n a y m g a e ^ * W W r . « - A w h d | i ; « i c h S t - c z o k i A n i a n i j e : owoce. , ; . d y s k u s ja w ię c n a te h . te m a t j e s t w skaza na.
Czy k a ż d y r o l n i k -p o w in ie n 3a,',h ilc t tem u n i e z a p r z e c z y ...
P T / „ • ; „ ni~VPęf> _ w tym w ypa dku o d p o w ie d ź j e s t ł a t w y Sd b ^ " o is ię g n ię c ia SY d I i / 0S j \ ^ e S f ę d z i e ł W . d ą ż e ń w d a l s z e j p r z y s z ł o ś c i .
. ~ ^ „ i nm n iż s z y - może b y ć ro z u m ia n e
*? ó ż riQSZtą " sam? o k r e ś l e n ie : P o d k ła d u o g ó ln e g o w y k s z t a łc e n ia . . . J e - 2eT?l e * ■ T e n PQziora z a le z y 0 ? - I: r o l n i c z e j b ę d z ie u k o ń c z o n e p ię ć . i l a s ? rZ3r^ ę S a - t ó -poziom b ę d z ie n i ż s z y , n i ż j e ż e l i s i ę
^ o ł f ; ° ł y a^ S f p ^ e ł n y c h S ie d f iiu k la s a c h s z k d ły p o w s z e c h n e j.
^ z y k sfe*4 w y p ły w a Jed en ' ę ^ ^ l ^ l / ^ h ^ ^ d w u o / o s t a t n l ć h l a t
$ z ? Z tz i y g o s p o d a rz zdobyw a s | ^ w i i; | g w ra n a c h - - ta liie g o B °w 9z e c h n e J _ :t o p o a W Z M o n i. p o z z ł g o s p o d a g z b ę _ g t o o j u B ę d z ie t r u d n o . 5 g £ 5 3 & j S a k w a l a t a s z k o ły r o i ! ni 0 m i k / po 5 k la s a c h , s z jio ły P je d n e j, d r u g i e j , a p o te m do n0 Z e3 “ t o - z czasem w y s ta r c z y y CZać p rz y jm o w a ć t y lic o a b s o lw e n tó w U l * * d a ls z y c h , s z k ó ł r o l n i c z y c h ^ d u ¿ o ż io m j e j p o d n o s ić . . - 0 ł N e j s z k o ły p o w s z e c h n e j, a ż e b y b o z u ru u r
-p rz e w id y w a n ie p rz e m a w ia za 3;, r j e d n a k l i t y l k o t o d a l e k o _ t /0 r o j n e j e s t w c a le s k o ra p lilc o w a - g - c o łę r o l n io z a o d rę b n a ? ^ j d ^ f k io b r y m r o l n l Ł i e m
8 ? y r s z t a t e r o . B yć m oże, i ż * 0 l e ,c a rz ma d0 o z y i
¿ 4 n ^ b r — l 0k a r ? esu , HSÓ?nd l a t l g o \ i e może b y ć n ie d o u c z o n y c h l ę k a -
O T Ł a z .ż y c ie m lu d z k im . i d ia tę g . ,., • “ • A •
' .y v t e g o / 'ż a : mh do c z y n ie n ia z n a t u r ą 1
3 T iu d iio ś c i i e k a r z a ^ w m i k h ^ n a i e ż y do p r z y r o d y . A le o b c h o d z i Ł e iiJ yi>od-3-> b o o r g a n iz m ^ 0? g a n iz m . R o l n i k za ś ma d o c z y -
f - a r z a V ; z a s a d z ie t y lic o t e n je d e n o x | j - _ ' . . . Ł z n iin e r a _ l o g - i ze ś w ia te m z w i e r z ę c y ^ ^ z ja w is k a m i f iz y c z n y m i g l e b y j i ) n ia lJ 2 n^ l i Q Nami ^ r ? y 5 Qm u - i - i w r e s z c ie o ty m c o : t o j e s t o p ł a ó a l - in >0Szy n a c h cos. w ic d z io c m u s i 1
Sc g o s p o d a rs tw a . ' . / ... '
- 3 -
J e ż e l i w ię c w c ią g u dw u ch l a t n a u c z y ć t r z e b a - j e ż e l i n i e w s z y s t»
r z e c z y , t o p r z y n a jm n ie j w s z y s t k ic h n ie z b ę d n y c h p o d s ta w - t o t y r o l n i c z e s ta n o w ić m uszą p o d s tawę n a u k i, a t . zw„ o g o ln o ic s z c e '1 - d o d a te k .
J e ż e l i w ie c w p ro w a d z e n ie p r z e d m io tó w r o l n i c z y c h d o s z k ó ł pows^
n y c h m ia ło b y o d p o w ia d a ć c e l o w i , t o j^ o .o n ik o fc y t o cle ia o « .o C*.t% g.lł t a t r d e k l a s y S3k , P 0WSZŁ n a s z k o łę r o l n i c z ą , Jciyuy 4"""
n i.e 'OOB^dO :: «yv; ■ainuj.l ...'....? j ~ n
p o w in n o b y ^ r ^ e m ¡ £ ^ ¿ ^ 3 n a u k . “ ■ i .
s z k c rw r c łr J . o z o 'h / k a ś k k s ta n o w ić p o w in n y a u : ' i d k l k c
n n c z y c n w p e js o m : s z e rs z y m - o t y ie ^ w .■ •
b a rd z o różno ro dn ie typy? s z k o ły że ń sks e o.i.a i - ' * / ' , y
d r o b i a r s k i e , p s z c z e l a r s k i e , r ■■
tw i p r a c p o z a w ł SZko ł:y w a r z ;/1
k i e d l a r ó s ie •cm, J a n z . S...C. C wj. e j " .
Tc t e ż n a w y r jS| «7 Vł s i ę ’ pi*p G2; s z k o łę
.dow g mas r
że z a g a d n ie ń
•, sad o r a ł. oz a ,
ty p ó w g o s p o d a i m m i go spod.:
t o w s z y s tk o p o łą c z y ć
) s i e d z o n iU Kom. S z k o ln .
wy a o zy o a n.’. .o.*
W* _ -3 ~y ~ C , J a'l vŁ J *./ -•.’.y i x ** nJ ' c-S,-*/? '-V'-» ry rv •*
. • ..«-l-z-ii-i-f .* o Vir-'
z k o ł y i
a» 7, 0ł?’O - , ^ rri ->
>_■ :i.k »> Jp o n o n> *nn -7,0*V!
gf- 3. Czy c e l w y ra ż o n y w p y t a n i u p ie r w s z y m d a s ię , k i e d y k o l w i e k ^ im a ć w p e łn i? - C h o d z iło b y w sz a k o b a r d z o w ie lk ą r z e s z ę m ł o d z i ^ s z k ó ł n iż s z y c h r o l n i c z y c h m u s i p o w s ta ć t y s i ą c e . _ ,Mimo t o o d pow i d z ie ć m u s im y ; T a li ! 0 i l e je d n a li t r u d n o o k r e ś l i ć k i e d y t e n c , b ę d z ie m ó g ł b y ć o s i ą g n i ę t y w p e ł n i o t y l e w c a le ła t w o s t w i e r d z ą
że p r z e z z a s t ą p i e n i e n iż s z y c h s z k ó ł r o l n i c z y c h n a u n ą r o ln i c t w a , s z k o ła c h p o w s z e c h n y c h a n i t r o c h ę n i e p r z y ś p ie s z y s i ę te g o v o z v , n i a . C h o d z i p r z e c i e o pew ną i l o ś ć d z i e c i w o k r e ś lo n y m w ie ^ ry m d a ć t r z e b a ; s a le s z k o ln e , n a u c z y c i e l i i o d p o w ie d n ie pomoce n e . P ro b le m n a u c z y c i e l i b ę d z ie n a jw a ż n ie js z y m .'
Czy w o d r ę b n e j s z k o le - c z y w s z k o le p o w s z e c h n e jt r o l n i c t w a . u c z y ć r o l n i k . N a u c z y c ie l r o n i c t w a m u s i w ię c p r z e j ś ć s z k o łę o , c z ą , o d b y ć p r a k t y k ę r o l n i c z ą i u z u p e łn ić p r z y g o to w a n ie p e d e g g m i p r z e d m io ta m i.
T a k ic h n a u c z y c i e l i s p e c ja ln y c h p o t r z e b a b y b y ł o d u ż o w i ę c e j , b y r o l n i c t w o m ia ło w e jś ć d o p ro g ra m u s z k ó ł p o w s z e c h n y c h , p^ |
s z k o łę t ę k o ń c z y ła b y r ó w n ie ż d z i e c i , k t ó r e n a r o l i p ra c o w a ć n i S ta je m y ń u t a j w obec p y t a n i a n a jw a ż n ie js z e g o ;
4 . Czy w s z y s t k ie d z i e c i n a w s i muszą, s ię ,....uczyć r o l n i c , t w ^ . cP, - ( p o w ie d z n a t o p y t a n i e może b y ć t y l k o je d n a ; n i e h o
z u m ie ~ n i e r o z u m ie n a jw a ż n ie js z y c h , n a jż y w o t n ie js z y c h ege p o ls k ie g o ż y c i a t a k p r z e d w o je n n e g o , j a k i t e g o , k t ó r e n a s c z "
>■ M ie liś m y n a d m ia r l u d n o ś c i r o l n i c z e j . 0 ty m w ie d z ą w s z y s c y , ji
n a d m ia r - b y ć może - o k a ż e s ię po w o jn ie m n ie js z y . A le t o w c a ^ - ; z n a c z y , b y go ju ż w c a le b y ć n i e m ia ło . N ie z n a c z y w s z c z e g o byśm y n ie ' s t a l i w obec g r o ź b y ponow nego n a r a s t a n i a te g o naom
N a d m ia r l u d n o ś c i w i e j s k i e j p o w s ta w a ł s t ą d , że n i e b y ł o
ze w s i d o m i a s t , co znów p r z e d e w s z y s tk im spowodowane b y ł o - w . ń b r » n ą s z e r o k ic h r z e s z h a n d lo w e j l u d n o ś c i m ia s t e c z e k p o l s k i c n a .
n a p ły w e m nowego e le m e n tu ^ i b ) n i e d o ś ć r o z w in ię t y m u p rz e m y s ło w i K o n s e k w e n c je w o jn y i u ś w ia d o m ie n ie s o b ie p r z e z w s z y s t k ic h c z n o ś c i rozbudoVi/y p r z e m y s łu k a ż ą p r z y p u s z c z a ć , że s t o s u n k i
s ię z d e c y d o w a n ie z m ie n ia ć . A ż e b y je d n a k do z m ia n y ^ s to s u n k ó w 2 w a d z ić p r ę d z e j i w sp o só b j a k n a j r o z s ą d n i e j s z y z g r a ć t r z e b a w ^ k ie r u n k u w s z y s t k ie p o c z y n a n ia o g ó ln o -p a ń s tw o w e . P o l i t y k a s z a
j e s t z a ś je d n y m z w a ż n ie js z y c h p o c z y n a ń na t e j d r o d z e
j u ż w w a ru n k a c h p r z e d w o je n n y c h - n ie je d n o d z ie c k o w s i zdobyć 4
zawodowe p r z y g o to w a n ie w ty lu k ie ru n m u . 3 n i e ° n i a ł a n ie m a l w y łą c z n ie w w i e l k i c h m ia s t a c h i lu d n o ś ć w i e ń c a m e n u n m o ż n o ś c i" z n i c h k o r z y s t a ć , . .. v ,g: ;::V
■ W a ru n k i Ipowodu ją ć e n a ^ s - t ą n i e j - ń a d M a ^ _ - l ^ o ą c - i w i e ^ * e j ^ w y t - w o r z y ły : w f> o ls c e z w y c z a j d z i e l e n i a ■■gcspodaistv_ ^ny. P
d z i e c i : To k a t a s t r o f a l n e w s k u tk a c h z ja w is k o b y ł o g ło w ią F J W n i k ł e g o
S O o f o o ^ t a ^ S ^ o 1^ J P f lS " m a łe j k a s n o ś o i n a s f c u t A l l t a d a o j i s e r w it u t ó w . A i l o ś ć g o s p o d a rs tw k a r ło w a t y c h n i e z m n i j y t
t y l k o r a c z e j w z r o s ła ! w " ' ’ ■ , ' ■- .•
- K o m a s a e ja ■'s z a ó h o w n ic b y ł a S y z y fo w a p r a c ą . W m i d j s e u j ® p rz e p ro w a d z a n o - w d r u g im Ezaonh ° ^ ^ a^ f S| o I t a ł y p rz e p ro w a d z o n e -
S1 t , że z a n im f o r m a ln o ś c i p r a w ie ..jm a o a c j d z i a ł k i w bre w duż p o w s ta w a ły n a skom asow a nej p o w ie r z c h n i nowe d z i a ł Ł i , w nre w . w s z e l k i e j g o s p o d a r c z e j l o g i c e w y k r o jo n e ,
• - Bez w z g lę d u na t o , c z y u s ta w o w y z ie m i ^ z o s t a n ie w p ro w a d z o n y , o z y n i e - w ą t p l iw o ś c i za ¿ 0ws-taną w a ru n S i u m o ż liw ia - d z i e l e n i a z ie m i n i e Z n i lm i e , 3e ?®Ja n l ^ f e o d p ły w d o m ia s t b y ł
ję e e je g o z a n ie c h a n ia . W p ° * ” S f S x , ’ 8 pomiroo i ż u s ta w y o n i e p o d z i e l - w ię k s z y ^ n ie b y ł o te g o r o d z a ju d z ia ło » /? P
h o ś c i n i e b y ło .
S z k o ln ic t w o może i p o w in n o .p d e ^ ra c ^ s l ? Za n ie w m ia - s t r u k t u r y r o l n e j . To w ł a ś n i e : w in n y * s z k o ły , te c h n ic z n e ? r z e m i e ś l n i -
•S ta c h ..w o je w ó d z k ic h P ° d aJ ^ J o ln iS z e N ie t y l k o n i e w s z y s t k ie d z i e j e i h a n d lo w e , a o b o k n i c h r ° l n i c z e m • * a ł c e n i e r o l n i c z e - le c z b i je d n e g o g o s p o d a rz a p o y 1^ ? ' V d z i e c i b e z r o ln y c h z w ła s z c z a ? p o w in - V!. v / i c l u ..w y p a d k a c h , g d y .^ c h o d z i. . ec in n e g o n i ż r o l n i c t w o ho s ię j c z a in te r e s o w a ć 1 u m o ż liw ić ira
zawodu..
, . r>nl n i c ze i do w s z y s t k ic h s z k ó ł p o w s z e c h - P r o j e k t w p ro w a d z e n ia n a ^ m o ż liw o ś c i i ju ż t o n w z g lą d w y - h y o h n a w s i p r z e k r e ś la w s z y s t k ie t e m o z i i w o s c i j
s t a r c z a , b y p r z e c iw s t a w ić mu s ię k a t e g o r y c z n ie . . .
i „„„ w io mnea b v ć je d n a k \/y k o r z y s t anę d l a
5. C z y ^ z k o ł y _ j e o w ^ t i k . w i z y s t k i e
£ 2ln ic z e g o p r j jy g o .to ^ Ł h L ^ - U ^ ^ - d n j i in n y m i . w łą c z n ie / wyma- o d m ia n y s z k ó ł r o l n i c z y c h / z og cr0O.u p r z e d m io tó w p r z y r o d n ic z y c h , g a ję u w z g lę d n ie n ia w P ro g ra m a c h s z e re u p r z ^ ^ r o l n i c z e , na k t ó r y c h o p rz e ć s ię mogą d o p ie r o w ia a i, * . ,
_ . z w i e r z ą t , m ik r o b io lo g ia ? m in e r a lo — , B o t a n ik a , z o o lo g ia , a n a t ^ im s i l n i e j s z y n a c is k p o ło ż y g i a - t o są t e P rz e d m io ty p o d « a w o w o ^ _ -tym m n ie j, c z a s u z a jm ą s ię w s z k o le p o w s z e c h n e j n a P z a ty m b ę d z ie p o z io m t e j o s t a t n i e j , one w s z k o le r o l n i q z e d r ty m ¿ to w a n ia o g ó ln o k s z t a łc ą c e g o j a k i e J e d n o c z e ś n ie n i e z e p s u je t o p r z y g e t w te dy? j e ż e l i u j ę c i e t y c h
j e s t z a d a n ie m s z k o ły P ° ^ l a s c e ló w r o ln i c z e g o w y k s z t a łc e n ia b y - P rz e d m io tó w b ę d z ie t a l i i ® , b y ® la f l u * g r u n t o w n ie , a n i e po m a- ł o n a jw ła ś c iw s z e . Z ~ ° l^ d K S t V p r z y r o d n ic z e o. w i e l e w ię c e j r o z s z e - coszem u p o tr a k to w a n e p r z c L r iio y p n a u k a ję z y k a o b c e - r z ą h o r y z o n t y u c z n ió w s z k o ły p o w s z e e n n e j? r .
gO. , . :•■;■: -
- 5 -
i n ż . B o g u s ła w Werner' W JAKIM STOPNIU WSCHODNIE OBSZARY'
n i e m:jtc ż y w ił y r z e s z e»
W p r a s i e n i e m i e c k i e j c z ę s to s p o ty k a m y s ię ze z d a n ie m , że. Wschód N ie m ie c t . j . o b s z a r ,na w schód od l i n i i O d ry - N is a Ł u ż y c k a b y ł w ty m s t o p n i u ży w ic ie le m R z e s z y Ś ro d k o w e j i Z a c h o d n ie j, i ż p o z b a w ie n i e R z e s z y t y c h o b s z a ró w w y w o ła ło b y k a t a s t r o f ę g o s p o d a r c z ą , o r a z g łó d w B e r l i n i e i n a " Z a c h o d z ie " P a ń s tw a e W . n in ie js z y m a r t y k u l e _ p r a g n ę o ś w i e t l i ć t o z a g a d n ie n ie , p o w o łu ją c s ię n a p o g lą d y sąmychżs N iem ców .
V o lz p r z e d s t a w ia . nam d r o b ia z g o w o h a n d e l z ie m io p ło d a m i t j . p s z e n i c ą , ż y te m i z ie m n ia k a m i, o r a z h a n d e l b y d łe m i n ie r o g a c iz n ą na
" w s c h o d z ie " R z e s z y N i e m i e c k ie j . Pod p o ję c ie m "w s c h o d u " V o lz r o z u m ie P r u s y W s c h o d n ie , P o m o rz e , Ś lą s k , R e je n c ję P o g r a n ic z e , o r a z
c a łą p r o w in c ję B ra n d e n b u r g . C za sa m i w p ro w a d za V o lz je s z c z e t e r m i t
" ś c i ś l e j s z e g o w s c h o d u " i w te d y b i e r z e p o d uwagę w y ż e j w y m ie n io n e o b s z a ry ., a le bez. r e j c n c j i P o ts d a m i b . r e j e n c j i S t r z a łó w . J a k ^ w i- d z im y o b s z a r om aw iany p r z e z , V o lz a z w y ją t k ie m o b -sza ru r e j e n c j i dam p o k ry w a s i ę z te re n e m Z ie m N a d o d r z a ń ś k ic h .
Na p o c z ą t k u s w e j p r a c y V o lz w y k a z u je , i ż z a ró w n o P r u s y W s c h o d i#
ja k r ó w n ie ż P om orze i Ś lą s k p o z o s t a w a ły w ś c is ły m k o n t a k c ie h a n d l 0' wym z obecnym n a szym w /e jc w ó d z tw e m P o z n a ń s k im i P o m o rs k im . P o z w o li s o b ie za Y p lz /e m p o d a ć n a s t ę p u ją c e z e s t a w ie n ie :
I T a b . I . *
H a n d e l z w o j. P o z n a ń s k im , P o m o rs k im i p o r t a m i /G-daxw
" V " !- ' w . '. . V ■ . .. ■_________
b y d ł o ______ n ie r o g a c iz n a ^
iy s ła n o o trz y m a n e _______ wv s ła n o o t r z y j P r u s y W s c h o d n ie i
8 4 5 oO
p o r t y " 25oo 555oo 75oo
P om o rze i p o r t y 16ooo 3ooo 965oo 750°
Ś lą s k d o ln y i g ó r n y 51500 35oo 3825oo 15 00
__ ^ Z e s t a w ie n ie n a s z e t y c z y s i ę 1912 r o k u .
Z k o l e i p r z e c h o d z i V o lz do czasów , p o w o je n n y c h t j . do 1 9 2 7 ^ r o k u , o r a z do 1928 r . Z b io r y p s z e n ic y w N ie m c z e c h w 1 9 2 7 /2 8 1 w y n o s iły 3, .58 7.0 00 t o n , ■ z c z e g o na "w s c h ó d " p r z y p a d a ło t y l k o 845 t y s , - to»*
Z b io r y t e s t a n o w i ł y ■ p o k r y c i e s p o ż y c ia w e w n ę trz n e g o i u m o ż liw ia ły p e w ie n wywóz. P r z e d s t a w ia ł s i ę on n a s t ę p u ją c o ;
1 / w e w n ę trz n y do "W s c h o d n ic h ", c z ę ś c i R z e s z y 1 3 6 .6 0 0 t o n t j . ló ^
z b io r ó w " w s c h o d u " , _ ,A
... 2 / do B e r l i n a i S ą k s o n ji w y s ła n o 3 8 .0 0 0 t o n t j . - 4, 5 % z b i ó r o'
" w s c h o d u " ,
3 / do p o z o s t a ły c h o b s z a ró w n a z a c h o d z ie R z e s z y - 1 2 ,2 6 0 t o n tj«
1 , , 3
4 / z a g r a n ic ę w y w ie z io n o 1 0 4 ,3 2 0 t o n t j . 12 . % . Razem wywóz w y n o s ił 1 5 4 .6 8 0 t o n t j . 18, % z b io r ó w .
P o n ie w a ż je d n o c z e ś n ie "w s c h ó d " d o s t a ł od R z e s z y 11 4 t y s . t o n j p s z e n ic y , a z z a g r a n ic y s p ro w a d z o n o n a "w s c h ó d " 6 t y s . t o n t j . r ^
120. t y s , t o n , w ię c o s t a t e c z n a p r z e w y ż k a w yw ozu na d p rz y w o z e m ze
"w s c h o d u " n a " z a c h ó d " R z e s z y s t a n o w i ł a t y l k o 34 t y s . t o n t j . o k o i 4 f 0 z b io r ó w . P o n ie w a ż Z ie m ie Z a c h o d n ie i P ru s y W s c h o d n ie stanów*®
c j. a s n ie js z e p o j ę c i e n i ż "w s c h ó d " N ie m ie c , ta le p o j ę t y j a k t o ju ż J w y ż e j w s k a z a liś m y , wywóz p s z e n ic y w y n o s ił m n ie j n i ż 5o t y s . t o n 3 ^ p r z e d s t a w i a ł p o z y c ję w p r o s t n i k ł ą . C y f r a t a j e s t z b y t n i z k ą , ja k
z d a ls z y c h o p ra c o w a ń w y p a d n ie w y n o s i on a o k . 4o t y s . to n .
Z b lo r y ż y t a w y n o s iły w N i orać z o c h w 1 9 2 7 /2 8 r o k u 7. 680 t jr s t o n 2 cze g o p r z y p a d a na "w s c h ó d " o k o ło 3 .2 0 0 t y s to n .
1 / Wywóz w e w n ę trz n y do " w s c h o d n ic h " c z ę ś c i R ze szy - 354 t y s t o n
t j . 11 % z b io r ó w "w s c h o d u ", „
2 / do B e r l i n a i S a k s o n ii w y w ie z io n o 1 1 8 .2 0 0 t o n t j . 3. %,
3 / do p o z o s t a ły c h o b s z a ró w na Z a c h o d z ie R ze szy - 6 0 .6 4 0 t o n t j . 2%
4 / z a g r a n ic ę w y w ie z io n o 254 t y s „ t o n t j . 8%, ra ze m w ię c wywóz ż y t a s t a n o w ił 4 3 2 .8 4 0 t o n t j . 13 % a le "w s c h ó d " s p r o w a d z a ł z
" z a c h o d u " N ie m ie c 46 t y s . t o n , a z z a g r a n ic y s p ro w a d z a ł 8 .8 0 0 t o n - ra z e m 54 t y s . to n . O s t a te c z n ie w ię c n a dw yżka wywozu nad p r z y wozem w y n o s iła 378 t y s . t o n t j . o k o ło 12% z b io r ó w "w s c h o d u ".
P o z y c ja t a te ż j e s t n ie w y s o k a .
Mąka - M ły n y na " w s c h o d z ie " p r z e r a b i a ł y 70 % ż y to . i 30 % p s z e n i c y , w e w n ą trz w s c h o d n ie j c z ę ś c i R z e s z y zakupyw ano 1 5 9 .2 0 0 t o n mą
k i , wywóz do B e r l i n a i S a k s o n ji s t a n o w ił 1 4 8 .6 0 0 t o n , do p o z o s t a ły c h o b s z a ró w n a Z a c h o d z ie R z e s z y 145 t y s . t o n , z a g r a n ic ę zaś w y w ie z io n o 22. 500 t o n , ra ze m w y w ie z io n o 3 1 6 .1 0 0 t o n m ą k i, a le "w s c h ó d " o t r z y m yw ał z R z e s z y - " z z a c h o d u " l o l . 700 t o n , a z z a g r a n ic y s p ro w a d z a ł 4 .1 0 0 t o n , ra ze m lo 5 . 800 t o n . 'O s t a t e c z n ie na dw yżka - wywozu nad P rzyw ozem w y n o s iła 210 t y s . t o n m ą k i ze "W schodu R z e s z y ". P o n ie w a ż m ły n y p r z e r a b i a ł y ja k m ó w iliś m y 70% ż y t a i 30% p s z e n ic y , a p o n ie w a ż ż y t o d a je w y d a te k m ą k i ró w n o 70%, a p s z e n ic a 68%, w ię c o w e j p o z y c j i 210 t y s . t o n w y w ie z io n e j m ą k i o d p o w ia d a 9 2 .6 0 0 t o n p s z e n ic y i 210 t y s ,
to n £ y t a . .O g ó łe m W ^ ó z ‘-p3Z o fi± c s V & ą d ź w z i a r n i e , b ą d ź w mące p r z e - ra c h o w a n c j na z ia r n o w y n o s ił 34 t y s , t o n i 92 t y s . t o n t j „ ra ze m
¿26 t y s . t o n , c z y l i 14. B% c a ł o ś c i z b io r ó w p s z e n ic y na " w s c h o d z ie " . J e ś l i c h o d z i o ż y t o t o po d o d a n iu d o i l o ś c i w y w ie z io n e g o ż y t a 378 t y s . t o n , i l o ś c i m ą k i w p r z e r a c h o w a n iu na z ia r n o t j . 2 1 o t y s . t o n o trzym a m y o s ta te c z n ą sumę wywozu ż y t a , a t o 588 t y s , t o n , c z y l i 18 4%
c a ł o ś c i z b io r ó w ż y t a n a " w s c h o d z ie " . W y s y ła n o z a g r a n ic ę o k o ło 98, t j s . t o n p s z e n ic y w p o s t a c i z i a r n a , . z a ty m " z a c h ó d " d o s ta w a ł ze "w s c h o -
t y l k o 28 t y s . t o n p s z e n ic y t j , 3. v% ż n iw "w s c h o d u ". A n a lo g ic z n e w y s y ła n o z a g r a n ic ę o k o ł o .245 t y s . t o n ż y t a w p o s t a c i z ia r n a , H ik c "w s c h ó d " - p o s y ła ł na " z a c hód 345 ty s ., t o n t j . l o . 7% s w o ic h z b io
ró w T “ P o n ie w a ż ż n iw a " z a c h o d u k w p o s t a c i p s z e n ic y w n o s z ą 2 . 722 t y s . t o n , w ię c owe 28 t y s . t o n ze "w s c h o d u " s ta n o w ią t y l k o 1% z b io r ó w " z a c h o d u " , a p o n ie w a ż ż n iw a ."z a c h o d u " w p o s t a c i ż y t a s ta n o w ią 4 .4 8 0 t y s , t o n , t o owe 343 t y s . t o n ż y t a ze "w s c h o d u " s ta n o w ią t y l k o 7 . b% z b io r ó w
" z a c h o d u " , a p r z e c ie ż n a le ż y t u z a u w a ż y ć , ż e _Z ie m io Z a c h o d n ie i P r u sy W sch o d n ie s ta n o w ią - c i a s n ie j s z e p o j ę c i e n i ż "w s c h ó d " N ie m ie c . Po
jo n e c y f r y n a le ż a ło b y w ię c je s z c z e tr# 'c h ę z m n ie js z y ć . "
W łą c z e n ie w le c Ziem Z a c h o d n ic h i Prus_ W s c h o d n ic h do M a c ie r z y n ie nrrp n ngy rów now ag i g o s p o d a r c z e j p o z o s t a ły c h o b s z a ró w R ze szy na o d c in k u 'p s z e n ic y i ’ ż y t a t j , s ło w n y c h zbóż, c h le b o w y c h .
Omówimy t e r a z z a g a d n ie n ie z ie m n ia k ó w .
P rz y tern z a g a d n ie n iu V o lz w pro w adza c i a s n ie j s z e p o j ę c i e "w s c h o d u ", b e z r o j e n c j i P ostd am i S tr z a łk ó w . O b s z a r ów o s ią g a z b i ó r 1 2 .7 m ilio n ó w t o n z ie m n ia k ó w . Z t e j i l o ś c i z b io r ó w w y w o z i s i ę t y l k o
7 50 t y s . t o n . S z c z e g ó ło w o p r z e d s t a w ia s i ę t o n a s tę p u ją c o : P r z e c ię t n a wywozu za l a t a 1 9 2 5 /2 8 ,
P ru s y W sch o d n io Pom orze
P o g r a n ic z e P o ln y : Ś lą s k O ó rn y Ś lą s k
RAZEM
29657 t o n 29988o "
135248 "
5222 "
7o555 »
5 4 o 56o t o n
- 7 -
P ro w Ł h C ja B ra n d e n b u rg - 529777 t o n , w ię c na r o j o n e j ę Ś l i w i c e _ p r z y p a d a o k o ło 200 t y s , t o n , o w e n t. 250 t y s . t o n , co w o s t a t e c z n e j ^ n i e d a jo lia n owe w żerani ane p o w y ż e j 7h0 t y s , t o n . Z p o w y ż s z o j ilo b C ^ w yw o żo n ych z ie m n ia k ó w ze "w s c h o d u " B e r l i n z a k u p u je w ię k s z o ś ć , a m i
n o w i c i e : 1 / 3oo t y s . z M a ro n y ! F ^ o n d e n b u r s k lo j , a w ię c . t o s t w tym puwna c z ę ś ć z z -c j. Ś l i w i c e , 2 / 7o t y s . t o n z p o z o s t a ły c h o o s z a ro w na " w s c h o d z ie 11 a P o w a ż n ie js z y m o d b io rc ę , z io m n ia k o w ze w scn o u u p o z a B e r lin o m j e s t jo s z c z e S a k s o n ja .
Z ie m n ia k i są w y s y ła n o z P o m o rza Z a c h o d n ie g o 'd o S a k s o n ii, M e rz e - b u r g a . I r i u r t u , R u r y , z a c h o d n ie j B r a n d e n b u r g ji i B e r lin a , y @ y b j.n - w y s y ła d o B e r l i n a i. S a k s o n ji, Ś lą s k D o ln y do S a k s o n ii, N a jw ię c e j .
s y ła P om orzo i D o ln y S I ą s k . 'Wg. S c h e d 'a z ie m n ia k i w y s y ła n o do Saics ze "W sch o d u " t y l k o g d y : y ł n ie u r o d z a j w S a k s o n ji,
u\!¡¡íjd’:
'P o n ie w a ż , j a k m ó w iliś m y z b i o r y w yn o szą d l a ś c i ś l e j p o ję te g o ^ / / b d u " 1 2 ,7 m i l . t o n w ię c "W schód " p o s y ła ćio R ze szy 4, / s w o ic h z o l
i 2. do B o r i l i n a , N ie c h n i e m ów ią N io m c y , że po- p r z y ł ą c z e n i u _ 1 m o rz a , S ł u b i c , P o g r a n ic z a i Ś lą s k a do. M a c ie r z y z n a jd ą ^ s ię w c i ę z -
■ k i o j s y t u a c j i , na o d c in k u d o s ta w y z ie m n ia k ó w "w s c h o d u . i e oo 75o t y s . t o n z ie m n ia k ó w w y s y ła n o n a " z a c h ó d ": n i ó o d g r y w a ją pcwaz-v n i e j s z e j r o l i . R z e s z a im p o r t u je t o ' W schodu 2 . ' % - o % s w o ic h w ła ^ n y c h z b io r ó w , ’ Zachód może n ie d o b ó r k a r t o f l i w yró w n a ć ram.. W l a t a j 1935 - 1958 z b i o r y z ie m n ia k ó w b y ł y z n a c z e n ie w y ż s z o n a w s c h o d z ie n i ż owo p o d a n e w y ż e j 1 2 , 1 m ilio n ó w t o n ; p r o c e n t w ię c t e n b ę a s ie
je s z c z e n iż s z y m . P oza ty m w y w o z ił "W sch ó d " pewno i l o ś c i ję c z a n o 1 owsa. na " Z a c h ó d ".
J e ż e l i c h o d z iło trz o d ę c h l ewną,: *o p ó łn o c n o z a c h o d n ia c z ę ś ć Rze
s z y d o s ta rc z a 3 ° / 4 m i l i o n a s z tu h /s w in , p o d c z a s g u y ' v,6Mtóa Kz ^ 2 1 / 4 m i l i o n a s z t u k , W ty m w yp a d ku "w s c h ó d " p o jm u je m y w ra z z r e j - c ja S t r z a łk ó w i P o ts d o m , k ^ c „ . s c i s l u ; :
n o k o k o ło 17oo t y s . . s z t u k ., P r o w in c ja m i c u s p o rw a lą c y m i ’cr&oąę na W s c h o d z ie P ru s y ” ’W s c h o d n i o i P o m o rz e , ś c iś le , j r e j c n c j a Kos 2»
l i n / P o n i ż ę / podajcDmy z o s t a w ie n ie p r z e d s t a w ia ją c e r u c h to w a ro w y , j e ż e l i c h o d z i o t r z o d ę c h le w n ą w 1928 r . n a k o l e ja c h i p o r t a c h . T a b e la N r, I I ,
"Ws c h ó d " N ie m ie c B e r l i n i t Ą S a k s o n ja
Pozos o b s z a r wy- s ła n o s z t . o t r zymańo wy s ło n o
s z t u k s z t .
o tr z y m CS t/ *’*
- '... 0--
.wy si __Xu2j
b ° /
P ru s y W s c h o d n io 227ooo 15oo 595500 1465oo -
P o r t y 8 ooo lS lo o o 6000 — io o o
Pom orze 1115oo l o 2 ooo 6o 3ooo 5oo 6 l5 o o
P o r t y lo o o o lo 2 5 o o 285oo — lo o o
P o g r a n ic z e 24ooo 0000 955oo - lo o o 4/
G ó rn y Ś lą s k 13 3ooo 245oo 15oo 5oo 3ooo 16»'
D o ln y " 1555oo 162ooo 43ooo 5o5oo 15oo
.
W ro c ła w 2 oooo I 66 000 Gooo - 15oo $
i . J a k z p o d a n y c h l i c z b w y n ik a P r u s y W s c h o d n io i P om orze wywo z i ł ^_ a/
p o w a ż n ie js z o i l o ś c i t r z o d y , G ó rn y i D o ln y Ś lą s k w y w o z iły n i e znać-“
ną i l o ś ć . Poważnym ko n su m e n te m t r z o d y b y ł W ro c ła w . Wg s e n e u a Ś lą s k n i e z a o p a t r y w a ł z u p e łn ie B e r l i n a w t r z o d ę . S y t u a c ja w ię c ry n k u , t r z o d y d l a z a c h o d n ic h o b s z a ró w R z e s z y n i e j e s t z b y t _ c ię ż k a » a lo p r z e d e w s z y s t k in n i c mogą N io m cy m ó w ić o u p a d k u h o d o w li ś w iń
:
w ß t o ie n ic b r a n ia pod uwagę o b e z a r o w J J Z i^ Z a ^ h o d n io h ^ ^ i Pru, ^ WsÄ&Slnioh, t o b ę d o w l ^
Kko js c o w y m z ie m n ia k u - i . ---—“
¿iL'.-przoz p o rt? / i)ń łn o c n c ._
^ -in n n rt,owo.no do N ie m ie c z z a g r a n ic y , s w i-
. Po z a te m ś w in ie i sm a lce iid ? ° toW;mv sm a le c n a sumę 14o m il. m a - n ie na sumę 47 m i l , marom, a imP nl e n t 3 m ilio n ó w s w in tu c z o n y c h , f o k , k t ó r y t o smalec s ta n o w i N iem cy p o k r y ć c z ę ś - U b y te k w ię c s w in z on“ ó le s z c z a n a t ę ż y , że na 38 ciov/o s w o ją w ła s n ą h o d o w lą .
na w s c h o d n ią częao v
^ S z c z e c in o r a z K r ó le w ie c na 19- y i‘
2 t y t u . / i 9 2 9 r . /
. ~An 475 t y s . s z t u k t r z o d y , t j . 6% c a ł o - Zapo t r z e b o w a n ie w y n o s i ooo ; ~ ł -i Z ie m ie Z a c h o d n ie i P ru s y go z a p o tr.z c b o w a p .ia t y c h oS iw n ^ o r y n o i: "z a c h o d u " o k o ło 17ooooo W schodnio d o s t a r c z a ją ¿nk m ó w i ł y ny w p aćLa z p o d a n e j p o w y ż e j t a b - l £ t u k t r z o d y . z k t ó r e j * o ilo » ® * » . i a , nT- P z e s z y na z a c h o d z i e z,alcu -
11 cy B e r l i n . S a k s o n ja . s i t a k i W sch o d n ia c z ą ś c
| u do 1 - 0 9 5 . 500 s z t u k t j . <omrąg: £° c h le w n ą > o s i c h a r a k t e r w p r z e - R z e s z y / j e ż e l i c h o d z i o h ^ n d e i u
w a ż n e j m ie r z e r y n k u w e w n ę trz n e g .
/■ n,. ^ -Rrrpszy w y n o s iło r o c z n ie 2 o ra i l i o -
/ S p o ż y c ie s w in na o b s z a rz e c a ł e j R ze szy / ftow s z t u k . /
‘ , nn t « z oda c h le w n ą t y m b a r d z ie j d o ty c z ą . Uwagi ty c z ą c e s ię h a n d lu U z o a ą c
k u n d lu b y d łe m .
sc.
T a b e li N r. I I I ,
Pnusy W schodn.
P o r t y Pomorze
P o r t y P o g r a n ic z e G órny Ś lą s k d o ln y M
P o z o s t a ły o b s z a r R ze szy w y s ła n o
s z t.
B e r l i n i
o trz y m a n o ^ | ^ nQ o t r z y m . ' w y s łę T o tr z y m . n z t- s z t . .... s z t , --- s z t.,..
W fo c łi
87ooo 95oo
■56ooo 65oo 75oo
145oo 995oo I5 5 o o
45oo 44500
lo 9 5 o o
5ooo ■ -
61000 95oo
5oo
2o5oo
2 8 0 0 0
21o5oo
8 0 0 0
lo o o 5oo
0 00 000CO 02 3óoo
15oo
29500 - 2ooo 5oo
19000 24 5oo ■
25oo
5 9 500 2ooo
5ooo 45oo
000000H ■<!*
lo lo o o 5ooo lo o o lo o o 15oo
se nadwyz.-::i. VArni k i o b lic z e ń S h c u /a ,,. W edług
i p o r ó w n a n ia poda j o n t M e f a » w s c h o d n ie mogą w y w o z ić i l o ś ć
■ u to rn '< w r o k u uroazaD U <> } l u d z i f Pom orze - 2, m i l , lo o 'h lP b n w r o h mogącą w y ż y w i ć L i g n l c a - 4 oo t y s . l u d z i , S z i p S g r i i i o l e 4 0 o ją s . k f » ¿ ż y w ie n ia 2 oo t y s . l u d z i , 4 p o w ia -
& £ ’ . S 1 * £ wymaga dow ozu “ ' ¿ ¿ / s a l e s o n j i ^ a g a f c d o w o z u d l a
? y to r iu m Ł u ż y c wchodź«-, _ p h o in ic e r e j Ś l iw i c e d l a ^ Soo.
^s l u d z i w r e s z c ie v ° V~t„ t a r z e pewne i l o ś c i ję c z m ie n ia o r a z n D R z e s z y ma * p M O d o d r z o ń ń k io s p ro w a d z a w ię k s z o
D o ln y Ś lą s k , o r a z ^
9 -
i l o ś c i k u k u r y d z y , m akuchów i o t r ą b . Go za ś s i ę t y c z y t r z o d y c h le ^ no 3 t o P ru s y W sch o d n io p o s ia d a ją n a d m ia r ś w iń w y n o s z ą c y 56o t y 3.
s z t u k , a P om orze 57o t y s . s zta b ;. " O s t a t n ia c y f r a p o d a n a p r z e z 1924 r , ^ p o k ry w a . s ię z c y f r ą po d a n ą u p r z e d n io p r z e z V o l z ' a : /P ru s y W sch o d n ie ^648 t y s . s z t u k , Pom orze 59o t y s . s z t u k / Ś lą s k d o k u p u je powno i l o ś c i t r z o d y . P om orze w y s y ła t r z o d ę c h le w n ą do B e r lin a . t ip / w 1922 TO7-s ła n o tam
in ip o rto w a n y m r o s y js b d n iijL é n p a s z y j e s t
LEI
oo t y s . s z t u k , ję c z m ie n iu ,
T rz o d ę r ó w n ie ż m ączka-
v p a s io n o c z ę ś c io w o nJ p rz y c z e m na P om orzu poważnym; 8$
r y b i a . / J e s t ona tom t a n i ą pas^
i _z a p o b ie g a objaw om r a c h it y z m u . / N a le ż y n a d m ie n ić , i ż P ru s y Wschd n i e h o d u ją na w ię k s z ą s k a lę p r o s i ę t a , k t ó r e są w ys;
i Ś lą s k , s y ła n e n a Pomorze
C i e l ę t a w y s y ł a ł y P ru s y W s c h o d n ie w i l o ś c i od 4o t y s do 65 ty s . s z t u k , a P om orze w i l o ś c i lo o t y s . s z t u k . W yże j w y m ie n io n e w y s o b / i l o ś c i ^w yw ożonych c i e l ą t z obu t y c h p r o w i n c j i b ę d ą m ia ły d u ż o zna^
n ie j e ś l i c h o d z i o n a s z ą p r z y s z ł ą h o d o w lę w k r a j u .
N a s tę p n ie podamy n a p o d s ta w ie p r a c y H u r tg /a . z 1937 r . wywozu in w e n t a r z a żyw ego z P r u s W scho d n ic la i 't a k - s w in w s to s u n k u ro c z n y m 6 oo - 7 oo t y s ...
4o - 5 o t y
3 z te
jz tu lr> - Wg. •‘“f b y d ła
i t a k w w i e z i o n o z P r u :
k r u l i ' a w ywożono b y d łe W s c h o d n iq h ;
1926 r .
w yso ko ść w y w ie z ie 110 24o t y s . s z t u k , o w ic°
n ie c o n iż s z o .ilo ś c i»
1928 1931
r . r .
- 1 8 5 ,2 4 9 - 2 3 2 .6 5 9 - 161. 839
s z tule if
N a s tę p n ie podam y c ie k a w o d a ne z p r a c y R u d a s "a .
A u t o r p r z e d s t a w i a s z e r e g w y l i c z e ń , k t ó r o p o k r y w a ją c ię z p o p rz ^ ' n i o o m a w ia n y m i, z ty m , że da n e d o t y c z ą Pom o rza,
T a b l, N r, 4. N a d w y ż k i e k s p o rto w e P om orza w to n a c h i s z tu k a c h ,
1925 r . 1926 r . 1927 r .
ż y t o 33. 313 7 6 . 8o6
p s z e n ic a 2 1 J9 7 3
mąka 4.4 .14 6 5 6 .9 2 1
z ie m n ia k i 326. 085 3 4 7. 537
b y d ło 7o. 767 46» 89o
t r z o d a 521. 863 6 o o .7 9 o
c i e l ą t “| rro nor?■iwu, fjjo (
o w ie c 155, 192
m ię s a 12, 29o 1r w i n t a l i
I l o ś ć w y w ie z io n e g o b y d ła n e t t o j e s t z n a c z n ie p o d a je V o lz , A le co c ie k a w s z o , R udas p o d a je n a w i o n i e , w j a k im s t o p n i u B e r l i n p a r t y c y p o w a ł wo ż o n y c h z Pomo r z a / ~
n iż s z a , n i ż j a k t°
w a k u p i e
c z e g ó ło w e z e s t 9' n a d w yże k
Z w y w ie z io n e g o 2 y t a a z ń k u # ił B e r l i n 1 7 .8 6 5 t o n , t j . 1 4 / c a łe g o z a p o tr z e b o w a n ia f o r l i n a w ż y t o /1 9 2 6 r . / / 1 2 3 . ooo t o n / / m ą k i ż y t n i e j z a k u p i ł 7 ,4 5 8 t o n t j . 11/ swego z a p o tr z e b o w a n ia w mąkę ż y t n ia / l l l . o o o t o n /
N a d w y ż k a _ wywozu owsa w 1925 r . s t a n o w iła 9 8 .9 7 5 t o n . Z a ku p y B e r l i n a w y n io s ły 3 8 .1 3 3 t o n t j . 3 5 / swego z a p o tr z e b o w a n ia .
Z w yw o żo n ych z ie m n ia k ó w / wywóz z ie m n ia k ó w w r o k u u r o d z a ju d o - A c h o d z i ł do 1 1 , 4 / z b i o r ó w / z a k u p y w a ła B r a n d e n b u r g ia 1 6 , 7 / , B e r l i n ^ i R u ra 1 1 / .
Z w y w ie z io n y c h 5 2 1 .8 6 3 s z t u k t r z o d y / w 1 9 25 r . / 84 / s z ło do B e r l i n a , t j . p o ło w a z a p o tr z e b o w a n ia B e r l i n a w t r z o d ę k r y ł o P om o r2f,;
N adw yżką wywozową b y d ł a /1 9 2 7 r . / t j . 4 6 . 89o s z t u k w y s ła n o w ca do B e r l i n a . P o z a ty m d o B e r l i n a w y s ła n o 1 4 5. 914 s z t u k c i e l ą t i
1 1 5 .6 8 1 s z t u l: o w ie c /1 9 .2 7 r . / t j . c a łą n a d w y ż k ę . W re s z c ie 6 9 .8 2 6 t o n m le k a z a k u p i ł B e r l i n , co s t a n o w iło 1 / 5 z a p o tr z e b o w a n ia m ia s ta »
/1 9 2 7 r . / / 3 6 5 . oo o t o n / . to
N a le ż y z a z n a c z y ć , żc Rudas p o d a je , i ż z o w e j n i e w i e l k i e j i l o ś c i U w ie z io n e j p s z e n ic y / 2 1 . 973 t o n / c z ę ś ć z o s t a ła w y s ła n a do A n g l i i , a Z i l o ś c i w y w ie z io n e g o ż y t a i m ą k i ż y t n i e j c z ę ś ć w y s ła n o do H o la n d i i . Rudaś j e s t z d a n ia , "ż e w r o k u n o rm a ln e g o u r o d z a ju n a d m ia r z ie m n i ale ów na P om orzu w y n o s i 6 oo<> ooo t o ń , z cze g o p r a w ie p o ło w u P r z e r a b ia n a j e s t ' n a s p i r y t u s " . W re s z c ie w /g A t la s u r o ln i c z e g o Po
m o rz a , w y s y ła n o - k o le ja m i z Pom orza do B e r l i n a /d a n e p r z e c ię t n e za
192% .~ 3ot , , ■
b y d ła 21o. ooo s z t u k t r z o d y 6o o .o o o s z t u k 12 0, 000 s z t u k o w ie c
Dane ty c z ą c e s ię wyv/ozu b y d ła p o k r y w a ją s i ę z podanym i, u p r z e d n i c y f r a m i Y o lz ^ a -
o
J e ż e l i c h o d z i o S la s k , t o t r z o d a b y ł a w y s y ła n a t y l k o w n ie z n a c z n y c h i l o ś c i a c h ^ W /g S c K e u ^ a w y s y ła n o z e _ S lis k ą do B e r l i n a lo o t y s . to n z b o ż a c h le b o w e g o . W l a t a c h u r o d z a ju w y s y ła n o t e z z ie m n ia k i do D e r i i i la i S a k s o n ii w n i e w i e l k i e j i l o ś c i np. 4 3 . 7oo to n .
^ W " U n te rs u c h u n g e n z u r Lagę D o ln y '. w y s y ł a ł 'd o R ze szy lo 4 . oc / I 9 r ~
d e r L a n d w ir t s c ł i a f t " c z y ta m y , i ż Ś lą s k , , nn H7BBZV lu<±1ooo s z t u k b y d ła , a' z ie m n ia k ó w 73. ooo t o n r / " s la s k D o ln y , z r e j e n c j i L i g n i c a , w y s y ł a ł w 1934 r . do B o m n a ‘ { : 0 oo t o n £ £ t a i ta k ą samą i l o ś ć do S a k s o n ii.
Wg " g y c ic g o s p o d a rc z o w scho dni ę l L - ^ P n ° w R.z.e.s.zyJU.
/T) Z w y ż k i : i n ie d o b o r y w o b r o c ie tow arow ym w sch . te r e n ó w R z e s z y / P r u s y W schodnio,, P o g r a n ic z e „ S ląSjSk-u.
Zboża, i ; P s z e n ic a ż y to
jra ą c z k o w e
. m ie ń z ie m n ia k i
D ra k i c u k ro w e j‘ a s ł ° ± SGp
^ | k a ż y t n i a i p s z e n n a
° ło d
k ro c h m a l
c e lc io n s u ro w y ja d a ln y P iw o
s p ir y t u s /'H eu chy b y d ł 0
c i e l ę t a t r 2 od a
+ + + + + + + + + + . + + + + + + P r o s ię t a
Ponusumujęc d o c h o d z im y do w n io s k u , ar y s a c h są ze sobą z g o d n o .
247. 353. to n 1936 r .
32, 732 if 1937 r .
212. 423 ff 1937 r .
2 2 o . 985 f f 1936 r .
3o9. 832 U 1937 r .
2 o . 939 t: 1937 r „
61. o28 ?? 1937 r .
2 1 o. o45 !f 1936 r .
17, 173 U 1937 r .
2 6 .9 8 3 ff 1937 r .
145. 56 o ff 1937 r .
9 2 .4 5 6 łf 1937 r .
8 . 524 ff 1936 r .
6 8 . 471 ff 1936 r .
149. 649 ff • . 1937 r .
239. 466 s z t u k 1937 r .
154. o3o ff 1937 r .
929. 538. tf 1 9 37' r .
74. 139 ff 1937 r .
żo wywody a u to r ó w w .g r u b s z y c h . _ r, c o b s z a r z ie m " d o / o r z a ń s k ic h " w R z c -o t 3 * ° z « n y w ię c p o s ta w ie t c « w r o l i w z a o p a t r z e n iu p o z o s t a łe j ezoc’ ^ i c O g r y w a ł aż t a ^ d e c y '7pr o d u k t y s p o ż y w c z o , b y o d c ię c ie t y c h 01 Njrei?i c c w n a j p o w a z n u ł u ż y c k i e j / m o g ło w y w o ła ć k a -
C^ ę s c l / na wschód od Oary i ów N i e m ie c . W y ją te k b ę d z ie at o f ? g o s p o d a rc z ą p o z o s t a ły c h ^ i l o ś ó t r z o d y c h le w n e j w y - g g ą o y i ł a t r z o d a c h l e w n y J ^ f i o z a swym i nowym i g r a n ic a m i na
Wschn->Z -ŁPnWne niom com d o ^ u p y - P z c d e w s z y s tk im B e r l i n a . Zakupy ao uS a z i e • B ę a z ic t o t y c z _ P ^ mi n 0 wymi g r a n ic a m i w y n io s ą
£ 'W s c h o d z ie " - p o z a swymi t £ r o c z n ic . JC'Pev/ne %od 7oo. ooo do 1 . ooo. ooo oZ ^ł .
~ r] n c r l i n a . t o m le k o d o s ta r c z a n o z P o -
tio rS ° S/l ę t y c z y d o s ta w i n l o y 0 r o j o n e j i Ś l i w i c e - F r a n k f u r t V n 2 / t2 o % z a p o tr z e b o w a n i^ - / ‘ R e d z ie m ia s t o m o g ło b e z t r u d u 3t Z / o lc o ło 10/ z a p o t r f c e b o ^ / o b e c n ie z n a c z n e i l o ś c i m le k a t i 2yi,lac z O b s z a ró w , p J a<^ f / > oSr i s ó w B e r liń c z y k ó w z n i k n ie zapewne na
z M e k le m b u r g ii. Z
- 1 1 -
c z a s d łu ż s z y c i e l ę c i n a . Po w o jn ie , u b ó j c i e l ą t , a ty m h a r d z i e j w yw óz, b ę d z ie w P o ls c e są d zę z a b r o n io n y , d o p ó k i s t r a s z n o w y n is z c z e n i e p o g ło w ia b y d ła w K r a j u n ie u le g n ie c a łk o w ite m u w y ró w n a n iu . T y
c z y ć s i ę t o zapewne b ę d z ie r ó w n ie ż j a g n i ą t .
P o n ie w a ż s p i r y t u s w ■Niemczech po w o jn ie n i c b ę d z ie p ę d z o n y d l a c e ló w w o js k o w y c h ,, z n a c z n o p r z e t o i l o ś c i z ie m n ia k ó w b ę d ą m o g ły b y ć z u ż y to n a c e le k o n s u ra c y jn e i z a k u p z ie m n ia k ó w p o z a g r a n ic a m i n i ć bśk d z io s t a n o w i ł p o w a ż n e j p o z y c j i .
W d a l s z e j p r z y s z ł o ś c i , p o z a t r z o d ą c h le w n ą , N iem cy b ę d ą b y ć może
¡o k u p y w a ły u n a s o k o ło 3 o o . ooo t o n z ie m n ia k ó w , lo o , ooo t o n ow sa, pc".
1 1 nár*i far+.n i ■łfiftanl o n i n — t f i w i 7.n t r u d n o o k r e ś l i ć i l e . 2 0 0 .0 0 0 ne i l o ś c i ż y t a i ję c z m ie n ia - b a r d z o t r u d n o o k r e ś l i ć i l e ,
s z t u k o w ie c , 1 5 o . ooo s z t u k c i e l ą t i 2 o o. ooo - 3 o-o. ooo s z t u k b y d ła . / P r o d u k c ja
l a . N a le ż a ło b y s ą d z ić , i ż za ku p yw a n y b ę d z ie r ó w n ie ż c u k i e r .
c u k r u n a Ś lą s k u w y n o s iła 2o% p r o d u k c j i R z e s z y /. M a s ło ,____
d r ó b , l e n , s tr ą c z k o w e , n a s io n a k o n ic z y n i b u ra k ó w , s łó d , k r o c h m a l.
■ o s e r ,
O m ó w iliś m y r o l ę z ie m N a d o d r z a ń s k ic h - l i n i a O dra i H is a w i.pro"
w iz o w a n iu r e s z t y o b s z a ró w R z e s z y . N io w y s z c z e g ó ln ia łe m a b s o l u t - n y c h lia d w y ż o k p o s z c z e g ó ln y c h p r o w i n c j i . W k i l k u s ło w a c h t y l k o dodah»
i ż pewne i l o ę c i zb ó ż / p s z e n ic a , ż y t o , ję c z m ie ń , o w ie s / , a ta k ż e m ą k i i p a s z b y ł y w y s y ła n o p r z e z p o r t y . m o r s k ie K r ó le w ie c i S z c z e c in
i p r z e z s z e r e g m n ie js z y c h z n a c z n ie p o r t ó w , j a k S t r z a ł ó w , K o ło b rz e g » S łu p s . k o u jś c io , G ry f i a i D e rłó w .
N a d w y ż k i z ie m n ia k ó w b y ł y w z n a c z n e j s w e j c z ę ś c i p r z e r a b ia n e na s p i r y t u s i k r o c h m a l, a p r z e d e w s z y s tk im s k a rm ia n o t r z f l ą c h le w n ą . R°v n ie ż pow ażno n a d w y ż k i ż y t a i ję c z m ie n ia 'b y ły s k a r m ia n e w g o s p o d a r
s tw a c h w i e j s k i c h . C u k ie r b y ł w y s y ła n y Że Ś lą s k a k o l e ja m i i O drą do S z c z e c in a . O b lic z e n ie n a d w y ż e k e k s p o r to w y c h m o g ło b y s ta n o w ić ^
t r e ś ć o so b n e g o s tu d iu m , o b r a z u ją c e g o p r z y t y m r o l ę p o r t ó w ^ B a łt y c k ic h w w y w o z ie p ło d ó w r o ln y c h z o b s z a r u na w schód od O d ry i N is y Ł u ż y c k i e j .
W. V o lz S. S cheu I . H u r t i g A. R udas A, G u t f e ld
H a g e r C. N r u l i P» R u t t b t W. W i t t
L I T E R A T U R A.
" D ie 'O s t d e u t s c h e W i r t s c h a f t " V e r o f f e n t l i c h t u n g e n d e s j g e o g r a p h is h e n S e m in a rs d e r U n iv o r s . L e i p z i g , L ip s k 193°
" D e u t s c h la n d 's W ir t s c h a f t s - g e o g r a p h is c h e H a rm o n ie "
W ro c la w 1 9 24 r . f
" G r e n z la n d O s .tp ro u s s e h " Z e i t s c h r i f t f ü r E rd k u n d e , 193%
" D ie W i r t s c h a f t l i c h e V e r f l e c h t u n g d e r P r o v in z Pommern f Z e i t s c h r i f t d e s P r e u s s is c h o n S tg ,L a n d e s a m t. B e r l i n 1930
" O b e r s c h le s ie n , A u fb a u u n d V e r f l e c h t u n g s e in e r W i r t s c h a f t " Z e i t s c h r i f t d e s P r e u s s is c h o n S ta t.L a n d e s a m t B e r l i n 193o r .
"U n te rs u c h u n g e n - Z u r L a ge d e r L a n d w i r t s c h a f t i n d e n P r o v in z e n P ommern, 1 N i o d e r un d O b e r s c h le s ie n " B e r l i n 193o
" Pommern und c lie d o u ts c h o L a n d w i r t s c h a f t " 1925 r .
" D ie O s t p r o u s s is c h e L a n d w i r t s c h a f t " B e r l i n 1931 r .
" D ie Lage O s tp r e s s e n v o n und n a c h dem W e lt k r ie g e "
L ip s k 19 3 4 r , *
" W i r t s c h a f t s und V e r k e h r s g e o g r a p h is c h e r A t l a s v o n P o i#
r a n i a " S z c z e c in 1934 r .
( " S y c io g o s p o d a rc z e w s c h o d n ic h te r o n ö w R z e s z y " .
- 1 2 -
GHOROBY WIRUSOM
I THTT ZWALCZANIE.'.
Ł u c ja K a p ic a ,
W s i e r p n i u b r y r /c ie c z k a c z ło n k ó w S e k c j i R o ln e j S to w a r z y s z e n ia T e c h n ik ó w " P o ls k ic h w " W . B r y t a n ! i z w i e d z i ł a R o ln ic z ą S t a c ję D o s w ia d -
° 2 a ln a R o th a m s te d w H a rp e n d e n w c e lu z a p o z n a n ia s ię z p r a c a m i nad z w a lc z a n ie m 'c h o r ó b w iru s o w y c h z ie m n ia k ó w . D la p r z y p o r m ie n ia i u t r w a l a p e w n y c h f a k t ó w d l a t y c h 'k o le g ó w i . k o le ż a n e k , k t ó r z y w z i ę l i _ . U d z ia ł w w c ie c ~ c e a ró w n o c z e ś n ie d l a i n f o r m a c j i in n y c h osob z a m -
t e r e s 0 ł W C h p o s ta ra m s ię p o d a ć w p o s t a c i k r ó t k i c h a r t y k u łó w sen s i t r e ś ć z a g a d n ie n ia w iru s ó w z ie m n ia c z a n y c h .
b w r o ż n o w ir o w ir u s a c h z ie m n ia c z a n y c h pewnego r a z u k t o ś z a d a ł m i W i l n T o ^ l * 1 S i . p r o s z ę m i p o w ie d z ie ć co t o j e s t w i r u s ? " - p y t a n ie ń a i t r u d n i e i ś z e ’ p u n k tu w id z e n ia naukow e go. Nad tym co t o
^ s t w L S S ° p ^ a c o w ^ p r a c u je i p o w n i^ d łu g o je s z c z e p ra c o w a ć b ę -
* s i e d u ż y z a s tę p naukowców z d z ie d z in y f i z y k i , c h e m ii, b i o l o g u , r o i - h i c tw a , we t a r y n a r i i ... i raedy c y n y .
W p o c z ą tk a c h b a d a ń w ir u s o k r e ś lo n o ja k o d r o b n o u s t r ó j z w ie r z ę c y jJucz^GAuCn na aun _ ^ „ , -yAw t o 7,nnwu "p o s ą d z a n o " ero o n o —
l a s # z n a jw c z e ś n ie js z y c h b a d a c z y w ir u s ó w , B e j o r i n k , w 1898 r . , P h z y w a ja r w ir S s m o z a ik i t y t o n i o w e j zakaźnym żywym p ły n e m , c o n ta g iu m
o“ C w t e n sposób o b ra z n a t u r y w ir u s a , - je g o zd o ln . h o ś c i d i J a k a ź a S a mcsowogo / n p . e p id e m ie o s p y lu b g r y p y w m e d y c y n ie S z k i e ł / ' ^ w S ^ ł a s n e ś c i p r z e s ą c z a n ia s i ę p r z e z w s z y s t k ie , wówczas W • k 3 v • o L t i i t P Y a co za tym i d z i e , n ie w id z ia ln o ś ć
w S S i S u 1 m ik ro s k o p o m .
w £ « « * ? ■ a t ó » * bS S S -
hVoV, 3->n a tla r z o / r o ś l i n n e / mogą ro z m n a ż a ć s ię w ż y w e j
’ i l S i r S n i ? : lu b t o ż , j a k w ir u s m o z a ik i
^ k o n i o w o l m o f f l P r z e t r w a ć w s t a n ie żyw otn ym p r z e z d ł u g i e l a t a w w y - UOUCŁ mogą p iz o u iw .. . o • P ro s a c h i c y g a r a c h i n i c s t r a c i e
ł i ś ć i a p h ^ t y t o n i u y " v r z e z t o s ta n o w ić po d łu g im o k r e s ie
^ w ła s n o ś c i i n i e ^ t y w n / _ - . f o k c i i . W iru s y m ożna o tr z y m a ć z s o - Po-70«. 1 ° Ifx r ) > o i n f e k c j i . W iru s y m ożna o tr z y m a ć z s<
k u J ł* ? i m a r tw o ty nowe ^ r ó ' ium w s t a n ie c z y s ty m i m a n ip u lo w a ć
« r o ś l i n y z a k a ż o n e j w la b o i n t o r i u m w ^ ^ w y k r y s t a liz o w a ć ; ł ę - ozvó * * < * " * ' > ^ a!c s u b s t- m o ją _ ^ i znovra j 0 w y iz o lo w a ć , lu b w y -
in n y m i z w ię z k r r ii n p . . £ 1 ^ w ie lk o ś ć i c h e s ą s to c z o k w m i k r o -
¿ o p a o i o f k t ? o n ^ o h bp r ż y p e s z e n i u l o d e 86 t y s . r a z y p r z y u ż y -
« ? P rZ “ Z “ “ nt0W e
T to w a n io w w o d z ie lu b u ż y c ie zwy
T_, . , . ' , ’ n H a o -n ie c ia n a u k i w tym w z g lę d z ie , r o l n i k A k ie k o lw ie k je d n a k u^ iriin^ £ ' ir a i n a jw ię c e j do c z y n i e n i a j może - je
i
^ ^ r a m k r w l i ć d W i ć U n Ł S 'o W c h i k w ia tó w , z w ła s z c z a , n a la k a c h 1 tia a a __
zn<A • C01wleK 30 . a X k ; k f i m i n a jw ię c e j do c z y n ie n ia ;
ru i0c-v / lr u s y n a j l e p i e j , ho j j “ h 4 b u r a k a c h c u k ro w y c h , na k a p u ś c ie i k c .ia f'i/SZ?a v iG? n S' Z^ S r i c h i k rz e w a c h ow ocow ych, na k u k u r y d z y i t y
J 1* , a nawo
^ h lip a n a c h .
Q. Sprav/'a ma s i ę n i e s t e t y p o d o o n ie ^ ja .
**• V_l.
w t y l u in n y c h d z ie d z in a c h , ż y - W ty m w yp a d ku w in ę 2V/,
ha
a . . . -t-orn d r u g ie g o w ie s z a ją
: , r S ć-zle je d e n z a w in i, * ^ p rz e d w c z e s n e z a m ie r a n ie k rz e w ó w , W j ? « i « n a slcw ar 1^ “ z S i j a n l o s i ę l i s t k ó w w t u t t i l u b ’ t 04^ ? n * a , , ?OeC- 8 l ° S m i ś ^ . d o ję ć ę P l ° n aż o p o ło w ę m n ie js z y od t o j ć.obv.lla d o - n ic z e g o odm i ^ - T e g o , k t ó r e g o k a r a ć p o t r a f i d o -
L X ^ S ^ t S Sf k a ż c n ia _ w ir u s o w e g o mogę b y ć w w i e l u w ypad Podobne, do ob jaw ów
^ . h o j u s ą s ia d a , a czasem n a w e t j
k a 0ó eiP Bożym, Symptomy żl?,c/" z f m P im r c h z a b u rz e ń "w f i z j o l o g i i r o ś l i n y , P o ię t a i V M tib n c d ° S o S M o w in a n ic g le b ę i . t . p . , że t y l i ™ ’ icr, .^ c w a n y c h s u s z ą , w i a t (3X1 bUDdóic^^ vv *** r|, 1ICOV/ać jo ja k o t a k i e . _pj t P o w s z e c h n ie je d n a k W P o ? S p o r ta p o t r a f i j w o n w f i ^
5ce w ir u s y zio ia n ia c z a n e b y ł y z n a n o , .g łó v m ie pod nazwą w y r a d z a -
