Koszty oskarżyciela posiłkowego

Bronisław Rogalski

Koszty oskarżyciela posiłkowego

gającej darowaniu kary pozbawienia wolności, mianowicie dlatego, że od momentu wejścia w życie ustawy o amnestii karą podlegającą wykonaniu efektywnemu stała się tylko kara grzywny. W myśl cytowanego postanowienia zasada ta obowiązuje również wtedy, gdy orzeczenie o zastosowaniu amnestii zapadnie w okresie póź­ niejszym, tj. dopiero po uprawomocnieniu się wyroku.

BRONISŁAW ROGALSKI

Koszty oskarżyciela posiłkowego

/

N a tle o r z e c z n ic tw a S N i p o g lą d ó w o o s k a r ż y c ie lu p o s iłk o w y m w o d n ie s ie n iu do p o n o s z o n y c h p r z e z n ie g o k o s z tó w w p o s tę p o w a n iu k a r n y m a u to r p o d d a je s w y m ro z w a ż a n io m p ro b le m , c z y d o ty c h c z a s o w a w y k ła d n ia i p r z e p is y s p r z y ja ją r o z w o jo w i i n s t y t u c j i o s k a r ż y c ie la p o s iłk o w e g o .

Autorzy prac o oskarżycielu posiłkowym wyrażają różne poglądy na temat kosztów związanych z udziałem adwokata jako pełnomocnika oskarżyciela posił­ kowego. J. Biejat podkreśla, „że nie ma w kodeksie postępowania karnego prze­ pisu, który by umożliwiał zasądzenie na rzecz oskarżyciela posiłkowego od oskar­ żonego kosztów procesu”; zresztą „oskarżyciel posiłkowy nie ponosi żadnych kosz­ tów sądowych” z wyjątkiem jedynie sytuacji określonej w przepisie art. 551 § 1 k.p.k., który przewiduje, że „oskarżyciel posiłkowy ponosi kaszty postępowa­ nia odwoławczego w razie n i e u w z g l ę d n i e n i a j e g o r e w i z j i.” 1

Zagadnienie to, dotychczas bezpośrednio nie rozwiązane w przepisach kodeksu postępowania karnego, było przedmiotem uchwały SN z dnia 10 września 1970 r. w sprawie VI KZP 20/70, .w której udzielono odpowiedzi na pytanie Sądu Woje­ wódzkiego w Rzeszowie w następującej kwestii prawnej: „Czy oskarżycielowi po­ siłkowemu w sprawie przeciwko oskarżonemu, co do którego zapadł wyrok skazu­ jący, przysługuje zwrot kosztów zastępstwa adwokackiego?”. W uchwale tej Sąd Najwyższy — nie negując uprawnień pokrzywdzonego, który może działać w cha­ rakterze oskarżyciela posiłkowego w myśl zasad przewidzianych w art. 44 § 1 k.p.k., art. 50 § 1 k.p.k., czy też art. 50 § 2 k.p.k. i występować w postępowaniu sądowym, zgodnie z treścią art. 44 § 2 k.p.k., w charakterze strony wraz z ustanowionym przez siebie pełnomocnikiem — wyraził pogląd, że oskarżycielowi posiłkowemu przysługuje zwrot kosztów zastępstwa adwokackiego od oskarżonego, w stosunku do którego wydany został wyrok skazujący. Powyższy pogląd oparł SN na zasa­ dzie wyrażonej w art. 80 k.p.k. w związku z art. 98 i§ 1 i 3 k.p.c. 1 2

1 J . B i e j a t : O s k a rż y c ie l p o siłk o w y , „ P a l e s t r a ” n r 11 z 1970 r ., s. 91.

2 Z o h .: O S N K W n r 12 z 1970 r ., poz. 1167, s. 48—49. P o r . te ż W . L u k a s i e w i c z : Z g ło ­ s z e n ie u d z ia łu w c h a r a k te r z e o s k a rż y c ie la p o siłk o w e g o p rz e z p e łn o m o c n ik a , „ P a l e s t r a ” n r S z 1971 r ., s . 81. A u to r t e n p o w o łu ją c s ię n a p o w y ż s z ą u c h w a łę S N z d n ia 10.IX.1970 r . J e s t

56 B r o n i s ł a w R o g a l s k i _{N r 7 (235)}

Inna uchwała Sądu Najwyższego z tego samego dnia, tj. 10 września 1970 r., w sprawie VI KZP 31/70 udzieliła dalszej wykładni na interesujący nas temat, wyrażając pogląd, że „w sprawie przeciwko oskarżonemu, co do którego zapadł wyrok skazujący, oskarżycielowi posiłkowemu nie przysługuje zwrot kosztów po­ stępowania z wyjątkiem zwrotu kosztów zastępstwa adwokackiego, albowiem wydatki w toku postępowania karnego wykłada tymczasowo Skarb Państwa (art. 542 k.p.k.).” 3

Uzasadnienie uchwały Sądu Najwyższego z dnia 10 września 1970 r. w sprawie VI KZP 31/70 powołuje się na motywy uchwały z dnia 10.IX.1970 r. w sprawie VI KZP 20/70, dotyczące zasądzenia od oskarżonego na rzecz oskarżyciela posiłko­ wego wyłożonych przez niego kosztów. Ponadto wyraża ono pogląd, „że w razie wydania wyroku skazującego, sąd zasądza od oskarżonego na rzecz Skarbu Pań­ stwa wyłożone przez niego koszty postępowania, a na rzecz oskarżyciela posiłko­ wego t y l k o k o s z t y u s t a n o w i o n e g o p e ł n o m o c n i k a , i n n y c h b o w i e m k o s z t ó w o s k a r ż y c i e l p o s i ł k o w y n i e w y k ł a d a . ” (podkr. — B.R.).

Wypada tu zauważyć, że jeżeli w kwestii zasądzenia kosztów od skazanego na rzecz oskarżyciela posiłkowego należy sięgnąć do przepisów postępowania cywilnego, na które powołują się wymienione wyżej uchwały Sądu Najwyższego, to przepis art. 98 § 1 k.p.c. przewiduje zwrócenie przeciwnikowi na jego żądanie kosztów niezbędnych do celowego dochodzenia praw, a przepis tegoż art. 98 § 2 k.p.c. ustala, co należy zaliczyć do niezbędnych kosztów procesu. Między innymi do niezbędnych kosztów procesu zalicza się koszty przejazdów pełnomocnika do sądu, a także rów­ nowartość utraconego zarobku na skutek stawiennictwa w sądzie. Według zaś art. 554 § 2 k.p.k. do kosztów postępowania wlicza się ponadto opłaty na rzecz ze­ społu adwokackiego z tytułu udziału w sprawie jednego obrońcy lub pełnomocnika strony. Tak więc oskarżyciel posiłkowy ponosi nie tylko koszty ustanowienia peł­ nomocnika, ale także inne jeszcze koszty, jak np. koszty przejazdów do sądu.

W tych warunkach nie wydaje się trafny pogląd wyrażony w uchwale SN w sprawie VI KZP 31/70, gdyż pokrzywdzony pokrywa nie tylko koszty zastęp­ stwa ustanowionego pełnomocnika, ale także niejednokrotnie własne i jego koszty przejazdów do sądu, w którym się toczy rozprawa. Za powyższym przemawia także treść postanowienia Sądu Najwyższego (wprawdzie Izby Cywilnej) z dnia 21 maja 1975 r. w sprawie IV PZ 24/75, w którym SN podzielił pogląd, że przedstawiony przez adwokata spis kosztów podlega sprawdzeniu przez sąd, i dalej, że sąd nie może nie uwzględnić spisu kosztów złożonego przez adwokata i nie przyznać stro­ nie zwrotu kosztów procesu według norm przepisanych (art. 109 k.p.c.).4 Gdyby chodziło tylko o koszty zastępstwa adwokackiego czy to w postępowaniu cywilnym, czy też zwłaszcza w postępowaniu karnym — to byłoby zbędne przedstawianie spisu kosztów, skoro sąd obowiązany jest na żądanie oskarżyciela posiłkowego zasądzić na jego rzecz od oskarżonego koszty związane z udziałem pełnomocnika.

Również w wyroku z dnia 30.X.1975 r. w sprawie III KR 243/75 Sąd Najwyż­ szy podzielił pogląd, że „każdy, kto przez swój czyn spowodował postępowanie

z d a n ia n a p o d s ta w ie a r t. 80 k .p .k ., że „ p e łn o m o c n ik o s k a rż y c ie la p o siłk o w e g o m a p r a w o z ło ­ ży ć s p is koteztów z a s tę p s tw a i k o s z ty t e m u sz ą b y ć u w z g lę d n io n e w w y r o k u .”

:S Z ob. O SN K W n r 1 z 1971 t., p o z . 13, s. 52—53. N a le ż y d o d a ć , ż e o m a w ia n a u c h w a ła SN z -dnia 10.IX.1970 r. V I K Z P 31/70 p o d z ie la p o g lą d , iż „ o s k a rż y c ie l p o siłk o w y w y k ła d a je d y n ie k o s z ty p e łn o m o c n ik a , a w w a r u n k a c h o b ję c ia s p r a w y z u r z ę d u <art. 50 § 2 k .p .k .) n a s tę p u je z w r o t w p ła c o n e g o r y c z a łtu .”

karne, zobowiązany jest do ponoszenia wszystkich wydatków z tym postępowaniem związanych”. 5 Tak więc w fakcie zasądzenia od skazanego kosztów związanych z udziałem pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego należy widzieć faktyczne i efektywne pokrycie poniesionych kosztów przez oskarżyciela posiłkowego, tym bardziej że według przepisu art. 543 k.p.k. koszty pełnomocnika pokrywa strona, która go ustanowiła.

Jeżeli natomiast oskarżonego uznano za winnego, to wówczas obowiązany on jest do ponoszenia wszystkich wydatków z tym postępowaniem związanych na ogólnych zasadach. Takie rozumowanie znajduje swój wyraz w uzasadnieniu uch­ wały składu siedmiu sędziów z dnia 17 maja 1973 r. w sprawie VI KZP 10/73, w której czytamy, że „w razie skazania oskarżonego w sprawie, w której wystę­ pował oskarżyciel posiłkowy, korzystający z pełnomocnika, sąd obowiązany jest na żądanie zasądzić na rzecz tego oskarżyciela od oskarżonego koszty związane z udziałem pełnomocnika.” 6 Dalsza treść tej uchwały dotyczy zagadnienia, czy i kiedy żądanie takie należy zgłosić. Sąd Najwyższy wyraził pogląd, że przepis art. 109 k.p.c. nie ma tu zastosowania, albowiem żądanie takie może być rozpo­ znane w ramach art. 368 § 1 k.p.k., który uprawnia do wydania orzeczenia o kosz­ tach w postępowaniu uzupełniającym nawet po uprawomocnieniu się wyroku.

Również przepis art. 351 k.p.c. nie ma zastosowania do wniosku o zasądzenie kasztów na rzecz oskarżyciela posiłkowego od oskarżonego, skazanego wyrokiem, albowiem „określając termin dwu tygodni od ogłoszenia wyroku do zgłoszenia wniosku strony o uzupełnienie wyroku, między innymi co do kosztów, miałby on zastosowanie do kosztów pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego wtedy, gdyby za­ gadnienie to nie mogło być rozstrzygnięte na podstawie przepisów kodeksu po­ stępowania karnego.” 7

W innym postanowieniu, z dnia 15.VII.1972 r. IV KZ 111/72, Sąd Najwyższy wy­ raził pogląd, że „w razie oddalenia wniosku skazanego o wznowienie postępowa­ nia nie ma podstawy do zasądzenia od skazanego na rzecz oskarżyciela posiłko­ wego uczestniczącego w czynnościach sprawdzających kosztów zastępstwa adwo­ kackiego”, udział bowiem w tych czynnościach (art. 478 § 3, 479 § 1, 480 i 88 k.p.k.) nie czyni oskarżyciela posiłkowego stroną wygrywającą sprawę i dlatego przepis art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w związku z art. 80 k.p.k. nie daje podstawy do przyznania kosztów oskarżycielowi posiłkowemu. 8 Ale należy tu zauważyć, że według przepisu art. 15 pkt 9 ustawy z dnia 23.VI.,1973 r. o opłatach sądowych w sprawach kar­ nych (Dz. U. Nr 27, poz. 152) od wniosku o wznowienie postępowania zachodzi konieczność złożenia opłaty w kwocie 1.000 zł, która podlega zwrotowi na wypadek wznowienia postępowania. Ten obowiązek uiszczenia opłaty nie wpływa dodatnio na rozwój instytucji oskarżyciela posiłkowego, gdyż stwarza dla niego niewątpliwie dodatkowe „skrępowanie”, a jak słusznie dowodzi M. Cieślak, „liczne skrępowania i ograniczenia przewidziane w stosunku do oskarżyciela posiłkowego stwarzają oba­ wę, czy ta nowa instytucja pozwoli w pełni wykorzystać aktywność pokrzywdzo­ nego (...).” 9 A przecież wolą ustawodawcy było i jest, aby działanie pokrzywdzone­

i Zot>. O SN K W n r 1 z 1976 r., poz. 9, s . 24—26. « Z ob. O S N K W n r 7—8 z 1973 r ., p o z. 86, s. 5—6, o r a z „ P a l e s t r a ” n r 10 z 1973 r., s. 103. 7 U c h w a ła SN z d n ia 9.X.1975 r . V I K Z P 26/75 (O SN K W n r 12 z 1975 r. s. 5—6) u z n a je p o ­ n a d to , że z a g a d n ie n ie t o j e s t u re g u lo w a n e p rz e z p rz e p is y p o s tę p o w a n ia k a rn e g o . 8 Z ob. O SN K W n r 10 z 1972 r., p oz. 161, s. 40—42. 9 P o r. M. C i e ś l a k : N o w e p r a w o p ro c e so w e P o ls k i L u d o w e j, „ P a l e s t r a ” n r 3 z 1970 r., s. 31. S. P o d e m s k i z a ś w a r ty k u le p t. „ P a r a g r a f p ie rw s z e j p o tr z e b y ” ( P o lity k a n r 27 z d n ia 3.V II.1976 r ., s. 6) p isz e : „ G ło s P a l e s tr y (n r 2 z 1976 r . f s. 68—74, P ra w o o s k a rż o n e g o do o b r o n y n a t l e u s ta w y o o p ła ta c h są d o w y c h ) n ie p o w in ie n p o z o s ta ć n ie z a u w a ż o n y , p o n ie w a ż

58 B r o n i s ł a w R o g a l s k i _{N r 7 (235)}

go występującego w roli oskarżyciela posiłkowego leżało w interesie wymiaru spra­ wiedliwości.

Ten ostatni pogląd, aczkolwiek nie wyłącza on stanowiska zajętego przez M. Cieślaka, znalazł swój wyraz w wytycznych Połączonych Izb Karnej i Wojskowej w sprawie wzmożenia ochrony interesu pokrzywdzonego w postępowaniu sądowym, uchwalonych w dniu 26 listopada 1976 r. VI KZP 11/76. Wytyczne te zostały omó­ wione w „Gazecie Prawniczej” ze stycznia 1977 r.,10 11 a w szczególności w wypowie­ dzi H. Kempistego, który zajął stanowisko, że „oskarżyciel posiłkowy przed sądem pierwszej instancji ma te wszystkie uprawnienia, jakie posiada oskarżyciel publicz­ ny”. Natomiast J. Klimek wyraził pogląd, że — jak się wydaje, „Sąd Najwyższy poszedł dość daleko, pokazując zakres uprawnień oskarżyciela posiłkowego, którego nie da się wyczytać wprost z przepisów procesowych.”

Również „Prawo i Życie” w nrze 4 ze stycznia 1977 r .,11 opierając się na wy­ mienionych wyżej wytycznych Sądu Najwyższego uchwalonych 26.XI.1976 r., oma­ wia uprawnienia pokrzywdzonego występującego w procesie karnym jako oskar­ życiel posiłkowy i opowiada się za tym, że „udział oskarżyciela posiłkowego w po­ stępowaniu sądowym w charakterze strony procesowej zwiększa kontradyktoryj- ność tego postępowania i w związku z tym jest czynnikiem mogącym przyczynić się do bardziej wszechstronnego wyjaśnienia istotnych okoliczności sprawy i ma do­ niosłe znaczenie w zakresie ustalenia prawdy”. I dalej — wskazuje na to, że „po­ zbawienie oskarżyciela posiłkowego możliwości wypowiadania się w postępowaniu sądowym w kwestiach związanych z wymiarem kary nie byłoby ani praw­ nie, ani społecznie uzasadnione”. Rozwiązanie zawarte w omawianych wy­ tycznych „sprzyja wzmożeniu ochrony interesów pokrzywdzonego i umożliwia mu przy tym uzyskanie procesowej satysfakcji z powodu krzywdy doznanej popełnio­ nym przestępstwem.”

Także „Kurier Polski” z lutego 1977 r. w zamieszczonym artykule Eksnera 12 do­ wodzi, że katalog konkretnych rozwiązań i wskazówek zawartych w wytycznych i wiążących cały polski wymiar sprawiedliwości świadczy o słusznych, godnych pełnego poparcia intencjach, jakie przyświecały najwyższej instancji sądowej (...)”, i dalej, że „regułą powinno być dopuszczenie pokrzywdzonego do udziału w po­ stępowaniu sądowym w charakterze oskarżyciela posiłkowego, który może się wy­ powiadać na temat nie tylko winy oskarżonego, ale także kary i innych prawnych skutków skazania”.

Jeszcze raz wraca „Prawo i Życie” (z lutego 1977 r.) do omawianych wytycznych Sądu Najwyższego i omawia w zamieszczonym artykule13 uprawnienia pokrzyw­ dzonego w związku z orzekaniem przez sąd nawiązki i naprawienia wyrządzonej temuż pokrzywdzonemu szkody w razie skazania oskarżonego przy zastosowaniu art. 59 k.k. Autor opowiada się za tym, że „należy przyjąć jako zasadę orzekanie przez sąd nawiązki na rzecz pokrzywdzonego, choćby on sam ani też prokurator nie wniósł powództwa cywilnego albo powództwo sąd pozostawił bez rozpoznania”. Ponadto „regułą powinno być zobowiązanie sprawcy do naprawienia szkody”.

r a z je sz c z e g ło śn o w y r a ż a t o , co o d d a w n a z a p r z ą ta i n ie p o k o i ś ro d o w is k a a d w o k a c k ie w ra z z ic h o r g a n iz a c ja m i p a r t y j n y m i .” 10 Z ob. a r t y k u ł p t. „M ów ią sę d z io w ie s p ra w o z d a w c y ” , „ G a z e ta P r a w n ic z a ” n r 2 z d n ia 16.1.1977 r., s. 1—2. 11 Z ob. a r t y k u ł p t. „ G d y p o k rz y w d z o n y p rz e s tę p s tw e m w y s tę p u je w p r o c e s ie k a r n y m ja k o o s k a rż y c ie l p o s iłk o w y ” , „ P r a w o i Ż y c ie ” n r 4 z d n ia 23 s ty c z n ia 1977 r., s. 18 ( ru b r y k a z o r z e c z n ic tw a S N p o d r e d a k c ją H . K e m p iste g o ). 12 P o r. J . E k s n e r : W y ty c z n e S ą d u N a jw y ż s z e g o w in te r e s ie p o k rz y w d z o n e g o , „ K u r ie r P o ls k i” n r 24 z d n ia 1 lu te g o 1977 r. 13 Z ob. a r t y k u ł p t . „ O rz e k a n ie n a rz e c z p o k rz y w d z o n e g o o n a w ią z c e i n a p r a w ie n iu w y

-Dodać wypada, że już w swoim artykule zamieszczonym w „Palestrze” w ubieg­ łym roku opowiedziałem się za nieograniczaniem pokrzywdzonego w działaniu w charakterze oskarżyciela posiłkowego w postępowaniu karnym.14 I to powinno stano­ wić regułę.

M. Szerer15 * poddaje uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 10.IX.1970 r. VI KZP 20/70 ,e wszechstronnej krytyce. Autor dowodzi, że kwestia kosztów zastępstwa ad­ wokackiego poniesionych przez oskarżyciela posiłkowego nie jest uregulowana w kodeksie postępowania karnego i dlatego taki obowiązek rozważa on na gruncie przepisu art. 98 § 1 i 3 k.p.c., według których na stronie przegrywającej ciąży obowiązek zwrotu kosztów. Poddaje jednak pod rozwagę sytuację, w której do­ wodzi, że „im silniejsze zachodzą podstawy oskarżenia publicznego, tym spokojniej pokrzywdzony może zgłosić swój udział w myśl art. 45 k.p.k. i pewniej odzyska zwrot kosztów zastępstwa adwokackiego”. Autor uważa, że w takim wypadku „za­ chodzi zbędna pomoc ze strony oskarżyciela posiłkowego” i przenosi to na sytuację, gdy sąd mimo wniosku prokuratora wymierzy oskarżonemu karę w granicach mi­ nimalnych bądź gdy „oskarżony po otwarciu przewodu przyznaje się do -winy określonej w akcie oskarżenia i równocześnie oponuje przeciw udziałowi oskarży­ ciela posiłkowego w postępowaniu karnym.” Tego rodzaju sytuacje według autora powodują dla oskarżonego zwiększone koszty i „faktycznie nasuwają uwagi co do zwartości logicznej konstrukcji oskarżyciela posiłkowego w kodeksie ¡wstępowania karnego.”

Nie można jednak zgodzić się z niektórymi zapatrywaniami M. Szerera. Jeżeli przyjmujemy, że uczestnictwo oskarżyciela posiłkowego jest pożądane bez względu na ewentualne korektury i że instytucja ta jest służebną wobec istotnych gwa­ rancji procesowych na gruncie ich realizacji, to bez względu na rozmiar działania pokrzywdzonego pełni on w postępowaniu przewidzianą rolę w ustawie. Sam fakt wymierzenia oskarżonemu kary w granicach minimalnych mimo dalej idącego wniosku prokuratora nie oznacza wcale, że „udział oskarżyciela posiłkowego był zbędny”, albowiem nawet w sytuacji przyznania się oskarżonego do zarzucanego mu czynu nie wynika jeszcze, żeby zachodziły przesłanki z art. 45 § 2 k.p.k. w sto­ sunku do oskarżyciela posiłkowego, który przez swój udział w postępowaniu wy­ kazuje w stopniu nie mniejszym od prokuratora swoją aktywność. Zresztą aż do chwili ogłoszenia wyroku w pierwszej instancji nie wiadomo, czy sąd zgodzi się z kwalifikacją prawną czynu podaną w akcie oskarżenia mimo przyznania się oskarżonego. Ponadto oskarżycielowi posiłkowemu przysługuje prawo wniesienia rewizji w ramach art. 395 k.p.k.

A przecież nie można zapominać o tym, że oskarżony w swojej obronie wybie­ rze to, co jest dla niego najkorzystniejsze. Jeśli dojdzie on do przeświadczenia, że zarzut jest zakwalifikowany łagodniej od tego, którego się spodziewał, to jest rzeczą naturalną, że wybierze drogę „pełnego przyznania się”, co znajdzie swój wyraz w orzeczeniu o karze. Tymczasem udział oskarżyciela posiłkowego może powodować np. powołanie biegłych, a w konsekwencji — przyjęcie kwalifikacji prawnej o za­ grożeniu surowszym. Dlatego też ograniczanie oskarżyciela posiłkowego w kwestii

r z ą d z o n e j m u s z k o d y ” , „ P ra w o i Ż y c ie ” n r 7 z d n ia 13 lu te g o 1977 r., 18 ( ru b r y k a z o rz e - c z n ic tw a S N p o d r e d a k c ją H . K e m p iste g o ).

14 B. R o g a l s k i : O d m o w a d o p u sz c z e n ia p o k rz y w d z o n e g o w c h a r a k te r z e o s k a rż y c ie la p o s iłk o w e g o , „ P a l e s t r a ” n r 10 z 1976 r., s. 69.

15 m. S z e r e r : O s k a rż y c ie l p o siłk o w y w ś w ie tle w y k ła d n i sp o łe c z n ie f u n k c jo n a ln e j, P i P N r 10 z 1973 r., s. 101—102.

60 B r o n i s l a w R o g a l s k i _{N r 7 (235)}

przyznania mu kosztów zastępstwa adwokackiego nie znajduje żadnego uzasadnie­ nia, gdyż „każda propozycja zmierzająca do restrykcji w zasądzaniu kosztów za­ stępstwa adwokackiego oznaczałaby pozbawienie adwokatów należnego im wyna­ grodzenia za rzeczywiście wykonaną pracę.” 17 Według zaś R. Łyczywka „obrońca przy wystąpieniach swoich związany jest dodatkowo rolą współczynnika wymiaru sprawiedliwości oraz obowiązkami z zakresu etyki i godności stanu.” 18 19

Na tle praktyki sądowej w omawianej kwestii wyłaniają się dalsze pytania co do zasądzania kosztów zastępstwa adwokackiego. Świadczą o tym przytoczone niżej przykłady zaczerpnięte ze spraw sądowych.

W sprawie II Kp 361/73 b. Sądu Powiatowego w Przemyślu dwie pokrzywdzone występowały w charakterze oskarżycieli posiłkowych i korzystały z jednego wy­ branego przez siebie pełnomocnika. Sąd Powiatowy zasądził od oskarżonej, stojącej pod zarzutem popełnienia przestępstwa z art. 166 k.k., na rzecz oskarżycieli posiłkowych po 1.100 zł. Oskarżona wniosła zażalenie i domagała się uchylenia orzeczenia o kosztach zarzucając, że sąd I instancji, który prowadził sprawę w trybie uproszczonym, zwiększył nadmiernie koszty zastępstwa adwokackiego, we­ dług bowiem tabeli wynagrodzeń mógł on zasądzić od oskarżonej na rzecz oskarży­ cieli posiłkowych kwotę nie przekraczającą 400 zł. Wniosek taki wypływa z treści art. 419 § 1 k.p.k., który zalicza czyny zagrożone karą pozbawienia wolności do dwu lat i grzywną do spraw rozpoznawanych w trybie uproszczonym. Sąd Woje­ wódzki w Rzeszowie postanowieniem z dnia 11 lipca 1973 r. (sygn. akt IV KZ 47/73), uwzględniając zażalenie oskarżonej, zmienił orzeczenie o kosztach na rzecz oskar­ życieli posiłkowych i zasądził od oskarżonej po 500 zł dla każdej oskarżycielki po­ siłkowej (nie zasądzając przy tym — widocznie przez przeoczenie — na rzecz oskarżonej kosztów zażalenia). Ale i ta zmiana na korzyść oskarżonej uchybia, jak to wykazano wyżej, przepisom rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 21.XII. 1967 r. w sprawie opłat za czynności zespołów adwokackich, a to wobec za­ sądzenia dla każdej z oskarżycielek posiłkowych kwoty o 100 zł wyższej.

W myśl obowiązujących przepisów oraz zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyż­ szego strona wygrywająca ma prawo do przyznania jej poniesionych przez nią kosztów, w szczególności na rzecz zespołów adwokackich, jeżeli w sprawie wystę­ powali obrońcy lub pełnomocnicy ustanowieni z wyboru (art. 549 § 1 ust. 2 k.p.k.).1*

W sprawie II Kp 312/73 b. Sądu Powiatowego w Przemyślu działał oskarżyciel po­ siłkowy, który nie uczestniczył w rozprawie kończącej postępowanie i w ogłosze­ niu wyroku. Wobec niepoliczenia kosztów Sąd nie zasądził kosztów na rzecz oskar­ życiela posiłkowego. Tymczasem oskarżona, pozostająca pod zarzutem z art. 246 § 1 k.k., założyła rewizję przez swojego obrońcę, domagając się uniewinnienia. Na roz­ prawie rewizyjnej brał udział pełnomocnik oskarżyciela posiłkowego w imieniu

17 s . W a 1 1 o ś: O s k a rż y c ie l p o s iłk o w y w p r a k t y c e s ą d o w e j, P iP n r 10 z 1973 r., s. 117.

18 r. Ł y c z y w e k : Do n ie k tó r y c h z a g a d n ie ń p r a w a d o o b r o n y — u w a g i u z u p e łn ia ją c e , „ P a l e s t r a ” n r 6 z 1965 r., s. 39.

19 P a tr z : A k ta b. S P w P rz e m y ś lu w s p r a w ie II K p 361/73 o ra z ro z p o rz ą d z e n ie M in is tra S p ra w ie d liw o śc i z d n ia 21.XII.1967 r., Dz. U . N r 48, poz. 241. P o r. te ż E. M a z u r : P o m o c p r a w n a św ia d c z o n a p rz e z z e s p o ły a d w o k a c k ie n a rz e c z o só b p r a w n y c h , „ F a l e s t r a ” n r 6 z 1965 r., s. 1—11. A u to r te n p isz e m ię d z y in n y m i, że „ ś w ia d c z e n ie p o m o c y p r a w n e j p rz e z z e s ­ p o ły a d w o k a c k ie d la osó b fiz y c z n y c h n ie n a s u w a w z a s a d z ie w ą tp liw o ś c i. J e s t o n o u r e g u lo ­ w a n e p rz e p is a m i u s ta w y o u s t r o j u a d w o k a tu r y i r o z p o rz ą d z e n ia M in is tra S p ra w ie d liw o śc i w s p r a w ie z e sp o łó w a d w o k a c k ic h o ra z w z a k r e s ie o p ła c a n ia t e j p o m o c y p r z e p is a m i ro z p o ­ rz ą d z e n ia M in is tra S p ra w ie d liw o ś c i w s p r a w ie w y n a g ro d z e n ia a d w o k a tó w za w y k o n y w a n e c z y n n o ś c i z a w o d o w e ” , w te n sp o s ó b is tn ie je o b o w ią z u ją c a z a s a d a „ o b c ią ż a ją c a z le c e n io d a w c ę za p o sz c z e g ó ln e c z y n n o śc i d o k o n a n e p rz e z z e s p ó ł w e d łu g s ta w e k p r z e w id z ia n y c h w t a k s ie a d ­ w o k a c k ie j.”

instytucji społecznej. Sąd Wojewódzki w Rzeszowie wyrokiem z dnia 3.XI.1973 r. IV Kr 505/73 uniewinnił oskarżoną z zarzutów aktu oskarżenia, kosztami zaś za obie instancje obciążył Skarb Państwa. W części orzeczenia o kosztach oskarżyciel posiłkowy nie został obciążony żadnymi opłatami na rzecz oskarżonej, chociaż ta wygrała sprawę i w całym postępowaniu wykazywała niesłuszność zarzutów aktu oskarżenia i twierdzeń oskarżyciela posiłkowego.

Można się tu zgodzić z tym, że w razie uniewinnienia oskarżonego nie może on żądać należności za obronę podjętą przeciwko działaniu oskarżyciela publicznego i oskarżyciela posiłkowego. Może on natomiast żądać zwrotu poniesionych kosztów w razie jednoczesnego działania powoda cywilnego i zarazem oskarżyciela posiłko­ wego, ale tylko od powoda cywilnego w zakresie oddalonego powództwa cywil­ nego. Słusznie pisze J. Biejat, że oskarżyciel posiłkowy, będąc jednocześnie po­ wodem cywilnym, unika ryzyka wyeliminowania go z procesu („Palestra” nr 11 z 1970 r., s. 71).

W innej sprawie (sygn. akt II Kp 31/76) Sądu Rejonowego w Przemyślu po­ krzywdzona W.K. działała w charakterze oskarżyciela posiłkowego i korzystała z pomocy prawnej ustanowionego przez siebie adwokata. Sąd Rejonowy w Prze­ myślu wyrokiem z dnia 18 lutego 1976 r. uznał oskarżonego za winnego i zasądził na rzecz oskarżycielki posiłkowej z tytułu udziału w sprawie jej pełnomocnika koszty w kwocie 1.200 zł, udowodnione pokwitowaniem zapłaty w kasie zespołu adwokackiego. Pełnomocnik oskarżycielki posiłkowej, oparłszy się na przepisie § 22 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 21.XII.1967 r. w sprawie opłat za czynności zespołów adwokackich (Dz. U. Nr 48, poz. 241), policzył dalsze 200 zł, gdyż rozprawa trwała 2 dni, a doliczając potem jeszcze dzień ogłoszenia wyroku w dniu 18.11.1976 r., domagał się we wniesionym zażaleniu zasądzenia dalszych 400 zł i za­ łączył odpowiedni kwit zapłaty. Na uzasadnienie swego stanowiska powołał się na znany pogląd prawny, że w razie ogłoszenia wyroku w innym dniu, niż nastąpiło zamknięcie przewodu sądowego, pobiera się dodatkową opłatę w związku ze sta­ wiennictwem obrońcy przy ogłoszeniu wyroku.

Sąd Wojewódzki w Przemyślu postanowieniem z dnia 5 marca 1976 r. (w sprawie II KZ 20/76) postanowił zażalenia pełnomocnika oskarżycielki posiłkowej nie uwzględnić, wychodząc z założenia, że „istotne jest, jaką kwotę za uczestnictwo w prowadzonym przez sąd postępowaniu przed zamknięciem przewodu sądowego policzył pełnomocnik oskarżycielki posiłkowej. Z akt sprawy wynika, że policzył 1.400 zł, a sąd zasądził kwotę 1.200 zł. Dodatkowy rachunek w kwocie 400 zł został przedstawiony już po ogłoszeniu wyroku, co nie wiąże sądu w tym stadium postę­ powania.”

Uzasadnienie to nie jest przekonywające. Pełnomocnik oskarżycielki posiłkowej policzył na rozprawie 1.400 zł, do czego był uprawniony z mocy przepisu (rozp. Min. Spraw.), a zatem zachodzi istotne uchybienie w rozpoznaniu przynajmniej tej części zażalenia. Jeżeliby się uznało, że przedstawiony kwit po ogłoszeniu wy­ roku sądu I instancji nie wiąże sądu, to jest rzeczą oczywistą, że pełnomocnik oskarżycielki posiłkowej na podstawie przepisu art. 554 § 2 k.p.k. jest uprawniony do żądania zasądzenia wyłożonych kosztów nawet po wydaniu uprawomocnionego wyroku w postępowaniu uzupełniającym.

Pełnomocnik oskarżycielki posiłkowej złożył następnie w dniu 15.III.1976 r. wniosek o wydanie postanowienia uzupełniającego. Sąd Rejonowy w Przemyślu postanowieniem z dnia 34 marca 1976 r. ustosunkował się do tego wniosku nega­ tywnie. Po złożeniu zażalenia na to postanowienie Sąd Wojewódzki w Przemyślu (postanowieniem z dnia 28.IV.1976 r. II KZ 27/76) zażalenia tego nie uwzględnił,

62 B r o n i s l a w R o g a l s k i _{N r 7 (235)}

przyznał jednak, że pełnomocnik miał prawo wziąć udział w posiedzeniu sądowym (art. 363 § 1 k.p.k.), jednakże nieobecność pełnomocnika na posiedzeniu sądu, na którym zapadło zaskarżone postanowienie, zgodnie z brzmieniem przepisu art. 387 pkt 2 k.p.k. nie mogło mieć wpływu na treść orzeczenia.20

Tymczasem zupełnie inaczej uregulowana jest sprawa dotycząca opłat sądowych w sprawach, w których wyłącznym oskarżycielem staje się oskarżyciel posiłkowy. Ustawa z dnia 23 czerwca 1973 r. o opłatach w sprawach karnych (Dz. U. Nr 27, poz. 152) przewiduje w art. 13, że w razie uniewinnienia oskarżonego sąd wymierza oskarżycielowi posiłkowemu, gdy stał się on wyłącznym oskarżycielem, opłatę w wysokości od 500 do 2.000 zł, co ma zastosowanie w razie nieuwzględnienia wnie­ sionego przez niego środka, przy czym opłat tych nie wymierza się, jeżeli uniewin­ nienie nastąpiło z przyczyn wymienionych w art. 25 § 1 k,k.

Spiritus movens dochodzeń jest prokurator, który formułuje zarzuty, zbiera do­

wody i wnosi akt oskarżenia. Do wstąpienia pokrzywdzonego do sprawy w charak­ terze oskarżyciela posiłkowego konieczne jest spełnienie się przesłanek z art. 44 § 1 k.p.k., gdyż w razie uchybienia temu przepisowi pokrzywdzony nie mógłby wystę­ pować w charakterze oskarżyciela posiłkowego. Tak więc jeżeli oskarżyciel posił­ kowy działa nawet samoistnie (gdy prokurator nie wniósł rewizji), wszelkie kon­ sekwencje dotyczące kosztów w razie nieuwzględnienia jego rewizji powinien po­ nieść Skarb Państwa.21

Analogicznie rzecz się przedstawia, gdy oskarżyciel posiłkowy działa jako strona obok prokuratora i od samego początku swojego działania nie ponosi żadnych opłat — z wyjątkiem na rzecz zespołu adwokackiego, jeżeli występował ustanowio­ ny przez niego pełnomocnik. Otóż nie wydaje się słuszne obciążenie oskarżyciela posiłkowego opłatami, jeżeli w postępowaniu rewizyjnym nie utrzymał się ze swoimi zarzutami, a sąd uniewinnił oskarżonego. Za takim rozumowaniem przema­ wia przepis art. 549 § 1 pkt 2 k.p.k., który przewiduje, że w razie uniewinnienia oskarżonego lub umorzenia postępowania koszty postępowania ponosi Skarb Pań­ stwa z wyjątkiem opłat na rzecz zespołów adwokackich, a także przepis art. 551 § 1 i 2 k.p.k., który przewiduje, że jeżeli środek odwoławczy pochodzi od oskarżyciela publicznego i nie został uwzględniony, to koszty ponosi Skarb Państwa,22 a w razie

20 P a t r z a k t a b. S P w P rz e m y ś lu II K p 312/73 o ra z a k ta SR w P rz e m y ś lu II K p 31/76. 21 B . R o g a l s k i : R e g re s S k a r b u P a ń s tw a d o o sk a rż y c ie la p o s iłk o w e g o n a tle a r t . 487 k .p .k ., „ P a l e s t r a ” n r 7—« z 1975 r., s. 68. 22 P o g lą d te n s y g n a liz o w a n y b y ł ju ż z re s z tą p rz e z e m n ie w a r t y k u l e p t.: R e g re s S k a r b u P a ń s tw a (...) jw . (p rz y p . 21), a ta k ż e w a r t . p t.: P r a w o o s k a rż o n e g o d o o b r o n y n a tle u s ta w y o o p ła ta c h są d o w y c h , „ P a l e s t r a ” n r 2 z 1976 r., s. 68 i n a s t. U z y s k a ł o n o d p o w ie d ź w u c h w a ­ le SN z d n ia 20 lip c a 0976 r. V I K Z P 45/75 (O SN K W n r 9 z 1976 r., p o z. 110, s. 12—13), w k tó re j SN p r z y ją ł, że je ż e li z a ło ż o n y ś ro d e k o d w o ła w c z y w n ie s io n y p rz e z p r o k u r a t o r a n a n ie k o rz y ś ć o s k a rż o n e g o n ie z o s ta ł u w z g lę d n io n y n a w e t w c z ę śc i, to z a są d z a s ię od S k a r b u P a ń s tw a n a rz e c z o s k a rż y c ie la p o siłk o w e g o p o n ie s io n e p rz e z n ie g o k o sz ty z t y t u ł u u d z ia łu w s p r a w ie — z w y j ą t k i e m s y t u a c j i u r e g u lo w a n e j w a r t . 549 § 1 p k t 2 k .p .k ., a lb o w ie m „ b y ło b y p o z b a w io n e słu s z n o ś c i z a s ą d z e n ie o d o s k a rż o n e g o lu b S k a r b u P a ń s tw a k o sz tó w n a rz e c z o s k a rż y c ie la p o ­ s iłk o w e g o z w ią z a n y c h z u d z ia łe m w s p r a w ie u s ta n o w io n e g o p rz e z n ie g o p e łn o m o c n ik a ” w w y p a d k u , g d y o s k a rż o n y z o s ta ł u n ie w in n io n y lu b u m o rz o n o p o s tę p o w a n ie .” (zob. „ P a l e s t r a ” n r 12 z 1976 r „ s. 126). W y m ie n io n a w y ż e j u c h w a ła z n a jd u je u z u p e łn ie n ie w w y r o k u SN z d n ia 3 s ie r p n ia 1976 R w 255/76 (O SN K W n r 10-^11 z 1976 r., poz. 139, s. 56—58), w k tó ry m w y r a ż o n y z o s ta ł p o g lą d , że „ w w y p a d k u n ie u w z g lę d n ie n ia p rz e z s ą d o d w o ła w c z y n a w e t w części ś r o d k a o d w o ła w c z e g o w n ie s io n e g o w y łą c z n ie p rz e z o s k a rż y c ie la p u b lic z n e g o n a n ie k o ­ rz y ś ć o sk a rż o n e g o , k t ó r y z o s ta ł u n ie w in n io n y lu b u m o rz o n o p o s tę p o w a n ie k a r n e , zasąd za się — w m y ś l p rz e p is u a r t. 551 § 1 w z w ią z k u z a r t . 549 § 1 p k t 2 i a r t. 554 § 2 k .p .k . — od S k a r b u P a ń s tw a o p ła tę n a rzecz z e s p o łu a d w o k a c k ie g o z t y t u ł u u d z ia łu w s p r a w ie o b ro ń c y w y z n a c z o n e g o z u r z ę d u ” . P o r. ta k ż e u c h w a łę S N z d n ia 20.VII.1976 r. V II K Z P 8/76 ( „ P a l e s t r a ”

pozostawienia środka odwoławczego bez rozpoznania, koszty ponosi strona, która środek cofnęła, przy czym nie dotyczy to kosztów spowodowanych przez oskarży­ ciela publicznego lub posiłkowego.

R. Kmiecik w glosie do uchwały SN z dnia 10.IX.1970 r. VI KZP 40/70 o roli pokrzywdzonego jako powoda cywilnego i oskarżyciela posiłkowego wyraża pogląd, że „oskarżyciel posiłkowy, występując z samoistną rewizją, działa w interesie pu­ blicznym.” 23

Tak więc zmiana przepisu art. 13 pkt l i ż ustawy z dnia 23.VI.1973 r. (Dz. U. Nr 27, poz. 155) albo nawet całkowite jego uchylenie leży w interesie samego wy­ miaru sprawiedliwości, a to wobec dalszego rozwoju pozycji oskarżyciela posiłko­ wego w procesie karnym.24

Na tle przepisów ustawy z dnia 18 lipca 1974 r. o amnestii (Dz. U. Nr 23, poz. 159) wyłania się kwestia zwrotu kosztów zastępstwa adwokackiego jako pełnomoc­ nika oskarżyciela posiłkowego, jeżeli postępowanie umorzono na mocy art. 2 ust. 1 pkt 1—3 tej ustawy. Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 27 marca 1975 r. VI KZP 48/7425 udzielił na to jednoznacznej odpowiedzi, że sprawę tę reguluje przepis art. 549 § 1 pkt 2 k.p.k. Sąd Najwyższy wyszedł z założenia, że aczkolwiek „ustawa o amnestii nie zawiera regulującego w tej mierze przepisu, to jednak gdy pokrzyw­ dzony może występować w charakterze oskarżyciela posiłkowego w trybie art. 44 § 1 k.p.k. i art. 50 § 1 k.p.k., wówczas występuje on w charakterze strony i może korzystać z zastępstwa adwokackiego oraz ponosi koszty pełnomocnictwa w myśl art. 543 k.p.k.” Ze sformułowania więc przepisu art. 549 §• 1 pkt 2 k.p.k. wynika, że opłaty na rzecz zespołów adwokackich z tytułu udziału w sprawie obrońców lub pełnomocników z wyboru ponoszą strony, które ich ustanowiły. A skoro poza tym przepis ten stanowi o pełnomocnikach bez wyszczególnienia ustanawiającej go strony, to stwierdzić trzeba, że chodzi tu również o pełnomocnika oskarżyciela po­ siłkowego”.

Jeśli w niniejszym artykule mowa jest o kosztach oskarżyciela posiłkowego, to nie da się tu pominąć kwestii przedawnienia zasądzonych kosztów postępowania na tle przepisu z art. 557 k.p.k., który przewiduje, że prawo do ściągnięcia za­ sądzonych kosztów postępowania przedawnia się z upływem 3 lat od dnia, w któ­ rym należało je uiścić. W myśl uchwały Sądu Najwyższego z dnia 20 listopada

n r 12 z 1976 r ., s. 123—124), d o ty c z ą c ą z a s ą d z e n ia od S k a r b u P a ń s tw a n a rz e c z z e s p o łu a d w o ­ k a c k ie g o o p ła ty z t y t u ł u u d z ia łu o b ro ń c y z u r z ę d u w y z n a c z o n e g o n a p o d s ta w ie a r t. 70 lu b 71 k .p .k . 28 R. K m i e c i k : G lo sa d o u c h w a ły S N z d n ia 10.IX.1970 r. VI K Z P 40/70, „ P a ń s tw o i P r a w o ” n r 11 z 1971 r., s. 878—883 i s. 880. A u to r p r z y o m a w ia n iu p r a w n e j m o ż liw o śc i s a ­ m o is tn e g o z a s k a r ż e n ia w y r o k u d o w o d z i, że „ p o k r z y w d z o n y n ie m o ż e b y ć je d n a k t r a k t o w a n y ja k o p r y w a tn y o s k a rż y c ie l p o s iłk o w y ,lecz j a k o o so b a p e łn ią c a f u n k c ję p u b lic z n ą i r e p r e z e n ­ tu j ą c a w ty m w y p a d k u in t e r e s p u b lic z n y , g d y ż o d s tą p ie n ie p r o k u r a t o r a od o s k a rż e n ia n ie o z n a c z a c o f n ię c ia s k a rg i p u b lic z n e j.”

24 s. W a 11 o ś: M o d el p o s tę p o w a n ia p rz y g o to w a w c z e g o n a tle p r a w n o p o ró w n a w c z y m . P a ń s tw o w e W y d a w n ic tw o N a u k o w e , W a rs z a w a 1968, s. 275. A u to r te n p isz e, że „ n a le ż y d ą ż y ć d o z w ię k s z e n ia u p r a w n ie ń p o k r z y w d z o n e g o . W t e n sp o só b z w ię k s z y się je d n o c z e ś n ie b e z s tr o n ­ n o ść o rg a n ó w p ro c e s o w y c h ” . W p r a c y z a ś p t.: P o s tę p o w a n ie sz c z e g ó ln e w p ro c e s ie k a r n y m <Wyd. P ra w n ic z e , W a rsz a w a 1973 r., s. 331) t e n ż e a u to r p isz e , że „ n a d a n ie m u ( p o k rz y w ­ d z o n e m u ) u p r a w n ie ń o s k a rż y c ie la p o siłk o w e g o w ią ż e s ię te ż z o g ó ln ą te n d e n c ją d o z w ię k s z e ­ n ia ro li p o k rz y w d z o n e g o w p r o c e s ie k a r n y m .”

25 P a le s tr a n r 10 z 1975 r., s. 79—80 o r a z O S N G e n e r. P r o k . zesz. 5 z 1975 r., p o z. 58. W y ­ m ie n io n y p o g lą d SN o d n o si się ró w n ie ż d o u m o r z e n ia p o s tę p o w a n ia n a p o d s ta w ie a r t . 5 u st. 3 p k t 1 i 2 u s ta w y o a m n e s tii z d n ia 18.V II.1974 r.

64 B r o n i s ł a w R o g a l s k i _{N r 7 (235)}

1975 r. VI KZP 30/75 28 „obowiązek uiszczenia zasądzonych kosztów powstaje z chwilą uprawomocnienia się orzeczenia”, a zatem jeżeli nawet nie orzeczono wy­ rokiem kosztów na rzecz oskarżyciela posiłkowego, który w postępowaniu sądo­ wym występował w charakterze 'strony i korzystał z pomocy ustanowionego pełno­ mocnika, to jest on uprawniony do żądania zasądzenia wyłożonych kosztów (art. 554 § 2 k.p.k.) nawet po wydaniu uprawomocnionego wyroku w postępowaniu uzu­ pełniającym (OSNKW nr 7—8/1973, VI KZP 10/73 26 27); „w takim wypadku obowiązek ten powstaje z chwilą uprawomocnienia się dodatkowego orzeczenia ustalającego wysokość kosztów (art. 368 k.p.k.) i od tego momentu należy liczyć 3-letni termin przedawnienia”. W konsekwencji SN w tej samej uchwale ustalił tezę, że sąd orze­ kający na podstawie art. 94 § 1 k.p.k. co do nadania tytułowi egzekucyjnemu klau­ zuli wykonalności nie jest uprawniony do badania kwestii związanych z przedaw­ nieniem roszczenia z tego względu, że przepis art. 840 k.p.c. określa podstawy, kie­ dy dłużnik może w drodze procesu żądać pozbawienia tytułu wykonawczego wy­ konalności w całości lub części.

*

Na tle wykładni obowiązujących przepisów, a więc de lege lata, należy zgłosić postulat, żeby oskarżycielowi posiłkowemu przyznać prawo do zwrotu efektywnie poniesionych kosztów związanych z udziałem pełnomocnika, a w tym także kosztów jego przejazdów (delegacji) do sądu i ewentualnie równowartości utraconego zarob­ ku wskutek stawiennictwa w sądzie.

Natomiast de lege ferenda zachodzi konieczność:

p o p i e r w s z e — uchylenia bądź zmiany przepisu art. 13 pkt 1 i 2 ustawy z dnia 23.VI.1973 r. (Dz. U. Nr 27, poz. 152) w części wymierzenia opłat oskarżycie­ lowi posiłkowemu, który stał się wyłącznym oskarżycielem w razie uniewinnienia oskarżonego lub nieuwzględnienia środka odwoławczego wniesionego przez oskarży­ ciela posiłkowego — przez nieobciążanie oskarżyciela posiłkowego opłatami sądo­ wymi;

po d r u g i e — zmiany przepisu art. 15 pkt 9 cyt. ustawy z dnia 23.VI.1973 r. w tym sensie, że opłata od wniosku o wznowienie postępowania nie dotyczy wnios­ ku składanego przez pokrzywdzonego, który występował w charakterze oskarży­ ciela posiłkowego.

26 Z ob. O SN K W n r 1 z 1976 r., poz. 2, s. 3—6. 27 z o b . p rz y p is 6.