Klasa 6d
Termin wykonania zadania: do 2 czerwca 2020r.
Temat lekcji: Poznajemy stekowce. (temat i cele lekcji zapisujesz w zeszycie) Cel lekcji:
- poznasz najprymitywniejsze ssaki – stekowce: dziobaka i kolczatkę Przebieg lekcji:
1.Stekowce to najprymitywniejsze ssaki. Obecnie żyjące gatunki zamieszkują wyłącznie Australię, Nową Zelandię i Tasmanię.
Zwierzęta należące do stekowców są niewielkich rozmiarów. Posiadają one cechy charakterystyczne dla gadów i ssaków.
Cechy przybliżające je do gadów:
mają stek - wśród ssaków tylko stekowce posiadają kloakę – wspólny otwór dla układów pokarmowego, rozrodczego i wydalniczego, zwany inaczej stekiem, stąd nazwa zwierząt
są jajorodne, u zarodków występuje ząb jajowy pomocny w rozbijaniu skorupy jaja
nie posiadają sutków, karmią swoje dzieci mlekiem wyciekającym z gruczołów mlekowych umieszczonych na brzusznej stronie ciała, młode zlizują mleko ze skóry na brzuchu matki
Cechy przybliżające je do ssaków:
mają gruczoły mlekowe
mają przeponę
mają owłosienie
są stałocieplne
mają 3 kosteczki słuchowe
układ krążenia i oddychania typowy dla ssaków Cechy szczególne:
kolce jadowe na tylnych kończynach (czynne tylko u samców dziobaków)
zdolność do elektrolokacji.
2.Co wiemy o dziobaku?
Jego nazwa łacińska brzmi: Ornitorynchus anatinus - ,,ptakonos kaczy''.
Obejrzyj film „Dziobak - najdziwniejszy ssak jaki żyje obecnie na Ziemi”:
https://www.youtube.com/watch?v=QeKNZhyfT6I
Występowanie
Areał występowania dziobaka obejmuje wschodnią Australię. Został on także wprowadzony na Wyspę Kangurzą. Gatunek ten był zagrożony na początku XX w., ale dzięki odpowiednim działaniom obecnie nie grozi mu wyginięcie i na niektórych obszarach swego występowania jest on liczny.
Tryb życia
Dziobak zamieszkuje brzegi jezior, rzek i strumieni. Kopie w nich nory składające się z komory gniazdowej i korytarzy. Na lądzie porusza się niezbyt szybko, natomiast świetnie czuje się w wodzie i potrafi doskonale nurkować. W czasie kiedy znajduje się podwodą jego
Tak wygląda dziobak tuż po wykluciu
oczy, uszy i otwory nosowe są szczelnie zamknięte, a narządem zmysłu staje się wrażliwy dziób. Zwierzę to poza okresem godowym prowadzi samotny, osiadły tryb życia.
Odżywianie
Dziobak wyrusza na żer o zmierzchu. Poluje wyłącznie w wodzie, ale zdobyty pokarm zjada na lądzie wynosząc go spod wody w torbach policzkowych. Żywi się larwami owadów, słodkowodnymi krewetkami, ślimakami, małżami, pierścienicami. Muszle miażdży rogowymi krawędziami szczęk. Ofiary wyszukuje dotykiem i przy pomocy receptorów prądów elektrycznych, które odbierają sygnały elektryczne emitowane przez denne bezkręgowce.
Wzdłuż dzioba dziobaka znajdują się podłużne rowki, w których zlokalizowane są elektroreceptory. Za ich pomocą dziobak wyczuwa zmiany w polu elektrycznym wokół siebie, generowane przez naturalne skurcze mięśni innych organizmów.
W jego szerokim ogonie gromadzą się zapasy tłuszczu.
Rozmnażanie i rozwój
Samica przed złożeniem jaj buduje specjalną norę, do której wejście położone jest poniżej lustra wody. Od wejścia stromy, ciasny korytarz prowadzi do suchej komory mieszkalnej.
Tam w gnieździe wysłanym sierścią samica składa 2 -3 jaja, które następnie wysiaduje umieszczając je między ogonem, a brzuchem. Młode wylęgają się po ok. 10 dniach. Są ślepe i niedołężne. Samica karmi je mlekiem spływającym z gruczołów mlecznych na sierść. Młode nie ssą (brak sutek), lecz zlizują pokarm matki. Laktacja trwa 3 -4 miesiące, a w 4 miesiącu życia młode zaczynają opuszczać norę. Dziobak żyje ok. 15 lat.
Jad dziobaka
U samca na tylnych kończynach znajdują się rogowe kolce podłączone do zbiorniczków z jadem!. Dziobak kłuje nimi aż do wyczerpania zapasu
Ostroga jadowa na tylnej kończynie samca dziobaka.
Jad nie jest używany w celu obezwładnienia lub zabicia ofiary, i chociaż używany jest w celu obronnym, produkują go wyłącznie samce. Ponieważ jego produkcja rośnie w okresie gniazdowania, przypuszcza się, że jego funkcją jest zaznaczanie dominacji i kontrola terytorium w tym okresie.
Jad jest wystarczająco silny, by zabić mniejsze ssaki, ale nie zagraża życiu człowieka.
Niemniej, wywołuje rozdzierający ból, który może być tak silny, że obezwładnia ofiarę.
Składniki jadu dziobaka są badane jako potencjalne źródło środków przeciwbólowych, które mogłyby znaleźć zastosowanie w terapii bólu przewlekłego.
Obejrzyj film „Prawdziwe oblicze dziobaka”: https://deon.pl/po-godzinach/michalki/prawdziwe- oblicze-dziobaka-video,173772
3. Co wiemy o kolczatce?
Kolczatka australijska: https://www.youtube.com/watch?v=oeDqzafoZfo
Należące do stekowców kolczakowate są jednymi z najdłużej żyjących ssaków. Mogą dożyć nawet 50 lat.
Wygląd
Ten ssak wielkości królika wyglądem przypomina jeżozwierza. Ma ciało pokryte krótkim futrem i długimi, ostrymi kolcami. Kończyny są krótkie, stopy szerokie, palce opatrzone mocnymi pazurami.
Bezzębny pysk (zwany dziobem) ma kształt rurkowatego ryjka i jest powleczony rogową substancją. Na jego końcu znajduje się szpara, którą zwierzę to może wysuwać długi, lepki język.
Występowanie
Kolczatka australijska zamieszkuje tereny skaliste, leśne i pustynne Australii i Nowej Gwinei.
Kolczatka po wykluciu
Tryb życia
Jest to zwierzę aktywne w nocy. W dzień kryje się w rozpadlinach skalnych, norach i spróchniałych pniach. Na terenach, gdzie nie czuje się zagrożona wychodzi na żer już po
południu. Żyje pojedynczo. W razie niebezpieczeństwa ma zwyczaj zakopywać się w ziemi z dużą szybkością, używając do tego wszystkich czterech kończyn. Jeśli zostanie zaskoczona
na kamienistym podłożu zwija się w kolczastą kulkę jak jeż. Ssak ten charakteryzuje się słabym wzrokiem, natomiast doskonałym węchem.
Odżywianie
Pożywienie kolczatki stanowią owady i ich larwy, głównie mrówki i termity. Do złowienia ich używa długiego, ruchliwego, lepkiego języka, który może wsuwać do rozkopanego mrowiska, termitiery, czy w pęknięcia kory lub dziuple. Zjada również dżdżownice. Na terenach suchych może nie pobierać pokarmu nawet przez kilka tygodni.
Rozmnażanie i rozwój
Kolczatka pomimo że jest ssakiem składa jaja. Mają one średnicę 13 -15 mm, a ich skórzasta osłona jest pokryta lepkim śluzem ułatwiającym utrzymanie ich w torbie inkubacyjnej znajdującej się na brzuchu. Samica składa zwykle 1 jajo. Po ok. 10 dniach młode przebija się przez bardzo mocną osłonkę używając do tego rogowego wyrostka na końcu pyszczka.
Samica nie ma sutków, młode karmione jest mlekiem spływającym po włosach z plam mlecznych znajdujących się na brzuchu. Jest ono zaraz po wykluciu niedołężne i nagie, pozostaje w torbie matki do momentu osiągnięcia długości 8 -10 cm, tj. ok. 7 tygodni. W tym czasie zaczyna się pokrywać kolcami, co zmusza samicę do pozostawiania go w gnieździe.
Jednak jeszcze przez kilka miesięcy jest karmione mlekiem i pozostaje pod opieką matki do ok. roku, kiedy to osiąga dojrzałość płciową.
Kolczatka australijska: https://www.youtube.com/watch?v=FFYn2myCNLE 4. Podsumowanie. https://prezi.com/p/1awjotz8bsso/stekowce/
