Miejsce na naklejk Ċ
MHI-P1_1P-092
EGZAMIN MATURALNY Z HISTORII
POZIOM PODSTAWOWY
Czas pracy 120 minut
Instrukcja dla zdającego
1. SprawdĨ, czy arkusz egzaminacyjny zawiera 28 stron
(zadania 1 – 40). Ewentualny brak zgáoĞ przewodniczącemu zespoáu nadzorującego egzamin.
2. Rozwiązania zadaĔ zamieĞü w miejscu na to przeznaczonym.
3. Pisz czytelnie. UĪywaj dáugopisu/pióra tylko z czarnym tuszem/atramentem.
4. Nie uĪywaj korektora, a báĊdne zapisy wyraĨnie przekreĞl.
5. PamiĊtaj, Īe zapisy w brudnopisie nie podlegają ocenie.
6. Na karcie odpowiedzi wpisz swoją datĊ urodzenia i PESEL.
Nie wpisuj Īadnych znaków w czĊĞci przeznaczonej
dla egzaminatora.
ĩyczymy powodzenia!
MAJ ROK 2009
Za rozwiązanie wszystkich zadaĔ
moĪna otrzymaü áącznie 100 punktów
Wypeánia zdający przed rozpoczĊciem pracy
PESEL ZDAJĄCEGO KOD
ZDAJĄCEGO
Zadanie 1. (3 pkt)
Przedstawionym poniĪej wizerunkom bóstw Ğwiata staroĪytnego przyporządkuj wymienione krĊgi kulturowe (1–4). Wpisz odpowiednie liczby pod ilustracjami.
A. ... B. ...
C. ...
Na podstawie: P. Miguel, Tak Īyli ludzie. W antycznej [...], Wrocáaw 1991, s. 58; P. Miguel, Tak Īyli ludzie.
W czasach staroĪytnych [...], Wrocáaw 1990, s. 58; J. Ruffieux, Tak Īyli ludzie. W [...], Wrocáaw 1991, s. 58.
1. Chiny 2. Grecja 3. Egipt
4. Mezopotamia
Zadanie 2. (2 pkt)
Na podstawie fragmentu ĩywotów sáawnych mĊĪów Plutarcha wykonaj polecenia A i B.
[…] Przy ustanowieniu wáadzy Likurg postąpiá w ten sposób, Īe zasiĊgnąá z Delf wyroczni […]. Brzmi ona zaĞ nastĊpująco: „wznieĞü sanktuarium Zeusowi […] i Atenie […], ustanowiü geruzjĊ záoĪoną z 30 mĊĪów áącznie z królami, co miesiąc […] odbywaü zgromadzenie ludowe, przedkáadaü mu wnioski i poddawaü je pod gáosowanie, decyzja ma zaĞ naleĪeü do ludu”. Na zgromadzeniu ludu nie pozwoliá nikomu spoĞród niego wystĊpowaü z wáasnym wnioskiem, lecz lud miaá prawo decydowaü tylko o wniosku przedstawionym przez gerontów i królów.
ħródáo: S. Sprawski, G. Chomicki, StaroĪytnoĞü. Teksty Ĩródáowe, komentarze i zagadnienia do historii w szkole Ğredniej, Kraków 1999, s. 88-89.
A. Podaj nazwĊ miasta-paĔstwa greckiego, o którego ustroju politycznym informuje tekst.
...
B. Uzasadnij swoją odpowiedĨ, podając jeden argument.
...
...
Zadanie 3. (2 pkt)
Na podstawie tekstu wykonaj polecenia A i B.
[…] wywodzi siĊ z pieĞni ofiarnej, a sam wyraz naleĪy rozumieü nie jako pieĞĔ kozáów [gr. tragos – kozioá, ode – pieĞĔ], lecz jako pieĞĔ nad kozáem. Ofierze skáadanej [bogu]
w postaci kozáa towarzyszyá popis Ğpiewaka i chóru. A obrzĊd staá siĊ teatrem chyba dopiero wtedy, gdy pojawili siĊ zawodowi aktorzy, drugi obok widzów waĪny element teatru.
ħródáo: W. Lengauer, Teatr staroĪytnych Greków: poeta, obrzĊd, widowisko, [w:] Wielki Teatr ĝwiata. Wykáady otwarte na scenie przy Wierzbowej, Warszawa 2003, s. 16.
A. Podaj termin, którego etymologiĊ (pochodzenie) zaprezentowano w tym tekĞcie.
...
B. Podaj nazwĊ uroczystoĞci, których czĊĞcią byáy przedstawienia teatralne w staroĪytnej Grecji.
...
Nr zadania 1. 2.A. 2.B. 3.A. 3.B.
Maks. liczba pkt 3 1 1 1 1
Wypeánia egzaminator!
Uzyskana liczba pkt
Zadanie 4. (3 pkt)
Na podstawie fragmentu ĩywotów sáawnych mĊĪów Plutarcha i wáasnej wiedzy wykonaj polecenia A, B, C.
[…] wĞród wszystkich dzieá polityki Peryklesa przedmiotem najwiĊkszej zawiĞci byáo to, co Atenom przysporzyáo najwiĊcej piĊknego wyglądu i ozdoby: wzniesione w tym mieĞcie wspaniaáe budowle publiczne […]. One to wywoáaáy ataki na Peryklesa ze strony jego przeciwników oczerniających go na zgromadzeniach ludowych i krzyczących, Īe lud ateĔski […] okryá haĔbą juĪ przez to, Īe skarbiec, bĊdący wspólną wáasnoĞcią Hellenów zabraá z wyspy Delos do siebie: „A tĊ wymówkĊ, którą siĊ dotychczas najlepiej zasáaniaá przed zarzutami i skargami ze strony innych, mówiąc, Īe zabraá tĊ kasĊ stamtąd z obawy przed Persami i strzeĪe jej w bezpiecznym miejscu […] – krzyczeli – przekreĞliá teraz Perykles”.
ħródáo: S. Sprawski, G. Chomicki, StaroĪytnoĞü. Teksty Ĩródáowe, komentarze i zagadnienia do historii w szkole Ğredniej, Kraków 1999, s. 121.
A. Podaj nazwĊ związku miast-paĔstw greckich, którego skarbiec przejĊli AteĔczycy.
...
B. WyjaĞnij, w jakim celu gromadzono fundusze w tym skarbcu.
...
C. Wytáumacz, dlaczego przeciwnicy Peryklesa na zgromadzeniu ludowym uwaĪali, Īe dotychczasowe wyjaĞnienie przyczyn przeniesienia skarbca związku do Aten przestaáo byü wiarygodne.
...
...
...
...
Zadanie 5. (3 pkt)
Na podstawie fragmentów dwóch tekstów Ĩródáowych wykonaj polecenia A i B.
ħródáo 1. Kodeks Hammurabiego
JeĞli ktoĞ wystąpiá w sprawie z faászywym zeznaniem [...], czáowiek ten poniesie karĊ Ğmierci.
ħródáo 2. Prawo XII tablic
Wedle dwunastu tablic ten, któremu dowiodą, Īe záoĪyá faászywe Ğwiadectwo, ma byü strącony ze skaáy tarpejskiej.
ħródáo: S. Sprawski, G. Chomicki, StaroĪytnoĞü. Teksty Ĩródáowe, komentarze i zagadnienia do historii w szkole Ğredniej, Kraków 1999, s. 44, 221.
A. Uzupeánij zdania, podając nazwy paĔstw staroĪytnych, w których obowiązywaáy zacytowane zbiory praw.
Kodeks Hammurabiego obowiązywaá w ... . Prawo XII tablic obowiązywaáo w ... . B. Porównaj przedstawione normy prawne obowiązujące w obu paĔstwach (Ĩródáa 1
i 2).
...
...
Zadanie 6. (2 pkt)
Na podstawie tekstu i wáasnej wiedzy wykonaj polecenia A i B.
[…] zarząd Hiszpanii powierzyá bratu swemu Hazdrubalowi i przez góry Pireneje wkroczyá do kraju Celtów, zwanego dziĞ Galią, wiodąc ze sobą 90 tys. piechoty i okoáo 12 tys.
jazdy, nadto 37 sáoni. […]
Kiedy w koĔcu dotará do Alp, mimo Īe nie znalazá Īadnej drogi, która by prowadziáa przez nie, […] począá zuchwale piąü siĊ w górĊ, walcząc z trudnoĞciami z powodu wielkiego Ğniegu i lodów. ToteĪ Ğcinaá drzewa i spalaá je, rozĪarzone wĊgle zlewaá wodą i octem, a nastĊpnie skaáĊ, która dziĊki temu kruszaáa, kazaá rozbijaü Īelaznymi máotami, torując w ten sposób drogĊ przez góry, do dziĞ dnia uczĊszczaną […].
ħródáo: Appian z Aleksandrii, Historia rzymska, t. 1, Wrocáaw 2004, s. 162.
A. Podaj imiĊ wodza wyprawy opisanej w tekĞcie.
...
B. Podaj cel polityczny tej wyprawy.
...
Zadanie 7. (1 pkt)
SpoĞród wymienionych wydarzeĔ wybierz i podkreĞl to, które nie byáo bezpoĞrednim nastĊpstwem zjazdu gnieĨnieĔskiego.
1. Powstanie arcybiskupstwa gnieĨnieĔskiego
2. Otrzymanie prawa do nominowania dostojników koĞcielnych przez wáadcĊ Polski 3. Utworzenie biskupstw we Wrocáawiu, Krakowie, Koáobrzegu
4. Pokój w Budziszynie
Nr zadania 4.A. 4.B. 4.C. 5.A. 5.B. 6.A. 6.B. 7.
Maks. liczba pkt 1 1 1 2 1 1 1 1
Wypeánia egzaminator!
Uzyskana liczba pkt
Zadanie 8. (2 pkt)
WĞród wymienionych wydarzeĔ z historii Francji wskaĪ to, które chronologicznie jest pierwsze, i to, które jest ostatnie. W tabeli obok wydarzenia chronologicznie pierwszego wpisz literĊ A, obok chronologicznie ostatniego – B.
Wydarzenie Odpowiedzi
Cesarska koronacja Karola Wielkiego Spalenie na stosie Joanny d’Arc
Pierwsze zwoáanie Stanów Generalnych Traktat w Verdun
Chrzest Chlodwiga I
KlĊska Arabów w bitwie pod Poitiers
Zadanie 9. (4 pkt)
Uzupeánij tabelĊ, wpisując wáadców Polski, za panowania których miaáy miejsce wymienione wydarzenia.
Wydarzenie Wáadca (imiĊ i przydomek)
1. ĝmierü biskupa Stanisáawa ze Szczepanowa 2. Obrona Gáogowa przed najazdem cesarza
Henryka V
3. Nadanie przywileju koszyckiego 4. Zawarcie II pokoju toruĔskiego
Zadanie 10. (3 pkt)
Rozstrzygnij, czy podane zdania są prawdziwe, czy faászywe, wpisując sáowo prawda lub faász.
1. Prawo skáadu – przywilej handlowy nakazujący kupcom przejeĪdĪającym przez miasto wystawianie w nim towarów na sprzedaĪ.
2. Manufaktura – zakáad, w którym wytwarzanie produktu odbywaáo siĊ przy pomocy maszyn i byáo oparte na podziale pracy.
3. ĩupa solna – w dawnej Polsce nazwa królewskich przedsiĊbiorstw solnych, np. kopalni soli w Wieliczce.
Zadanie 11. (4 pkt)
Na fotografiach przedstawiono ozdobne obramowania drzwi charakterystyczne dla róĪnych stylów architektonicznych. Wykonaj polecenia A i B.
A. Podaj uĪywaną w architekturze nazwĊ ozdobnego obramowania drzwi.
...……..
B. Wpisz pod fotografiami nazwy stylów architektonicznych, wybierając je spoĞród podanych.
gotyk, barok, secesja, romanizm (styl romaĔski)
1. ... 2. ...
3. ...
ħródáo: Nowa encyklopedia powszechna PWN, t. 5, Warszawa 1996, s. 259.
Nr zadania 8. 9. 10. 11.A. 11.B.
Maks. liczba pkt 2 4 3 1 3
Wypeánia egzaminator!
Uzyskana liczba pkt
Zadanie 12. (2 pkt)
Na podstawie fragmentu kroniki Jana Dáugosza wykonaj polecenia A i B.
Na zamierzoną uroczystoĞü weselną […] król polski Kazimierz jako dziadek [ElĪbiety]
[…] zaprasza uroczyĞcie […] sąsiednich królów i ksiąĪąt. […] Kazimierz przeznacza specjalnych szafarzy spoĞród panów i szlachty polskiej, którzy sáuĪyli im pomocą, jednak wszyscy otrzymali polecenie, Īe mają byü posáuszni rajcy krakowskiemu […]. Jemu jednemu król polski Kazimierz, znając obrotnoĞü, uczciwoĞü, ostroĪnoĞü [...] tego czáowieka, powierzyá [...] kierowanie wszystkim, co przy zjeĨdzie królów byáo rzeczą konieczną. […] Zaprosiá [rajca] na ucztĊ do swego domu królów i ksiąĪąt [...]. Kiedy uzyskaá od monarchów pozwolenie, Īeby porozdzielaá miejsca królom wedáug wáasnego uznania, pierwsze i znaczniejsze miejsce kazaá zająü królowi polskiemu Kazimierzowi, drugie królowi rzymskiemu i czeskiemu Karolowi, trzecie królowi WĊgier, czwarte królowi Cypru, a ostatnie królowi Danii.
ħródáo: J. Dáugosz, Roczniki czyli kroniki sáawnego Królestwa Polskiego, Warszawa 1975, s. 401-404.
A. Zidentyfikuj postaü rajcy krakowskiego, który zaprosiá do swojego domu wáadców przybyáych do Krakowa.
...
B. Wytáumacz, dlaczego gospodarz uczty wyznaczyá królowi polskiemu pierwsze miejsce przy stole.
...
...
...
Zadanie 13. (3 pkt)
Na podstawie fragmentu traktatu Pawáa Wáodkowica przedáoĪonego soborowi w Konstancji wykonaj polecenia A i B.
Nie naleĪy niepokoiü ani osób, ani majątków niewiernych, którzy chcą spokojnie Īyü […]. Grzeszy wiĊc wáadca, który ich pozbawia majątków bez przyczyny, albowiem nawet papieĪowi nie wolno im dóbr odbieraü […]. Tego rodzaju napad na niewiernych […] jest zaprzeczeniem miáoĞci bliĨniego […]. Nikogo do wiary zmuszaü nie naleĪy, gdyĪ wiara nie moĪe wynikaü z przymusu, a wymuszone modlitwy nie są miáe Bogu […]. Gdy […] posiadanie rzeczy ukradzionej lub siáą zdobytej jest wadliwe, nie mogą takie rzeczy byü nabyte przez zasiedzenie lub przedawnienie […]. Z tego páynie wniosek, Īe wszystkie rzeczy tak nabyte […]
muszą […] byü zwrócone pod grozą utraty zbawienia. Grzech nie moĪe bowiem byü odpuszczony, o ile rzecz ukradziona nie bĊdzie zwrócona.
ħródáo: Polska myĞl demokratyczna w ciągu wieków. Antologia, Warszawa 1987, s. 30-31.
A. Wytáumacz, jakie metody chrystianizacji autor uwaĪaá za sáuszne.
...
B. WyjaĞnij, jakie rozwiązanie sporu polsko-krzyĪackiego o Pomorze GdaĔskie sugeruje ten tekst, i wpisz cytat potwierdzający odpowiedĨ.
WyjaĞnienie: ...
...
...
Cytat: ...
...
...
Zadanie 14. (2 pkt)
Na podstawie wykresu wykonaj polecenia A i B.
Liczba przyjĊü do prawa miejskiego w Krakowie w latach 1395–1455
46 52 55 55
30 29
13 20
36 58
39
26 37
17 44
19 19
34
18 20
4
0 20 40 60 80 100 120 140
1395 r. 1405 r. 1415 r. 1425 r. 1435 r. 1445 r. 1455 r.
liczba przyjĊü do prawa miejskiego
Niem cy Polacy
Inne narodow oĞci
Na podstawie: Wielka Historia Polski, t. 3, Kraków 1999, s. 265.
A. Podaj rok, w którym liczba Polaków przyjĊtych do prawa miejskiego w Krakowie byáa najwiĊksza.
...
B. Sformuáuj wniosek dotyczący zmian w liczbie przyjĊü Niemców do prawa miejskiego w Krakowie w latach 1425–1455.
...
...
Nr zadania 12.A. 12.B. 13.A. 13.B. 14.A. 14.B.
Maks. liczba pkt 1 1 1 2 1 1
Wypeánia egzaminator!
Uzyskana liczba pkt
Zadanie 15. (1 pkt)
Na podstawie treĞci mapy zaproponuj dla niej tytuá.
Uwaga: tytuá powinien zawieraü okreĞlenie tematu, czasu i przestrzeni (np. Rozwój terytorialny Szwecji od poáowy XVI do koĔca XVII wieku).
ħródáo: J. Dowiat, Historia I, Warszawa 1987, s. 430.
Tytuá mapy:
...
Zadanie 16. (3 pkt)
Na podstawie tekstu i wáasnej wiedzy wykonaj polecenia A, B, C.
[…] czarne legendy miewają niezwykle trwaáy Īywot, zwáaszcza gdy operują tak chwytliwymi kliszami jak stereotyp okropnej teĞciowej, chciwej staruchy gromadzącej skarby […]. Warto podkreĞliü, Īe […] „Historia dyplomacji polskiej”, poĞwiĊcając [królowej] sporo miejsca, wydobywa w jednoznaczny sposób jej zasáugi – stworzenie silnej ekonomicznej bazy dynastii w celu wzmocnienia wáadzy monarszej. Chodziáo jej teĪ o odzyskanie dla Polski pozycji w Europie, utraconej na rzecz Habsburgów po traktacie wiedeĔskim 1515 r. [DąĪyáa]
do utworzenia z paĔstw jagielloĔskich […] przeciwwagi wobec rosnących wpáywów niemiecko-habsburskich.
ħródáo: M. Bogucka, […], Warszawa 1989, s. 284, 285.
A. Podaj imiĊ królowej, której dokonania poddano ocenie w tekĞcie.
...
B. Podaj imiĊ i przydomek wáadcy Polski, którego Īoną byáa ta królowa.
...
C. PodkreĞl poprawne zakoĔczenie zdania:
Królowa ta pochodziáa z 1. Republiki Florenckiej.
2. Królestwa Neapolu.
3. Republiki Weneckiej.
4. KsiĊstwa Mediolanu.
Zadanie 17. (3 pkt)
Na podstawie fragmentu PamiĊtnika wojny moskiewskiej Reinholda Heidensteina wykonaj polecenia A, B, C.
Nie miaáa Polska dotąd porządnej piechoty, a to dlatego, Īe szlachta nie lubiáa sáuĪby pieszej […]. Gdy jednak utrzymanie cudzoziemskiej piechoty pocháaniaáo ogromne sumy, przeto podano na przeszáym sejmie pewien sposób utworzenia piechoty, ten mianowicie, iĪby na dwudziestu poddanych królewskich jeden peániá sáuĪbĊ wojskową […].
ħródáo: T. Cegielski, K. ZieliĔska, Dzieje nowoĪytne 1492-1815. ûwiczenia Ĩródáowe z historii dla szkóá Ğrednich, Warszawa 1999, s. 141.
A. Podaj nazwĊ piechoty, o której utworzeniu informuje autor pamiĊtnika.
...
B. Podaj wiek, w którym utworzono piechotĊ opisaną przez autora pamiĊtnika.
...
C. Na podstawie wáasnej wiedzy wytáumacz, co byáo przyczyną niechĊci szlachty do sáuĪby pieszej.
...
...
...
Nr zadania 15. 16.A. 16.B. 16.C. 17.A. 17.B. 17.C.
Maks. liczba pkt 1 1 1 1 1 1 1
Wypeánia egzaminator!
Uzyskana liczba pkt
Zadanie 18. (3 pkt)
Zamieszczone rysunki obrazują przemiany w historii ubioru w Europie. Dobierz przedstawione postacie w pary ubrane w stroje z tego samego okresu. Wpisz odpowiadające im litery we wáaĞciwe rubryki tabeli.
Okres
Litera odpowiadająca rysunkowi kobiety w stroju
z danego okresu
Litera odpowiadająca rysunkowi mĊĪczyzny w stroju
z danego okresu 1. II poáowa XVI w.
2. II poáowa XVIII w.
3. I poáowa XIX w.
A. B. C. D.
E. F. G.
ħródáo: M. Gutkowska-Rychlewska, Historia ubiorów, Wrocáaw 1968, s. 202, 350, 460, 624, 718, 745.
Zadanie 19. (2 pkt)
Na podstawie tekstu wykonaj polecenia A, B.
[…] udziaá […] w obronie ZbaraĪa wzmógá jego sáawĊ i popularnoĞü w szerokich koáach szlacheckich. ZapamiĊtano teĪ jego bojową postawĊ i odwagĊ okazaną w bitwie pod Beresteczkiem, po której wyruszyá on dalej z wojskiem polskim […]. Nieoczekiwanie jednak padá ofiarą jakiejĞ choroby […] i zmará […] 20 sierpnia 1651 r. […] Ciaáo […] záoĪono w koĞciele ĝw. KrzyĪa w Górach ĝwiĊtokrzyskich […]. Szlachta spáaciáa dáug wdziĊcznoĞci wobec ojca, wybierając jego syna […] królem Polski.
ħródáo: W. CzapliĔski, Glosa do Trylogii, Biaáystok 1999, s. 46.
A. PodkreĞl poprawne zakoĔczenie zdania:
Opisane dziaáania zbrojne miaáy miejsce w czasie 1. rokoszu Zebrzydowskiego.
2. pierwszej dymitriady.
3. powstania Chmielnickiego.
4. konfederacji barskiej.
B. Podaj imiĊ i nazwisko wáadcy Polski, o którym autor pisze w podkreĞlonym fragmencie tekstu.
...
Zadanie 20. (3 pkt)
Na podstawie Ĩródáa wpisz w odpowiednie rubryki informacje o szkoáach wymienionych w tekĞcie.
Kazimierz Wielki […] poczyniwszy w rozerwanej dotąd rozlicznymi káótniami Polszcze rozmaite porządki, zaáoĪyá fundamenta Akademii […]. Stefan Batory […] w stoáecznym KsiĊstwa Litewskiego mieĞcie Akademi[Ċ] [otworzyá]. Henryk zamyĞlaá o szkole rycerskiej, twojemu dopiero, NajjaĞniejszy Królu Stanisáawie AuguĞcie, staraniu i wykonaniu od OpatrznoĞci zamierzonej.
ħródáo: D. Radziwiáá, Mowa do jego królewskiej moĞci, [w:] Zabawy Przyjemne i PoĪyteczne (1770-1777), t. 1, Wrocáaw 2004, s. 84-86.
Lp. Nazwa szkoáy ZaáoĪyciel/fundator
(naleĪy podaü imiĊ/imiona oraz przydomek/nazwisko) 1.
2.
3.
Nr zadania 18. 19.A. 19.B. 20.
Maks. liczba pkt 3 1 1 3
Wypeánia egzaminator!
Uzyskana liczba pkt
Z
adanie 21. (3 pkt)
Rozstrzygnij, czy podane zdania są prawdziwe, czy faászywe, wpisując sáowo prawda lub faász.
1. Marsylianka – to pieĞĔ, która powstaáa w okresie rewolucji lipcowej we Francji.
2. Mazurek Dąbrowskiego – to pieĞĔ, której sáowa napisaá Józef Wybicki dla Īoánierzy Legionów Polskich we Wáoszech.
3. Etiuda „Rewolucyjna” – to utwór skomponowany przez Fryderyka Chopina na wieĞü o wybuchu powstania styczniowego.
Zadanie 22. (3 pkt)
Na podstawie tekstu wykonaj polecenia A i B.
Rządy jego zapáodniáy wyobraĨniĊ mas ludzkich, […] przetáumaczyá milionom prostych ludzi dostĊpne dotychczas tylko dla elity umysáowej idee Wielkiej Rewolucji Francuskiej.
Przetáumaczyá je na jĊzyk codziennej praktyki wyraĪający siĊ w kodeksie [...], w zmianie poáoĪenia cháopstwa, w budowie nowego spoáeczeĔstwa i wreszcie w romantycznej wizji nowego Imperium Romanum – Stanów Zjednoczonych Europy, których budowĊ przedsiĊbraá.
ħródáo: Europa i Ğwiat w epoce [...] , pod red. M. Senkowskiej-Gluck, Warszawa 1988, s. 88.
A. Zidentyfikuj postaü, której dokonania zostaáy scharakteryzowane w tekĞcie.
...
B. Podaj dwa dokonania tej postaci.
x ...
...
x ...
...
Zadanie 23. (2 pkt)
Na podstawie fragmentu pracy O prawdach Īywotnych narodu polskiego Henryka KamieĔskiego z 1844 roku wykonaj polecenia A i B.
[…] przyczyny wiĊc pierwotne naszych rozbiorów i poniĪenia w nas samych leĪaáy […]. Jedni o to [oskarĪają] tron elekcyjny, nierząd szlachecki i liberum veto, inni magnatów [...], inni wreszcie záą organizacjĊ machiny rządowej, brak wojska staáego [...] itd., lecz to wszystko nie natrafia na gáówną i zasadniczą przyczynĊ. [...] CóĪ wiĊc rozprzĊgáo [...] siáĊ
naszego narodu? Co osáabiáo ĞwiĊte pojĊcie miáoĞci ojczyzny i niepodlegáoĞci? […] Aby na to pytanie odpowiedzieü, dosyü jest wejrzeü w stan ludu trzymanego w poddaĔstwie, na przywilej, który czáowieka robiá wáasnoĞcią jakoby rzecz [...]; na stan powszechny ucisku najliczniejszej klasy, na której gáówna siáa narodu i caáa nadzieja obrony ojczyzny zaleĪaáa.
[...] Lud nasz, pozbawiony uĪywalnoĞci czáowieczeĔstwa, poniĪony, znikczemniany cierpliwym uginaniem karku, w nagáej […] potrzebie ratunku nie mógá siĊ pokazaü czym innym, jak tym, czym byá w istocie, to jest masą martwą i bezwáadną. [...] Przyczyny upadku narodu w nim samym leĪą, nie zaĞ w okolicznoĞciach zewnĊtrznych [...].
ħródáo: Polska myĞl demokratyczna w ciągu wieków. Antologia, Warszawa 1987, s. 132-133.
A. WyjaĞnij, co wedáug autora tekstu byáo najwaĪniejszą przyczyną utraty niepodlegáoĞci.
...
...
...
B. Podaj argument Ğwiadczący o tym, Īe w zacytowanym fragmencie tekstu zawarte są opinie reprezentatywne dla krakowskiej szkoáy historycznej z koĔca XIX wieku.
...
...
Zadanie 24. (2 pkt)
WĞród wymienionych wydarzeĔ z historii Polski XIX w. wskaĪ to, które chronologicznie jest pierwsze, i to, które jest ostatnie. W tabeli obok wydarzenia chronologicznie pierwszego wpisz literĊ A, obok chronologicznie ostatniego – B.
Wydarzenie Odpowiedzi
Likwidacja Rzeczypospolitej Krakowskiej ĝmierü Romualda Traugutta
Utworzenie Królestwa Polskiego Pokój w TylĪy
Początek dziaáalnoĞci Hakaty Wybuch powstania styczniowego
Nr zadania 21. 22.A. 22.B. 23.A. 23.B. 24.
Maks. liczba pkt 3 1 2 1 1 2
Wypeánia egzaminator!
Uzyskana liczba pkt
Zadanie 25. (3 pkt)
PoniĪej zamieszczono rysunek satyryczny z czasopisma Illustrierte Zeitung z 1848 r.
Podaj termin przyjĊty dla okreĞlenia wydarzeĔ, które w sposób metaforyczny komentuje ta ilustracja oraz objaĞnij jej elementy graficzne.
ħródáo: Wielka historia Polski, t. 7, Kraków 2003, s. 204.
Termin przyjĊty dla okreĞlenia wydarzeĔ: ...
ObjaĞnienie rysunku: ...
...
...
...
...
...
...
Zadanie 26. (4 pkt)
Uzupeánij cztery fragmenty tekstu, wykorzystując informacje z tablicy genealogicznej rodziny Magierów, którą zamieszczono na nastĊpnej stronie.
Fragment 1.
DzieĔ, który zapoczątkowaá InsurekcjĊ warszawską, tak radoĞnie przyjĊty przez mieszkaĔców stolicy, […] w rodzinie Magierów utrwaliá siĊ, niestety, jako wydarzenie tragiczne. Wtedy mianowicie zginąá od kuli moskiewskiej starszy brat Antoniego, (A) ... .
Fragment 2.
Wybucháo powstanie [listopadowe] [i Antoni] utraciá wkrótce, choü nie wiadomo, w jakich okolicznoĞciach, máodszego brata (B) ... .
Fragment 3.
DzieciĔstwo i máodoĞü Antoniego przypadáo na burzliwy okres panowania w Rzeczypospolitej króla (C) ... i temu czasowi [Antoni]
poĞwiĊciá duĪo uwagi w swoim opisie Warszawy.
Fragment 4.
Antoni zakoĔczyá Īycie, bĊdąc poddanym cara (D) ... . A, B – podaj imiona
C – zidentyfikuj postaü króla (imiona i nazwisko) D – zidentyfikuj postaü cara (imiĊ, sygnatura)
Magierowie
herbu Szeliga w ziemi czerskiej
Na podstawie: J. W. Gomulicki, Warszawa wieloraka 1749-1944. Studia, szkice, sylwety, Warszawa 2005, s. 203, 222, 275, 284; Sáownik patronów ulic Warszawy, red. S. Ciepáowski, Warszawa 2002, s. 153.
Nr zadania 25. 26.
Maks. liczba pkt 3 4
Wypeánia egzaminator!
Uzyskana liczba pkt Paweá
Karol Franciszek
Rajmund 1724-1797 x Marianna MatciĔska
Anna
Benedykt 1760?-1794
Antoni 1762-1837
Marianna 1767-1828
Tomasz 1780-1831
Aleksandra Olimpia ur. 1819
Zadanie 27. (2 pkt)
SpoĞród wymienionych postaci wypisz dwie zasáuĪone dla rozwoju przemysáu Królestwa Polskiego w latach 1815–1830.
Antoni Tyzenhauz, Stanisáaw Staszic, Stanisáaw Kostka Potocki, Ksawery Drucki-Lubecki, Leopold Kronenberg
x ...
x ...
Zadanie 28. (2 pkt)
Przeanalizuj treĞü obrazów przedstawiających wydarzenia na ziemiach polskich w drugiej poáowie XIX wieku. Wpisz nazwĊ zaboru, w którym rozgrywaáy siĊ te wydarzenia.
A. Zabór...
B. Zabór...
ħródáa: K. OlszaĔski, Wojciech Kossak, Wrocáaw 1982, il. 181; Z. Fras, [...], Wrocáaw 1999, s. 262.
Zadanie 29. (1 pkt)
SpoĞród wymienionych osiągniĊü cywilizacyjnych wybierz i podkreĞl to, które nie miaáo miejsca w XIX wieku.
1. Otwarcie Kanaáu Sueskiego 2. Wzniesienie wieĪy Eiffla
3. Skonstruowanie pierwszej maszyny parowej 4. Wynalezienie Īarówki elektrycznej
Nr zadania 27. 28. 29.
Maks. liczba pkt 2 2 1
Wypeánia egzaminator!
Uzyskana liczba pkt
Zadanie 30. (3 pkt)
Na podstawie wykresu wykonaj polecenia A, B i C.
Struktura zatrudnienia w wybranych krajach w 1913 r. (w %)
ħródáo: J. Skodlarski, F. Matera, Gospodarka Ğwiatowa. Geneza i rozwój, Warszawa 2005, s. 145.
A. Podaj kraj, w którym udziaá przemysáu i usáug w strukturze zatrudnienia byá najwiĊkszy.
...
B. Podaj kraj, który miaá najwiĊkszy procent zatrudnionych w rolnictwie.
...
C. Podaj kraj, w którym najmniejszy procent zatrudnionych pracowaá w przemyĞle.
...
Zadanie 31. (3 pkt)
PoniĪsze zdania odnoszą siĊ do danych statystycznych. Rozstrzygnij, czy są to zdania prawdziwe, czy faászywe, wpisując sáowo prawda lub faász.
Roczna wartoĞü produkcji przypadająca na jednego mieszkaĔca w wybranych krajach europejskich w 1929 r.
WartoĞü produkcji przypadającej na jednego mieszkaĔca (w zá) rolnicza
Kraj
Ogóáem
ogóáem z upraw z hodowli górnicza przemysáowa
Polska 610 410 180 210 40 160
Hiszpania 750 420 240 150 30 300
WĊgry 830 580 260 310 10 240
Wáochy 880 320 170 140 10 550
ħródáo: J. Skodlarski, Zarys historii gospodarczej Polski, Warszawa-àódĨ 2000, s. 317.
1. Polska i Hiszpania miaáy zbliĪone poziomy wartoĞci produkcji rolniczej i przemysáowej przypadającej na jednego mieszkaĔca.
2. WĊgry miaáy najwyĪszą wartoĞü produkcji rolniczej przypadającej na jednego mieszkaĔca.
3. WartoĞü produkcji zwierzĊcej na WĊgrzech w przeliczeniu na
jednego mieszkaĔca byáa ponad dwa razy wiĊksza niĪ
w Hiszpanii.
Zadanie 32. (2 pkt)
Na podstawie tekstu wykonaj polecenia A i B.
[...] cesarz staá na mównicy. [...] zacząá spokojnie czytaü swój tekst: „Ja, Hajle Sellasje I, cesarz Etiopii, jestem dziĞ tutaj, aby Īądaü tej sprawiedliwoĞci, która naleĪy siĊ mojemu narodowi, oraz pomocy obiecanej mu osiem miesiĊcy temu, kiedy piĊüdziesiąt narodów orzekáo, Īe zostaáa popeániona agresja. Jest moim obowiązkiem poinformowaü rządy zgromadzone w Genewie o Ğmiertelnym niebezpieczeĔstwie, jakie im zagraĪa, opisując los, jaki staá siĊ udziaáem Etiopii”. [NastĊpnie] Odmalowaá skutki [dziaáania] gazu musztardowego […]: „ĝmiertelny deszcz, który spadaá z samolotów, sprawiaá, Īe wszyscy, których dotknąá, biegli krzycząc z bólu”.
ħródáo: E. Bendiner, Czas Anioáów. [...], Warszawa 1981, s. 515-516.
A. Podaj nazwĊ organizacji, na forum której zostaáo wygáoszone to przemówienie.
...
B. Podaj nazwĊ paĔstwa (agresora), o którego dziaáaniach jest mowa w tekĞcie.
...
Nr zadania 30. 31. 32.A. 32.B.
Maks. liczba pkt 3 3 1 1
Wypeánia egzaminator!
Uzyskana liczba pkt
Zadanie 33. (2 pkt)
Przeczytaj fragment wiersza Mariana Hemara z 1940 r. i wykonaj polecenia A i B.
Do ostatniego mĊĪczyzny, do ostatniej kobiety miaáeĞ broniü ojczyzny – miaáeĞ broniü Warszawy, […]
Jak koguty piaáy ci gazety, Īe do ostatniej kobiety, do ostatniego mĊĪczyzny – o, spadkobierco buáawy!!!
[…]
Niech pan uszy i oczy zasáoni,
niech pan w oknach zaciągnie firanki!
bo tam stoją Īoánierze bez broni, tak jak wyszli na niemieckie tanki, bo tam stoją warszawscy cywile, którzy z szarej, warszawskiej ulicy uczynili polskie Termopile – gdy pan uniósá gáowĊ ze stolicy! … […]
Kiedy pan przejeĪdĪaá granicĊ, po raz wtóry tej nocy
kulawy Staruszek, Jeneraá SowiĔski,
padá na Woli – broniąc Warszawy!
Gdy przed panem na rumuĔskim moĞcie
straĪnik szlaban szeroko otworzyá, po raz wtóry w tĊ noc,
siwą gáowĊ pod Cecorą ĩóákiewski poáoĪyá!
ħródáo: C. LeĪeĔski, Kwatera 139, t. 2, Lublin 1989, s. 125-126.
A. Zidentyfikuj postaü, do której zwraca siĊ autor wiersza.
...
B. WyjaĞnij, jaka decyzja podjĊta przez tĊ postaü zostaáa poddana osądowi w wierszu.
...
...
Zadanie 34. (3 pkt)
WyjaĞnij treĞci propagandowe radzieckich znaczków pocztowych zamieszczonych na nastĊpnej stronie. Dokonując interpretacji rysunków, zwróü uwagĊ na zaprezentowane na nich sytuacje, zamieszczone napisy i daty.
Táumaczenie z jĊzyka rosyjskiego tekstu zamieszczonego na znaczkach pocztowych:
Wyzwolenie bratnich narodów Zachodniej Ukrainy i Zachodniej Biaáorusi ħródáo: Wielka historia Polski, t. 9, Kraków 2003, s. 296.
WyjaĞnienie treĞci propagandowych znaczków pocztowych:
x rysunki ...
...
...
x napisy ...
...
...
x daty ...
...
Nr zadania 33.A. 33.B. 34.
Maks. liczba pkt 1 1 3
Wypeánia egzaminator!
Uzyskana liczba pkt
Zadanie 35. (2 pkt)
Na podstawie tekstu wykonaj polecenia A i B.
[…] Gen. Alexander mówi: „W imieniu Jego Królewskiej MoĞci, Króla Wielkiej Brytanii Jerzego VI, dekorujĊ Pana Generaáa Orderem àaĨni. [...] Mój Król [...] nadaá go dowódcy 2. Korpusu [Polskiego] za Jego wspaniaáe dowodzenie i jako wyraz uznania dla niezwykáego mĊstwa, ofiarnoĞci i poĞwiĊcenia Īoánierza polskiego […].
Byá to wielki dzieĔ sáawy dla Polski, kiedyĞcie zdobyli tĊ warowną fortecĊ, którą sami Niemcy uwaĪali za niemoĪliwą do zdobycia.
ħródáo: […], Bez ostatniego rozdziaáu. Wspomnienia z lat 1939-1946, Warszawa 2007, s. 244.
A. Podaj nazwisko dowódcy odznaczonego Orderem àaĨni.
...
B. Podaj nazwĊ miejsca, które zdobyáa polska jednostka.
...
Zadanie 36. (2 pkt)
Na podstawie tekstu wykonaj polecenia A i B.
Rozkaz „Bora” [Komorowskiego] wydany dowódcom oddziaáów [...] ustalaá, Īe AK walczyü bĊdzie tylko z Niemcami, zabraniaá wystąpieĔ przeciwko wojskom sowieckim [...].
Rozkaz przewidywaá albo powstanie powszechne na terenie caáego kraju, w razie caákowitego zaáamania siĊ Niemiec, albo wzmoĪone dziaáania dywersyjne na tyáach cofających siĊ oddziaáów niemieckich. [...] Instrukcja [wydana] oddziaáom AK [...] zalecaáa [...] ujawnianie siĊ wobec Rosjan w roli uprawnionych gospodarzy – przedstawicieli legalnych wáadz polskich. [...]
Sosnkowski nie potrafiá wytáumaczyü sobie jednego: zamiaru ujawnienia siĊ wobec Rosjan. Dla Naczelnego Wodza byáo jasne, Īe NKWD dowódców wyaresztuje i prawdopodobnie zgáadzi, a Īoánierzy wcieli siáą do armii Berlinga. [...]
Podczas gdy stosunek Sosnkowskiego do rozkazu „Bora” byá sceptyczny, jeĞli nie krytyczny, Mikoáajczyk powitaá go z radoĞcią, jako waĪny atut w rozgrywce z Anglikami i Rosją.
ħródáo: J. Nowak-JezioraĔski, Kurier z Warszawy, Kraków 2002, s. 211-213.
A. Podaj kryptonim akcji, której cel zostaá okreĞlony w rozkazie generaáa Tadeusza Bora-Komorowskiego.
...
B. Podaj nazwisko postaci wymienionej w tekĞcie, której opinia o konsekwencjach realizacji tej akcji okazaáa siĊ sáuszna.
...
Wypeániaegzaminator!Uzyskana liczba pkt Maks. liczba pkt Nr zadania
1 35.A
1 35.B.
1 36.A
1 36.B
1 37.
Zadanie 37. (1 pkt)
Przeanalizuj plan miasta i wykonaj polecenie.
Na podstawie: Wielka historia Polski, t . 10, Kraków 2001, s. 134.
Podaj nazwĊ miasta, w którym miaáy miejsce wydarzenia pokazane na planie, oraz ich datĊ roczną.
x Nazwa miasta ... x Data roczna ...
Zadanie 38. (2 pkt)
WĞród wymienionych wydarzeĔ z historii Niemiec XX w. wskaĪ to, które chronologicznie jest pierwsze, i to, które jest ostatnie. W tabeli obok wydarzenia chronologicznie pierwszego wpisz literĊ A, obok chronologicznie ostatniego – B.
Wydarzenie Odpowiedzi
Powstanie NRD Proces norymberski
Wstąpienie RFN do NATO
Zjednoczenie Niemiec
Podpisanie ukáadu w Zgorzelcu Budowa muru berliĔskiego
Zadanie 39. (4 pkt)
Przyporządkuj wymienionym wydarzeniom i procesom z XX wieku paĔstwa, w których miaáy one miejsce. Wpisz do tabeli odpowiadające im liczby.
Wydarzenia, procesy Odpowiedzi Rewolucja kulturalna
Rewolucja lutowa Aksamitna rewolucja Rewolucja goĨdzików 1. Czechosáowacja 2. Chiny
3. Rosja 4. Portugalia 5. WĊgry
Zadanie 40. (3 pkt)
Zapoznaj siĊ z listą twórców i dzieáami zamieszczonymi na nastĊpnej stronie.
Przyporządkuj dzieáom ich autorów. Wpisz pod obrazami liczby odpowiadające nazwiskom artystów.
1. Andy Warhol 2. Pablo Picasso 3. Marc Chagall 4. Salvador Dali
A. ...
B. ... C. ...
ħródáo: A. Klubówna, Krajobraz z tĊczą, Warszawa 1986, s. 340; Sztuka Ğwiata, t. 10, Warszawa 1996, s. 98;
Wielcy malarze, nr 99, Warszawa 2000, s. 19.
Nr zadania 38. 39. 40.
Maks. liczba pkt 2 4 3
Wypeánia egzaminator!
Uzyskana liczba pkt
