Wspomnienia o przedwojennym Lublinie - Maria Józefczuk - fragment relacji świadka historii [TEKST]

(1)

MARIA JÓZEFCZUK

ur. 1934; Lublin

Miejsce i czas wydarzeń Lublin, dwudziestolecie międzywojenne

Słowa kluczowe projekt Lublin. Opowieść o mieście, Czechów, targ, ulica Świętoduska, ulica Lubartowska, Żydzi

Wspomnienia o przedwojennym Lublinie

[Tu, gdzie jest] teraz Czechów, były szczere pola, gdzieniegdzie jakiś domek. Na przykład tutaj, gdzie Automobilklub i ten zajazd, to mówiło się przed wojną „łąki Chrzanowskiego”. To były łąki, nic tam nie było, jakaś dróżka. Tam płynęła rzeka; aż tutaj gdzie zamek była rzeka, jeszcze nawet po wyzwoleniu, później ją zabudowali.

Mój brat był ode mnie młodszy i nie miał w ogóle poczucia własności. Na [ulicy]

Świętoduskiej, [kiedyś] Hanki Sawickiej, [naprzeciw] kościoła karmelitów przed wojną, w czasie okupacji i po wojnie był targ. To był główny targ w Lublinie, [bardzo] duży.

Kobiety zawsze stały na chodniku przed kościołem karmelitów. Mój brat, jak mama z nami chodziła z Kruczej na ten targ, wszystko sobie brał. Mama miała strasznie dużo kłopotów, bo nagle znajdowała jakiś balonik, jakąś zabawkę drewnianą albo owoce.

Po prostu sobie szedł i brał, co mu się podobało.

Raz mama z nami [szła] do ojca do pracy, wiozła mu obiad, [ojciec] pracował przy wykończeniu szkoły na rogatce lubartowskiej. Ta szkoła teraz to jest maleństwo, a przed wojną to było cudo. Ja już chodziłam, a mój brat był malutki, jeszcze w wózku.

Mama mnie posadziła w nogach i [przez] całe Krakowskie, od [Kruczej], Konopnickiej, przez Chopina, aż na rogatkę ten obiad niosła do taty. [Pamiętam z Lubartowskiej] te wszystkie sklepiki, tam było [ich] dużo. Tak jak teraz są, tylko [wtedy] przy wielu były schodki i wszędzie siedziały panie, to były Żydówki. To była cała dzielnica żydowska.

I prosiły: „Pani kup”, „Pani kup”. Pachniało kapustą kiszoną, śledziami i czosnkiem, bo takie były potrawy modne przed wojną. One takie biedne były. Biedne to było strasznie, ta Lubartowska.

(2)

Data i miejsce nagrania 2012-03-15, Lublin

Rozmawiał/a Wioletta Wejman

Redakcja Piotr Krotofil