BEZPŁATNY, NIEDZIELNY DODATEK DO „GŁOSU POMORZA"
Nr
12A
Wąbrzeźno, DCBAd n i a 2 9 m a j a 1 9 3 8 r .A Rok 20
6 n i e d z . p o z m a r t w y c h w s t a n i u H a ń s k i e m
LEKCJA
z pierwszego listu św. Piotra, rozdz. 4, w. 7—11.
N a j m i l s i ! R o z t r o p n i b ą d ź c i e i c z u w a j c i e w m o d l i t w a c h ,
a n a d e w s z y s t k o m i e j c i e u s t a w i c z n ą m i ł o ś ć j e d n i k u d r u g i m , b o m i ł o ś ć z a k r y w a w i e l k o ś ć g r z e c h ó w 7 G o ś c i e r a d z i p r z y j m u j c i e j e d n i d r u g i c h b e z s z e m r a n i a - K a ż d y , j a k o w z i ą ł ł a s k ę , u s ł u g u j ą c j ą j e d e n d r u g i e m u , j a k o d o b r z y s z a f a r z e r o z l i c z n e j ł a s k i B o ż e j . J e ś l i k t ó r y m ó w i , j a k o m o w y B o ż e ; J e ś l i k t ó r y p o s ł u g u j e , j a k o z s i ł y , k t ó r e j B ó g d o d a w a , a b y w e w s z e m b y ł p o c h w a l o n p r z e z J e z u s a C h r y s t u s a , k t ó r e m u j e s t c h w 7 a ł a i p a n o w a n i e n a w i e k i w i e k ó w .
El^ANGELJA
św. Jana rozdz. 15, wiersz 26—27; rozdz. 16, wiersz 1—4.
Onego czasu rzekł Jezus do Swoich ucz
niów: Gdy przyjdzie pocieszyciel, którego Ja wam poślę od Ojca, Duch prawdy, który od Ojca pochodzi: on o Mnie świadecwo dawać będzie. I wy świadectwo wydawać będziecie, bo ze mną od początku jesteście. Tom wam powiedział, abyście się nie gorszyli. Wyłączą was z bóżnic; ale idzie godzina, że wszelki, któ
ry was zabija, mniemać będzie, że czyni posłu
gę Bogu. A to wam uczynią, iż nie znają Ojca, ani Mnie. Alem to wam powiedział, abyście, gdy godzina przyjdzie, wspomnieli na to, że Ja wam powiedział.
Nauka
Jak dał świadectwo Duch św. o Chrystusie?
Z d a ł o n i m ś w i a d e c t w o . 1 . P r z e k o n y w u j ą c A p o s t o ł ó w , a p r z e z A p o s t o ł ó w w i e r n y c h o B ó s t w i e C h r y s t u s o w e m . 2 - D a j ą c t a k A p o s t o ł o m , j a k o i p i e r w s z y m C h r z e ś c i j a n o m d a r c z y n i e n i a c u d ó w , p r o r o k o w a n i a i p r z e m a w i a n i a r ó ż n e m i j ę z y k a m i , p r z e z c o ś w i a d c z y ł , ż e o s o b a i n a u k a C h r y s t u s a j e s t r z e c z y w i ś c i e B o s k ą . 3 . S w ą p o c i e c h ą d o d a w a ł i m m ę s t w a
i s i ł y u d o w o d n i e n i a s w e j w i a r y w C h r y s t u s a p r z e z t o , ż e
z n o s i l i z a n i e g o w s z y s t k i e m ę k i , a n a w e t i ś m i e r ć i k r w i ą s w o j ą z d a w a l i ś w i a d e c t w o o C h r y s t u s i e .
Jak dawali
A p o s t o ł o w i eświadectwo o Chry
stusie?
1. P o c z ą w s z y o d Z i e l o n y c h Ś w i ą t r o z e s z l i s i ę n a w s z e s t r o n y i g ł o s i l i ś w i a t u , ż e P a n J e z u s j e s t p r a w d z i w y m B o g i e m i o b i e c a n y m M e s y a s z e m . 2 . S t w i e r d z a l i w ł a s n ą w i a r ę w C h r y s t u s a ż y c i e m ś w i ą l o b l i w e m i m ę ż n e m z n o s z e n i e m w s z e l a k i c h m ą k , a n a w e t ś m i e r c i . 3 - O k a z y w a l i B o s k o ś ć s w y c h n a u k i k a z a ń c u d a m i i r o z l i c z n y m i z n a k a m i .
I n a n a s c i ą ż y o b o w i ą z e k d a w a n i a ś w i a d e c t w a , ż e C h r y s t u s j e s t B o g i e m , P a n e m , Z b a w i c i e l e m i s ę d z i ą n a s z y m . S a m J e z u s m ó w i : W s z e l k i , k t ó r y m n i e w y z n a p r z e d l u d ź m i , w y z n a m g o j a t e ż p r z e d O j c e m M o i m , k t ó r y j e s t w n i e b i e - s i e c h ; a k t ó r y b y s i ę M n i e z a p r z a ł p r z e d l u d ź m i , z a p r z ę s i ę g o i J a p r z e d O j c e m M o i m " - ( M a t . . 1 0 , 3 3 ) . M y z a ś d a j e m y ś w i a d e c t w o o C h r y s t u s i e i w y z n a j e m y G o w o b e c ś w i a t a w i a r ą w N i e g o i ż y c i e m p r a w d z i w i e c h r z ę ś c i j a ń s k i e m . Z a p i e r a m y G o s i ę n i e t y l k o p r z e z n i e w i a r ę i d a w a n i e p o s ł u c h u f a ł s z y w y m n a u k o m , a l e i p r z e z g r z e s z e n i e n i e c h r z e ś c i j a ń s k i e ż y c i e .
.NASZ PRZYJACIEL"
ZYXWVUTSRQPONMLKJIHGFEDCBAZ m y sł E a s la d o /is id w ’i a k a a a fó w
• N ie zb a d a n e ta je m n ice sto rc z y k ó w
(U JS to rc z y k i s ą n a jb a rd z ie j ta je m n ic z y m i ro ś lin a m i n a ś w ie c ie , lic z n e ic h w ła ś c iw o ś c i p o z o s ta ją d o d z iś n ie z b a d a n e , n a ra z ie o s ią g n ię to je d y n ie m o ż n o ś ć h o d o w a n ia ic h z n a s io n , c o d o ro k u 1 8 4 6 , n a w e t 1 8 9 7 u - w a ż a n o z a n ie m o ż liw e .
P ie rw s z y m , k tó re m u u d a ło s ię w y h o d o w a ć o rc h id e ę z n a s ie n ia , b y ł o g ro d n ik a n g ie ls k i D o m in i, a le o p ra c o w a n y p rz e z n ie g o p rz e p is z o s ta ł s k ra d z io n y , w s k u te k c z e g o n a d łu g i c z a s u s ta ła z n o w u m o ż n o ś ć s z tu c z n e g o h o d o w a n ia s to rc z y k ó w . W ro k u
1 8 9 7 z a ją ł s ię ty m z a g a d n ie n ie m s ły n n y b o ta n ik fra n c u s k i B e rn a rd i o d k ry ł, ż e d o k ie łk o w a n ia n a s io n s to rc z y k ó w n ie z b ę d n y je s t p e w ie n m isk ro p ijn y g rz y b e k , k tó ry z a s z c z e p io n y n a n a s ie n iu s a m w p ra w d z ie o b u m ie ra , a le s k ła n ia je d o w y p u s z c z e n ia k ie łk ó w . W te n s p o s ó b u ja w n io n o p ie rw s z ą ta je m n ic ę ty c h n ie z w y k ły c h k w ia tó w .
B e rn a rd d o p ro w a d z ił d o k ie łk o w a n ia n a s io n a s z e ś ć d z ie s ię c iu p rz e s z ło ró ż n y c h g rz y b ó w , g d y ż n a s ie n ie k a ż d e g o g a tu n k u re a g u je ty lk o n a p e w n ą o d m ia n ę g rz y b k a . P o n ie w a ż z a ś z n a m y p rz e s z ło ty s ią c o d m ia n s to rc z y k ó w d u ż o je s z c z e c z a s u u p ły n ie , z a n im w s z y s tk ie b ę d z ie m o ż n a h o d o w a ć s z tu c z n ie . W y h o d o w a n ie k w ia tu z n a s ie n ia trw a z re s z tą a ż s z e s n a ś c ie m ie s ię c y .
N ie z b a d a n ą n a to m ia s t ta je m n ic ę o rc h i
d e i s ta n o w i je j z m y s ł n a ś la d o w n ic tw a . K w ia t te n n ie p o s ia d a a n i w ła s n e g o k s z ta ł
tu a n i z a p a c h u , le c z n a ś la d u je z a w s z e o to c z e n ia . J e ż e li ro ś n ie w p o b liż u ro z k ła d a ją c y c h s ię z w ło k , c u c h n ie ja k o n e , s k o ro z a ś w o to c z e n iu fio łk ó w , to n a b ie ra ic h z a p a c h u . Is tn ie ją s to rc z y k i o o d u rz a ją c e j w o n i ja śm in u , o z a p a c h u ró ż , a n y ż k u lu b k r e z o lu . S ą ta k ż e i ta k ie , k tó re p o z w a la ją s o b ie n a d o w c ip n e ig rz a s z k i z lu d ź m i. S k o ro d o ta k ie j ro ś lin y z b liż y s ię M a la jc z y k w y d a je o n a z a p a c h a n y ż u , g d y p o d e jd z ie M u rz y n z m ie n ia w o n s w o ją n a k re o z o to w ą , b ia ły w re s z c ie c z ło w ie k w y w o łu je u n ie j z a p a c h ja śm in u . P rz y c z y n a te g o je st a b s o lu tn ie n ie z n a n a , a le n ie k tó re o rc h id e ę in a c z e j w p o łu d n ie , a je s z c z e in a c z e j w ie c z o re m . Z m ia n o m ty m z re s z tą u - łe g a ją je d y n ie w s w e j p o d z w ro tk o w e j o jc z y ź n ie .
K s z ta łty s to rc z y k ó w s ą ta k ż e b a rd z o ró ż n e . N a le ż ą c e d o te j s a m e j ro d z in y m a
ją ra z p ła tk i p o d o b n e d o s k rz y d e ł m o ty li, t© z n ó w d o c h ra b ą s z c z ó w lu b o w o c ó w ro s n ą c y c h w le s ie d z ie w ic z y m . T u b y lc y E ra -
P ie rw sza lo te ri
Loteria u c h o d z i z a w y m y sł b a rd z o
dawny, n ie k tó rz y u tr z y m u ją , ż e b y ła z n a n a ju ż p ie r w o tn y m lu d o m e u r o p e j
s k im . J e d n a k o w ó ż b a d a c z fra n c u s k i
Karol F lo r a n g e u s ta lił, ż e p ie rw s z a lo te r ia d o b r o c z y n n a , o p a r ta n a z a s a d a c h p o d o b n y c h d o d z is ie js z y c h , z o s ta ła z o r
g a n iz o w a n a z a p a n o w a n ia L u d w ik a
XIV p rz e z k s ię ż n ę b u rg u n d z k ą .
L u d n o ś ć W e rs a lu c ie r p ia ła o k o ło r.
1 7 0 0 w ie lk ą n ę d z ę . P rz e b y w a ją c a n a d w o rz e k ró le w sk im k s ię ż n a b u r g u d z k a p o s ta n o w iła p rz y jść je j z p o m o c ą i o b m y ś liła p la n lo te rii, z b liż o n y d o te g o ,
aa k tó r y m d o d z iś d n ia o p ie r a s ię f r a n c u s k a lo te ria , p a ń s tw o w a . N a d w o rn y d r u k a r z F r a n c isz e k M u g u e t w y d r u k o
wał lo s v , k tó r e s o r z e d a w a n o u c z e s tn i-
B a l w k o śc ie le
Oryginalny zwyczaj w wiosce francuskiej
T u ry - c i z w ie d z a ją c y F r a n c ję m ie li m o ż n e 'r o g lą d a n ia p rz e d k ilk u d n ia m i n ie z w y k łe g o w id o w isk a : b a lu w k o ś c ie le w o b e c n o śc i d u c h o w ie ń stw a . O s o b li
w y te n z w y c z a j, d a tu ją c y s ię o d ro k u 1 3 5 0 . o b c h o d z o n y je s t c o ro c z n ie w w io s c e B a rg e o le n a p a m ią tk ę ś w . M a r c e le g o . w y g n a n e g o p rz e z k T O n W iz y g o tó w i z m a r łe g o w p o b liż u te j w io s k i.
W p ie rw s z e j p o ło w ie 1 6 -g o w ie k u z n a le z io n o s z c z ą tk i z m a rłe g o b is k u p a . D w ie w io s k i w a lc z y ły z s o b ą o p ra w a d o re lik w ii O p s s e i B a rg e o lo . S p ó r r o z s ą d z ić m ia ł k s ią ż ę P ro w in c ji.
P o n ie w a ż je d n a k k s ią ż ę z w le k a ł z ro z s trz y g n ię c ie m , m ie sz k a ń c y B a rg e o ic p o s ta n o w ili z a w ła d n ą ć s iłą z w ło k a m i ś w ię te g o . O b ie g li k la s z to r i p o z d o b y c iu g o , z a b ra w s z y tru m n ę z e z w ło k a m i
z y lii, g łó w n e j o jc z y z n y d z ik ic h s to rc z y k ó w , । u trz y m u ją , ż e ro ś lin a ta m o ż e n a ś la d o w a ć k a ż d y k s z ta łt, ja k i „ z o b a c z y 14 w ś ró d p ie r
w o tn e j p rz y ro d y . B o ta n ic y s ą n ie k ie d y s k ło n n i d o p rz y z n a n ia im s łu s z n o ś c i, d o k o n y w a n o b o v /ie m d o ś w ia d c z e ń i o k a z a ło s ię , ż e o rc h id e a p rz y s to s o w u je s ię d o ś ć s z y b k o d o p o k a z a n e g o je j w z o ru .
N ic d z ie w n e g o , ż e d o k o ła ty c h k w ia tó w p o w sta ły n a jb a rd z ie j n ie s a m o w ite le g e n d y . B a d a c z H a u c k , k tó ry la ta c a łe s p ę d z ił n a p o s z u k iw a n iu s to rc z y k ó w w la s a c h n a d b rz e g a m i O rin o k o , u trz y m u n je n ie w z ru s z e n ie , ż e m o g ą o n e n a ś la d o w a ć n a w e t b a rw y . T w ie rd z e n ie je g o o d n o s i s ię d o je d n e g o g a - ’
J a k z a c h o w a ć w
W m ie s ię c z n ik u fra n c u sk im „ N o tre <
b e a u te “ w y p o w ia d a s ię n a te n te m a t M i- s tin g u e t. J e s t c h y b a k o m p e te n tn a , b o m a 6 5 la t, a d o tą d c z a ru je g ib k o ś c ią , w d z ię k ie m i — m ło d o ś c ią . T a k je s t: m ło d o - \ ś c ią . J a k o n a to ro b i?
M is tin g u e tt, u ro d z o n a w b ie d n e j ro d z i
n ie m ie s z c z a ń s k ie j, z a c z ę ła k a rie rę a rty s ty c z n ą w 3 0 -y m ro k u ż y c ia . I z w y k ła , p rz e c ię tn a , s ta rs z a p a n n a , n a z w is k ie m J e a n n e G o u rg e o is , z y s k a ła z m ie js c a n ie b y - i w a łe p o w o d z e n ie .
„ A ż e b y m ie ć s z c z ę ś c ie — p is z e M is tin g u e tt — trz e b a m ie ć ro z u m i s e rc e . J a k k to te g o n ie m a . n ie c h b ę d z ie d o s y ć in te li
g e n tn y , ż e b y s ię o to p o s ta ra ć . T rz e b a ; s ię z d o b y ć n a w o lę i tre n in g w ty m k ic ru n - i
k u . i
W ż a d n y m w y p a d k u n ie n a le ż y p o d d a - ’ w a ć s ię z w ą tp ie n iu . N ig d y n ie o p o w ia d a ć n ik o m u o s w o ic h z m a rtw ie n ia c h , b o to n i- i k o g o n ie o b c h o d z i. Z a w s z e s ię u ś m ie c h a ć . |
T rz e c ia ra d a : n ie tra k to w a ć le k k o s w o - • je g o z d ro w ia fiz y c z n e g o .
T a k w ię c : ro z u m i s e rc e , d o b ry n a s tró j ■ i z d ro w ie " .
B a g a te la ! A le ja k to o s ią g n ą ć ? M is tin g u e tt w s k a z u je n a s w ó j try b ż y c ia . K o s m e ty k ó w p ra w ie n ie u ż y w a , n a to m ia s t p ie lę g n u je w ło s y . D w a ra z y n a d z ie ń k ą p ie s ię w w o d z ie z o trą b k a m i, c o n a d a je je j s k ó rz e a k s a m itn ą e la s ty c z n o ś ć . T e m p e ra tu ra w o d y n ie p rz e k ra c z a n ig d y 3 7 s to p n i, t. j.
te m p e ra tu ry c ia ła lu d z k ie g o . P rz e d k ą p ie lą , M is tin g u e tt g im n a s ty k u je s ię i p o d d a je m a s a ż o w i. L a te m , n a w s i, tre n u je s ię w b ie g u i 3 0 ra z y o b ie g a w o k ó ł o g ro d u , o ta -
i d o b ro c z y n n a :
k o m lo te rii. R e k la m o w a n o ją b a rd z o - m o c n o i o b lic z o n o w p ły w z n ie j n a s u - i m ę d w u d z ie s tu ty się c y lu id o ró w . O s ta - । te c z n ie w y n ió sł o n je d n a k ty lk o 1 8 ty - i s ię c y . D z ie s ię ć p r o c e n t z y s k u p rz e z n a - ; c z o n o n a u b o g ic h W e rsa lu . G łó w n a w y g ra n a w y n o s iła c z te ry ty s ią c e lu id o ró w , c o o d p o w ia d a ło n o m in a ln e j w a r to ś c i o ś m iu s e t ty s ię c y fra n k ó w , o b e c n y c h p rz y z n a c z n ie w ię k sz e j s ile k u p n a . P o - • z a ty m b y ły d w ie w y g ra n e p o 1 .5 0 0 lu i- i d o ró w , d w ie p o ty s ią c , p ię ć p o 5 0 0 i ! w ie le m n ie js z y c h . L o s y c ie s z y ły s ię w ie lk im p o p y te m , w p a ła c u k ró le w s k im u r z ą d z o n o k ilk a p u n k tó w ic h s p r z e d a ż y . N u m e ry w y c ią g a ła s a m a k s ię ż n a w o b e c n o ś c i k ró la .
p rz e n ie śli ją d o s w e j w s i. P o d ro d z e u - r o c z y s ta p r o c e sja s p o tk a ła s ię z g ru p ą ro z w e s e lo n y c h m ło d y c h c h ło p c ó w i d z ie w c z ą t, k tó r z y z a b iw sz y b y k a , z a b ie ra li s ię d o u p ie c z e n ia g o . M ło d z ie ż
? p o łą c z y ła s ię z p ro c e sją , d y m c z a s c m ; w B a rg e o le z n ie c ie rp liw o ś c ią o c z e k iw a n o r e z u lta tó w e k s p e d y c ji.
N a w id o k n a d c h o d z ą c e j p ro c e s ji z tr u m n ą b isk u p a , m ie s z k a ń c ó w w io s k i o - ’
| g a r n ą ł n ie b y w a ły e n tu z ja z m . P o w n ie - j
• s ie n i u re lik w ii d o k o ś c io ła , ro z p o c z ę to
! ra d o s n e p lą sy , ś p ie w a ją c i w iw a tu ją c . O d te j p o ry n a p a m ią tk ę te g o z d a - i rż e n ia w k o ś c ie le ty m o d b y w a s ię d o -
! ro c z n y b a l, a s z c z ą tk i ś w . M a rc e le g o o b n o s z o n e s ą u ro c z y śc ie w o k ó ł k o ś c io - ' la .
i 1
tu n k u z w a n e g o C o e lg y n e A s p e ra ta . H a u c k z n a la z ł o rc h id e ę te g o ro d z a ju w le s ie d z ie w ic z y m i c h ia ł ją z e rw a ć , g d y ż p o d o b a ła m u s ię je j c ie m n o b łę k itn a b a rw a , p o d ; d rz e w e m je d n a k , n a k tó ry m ro s ła , u k ry li j s ię In d ia n ie i n a p a d li n a H a u c k a o ra z je g o to w a rz y s z y . W y w ią z a ła s ię w a lk a i p o d c z a s n ie j je d e n In d ia n in w s p ią ł s ię n a d rz e w a , z k tó re g o p n ia w y ra s ta ła o rc h id e a , o - trz y m a ł p o s trz a ł i z a c z ą ł k rw a w ić , b a rw ią c d rz e w o n a c z e rw o n o . H a u c k p o c z te re c h d n ia c h p rz y s z e d ł z n o w u n a to m ie js c e i s tw ie rd z ił, ż e p ła tk i s to rc z y k a p rz y b ra ły k o lo r c ie m n o -c z e rw o n y , z a c h o w u ją c ty lk o n a k o ń c a c h d a w n ą b a rw ę b łę k itn ą .
ie c z fią m ło d o ś ć
c z a ją c e g o je j w illę. P rz e d ś n ia d a n ie m ć w ic z y s ię w ta ń c u p rz y d ź w ię k a c h p a te - fo n u . W o g ó le je s t w ie lk ą z w o le n n ic z k ą g im n a s ty k i: „ J e s te m te g o z d a n ia — p is z e
— ż e ty lk o p rz y g im n a s ty c e m o ż n a z a c h o w a ć ś w ie ż o ś ć , m ło d o ś ć i m ło d z ie ń c z ą lin ię .
... goryla
; P rz e z d łu ż sz y c z a s k rą ż y ły o g o ry lu , n a jf a n ta s ty c z n ie jsz e o p o w ie ś c i. P u ś c ił
| je w ś w ia t p o d ró ż n ik fra n c u s k i d u C h a - illu , k tó re g o p e w ie n w y d a w c a p a ry s k i w y s ła ł d o A fry k i z p o le c e n ie m n a p isa n ia „ s e n s a c y jn e j" k s ią ż k i o n o w o o d k ry - ty m g o ry lu . D u C h a illu u c z y n ił z a d o ś ć te m u ż y c z e n iu . — P ie rw s z e g o ż y w e g o g o ry la p o s ia d a ła w ro k u 1 8 6 1 m e n a ż e ra A m e ry k a n in a W o m b w e lla . D ru g i ż y w y e g z e m p la rz z d o b y ło w ro k u 1 8 7 2 a k w a riu m b e rliń s k ie . Z w ie rz ę ta te je d n a k ż e ż y ły w n ie w o li ty lk o b a rd z o k r ó t
k o . — N a w y b rz e ż u G w in e i g o ry l je s t o b e c n ie w y tę p io n y , m o ż n a g o je d n a k s p o tk a ć w g łę b i la só w d z ie w ic z y c h , n a j
w ię k sz e z a ś s k u p is k o g o ry li z n a jd u je s ię w s p e c ja ln y m re z e rw a c ie w K o n g o , g d z ie w n ie sk rę p o w a n e j w o ln o śc i ż v je
• p o d o s ło n ą p ra w a o k o ło 1 0 0 0 0 s z tu k .
N ie sp o d z ian k i w o d b io rz e ra d io w y m
Stulecie
G o ry la , n a jw ię k sz e g o p r z e d s ta w ic ie la ro d z in y m a łp , z n a m y o d z a le d w ie s tu la t. Z o s ta ł o n o d k ry ty d o p ie ro w ro k u 1 8 3 8 , lu b ja k tw ie rd z ą n ie k tó rz y u c z e n i, p o n o w n ie o d k ry ty , g d y ż z n a li g o p o d o b n o s ta ro ż y tn i, — k tó rz y u m ie ś lili g o w ś ró d d e m o n ó w H a d e su . P ie rw s z e w ia - ro g o d n e w ia d o m o śc i o g o ry lu p o c h o d z ą o d p o d ró ż n ik a a n g ie lsk ie g o W ilso n a . — k tó ry g o o d k ry ł w la sa c h d z ie w ic z y c h G w in e i. W ilso n s ą d z ił z ra z u , iż c h o d z i w ty m w y p a d k u o s z c z e g ó ln ie d u ż y o - k a z s z y m p a n sa , d o p ie ro c z a s z k a , k tó r ą m u o k a z a li k ra jo w c y , z d r a d z iła m u , iż n a tk n ą ł s ię n a z u p e łn ie n o w y g a tu n e k m a łp . W ilso n , o c z y ta n y w k la s y k a c h s ta ro ż y tn y c h , n a z w a ł n o w ą m a łp ę „ g o ry le m 44 w e d łu g n a z w y a fry k a ń s k ie g o p o tw o ra le ś n e g o , z a c h o d z ą c e g o w d z ie ł
k u k a rta g iń s k ie g o H a n n o n a .
R a d io s łu c h a c z , in te r e su ją c y s ię s p e c ja ln ie o d b io re m n a f a la c h k ró tk ic h , z a u w a ż y ł p e w n ie , ż e u le g ł o n w o s ta tn ic h c z a s a c h z n a c z n y m z m ia n o m . N a le ż y to p rz y p isa ć p la m o m n a s ło ń c u , w y s tę p u ją c y m c o k ilk a la t, w ro k u 1 9 3 8 w y stę p u ją c y m b a r d z o s iln ie . P la m y s ło n e c z n e v /y w ie ra ją b a rd z o d o d a tn i w p ły w n a o d b ió r s ta c y j k r ó tk o f a lo w y c h , ta k , ż e o b e c n ie m o ż n a s łu c h a ć a u d y c y j, k tó re d la p o s ia d a c z y p r z e c ię tn y c h o d b o rn ik ó w b y ły n ie d o s tę p n e .
M . in . b a rd z o d o b ry o d b ió r d a je s ta c ja a r g e n ty ń s k a L . S Y . T r a n s r a - d io B u e n o s A ire s , p r a c u ją c a n a fa li 1 6 ,5 6 , k tó r a n a d a je k ilk a ra z y d z ie n n ie o d s tę p a c h 10 -r? ? n u to w y c h k o m u n ik a ty , k o le jn o w 5 ję z y k a c h . O d b ió r te j s ta c ji n ic z y m s ię n ie ró ż n i o d o d b io ru p o tę ż n y c h n a d a jn ik ó w e u ro p e jsk ic h .
M o ż n a ró w n ie ż o b e c n ie u z y s k a ć o d b ió r c a łe g o s z e re g u e g z o ty c z n y c h s ta c y j, ja k n p . T o k io i B e n d o e n g . T o k io ro z p o c z y n a s w e a u d y c je h y m n e m n a r o d o w y m , a z a p o w ie d z i p o d a je w ję z y k a c h e u ro p e jsk ic h . B a n d o e n g B a ta v ia n a d a je n a fa li 2 9 ,2 4 , ro z p o c z y n a ją c o
R ó ż d ż k a rz p o sz u k u je
S ły n n y a w a n tu r n ik i u w o d z ic ie l k o b ie t, k tó r y g ra s o w a ł w lic z n y c h s to li
c a c h e u ro p e jsk ic h w d ru g ie j p o ło w ie 1 9 -g o ie l.u C a sa n o w a , o s ie d lił s ię —
;a k w ia d o m o — w p o d e s z ły c h ju ż la ta c h w C z e c h a c h , n a z a m k u D u x , i ta m
lo k c n a ł ż y w o ta . Z o s ta ł p o c h o w a n y n a c m e n ta r z u p o ło ż o n y m w p o b liż u z a m k u . A le n ik t n ie d b a ł o k o n s e rw a c ję te g o g ro b u . T o te ż ju ż w k ilk a n a śc ie la t p o je g o ś m ie rc i n ik t n ie m ó g ł d o k ła d n ie o k re ś lić m ie jsc a , g d z ie s p o c z y w a ją je g o s z c z ą tk i.
~ C b e c n ie w ia d o m o je d y n ie , ż e w ty m m ie js c u is tn ia ł k ie d y ś c m e n ta rz , b o w ie m o d c z a s u d o c z a s u z n a jd u je s ię ta m tr u p ie c z a s z k i i p is z c z c ie . M o g iła s ły n n e g o
C h ro n i n a s o n a o d p rz e d w c z e s n y c h z m a r
s z c z e k i b o le s n e j a p a tii41. J e ż e li k to m a d o b ry a p e ty t, n ie c h się n ie g ło d z i, a le n ie c h z a to n ie z a n ie d b u je g im n a sty k i.
S a m a M is tin g u e tt lu b i s o b ie p o d je ś ć . ..D z iś n a p rz y k ła d — m ó w i — z ja d ła m n a ś n ia d a n ie trz y s a rd y n k i z c y try n ą , s m a ż o n e n a m a ś le , p ó ł p ie c z o n e g o k u rc z ę c ia z g ro s z k ie m , a n a d e s e r — trz y k a w a łk i a n a n a s a z c u k re m . L u b ię s m a c z n e rz e c z y ! A le u - n ik a m je d z e n ia n a n o c . J e ż e li z ja k ic h k o l
w ie k p rz y c z y n n ie m o g ła m p o g im n a s ty k o - w ać s ię w d z ień , to n a n o c b io rę g a z o w ą w a n n ę z jo d e m , b o to u s u w a z b y tec z n y tłu s z c z ".
W te n s p o s ó b 6 5 -le tn ia p a tro n k a m ło d y c h s ta ru s z e k 2 0 -g o w ie k u p ro p a g u je ru c h , ja k o ś ro d e k n a w s z y s tk o , a p rz e d e w s z y s t
k im — s ta ro ś ć . R u c h — to ż y c ie . S a m a , w 6 5 -tą ro c z n ic ę u ro d z in , z ro b iła w ię k s z y ra id k o n n y z k ilk u k a rk o ło m n y m i s k o k a m i.
C a ły p ro g ra m M is tin g u e t n ie je s t s k o m p lik o w a n y . „ C h ę tn ie — p o w ia d a — w y p o w ie d z ia ła b y m w o jn ę n a ś m ie rć i ż y c ie ty m k o b ie to m , k tó re z e s ta rz a ły s ię z w ła s n e j w in y i p rz e d w c z e ś n ie w y g lą d a ją n a s ta ro - w in k i. K o b ie ta , n ie d łu g o , b ę d z ie d łu g o b u d z iła w ś ró d o to c z e n ia z a c h w y t i z a w iś ć ".
C ó ż ! K w e s tia ty lk o , c z y g d y b y 3 5 la t te m u n ie b y ło u ś m ie c h n ę ło się d o M is tin g u e tt s z c z ę śc ie , c z y m o g ła b y d z is ia j p ro w a d z ić ta k h ig ie n ic z n e ż y c ie i c z y b y ła b y d o tą d ta k a w d z ię c z n a i m ło d a .’
g o d z . 2 3 c z a s u ś ro d k o w o -e u ro p e jsk ie g o o d g im n a sty k i p o ra n n e j.
N a jw ię k s z ą n ie s p o d z ia n k ą je s t je d n a k o d b ió r k ró tk o fa ló w e k p ó łn o c n o -a - m e ry k a ń s k ic h W a y n e n a fa li 1 3 .9 9 m . m ię d z y 1 — 2 g o d z in ą c z a su ś ro d k o w o e u ro p e js k ie g o , B o u n d B ro o k (N e w Y o rk ) n a fa li 1 6 ,8 7 m . o d g o d z . 2 — 2 3 w e d łu g c z a su ś ro d k o w o -e u ro p e jsk ie g o o ra z P itts b u rg i S c h e n e c ta d y n a fa li 1 9 m . O d b ió r ty c h s ta c y j je st le p s z y i s il- i n ie jsz y o d o d b io ru s ta c y j e u ro p e js k ic h n a fa la c h ś re d n ic h . N a le ż y z a z n a c z y ć ,
। ż e p ro g ra m y s ta c y j p ó łn o c n o -a m e ry - j k a ń sk ic h s ą b a rd z o c ie k a w e i s k ła d a ją s ię z in te r e su ją c y c h r e p o r ta ż y i w y k ła -
! d ó w , w y g ła sz a n y c h w ję z y k a c h n ie m ie c -
• k im , fra n c u s k im , w ło s k im i h o le n d e r’-
! s k im . R ó w n ie ż i o d b ió r e u ro p e js k ic h i s ta c y j k ró tk o fa lo w y c h , ja k D a v e n try ,
■ R a d io C o lo n ia l. L iz b o n a , P ra g a itd . o - b e c n ic je s t z n a c z n e le p s z e . W o b e c z b li
ż a ją c e j s ię le tn ie j p o ry ro k u m o ż n a b ę d z ie z p o w o d z e n ie m k o rz y s ta ć ź z a k r e s u k ró tk o fa lo w e g o , k tó ry je s t z n a c z n ie m n ie j z a le ż n y o d p rz e sz k ó d a tm o s f e r y c z n y c h , n iż z a k re s d łu g o i ś re d n io fa - lo w y .
sz c z ą tk ó w C a sa n o w y
a w a n tu r n ik a z ró w n a n a z o s ta ła z z ie m ią i n ie p o z o s ta ło p o n ie j n a jm n ie js z e g o ś la d u n a w e t. T o te ż s e n s a c ję w y w o ła ło n ie d a w n o w c a łe j C z e c h o s ło w a c ji o - ś w ia d c z e n ie z n a n e g o ró ż d ż k a rz a A . R ic h te r a , iż z a m ie rz a o n p rz y p o m o c y ró ż d ż k i w s z c z ą ć p o s z u k iw a n ia i je s t p rz e k o n a n y , ż e u d a m u s ię o d n a le ź ć s z c z ą tk i d o c z e s n e C a s a n o w y . T w ie rd z i o n , ż e b a d a ł s z c z e g ó ło w o d z ie je p o g rz e b u C a s a n o w y i n a te j p o d s ta w ie u d a m u s ię o d n a le ź ć je g o m o g iły .
R ó ż d ż k a rz z a m ie rz a n ie z w y k łe s w e b a d a n ia ro z p o c z ą ć w n a jb liż sz y m c z a s ie , c z e k a je d y n ie n a o d p o w ie d n ią p o g o d ę .
S t r . 4
„NASZ PRZYJACIEL"
Krwawiące serce narodu w górach Kaukazu
G r u z in i s ą n a r o d e m , k tó r y z p o ś r ó d W a lk a je d n a k n ie je s t s k o ń c z o n a . n e g o i tw ó r c z o ś c i, ż y w o tn o ś ć z a ś s w o ją lu d ó w k a u k a z k ic h n a jb a r d z ie j a k ty w n ie ' S y s te m b o ls z e w ic k i p r ę d z e j c z y p ó ź - w y k a z a ł w c ią g u d łu g ic h w ie k ó w . W ię c p r z e ja w ia ł w o s ta tn ic h c z a s a c h d ą ż e n ia n ie j u p a ś ć m u s i, a w ó w c z a s i d la G r u z j i' w c z e ś n ie j c z y p ó ź n ie j n a r ó d g r u z iń s k i n ie p o d le g ło ś c io w e , G r u z ja b o w ie m p r z e z w y b ije g o d z in a w o ln o ś c i. W c z a s ie k r ó t- o d z y s k a ć m u s i u p r a g n io n ą w o ln o ś ć o jc z y - d łu ż s z y s z e r e g w ie k ó w b y ła p a ń s tw e m k ie g o is tn ie n ia R e p u b lik i G r u z ń s k ie j n a - z n y .
n ie z a le ż n y m i p o tę ż n y m , o s ią g n ą w s z y r ó d te n w y k a z a ł d u ż o z m y s łu p o lity c z - w y s o k i s to p ie ń r o z w o ju n ie ty lk o s p o łe
c z n o - k u ltu r a ln e g o , a le i r o z w o ju p o li
ty c z n e g o . N a jś w ie tn ie js z e c z a s y d la ! G r u z ji p r z y p a d a ją n a je d e n a s te , d w u n a s te i tr z y n a s te s tu le c ie .
W G r u z ji k r z y ż o w a ły s ię w p ły w y Z a c h o d u i W s c h o d u . J e d n a k ż e u k ła d ż y c ia s p o łe c z n o - p o lity c z n e g o n a d a ł je j c e c h y z a c h o d u . D e s p o ty z m w s c h o d n i n i e!
b y ł G r u z ji n ig d y z n a n y . G r u z in i, p o m im o ; W o s ta tn im d n iu m a ja 1 9 3 8 r o k u N ie z a p o m n ia ł te ż o P o ls c e ó w c z e - g w a łto w n e g o te m p e r a m e n tu , s ą n a r o d e m m ija 2 0 la t o d te j h is to r y c z n e j c h w ili s n e j M o n s ig n o r R a tti i w te d y , k ie d y z a - ła g o d n y m , k o b ie ty c ie s z ą s ię u n ic h s z a - k ie d y o b e c n y O jc ie c Ś w ię ty , P iu s X I , a s ia d ł n a S to lic y P io tr o w e j, o b e jm u ją c c u n k ie m . Ż y c ie s z la c h ty p r z e d s ta w ia ło 1 w ó w c z a s M o n s ig n o r A c h ille s R a tti, k a - n a jw y ż s z ą g o d n o ś ć n a z ie m i. B y ł i je s t d u ż o a n a lo g ii z ż y c ie m n a s z e j s z la c h ty . ; n o n ik k a p itu ły w a ty k a ń s k ie j i b ib lio te - w ie lk im p r z y ja c ie le m n a s z e g o p a ń s tw a G r u z in i s ą w r e s z c ie n a r o d e m w y s o c e p o - k a r z s ły n n e j b ib lio te k i p a p ie s k ie j — i n a r o d u , ta k ż e n a w e t W ło s i n a z w a li g o
e ty c z n y m . r p r z y b y ł d o W a r s z a w y w c h a r a k te r z e
N a u s k a n i p r z e z w r o g ó w z e w n ę tr z - 1 W iz y ta to r a A p o s to ls k ie g o .
n y c h w k o ń c u o s ie m n a s te g o w ie k u n a w ią ^ P a m ię tn a to i h is to r y c z n a d a ta , b o z a li G r u z in i s o ju s z z R o s ją , k tó r y z a - ; w [e j y n a c j k r a j e rn n a s z y m , r o z o ra n y m g w a r a n to w a ć m ia ł ic h n ie z a le ż n o ś ć , J e d - p łu g ie m k r w a w y m w o jn y ś w ia to w e j, n a k ju ż n a p o c z ą tk u d z ie w ię tn a s te g o w s c h o d z iły p ie r w s z e z ła s k i z o r z y w o ln o - w ie k u R o s ja p o d s tę p n ie w b r e w s o ju s z o - 1 śc i< K r w a w iły s ię je s z c z e r a n y , d y m iły w i z a w ła d n ę ła G r u z ją , n is z c z ą c n ie p o d - 2 g H s z c z a , z ie m ia p o ls k a c h o ć w y z w o le - le g ło ś ć . G r u z in i u le g li p r z e m o c y .
P a n o w a n ie r o s y js k ie d ą ż y ło d o ic h w y n a r o d o w ie n ia , a le u s iło w a n ia te n ie o d n io s ły c e lu . N a r ó d g r u z iń s k i r o z w ija ł s ię n ie ty lk o w G r u z ji, le c z ta k ż e n a Z a c h o d z ie , a n o w e p r ą d y e u r o p e js k ie z a w s z e z n a jd o w a ły d o s tę p d o te g o k r a ju n a K a u k a z ie .
W c ia s ie p ie r w s z e j r e w o lu c ji r o s y j- , . . . . ; . ।
s k ie j r u c h p o lity c z n o - s p o łe c z n y w G r u - !w c h w J a c ,h " ^ s z c z ę s c .a i z w ą tp .e m a z a w ; z ji w z m ó g ł s ię z n a c z n ie . P r z y s z ła w o j- ! s z e s z u k a ia ° P a r c la 1 o tu c h y -
n a ś w ia to w a i z n o w u p r ą d y n ie p o d le g - '. P r z y b y ł d o P o ls k i m ą ż w ie lk ie j m ia ry ło ś c io w e w z m o g ły s ię n a s iła c h , a ż w r e - in d y w id u a ln o ś ć im p o n u ją c a , o r g a n iz a to r ,
s z c ie d n ia 2 6 m a ja 1 9 1 8 r o k u n a g r u z a c h ja k ie g o w d z ie ja c h K o ś c io ła w P o ls c e ju ż . , , , , • c a r a tu o g łs iła G r u z ja s w ą n ie p o d le g - i d a w n o n ie b y ło . Z o r ie n to w a ł s ię s z y b k o “ " 7 “ = ta k
P™d ,lusł^’
ło ś ć , s ta ją c s ię r e p u b lik ą d e m o k r a ty c z -1 w n a s z y c h s to s u n k a c h , p r z e n ik n ą ł t a j n i -
dziewczynki me powinne byc proz-
n ą . R o z p o c z ą ł s ię o k r e s r e f o rm i c a ł y 'k i d u s z y p o ls k ie j, a p o z n a w s z y m o c n e i in e ' ' . . . . .
n a r ó d c ie s z y ł s ię z w y w a lc z o n e j w o ln o ś - ; s ła b ę s tr o n y k a to lic y z m u p o ls k ie g o , w y -
” omustu ja nie jes em próżną po
ci.
T a , m a ła k u ltu r a ln a i d e m o k r a ty c z n a ' tk n ą ł m u ju ż w z a r a n iu s z e r o k ie d r o g i.terz^' do lustra łylko dlate£<>> aby się
G r u z ja s ta ła s ię w k r ó tc e s o lą w o k u d z ie jo w e g o r o z w o ju ,
b o ls z e w ic k ie j R o s ji, k tó r a p o s ta n o w iła : K ie d y ju ż n a d e s z ło z m a rtw y c h w s ta z n is z c z y ć n ie z a le ż n o ś ć m ło d e j r e p u b lik i, n ie P o ls k i, k s . R a tti, p ó ź n ie js z y p a p ie ż |
B o h a te r s k a o b r o n a z e s tr o n y te g o d z ie l- P iu s X I o p ie k o w a ł s ię w e d łu g s ił i m o ż -, ,rj h u u k/ a //w tr/o L u u /w o c t
pugiurui.^-
n e g o n a r o d u n ie z d o ła ła p r z e c iw s ta w ić n o ś c i n a s z ą o d r a d z a ją c ą s ię p a ń s tw o - !
nych szwajcarsko - niemieckich, letnicz-
s ię s k u te c z n ie n a c is k o w i w o js k b o ls z e - ' w o ś c ią , a k ie d y f a la c z e r w o n e g o b a r b a -
ka, kupująca ser w sklepie> pyta: Czy
w ic k ic h i G r u z ja d o s ta ła s ię w lu ty m r z y ń s tw a z a la ła z ie m ie p o ls k ie , n ie o - '
jest to prawdziwy ser szwajcarski?
1 9 2 1 r o k u p o n o w n ie w r ę c e o d w ie c z n e g o p u ś c ił n a s ja k in n i d y p lo m a c i z a g r a n ic y ,!
— Tak jest, proszę pani, mówi sprze-
w r o g a . W r o k u 1 9 2 4 G r u z in i je s z c z e r a z a le z a g r z e w a ł s e r c a p o ls k ie d o r o z p o c z li
dająca, został on przeszmuglowany przez
p o r w a li z a b r o ń , a le z n o w u u le g li p r z e - t w e j w a lk i o b y t O jc z y z n y i b u d z ił m o c -
granicę, a te dziury właśnie pochodzą od
w a d a z e s ił b o ls z e w ic k ic h . ' n a w ia r ę w z w y c ię s tw ie .
’ kul szwajcarskiej straży granicznej.
s k ie j n a - z n y .
Z e ś w ia tłe m w ia r y k u w y z w o le n iu
..P a p ie ż e m P o la k ó w " . T o te ż s e r c a p o l
s k ie z a w s z e o ta c z a ć b ę d ą w ie lk ą c z c ią i w d z ię c z n o ś c ią p o s ta ć w ie lk o d u s z n e g o P r z y ia c ie la P o ls k i n a tr o n ie a p o s to ls k im ś w . P io tra .
HUMOREM nie
b y ło ju ż b lis k ie — ję c z a ła je s z c z ep o d o b u c h e m o k r u tn e j p r z e m o c y .
I w ta k ie j to c h w ili p r z e ło m o w e j, w |
d o b ie n a p r ę ż o n e j w a lk i o w y z w o le n ie
jedicabną bluzkę swojej mamusi.
p r z y b y ł d o n a s M o n s ig n o r R a tti, ja k o
która na każdym kroku poucza swe-
p ie r w s z y p r z e d s ta a w ic ie l z a g r a n ic y . j a - |g 0
jedynaka, objaśnia mu, że nici jed-
। k o r e p r e z e n ta n t s to lic y A p o s to ls k ie j, te -i
z których jest zrobiona bluzka,
:g o m o c a rs tw a d u c h a , w k tó r y m P o l s k a
\pochodzą od biednego robaczka".
gazio na odpowiada: „Ach tak! to
i
znaczy od tatusia!"
Nie bądź próżna....
Matka do Elżuni — „Elżuniu nie po- Biedny robaczek.
Mały Kazio podziwia nową piękną i. Mat-
^przekonać, czy jeszcze jestem w tym
I
miejscu".
Niewątpliwy dowód.
W jednej z miejscowości pogranicz
K s ią ż n ic a K o p e m ik a ń s k a
