DAWNIEJ „PRZYJACIEL ROLNIKA** Cena 10 groszy
PRENUMERATA---ZYXWVUTSRQPONMLKJIHGFEDCBA
„ Z I E M I A P O M O R S K A " z ty g o d n io w y m d o d a tk ie m ilu s tr o w a n y m „ G O Ś Ć N I E D Z IE L N Y " w y c h o d z i tr z y r a z y w ty g o d n iu , n a w to re k , c z w a r te k i s o b o tę . P r z e d p ła ta n a p o c z c ie w y n o s i k w a r ta ln ie 2 z ł. 9 5 g r ., m ie s ię c z n ie 9 9 g r . W a d m in is tr a c ji k w a r ta ln ie 2 z ł. 4 0 g r ., m ie s ię c z n ie 8 0 g r . P o d o p a s k ą w P o ls c e 1 z Ł 6 0 g r . m ie s ię c z n ie . W r a z ie w y p a d k ó w s p o w o d o w a n y c h s iłą , w y ż s z ą , p r z e s z k ó d w z a k ła d z ie , s tr a jk ó w itp , w y d a w n ic tw o n ie o d p o w ia d a z a d o s ta r c z a n ie p is m a , a a b o n e n c i n ie m a ją p r a w a d o o d s z k o -
— ~ — d o w a n ia . P o je d y n c z y n u m e r 1 0 g r o s z y , - - -- - -- -
ZIEMIA
PISMO POŚWIĘCONE OBRONłE INTERESÓWPOMOBSJffl
ROLNICTWA, HANDLU, PRZEMYSŁU I RĘKODZIEŁAOGŁOSZENIA ...
W ie r s z m ilim e tro w y n a s tr o n ie 6 - ła m o w e j 1 0 g r . R e k la m y n a s tr o n ie 3 - ła m o w e j — 4 0 g r . R e k la m y w te k ś c ie n a 1 - s z e j s tr o n ie — 7 0 g r . O g ło s z e n ia s k o m p lik o w a n e i z z a s tr z e ż e n ie m m ie js c a 1 0 °!o d r o ż s z e . N e k r o lo g i 3 0 % z n iż k i.
O g ło s z e n ia d r o b n e : w ie rs z n a p is o w y — 1 5 g r „ k a ż d e n a s tę p n e s ło w o — 5 g r . D la p o s z u k u ją c y c h p r a c y 5 0 % z n iż k i. R u c h to w a rz y s tw ( w ie r s z r e d a k c y jn y ) — 1 5 g r ., k o m u n ik a ty ( w ie rs z r e d a k c y jn y ) — 2 0 g r . O g ło s z e n ia z a g r a n ic z n e 1 0 0 % d r o ż s z e . Z a d o k ła d n o ś ć o g ło s z e ń ,, n a d a -
— w a n y c h te le f o n e m , n ie g w a r a n tu je m y , - --rr-
u ^ E B B E I P O L O N I - A B E Z ^
Adres Redakcji i Administracji: „ZIEMIA PO MORSKA** - TORU Ń, ul. Piekary 43 — Telefon 341
Nr. 12 TORUŃ, czwartek 28 stycznia 1926 r. Rok II
Potrzeba wyrozumiałości.
K ie d y c z a s e m g d z ie ś , w j a k i e jś k r e s o w e j m ie ś c in ie p o m o r s k ie j lu b w j a k i e jś z a p a d łe j w io s c e k a s z u b s k ie j P o la k , k t ó r y n ig d y n ie z a z n a ł s z k o ły i n a u k i p o ls k ie j, a c z y ta n ia u c z y ł s ię z o jc o w e j k s ią ż k i d o n a b o ż e ń s tw a lu b g a z e ty , o b ja w i o b o * ję tn o ś ć c z y le k c e w a ż e n ie w o b e c k u l t u r y p o ls k ie j, a b e z m y ś ln y p o d z iw d la k u l t u r y n ie m ie c k ie j lu b w in n y s p o s ó b u ja w n i b r a k p o c z u c ia g o d n o ś c i n a * r o d o w e j, to n ie je d n i z ta k ie g o o d o s o b n io n e g o w y * k o le je n ia w y s n u w a ją n a j s t r a s z n i e js z e w n io s k i — o s p r u s a c z e n iu , w y k o s z la w ie n iu , z a tr u c iu d u s z y p o ls k ie j w s p o łe c z e ń s tw ie z a c h o d n io * n o ls k ie m . U lu d z i ta k ic h , t a k p o h o p n y c h d o t a k s u r o w v c h s ą d ó w , n ie p r z e m ó w i z a ta k im w in o w a jc ą i z a te r n s p o łe c z e ń s tw e m , k tó r e g o o n j e s t c z ło n k ie m , ta k i r z e c z o w y w z g lą d , ż e z a c z a s ó w p r u s k ic h n a z d o * b y c ie c h o ć b y s k r o m n e g o z a s o b u w ie d z y p o ls k ie j p o tr z e b a b y ło n ie z w y k łe g o h a r t u d u s z y i p r a w ie b o h a te r s tw a i ż e s tą d d r o g a d o s a m o w ie d z y n a r o * d o w e j b y ła b a r d z o tr u d n a . O w s z e m c z y ta ło s ię o te r n s w e g o c z a s u w g a z e ta c h , s ły s z a ło te ż p o te m c o ś n ie c o ś n a w ie c a c h , a le — p r z e c ie ż ju ż o d s ie * d m iu la t m a m y r z ą d y p o ls k ie , w ię c to je d n a k n ie d o d a r o w a n ia , t o j e d n a k d o w o d z i — z a tr u te g o d u c h a itd . itd .
T a k to r o z u m u ją i s ą d z ą n ie je d n i n a s i r o d a c y , z n a ją c y s to s u n k i i lu d z i w b . z a b o r z e p r u s k im z a * le d w ie o d la t k ilk u , a te ic h r o z u m o w a n ia i s a d y p r z e d o s t a j ą s ię d o s z e r o k ic h k ó ł d w ó c h in n v c h z a b o r ó w , w y tw a r z a ją c ta m p o ję c ie p o w ie r z c h o * w n e , n ie s łu s z n e i k r z y w d z ą c e .
A p r z e c ie ż n ie ty lk o u n a s z d a r z a ją s ię o b ja w y b r a k u s a m o w ie d z y n a r o d o w e j.
W M a ło p o ls c e w s c h o d n ie j z a s z e d ł n a s tę p u ją * c y w y p a d e k , k tó r y , n ie s te ty , b a r d z o s m u tn o ś w ia d * c z y o n a r o d o w e m i p a ń s tw o w e m u ś w ia d o m ie n iu t a m t e js z e j, n a w e t p o ls k ie j lu d n o ś c i.
O t o d w a j u r z ę d n ic y p a ń s tw o w e g o m o n o p o lu s p ir y tu s o w e g o p o d c z a s o b ja z d u w o je w ó d z tw w s c h o d n ic h t r a f il i d o z a p a d łe j m ie ś c in y Z a b ło to * w a , tu ż n a d g r a n ic ą r u m u ń s k ą . K u s w e m u z d u * m ie n iu u jr z e li p r z e d g m a c h e m m a g is tr a tu p o m n ik c e s a r z a F r a n c is z k a J ó z e f a , w y k u ty z p ia s k o w c a , p o s ta w io n y p o ś r o d k u n ie w ie lk ie g o s k w e r u .
O t a k c ie k a w e m o d k r y c iu u r z ę d n ic y z a w ia * d o m ili w o je w o d ę s ta n is ła w o w s k ie g o , k t ó r y n a * ty c h m ia s t n a p is a ł d o s t a r o s t y w Ś n ia ty n ie , p o le * c a ją c u s u n ą ć p o m n ik n ie w o li a u s tr ja c k ie j.
P o ty g o d n iu n a d e s z ła o d p o w ie d ź , iż lu d n o ś ć m ie js c o w a s ta n o w c z o s p r z e c iw ia s ię z a b r a n iu p o m * n ik a , a lb o w ie m c z e ś ć d la z m a r łe g o c e s a r z a n ie w y g a s ła je s z c z e z a r ó w n o w ś r ó d P o la k ó w , ja k R u * s in ó w i ż y d ó w .
W o b e c te g o w o je w o d a w y d a ł s ta n o w c z y r o z * k a z , n a z n a c z a ją c te r m in d z ie s ię c io d n io w y .
W Z a b ło to w ie z a w r z a ło . B u r m is tr z p o le c ia ł d o p r o b o s z c z a , p r o b o s z c z d o a p te k a r z a , a p te k a r z d o „ f iz y k a " m ie js k ie g o , f iz y k d o r a b in a , r a b in d o n a c z e ln ik a p o c z ty . S f o r m o w a n o n a p o c z e k a n iu k o m ite t o b y w a te ls k i, k t ó r y m ia ł u c h w a lić , w ja k i s p o s ó b n a le ż y w y k o n a ć r o z k a z w o je w o d y .
O b r a d o w a n o o s ie m d n i. W r e s z c ie s ta n ę ło n a te rn , ż e f ig u r a c e s a r z a s p o c z n ie w tr u m n ie n a p la * c y k u o b o k c m e n ta r z a k a to lic k ie g o .
U r o c z y s to ś ć z d ję c ia r z e ź b y ( n a tu r a ln e j w ie i*
k o ś c i) o d b y ła s ię z w ie lk ą o k a z a ło ś c ią . O r k i e s t r a s tr a ż y p o ż a r n e j o d e g r a ła m a r s z a R a k o c z e g o , p o * c z e m w e te r a n z p o d S a d o w y w y g ło s ił d łu g ą p r z e * m o w £ .
C e s a r z a u m ie s z c z o n o w tr u m n ie , p r z y b r a n e j k w ie c ie m . S m u tn y te n k o n d u k t r u s z y ł w k ie r u n k u c m e n ta r z a .
N a d g r o b e m p r z e m a w ia ło k ilk u d o s to jn ik ó w
: m ie js k ic h ; c h ó r d z ie w c z ą t z e s z k o ły p o w s z e c h n e j w y k o n a ł ż a ło b n e p ie n ia , m n ó s tw o w ie ń c ó w s p o * c z ę ło n a w ie k u d ę b o w e m .
C a ły d z ie ń r e s t a u r a c j e b y ły p o z a m y k a n e . W m ia s te c z k u p a n o w a ł n a s tr ó j p o n u r y . W s p ó ln y s m u te k z je d n o c z y ł w s z y s tk ie n a r o d o w o ś c i, p a r t ie i s ta n y .
P r z e d g m a c h e m r a tu s z a s to i p u s ty c o k ó ł. P r z e * c h o d n ic z r o z r z e w n ie n ie m w s p o m in a ją te c z a s y , g d y d o k o ła c e s a r s k ie g o p o m n ik a o d b y w a ła s ię c o n ie d z ie lę c e s a r s k a „ K ir c h e n p a r a d a " .
T y le d o n ie s ie n ie g a z e t.
W s z a k ż e t o c o ś g o r s z e g o n iż t e r ó ż n e w y k o lę * je n ia , ja k ie s ię u n a s p ię tn u je ja k o o b ja w y z a tr u * te g o d u c h a n a r o d u ...
I c z y ż p o w ie m y , ż e c a łe s p o łe c z e ń s tw o m a ło * p o ls k ie n ie p o s ia d a p o c z u c ia g o d n o ś c i n a r o d o w e j?
Redukcja.
I.
W s z y s c y je d n o z g o d n ie u z n a ją k o n ie c z n o ś ć p e w n y c h o g r a n ic z e ń c z y li r e d u k c ji, le c z n ie s te ty r ó ż n ią s ię w te rn , g d z ie i j a k ją p r z e p r o w a d z ić , b o i t u o d g r y w a ją z b y t w ie lk ą r o lę w z g lę d y p a r t y jn e , k o lig a c je i t. p . T u g n ę b io n e s p o łe c z e ń s tw o w in n o w y w r z e ć n a c is k n a S e jm i r z ą d , b y w te j s p r a w ie k ie r o w a ły s ię li t y lk o w z g lę d a m i n a s p r a w ie d liw o ś ć i d o b r o R z p lite j.
R o z r ó ż n ia ć n a le ż y r e d u k c je 1 ) u r z ę d ó w , 2 ) p e r s o n a ln e , 3 ) p e n s y jn e .
N a jp r z ó d tr z e b a z r e d u k o w a ć lic z b ę „ u r z ę * d ó w“ — c z y li s k a s o w a ć c a ły s z e r e g z g o ła n ie p o * tr z e b n y c h u r z ę d ó w .
N a jz u p e łn ie j z b y te c z n e j e s t M in is te r s tw o ro * b ó t p u b lic z n y c h , b o ć n ie m a m y ś r o d k ó w n a p r z e * p r o w a d z a n ie w ie lk ic h r o b ó t. O d d z ia ły te g o m in i#
s t e r s t w a m o ż n a p r z y d z ie lić U r z ę d o m W o je w ó d z # k im , a lb o te ż in n y m m in is te r s tw o m .
M in is te r s tw o R e f o r m R o ln y c h r ó w n ie ż b e z n a jm n ie js z e j s z k o d y m o ż n a p r z y d z ie lić ja k o d e # p a r t a m e n t d o M in . R o ln ic tw a . R ó w n o c z e ś n ie z li*
k w id a c ją te g o ż m in is te r s tw a s k a s o w a ć n a le ż y w s z y s tk ie U r z ę d y Z ie m s k ie , a ic h w y d z ia ły p r z y * d z ie lić o d d z ia ło m w o je w ó d z k im d la r o ln ic tw a , d o m e n i la s ó w .
M in is te r s tw a P r a c y i O p ie k i S p o łe c z n e j j e s t z u p e łn ie z b y te c z n e , b o n ie d a je a n i p r a c y , n i o p ie k i, r a c z e j c h y b a p o w o d u je u p a d e k p r a c y i n ę d z ę b e z * r o b o c ia . P r a c e te g o m in is te r s tw a b e z w ie lk ic h w y # s iłk ó w i k o s z tó w , a b o d a j s p r a w n ie j i p o ż y te c z n ie j w y k o n u ją U r z ę d y W o je w ó d z k ie lu b i n s ty t u c j e s a m o r z ą d o w e .
K o n ie c z n e m j e s t z n ie s ie n ie r ó ż n y c h a m b a s a d * p o s e ls tw . W k r a ja c h , z k tó r e m i m a m y m a łe s to * s u n k i, w y s ta r c z ą „ p e łn o m o c n ic y " z 1 — 2 s iła m i p o * m o c n ic z e m i. R ó w n ie ż k o n ie c z n a j e s t r e o r g a n iz a c ja w s z y s tk ic h p o s e ls tw i k o n s u la tó w p r z e z z m n ie j#
s z e n ie lic z b y u r z ę d n ik ó w . — D la c z e g o n . p . G e n . K o n s u la t w B e r lin ie z a tr u d n i a o k o ło 1 0 0 u r z e * d n ik ó w ? T a k a r e d u k c ja o d n . lik w id a c ja z u p e łn ie z b y te c z n y c h m in is te r s tw i p la c ó w e k z a g r a n ic z n y c h d a ła b y d z ie s ią tk i m il jo n ó w o s z c z ę d n o ś c i, a w o b e c z a g r a n ic y w y w a r ła b y b a r d z o d o d a tn ie w r a ż e n ie , g d y ż b y ła b y d o b itn y m d o w o d e m , ż e P o ls k a rz e * c z y w iś c ie c h c e o s z c z ę d z a ć .
P o z a te m is tn ie je je s z c z e d u ż o z b y te c z n y c h w y d z ia łó w p r z y w s z y s tk ic h u r z ę d a c h lu b m in is te r * s tw a c h , k t ó r e b e z s z k o d y d la p a ń s tw a s k a s o w a ć b y m o ż n a .
Z u p e łn ie z b y te c z n e s ą I z b y S k a r b o w e , U r z ę d y i K a s y S k a r b o w e . I c h a g e n d y d a le k o s p r a w n ie j i ta n ie j w y k o n y w a ły b y o d n . W y d z ia ły p r z y S ta r o * s tw a c h i K a s y K o m u n a ln e , a ja k o c e n tr a la o d n . W y d z ia ł p r z y U r z ę d z ie W o je w ó d z k im . R ó w n ie ż
B ą d ź m y w ię c o s tr o ż n i i p o w ś c ią g liw i w o d m a * w ia n iu p o c z u c ia n a r o d o w e g o i d u c h a p o ls k ie g o t a k w o b e c je d n o s te k , j a k w o b c o d ła m ó w s p o łe c z e ń * s tw a , g d z ie c h o d z i je d y n ie o s m u tn e n a w y k n ie n ia z c z a s ó w n ie w o li.
P r z e b a c z y liś m y b r a c io m , k t ó r z y z m u s u lu b z k o n ie c z n o ś c i ż y c io w e j s łu ż y li r z ą d o m z a b o r c z y m , n ie o d tr ą c iliś m y n a w e t ty c h , k t ó r z y w c z a s ie o s ta t*
’ n ie j w o jn y z b łą k a li s ię d o o b o z u w r o g ó w n a s z y c h ,
‘ w ię c b ą d ź m y w y r o z u m ia li ta k ż e w z g lę d e m ty c h , k tó r z y je s z c z e g r z e s z ą b r a k ie m s a m o w ie d z y n a r o * d o w e j, w ie d z e n i s iłą n a w y k n ie n ia z p r z e s z ło ś c i.
P iln u jm y s ię t y lk o i p r z e s tr z e g a jm y n a w z a * je m , a b y te b r z y d k ie n a w y k n ie n ia z c z a s ó w n ie * w o li n ie p r z e r a d z a ły s ię w c z y n y , u w ła c z a ją c e n a * s z e j g o d n o ś c i n a r o d o w e j i s z k o d liw e in te r e s o m p o h s k o ś c i.
m o ż n a b y u p r o ś c ić i u je d n o lic ić z a r z ą d p o lic ji i s tr a ż y g r a n ic z n e j, a z łą c z y ć j e w U r z ę d z ie W o * je w ó d z k im .
T e r n s a m e m z b y te c z n y m i s ta lib y s ię lic z n i
„ p r e z e s i" , „ d y r e k to r o w ie " , n a c z e ln ic y , r a d c y , re # f e r e n c i. S k o n c e n tr o w a n ie w U r z ę d z ie W o je w ó d z # k im u r z ę d ó w z u p e łn ie z b y te c z n y c h , d z iś n ie z a le ż # n y c h u r z ę d ó w , d a ło b y m o ż n o ś ć je d n o lite g o d z ia * ła n ia i z g o d n e j p r a c y , a u s u n ę ło b y r a ż ą c e r o z b ie ż * n o ś c i.
K o le je i p o c z ty z łą c z y ć b y m o ż n a w je d n y m u r z ę d z ie r u c h u , a p o d d a ć je d n e m u m in is te r s tw u r u c h u . K o le je i p o c z ty z b y t d u ż o m a ją d y r e k to * r ó w , s u b d y r e k to r ó w , in s p e k to r ó w i n a c z e ln ik ó w w b iu r a c h ; s p o k o jn ie m o ż n a b y 2/s ty c h w y ż s z y c h u r z ę d ó w z r e d u k o w a ć . R e d u k o w a ć n a le ż y z g ó r y , i t o p r z e d e w s z y s tk ie m z g ó r y , a n ie t y lk o z d o łu .
P a lą c ą k o n ie c z n o ś c ią je s t r e o r g a n iz a c ja „ u r z ę # d ó w u b e z p ie c z e n io w y c h " : k a s c h o r y c h , u r z ę d ó w u b e z p . n a n ie m o c i s ta r o ś ć , u b e z p . p r y w . u r z ę d n i#
k ó w i t. p . D z ia ła ln o ś ć ty c h ż e p r z e k a z a ć n a le ż y s a m o r z ą d o m w o je w ó d z k im i p o w ia to w y m , a u r z ę * d n ik ó w z r e d u k o w a ć e o n a jm n ie j p o ło w ę i o b * n iż y ć ic h k a te g o r ję p e n s y jn ą , b o d z iś b o d a j 5 0—6 0 % s k ła d e k p o ż e r a a d m in is tr a c ja .
T a k ż e w s a m o r z ą d o w y c h i n s ty t u c ja c h k o * n ie c z n e j e s t z lik w id o w a n ie z b y te c z n y c h w y d z ia * łó w i ś c ie ś n ie n ie ic h , a z a s tą p ie n ie „ d y r e k to r ó w "
k ie r o w n ik a m i b iu r lu b n a c z e ln ik a m i; w y d a jn a re * d u k c ja p e r s o n e lu b iu r o w e g o j e s t ta k ż e m o ż liw a i p o tr z e b n a .
W a d m in is tr a c ji w o js k o w e j p o tr z e b n a je s t g r u n to w n a r e o r g a n iz a c ja u r z ę d ó w , k t ó r a u c z y n i z b y te c z n e m i r ó ż n e u r z ę d y w o js k o w e , m ia n o w ic ie p o tr z e b n a j e s t r e o r g a n iz a c ja i n t e n d e n t u r w o js k o * w y c h , k tó r e p r a c o w a ć w in n y n a z a s a d a c h k u p ie c * k ic h i z a tr u d n ia ć ty lk o f a c h o w c ó w .
W a r m ji m a m y z b y t d u ż o o f ic e r ó w w b iu r a c h , a z a m a ło f a c h o w c ó w w lin ji. — Z b y te c z n y c h g e # n e r a ló w , p u łk o w n ik ó w i m a jo r ó w , — a d m ir a łó w i k o m a n d o r ó w k o n ie c z n ie n a le ż y z r e d u k o w a ć — z w ła s z c z a ty c h , k t ó r z y n ie w y k a z u ją d o s ta te c z # n y c h k w a lif ik a c ji, d la b r a k u p r z y g o to w a n ia f a c h o # w e g o , a d ą ż y ć d o p o m n o ż e n ia lic z b y f a c h o w y c h p o d p o r u c z n ik ó w , p o r u c z n ik ó w i k a p ita n ó w w m ia # r ę f a k ty c z n e g o z a p o tr z e b o w a n ia .
2 ) R e d u k c je p e r s o n a ln e .
J a k ic h u r z ę d n ik ó w tr z e b a r e d u k o w a ć ?
N a jp r z ó d t r z e b a u s u w a ć „ n ie f a c h o w c ó w "
z n a c z e ln y c h u r z ę d ó w , b o ta m b y w a ją n a js z k o # d liw s i, a b io r ą z a m a r n ą p r a c ę z b y t w y s o k ie p e n * s je . S to p n io w o s c h o d z ić tr z e b a z g ó r y n a d ó ł, b e z w z g lę d u n a k o lig a c je , r ó ż n e p o p a r c ia i p r z y n a le ż * n o ś c i p a r ty jn e .
S t£ . 2 . Z I EM I A PO MORSKA
L e c z p o ję c ie „ n ie fa c h o w o ś c i“ b y w a u n a s n ie?
ra z n a w s k ro ś b łę d n e . N ie je d n i u w a ż a ją , ż e d o fa ? c h o w o ś c i n a le ż y k o n ie c z n ie d la ś re d n ic h lu b w v ż ? s z y c h s ta n o w is k „ m a tu ra“ i d y p lo m a k a d e m ic k i.
P ra k ty k a z a ś w y k a z u je , ż e ta le n t i s u m ie n n a p ra ? c o w ito ś ć ę z ę s to k ro ć w ię c e j z n a c z ą , n iż „ m a tu ry 4’
i „ d y p lo m y44. J e ż e li w ię c u rz ę d n ik p rz e z k ilk a la t p ra c o w a ł w y d a jn ie i s u m ie n n ie , je ż e li w y k a z u je d z ie ln o ś ć i p ra c o w ito ś ć , n a le ż y m u n a p o d s ta w ie p ra k ty k i p rz y z n a ć m ia n o „ fa c h o w c a 4’ i z a trz y m a ć g o w u rz ę d z ie , a z a to u s u n ą ć u rz ę d n ik ó w z t. z w . le p s z e m w y k s z ta łc e n ie m , k tó rz y o k a z u ją s ię n ie ? u d o ln v m i, o p ie s z a ły m i, m n ie j s u m ie n n y m i.
N a le ż y z c a łą s ta n o w c z o ś c ią z a b ro n ić p ia s to ? w a n ia je d n e j o s o b ie k ilk u u rz ę d ó w . J e ż e li z e w z g lę d u n a d o b ro p a ń s tw a p o trz e b a p o w o ła ć ja ? k ie g o s p e c ja lis tę ? u rz ę d n ik a d o in n e j fu n k c ji, to p ła c ić n a le ż y m u p rz e jś c io w o ta k ie d ie ty , k tó re b y w y ró w n y w a ły m u z w ię k s z o n e k o s z ta u trz y m a n ia , a n ie w o ln o m u p ła c ić d ru g ie j, trz e c ie j p e n s ji.
J e s z c z e d z iś b y w a , ż e z je d n e j ro d z in y , ż y ? ją c e j w je d n e m g o s p o d a rs tw ie d o m o w e m . z a ję ty c h je s t w u rz ę d a c h k ilk a o s ó b , — g d y ty m c z a s e m ty s ią c e in te lig e n tó w z ro d z in a m i ż y ją w n ę d z y . Ż o n y i n ie p e łn o le tn ie d z ie c i w y ż s z y c h i ś re d n ic h u rz ę d n ik ó w trz e b a z re d u k o w a ć , a n a ic h m ie js c e , o ile p o trz e b a , n a le ż y p rz y ją ć d o b rz e p o le c o n y c h o jc ó w ro d z in . W o b e c o g ro m n e j lic z b y b e z ro b o t?
n y c h o w y ż sz e m i ś re d n ie m w y k s z ta łc e n iu , c z ę sto ? k ro ć fa c h o w c ó w , n a le ż y p a n n y u s u w a ć z u rz ę d ó w . M ę ż c z y ź n i w y k o n a ją w y d a jn ie js z ą p ra c ę , z n ik n ą lic z n e p rz e sz k o d y w p ra c y , — a d a s ię lic z n y m d o jrz a ły m m ę ż c z y z n o m m o ż n o ś ć o ż e n ie n ia s ię i z a ło ż e n ia ro d z in y .
B e z w z g lę d n ie n a le ż y u s u w a ć ta k ic h u rz ę d n i?
k ó w , k tó rz y d o p u ś c ili się n a d u ż y ć , o k a z a li s ię n ie ? s u m ie n n y m i i n ie d b a ły m i — b e z w z g lę d u n a to , ja k ie z a jm u ją s ta n o w isk o .
U s u n ą ć trz e b a d a le j u rz ę d n ik ó w , k tó rz y w ja ? k ik o lw ie k .s p o s ó b p o s tą p ili n ie h o n o ro w o lu b n ie ? p a trjo ty c z n ie .
W re s z c ie b a c z y ć n a le ż y , b y w u rz ę d a c h n ie b v l z a w y s o k i p ro c e n t z m n ie js z o ś c i, b o in te re s ’
O porozumienie miedzy Polskę a Niemcami i Gdańskiem.
W n ie d z ie lę o d b y ło s ię w G d a ń s k u w ie lk ie z g ro m a d z e n ie m a n ife sta c y jn e , z o rg a n iz o w a n e z in i?
c ja ty w y g d a ń s k ie j p a r tji s o c ja l-d e m o k ra ty c z n e j p o d h a s łe m p o ro z u m ie n ia P o ls k i, N ie m ie c i G d a ń s k a . W o lb rz y m ie j s a li ta rg ó w g d a ń s k ic h , p rz y b ra n e j s z ta n d a ra m i re p u b lik a ń sk im i N ie m ie c . P o l
s k i i G d a ń s k a , z g ro m a d z iło s ię o k o ło 6 0 0 0 o s ó b . P ie rw s z y z a b ra ł g ło s p o s e ł d o p a rla m e n tu n ie m ie c k ie g o s o c ja l-d e m o k ra ta B re its c h e id , k tó r y p o o m ó w ie n iu s p ra w y tra k ta tó w lo c a rn e ń s k ic h o ra z s p ra w y u tw o rz e n ia s ta n ó w z je d n . w E u ro p ie , s c h a ra k te ry z o w a ł s to s u n k i fra n c u s k o -n ie m ie c k ie o ra z w o s try c h s ło w a c h p o tę p ił p o lity k ę n a c jo n a listó w n ie m ie c k ic h . P rz e c h o d z ą c d o s p ra w w s c h o d n ic h , p o s e ł B re isc h e id o m ó w ił s p e c ja ln ie tr a k ta t, z a w a r ty w L o c a rn o m ię d z y N ie m c a m i i P o ls k ą , p rz y ? c z e m p o d k re ś lił, ż e tr a k ta t te n o p ie ra s ie n a te j p o d s ta w ie , iż p ra w a , p rz y s łu g u ją c e w m y śl tr a k ta tu o b u s tro n o m m o g ą b y ć z m ie n io n e ty lk o z a ic h z g o d ą . D o ty c z y to ta k ż e s p ra w y g ra n ic . Z m ia n ę g ra n ic p o ls k o -n ie m ie c k ic h w d ro d z e w a lk i o rę ż n e j
X I K R A S Z E W S K I.
Morituri
--- 3 2 )
(C ią g d a ls z y .)
— I k o lig a c i — d o rz u c ił b is k u p , k tó re m u , c h o ć ś w ią to b liw e m u k a p ła n o w i, ta m il jo n o w a je d y n a c z k a z d a w a ła s ię ju ż p rz e z O p a trz n o ś ć z e s ła n ą .
W ie lk i to z a s z c z y t d la n a s , k tó ry m s ię z a w s z e c h lu b im y — d o d a ł h ra b ia . — J a k ż e s ię m a k s ią ż ę s z a m b e la n , p a n g e n e ra ł? C z y k s ią ż ę R o b e rt z a w s z e w w o js k u ? A k s ię ż n ic z k a S te lla w y s z ła z a m ą ż p e w n ie ?
B is k u p s ię z m ie s z a ł i o c z y s p u ś c ił.
— B a rd z o h ra b ie m u z a p a m ię ć d z ię k u ję — s z e p n ą ł; — b ra to w ą , ś w ię tą n ie w ia stę , s tra c iliś m y . S z a m b e la n p o s ta rz a ł, a le s ię trz y m a , g e n e ra ł ż y je i z d ró w . R o b e rt d a w n o ju ż d o d o m u p o w ró c ił!
H ra b ia w rę c e u d e rz y ł.
— J a k ż e b y m to ja ra d w s z y stk ic h z o b a c z y ć ! ty lk o tru d n o , tru d n o , c ó rk a m i w d ro d z e z e s ła b ła , i ta k n ie b v ła b a rd z o z d ro w a ; m u s z ę d o W a rsz a w y p o ś p ie sz a ć .
B is k u p o w i te d w a m il jo n y c ią g le s ię s n u ły p o g ło w ie .
— C z y n ie le p ie j b y , p a n ie h ra b io , d a ć tu c ó rc e s p o c z ą ć , m a m y te ż b a rd z o d o b re g o le k a rz a . J u tro u n a s o d p u s t, p o m o d lilib y ś c ie się , a z B ra ń s k a s p o d z ie w a m s ie je ś li n ie w s z y s tk ic h , b o s z a m b e - la n o w i ru s z y ć tru d n o , to p rz y n a jm n ie j k ilk u o s ó b .
S p o jrz a ł b o ja ź liw ie n a h ra b ie g o , k tó ry s ię w c ią ż u ś m ie c h a ł.
n a ro d o w y w y m a g a , b y P o la c y b y li g o s p o d a rz a m i, b v w u rz ę d a c h m ie li p rz e w a g ę , o d p o w ia d a ją c ą i lic z b ie s w e j; o b c o p le m ie ń c y w e d le s p ra w ie d liw o ś c i m o g ą o trz y m a ć ty lk o ty le p o s a d , ile w s to s u n k u ’ d o ic h lic z b y p rz y p a d a , n a tu ra ln ie z z a s trz e ż e n ie m , ż e s ą b e z w z g lę d n ie lo ja ln y m i w o b e c p a ń s tw a . N a ? | c z e ln e p o s a d y p o w in n i z a jm o w a ć ty lk o P o la c y .
J u ż w y s u w a ją n ie je d n i „ o b a w y 44, ż e re d u k c je ; p o m n o ż ą lic z b ę b e z ro b o tn y c h , d la c z e g o z a c z y n a ją i p rz e c iw d z ia ła ć . N a s z e m z d a n ie m ta k ie o b a w y s ą ; n ie s łu s z n e a c z a s e m o b łu d n e . J e ż e li re d u k o w a ć I b ę d z ie m y z g ó ry , u s u w a ć „ n ie p ra c u ją c y c h 44 p ra ? । c o w n ik ó w i n ie d o łę g ó w , in te re s p a ń s tw a i S k a rb u ; n a te rn z y s k a . — Ż re d u k o w a n y m m o ż n a p o w ie ? d z ie ć : d o ś ć d łu g o b ra liś c ie w y s o k ie p e n s je z a lic h ą ro b o tę , g d y in n i d a re m n ie s z u k a li p ra c y i c h le b a . M o g liś c ie w c z a s o s z c z ę d z a ć . R e d u k c ja w y s o k ic h u rz ę d n ik ó w n ie fa c h o w c ó w , s k re ś le n ie p o d w ó jn y c h | i p o tró jn y c h p e n s y j, u s u w a n ie k o b ie t u m o ż liw i ’ p rz y ję c ie d a le k o lic z n ie js z e j rz e s z y o jc ó w ro d z in , c h o ć b y w n iż sz y c h s to p n ia c h i k a te g o rja c h p e n ? s y jn y c h , g d z ie p o trz e b a , a S k a rb i u rz ę d y n a te rn z y s k a ją .
W n ie je d n y c h u rz ę d a c h — n . p . w s ą d o w n i?
c tw ie — je s t w ie lk i b ra k z d o ln ie js z y c h p ra c o w n i?
k ó w . N ie je d e n b e z ro b o tn y in te lig e n t c h ę tn ie b y p rz y ją ł n a w e t n iż sz ą p o s a d ę , c h ę tn ie b y w s tą p ił w m ie js c e s e k re ta rk i, b y le b y ja k ie ta k ie z n a la z ł u trz y m a n ie d la ro d z in y . O ile m o ż liw e m je s t, p o ? w in n o s ię p rz y w a k a n s a c h u w z g lę d n ia ć 1. in w a li?
d ó w w o je n n y c h , 2 . o jc ó w ro d z in , 3 . d o jrz a ły c h m ę ż c z y z n , k tó rz y b y m o g li z a k ła d a ć w ła s n e ro ? d ż in y .
S e jm , S e n a t i rz ą d p ra w ią o re d u k c ja c h , le c z n ie s ły s z e liś m y , b y ta m k to ś b y ł w s p o m n ia ł o k o ? n ie c z n e m z m n ie jsz e n iu lic z b y p o s łó w i s e n a to ró w .
N a n a s z e s to s u n k i b y ło b y ro z u m n e m , g d y b y | lic z b a p o s łó w d o S e jm u w y n o s iła n a jw y ż e j 1 1 1 , a lic z b a s e n a to ró w 5 5 . N ie je d n i tw ie rd z ą , ż e 4 4 j o d n . 2 2 ró w n ie ż b y w y s ta rc z y ło , b o b y ła tw ie j । d o s z li d o ła d u i z g o d y , a n ie m a rn o w a li c z a s u n a >
m łó c e n ie s ło m y , k łó tn ie i a w a n tu ry . Ł . (D o k o ń c z e n ie n a s tą p i.)
s o c ja l-d e m o k ra c ja s ta n o w c z o w y k lu c z a , d la te g o te ż s p ra w a g ra n ic n ie m o ż e b y ć n ig d y p rz e s z k o d ą d o p o ro z u m ie n ia m ię d z y P o ls k ą i N ie m c a m i.
M ó w ią c o k w e s tii g d a ń s k ie j, p o s e ł B re its c h e id z a z n a c z y ł, ż e s p ra w a G d a ń sk a m o ż e b y ć ro z w ią z a
n a ty lk o p rz e z P o ls k ę i G d a ń s k b e z p o ś re d n io z w y k lu c z e n ie m N ie m ie c , d la te g o s o c ja l-d e m o k ra c ja z a ró w n o w s p ra w ie g ra n ic P o ls k i i N ie m ie c , ja k i w s p ra w ie G d a ń sk a s to i n a g ru n c ie fa k tó w d o k o n a n y c h . W k o ń c u p o s e ł B re its c h e id p o d k re ś lił, ż e z a d a n ie m G d a ń sk a m u s i b y ć p o ś re d n ic tw o m ię d z y P o ls k ą i N ie m c a m i. (H u c z n e o k la s k i).
N a s tę p n ie p rz e m a w ia ł p o g e ł d o S e jm u p . D ia ? m a n d , w ita n y b u rz liw y m i o k la s k a m i. P o o m ó w ie n iu k w e s tj i z n is z c z e n ia E u ro p y p rz e z d łu g o le tn ią w o jn ę , p o s e ł D ia m a n d p o d k re ś lił k o n ie c z n o ś ć g o s p o d a rc z e g o z e s p o le n ia c a łe j E u ro p y i u tw o rz e n ia z n ie j je d n o lite g o o b s z a ru g o s p o d a rc z e g o . P o s e ł D ia m a n d o m ó w ił n a stę p n ie p o ło ż e n ie G d a ń s k a z a z n a c z a , ż e b y t G d a ń s k a z a le ż y o d g o s p . p o ło ż e n ia E u ro p y , a z w ła s z c z a o d d o b ro b y tu P o lsk i, z k tó ?
— M u s z ę s ię p rz y z n a ć w a s z e j e k s c e le n c ji — rz e k ł, g ło s z n iż a ją c , — ż e m o ja je d y n a c z k a , m o ja A lfo n s y n k a , je d y n e o k o w g ło w ie , z a w o jo w a ła s ta re g o o jc a ; o n a p o d ró ż ą k ie ru je , ja je j s łu ż k a , o d n ie j z a le ż y s ta ć , je c h a ć , s p o c z y w a ć , a ż e je sz c z e i n ie b a rd z o z d ro w a , w ię c ju ż a n i g ło s u p o d n ie ś ć n ie ś m ie m . A ! g d y b y s ię A lfo n s y n k a ty lk o z g o d z iła , ja k ż e b y m i b y ło m iło s łu ż y ć w a s z e j e k s c e le n c ji i d z io n e k tu ja k i s p ę d z ić , i p o m o d lić się , i s ta re d z ie je p rz y p o m n ie ć .
' — T o n a m ó w c ie c ó rk ę , d la z d ro w ia ! d la z d ro w ia ! — d o d a ł b isk u p , ś c is k a ją c rę k ę h ra b ie g o .
— B ę d ę p ró b o w a ł — o d p o w ie d z ia ł h ra b ia . W te j c h w ili trz e c h d z ie k a n ó w w e s z ło ra z e m i b isk u p p o s p ie sz y ł n a ic h p rz y ję c ie , h ra b ia z a m ilk ł i u c z u ł p o trz e b ę w y c o fa n ia s ię.
— C z e g ó ż ta k ś p ie s z y c ie ? — s p y ta ł k s . su ? fra g a n .
— B o m tu w p a d ł is to rn ie ja k P iła t w c re d o — ro z ś m ia ł s ię h ra b ia — n ie c h c ę b y ć z a w a d ą .
— W k a ż d y m ra z ie d o z o b a c z e n ia , n ie p ra w d a ż ? — d o d a ł b is k u p .
— N ie w y ja d ę , ż e b y m rą c z e k w a s z y c h n ie u c a ło w a ł — z a w o ła ł h ra b ia .
N a d c ią g a ją c e d u c h o w ie ń s tw o z m u s iło p o d o - la k a d o o d w ro tu .
W ie lk i o d p u s t w m a łe m m ia ste c z k u d la m ie s z k a ń c ó w je s t b a rd z o m iłą u ro c z y s to ś c ią , le c z d la p rz e je ż d ż a ją c e g o , k tó ry n a ń tra fi w y p a d k ie m , p o trz e b u ją c w y p o c z y n k u , n ie s p o d z ia n k ą d o s y ć n ie w y g o d n ą . D la lic z n e g o d w o ru , d la n a w y k ły c h d o d o m o w e g o k o m fo rtu , tru d n o tu b y ło z n a le ź ć w ła ś c iw e p o m ie s z c z e n ie . T o te ż e k w ip a ż e h ra b ie g o , k a re ta c ó rk i, k o c z p a n a , b ry k a p a n ie n s łu ż ą c y c h i k u c h n ia s ta ły d łu g o w p o ś ro d k u ry n k u , s k u p ia ją c
ry m G d a ń s k je s t n ie ro z e rw a ln ie z łą c z o n y , d la te g o P o ls k a p ra g n ie ja k n a jw ię k s z e g o ro z w o ju G d a ń s k a . G d a ń s k p o trz e b u je b o g a c tw P o lsk i, ta k s a m o ja k P o ls k a p o trz e b u je w ie lk ie g o p o rtu g d a ń s k ie g o . — P o ro z u m ie n ie m ię d z y P o ls k ą i G d a ń s k ie m je s t n ie ? z b ę d n e , a lb o w ie m P o ls k a i G d a ń s k tw o rz ą je d n o ? lity o rg a n iz m g o s p o d a rc z y .
W k o ń c u z a b ra ł g ło s w ic e p re z y d e n t s e n a tu g d a ń s k ie g o G e h l, p o d k re ś la ją c k o n ie c z n o ść p o ro ? z u m ie n ia p o ls k o ? n te m ie c k o ? g d a ń s k ie g o i w s p ó ł?
p ra c y ty c h p a ń s tw w ic h w s p ó ln y m in te re s ie . Q z i?
s ie js z e z g ro m a d z e n ie — k o ń c z y ł p . G e h l — m a n a c e h i'S tw o rz e n ie p o m o s tu m ię d z y P o ls k ą i N ie m ? c a m i, k tó re s k a z a n e s ą n a g o s p o d a rc z e w s p ó łż y c ie .
Ś* kardynał Mercier.
Z m a rły w s o b o tę k s . k a rd y n a ł M e rc ie r u ro d z ił s ię w ro k u 1 8 5 1 . N a k a p ła n a w y ś w ię c o n y z o s ta ł w ro k u 1 8 7 4 . P ia s to w a ł w ie le s ta n o w is k i s z y b k o , a c o ra z w y ż e j s z e d ł w h ie ra rc h ji k a p ła ń sk ie j, d z ię ? k i s w o im w y ją tk o w y m z d o ln o ś c io m , w y b itn e j in te ? lig e n c ji, d o s k o n a łe m u w y k s z ta łc e n iu , o ra z w ie lk ie j p ra w o ś c i c h a ra k te ru .
N ie z ło m n y te n , je ż e li s z ło o d o b ro K o ś c io ła i o j c z y n y , k a p ła n , b y ł je d n o c z e śn ie c z ło w ie k ie m g o łę b ie g o s e rc a . T o te ż , c z y ja k o w ik a ry , p ro ? b o s z c z , c z y a rc y b is k u p , c ie sz y ł s ię p rz y w ią z a n ie m i m iło ś c ią w ie rn y c h , a s z a c u n k ie m w s z y s tk ic h .
Ś . p . k a rd y n a ł M e rc ie r w ro k u 1 9 0 6 z o s ta ł a rc v ? b is k u p e m M a lin e s i p ry m a s e m B e lg ji. W ro k p ó ? ź n ie j o trz y m a ł k a p e lu sz k a rd y n a ls k i.
S ła w ę w s z e c h ś w ia to w ą z y s k a ł s o b ie z m a rły k a p ła n p o d c z a s w o jn y , d z ię k i s w e j n ie u s tra s z o n e j p o s ta w ie w o b e c e k s ? c e s a rz a W ilh e lm a i je g o z g ra i, ra b u ją c e j i n is z c z ą c e j o jc z y z n ę k a rd y n a ła . Ż a d n e re p re s je , a n i p ró b y n a s tra sz e n ia , c z y s k a rg i n a k a rd y n a ła , w y s y ła n e d o P a p ie ż a n ie o d n io s ły s k u t?
k u . W rę c z p rz e c iw n ie . G d y w s k u te k lis tu W il?
h e lm a , P a p ie ż w e z w a ł ś. p . p ry m a s a B e lg ji d o R z y m u , k a rd y n a ł M e rc ie r s k o rz y s ta ł z c h w ilo w e j s w o b o d y ru c h ó w , b y w S z w a j c a r j i i W ło s z e c h , d ro g ą o d c z y tó w , ro z p o w s z e c h n ia ć w ia d o m o śc i o b a rb a rz y ń s tw a c h i o k ru c ie ń s tw a c h , k to rv e h d o ? p u s z c z a li s ię N ie m c y w B e lg ji.
Ś m ie rć k a rd y n a ła M e rc ie ra p o z b a w ia K o śc ió ł k a to lic k i je d n e g o z n a jw y b itn ie js z y c h s łu g a B e l?
g ję w ie lk ie g o p a trjo ty .
C@ słychać w świacie?
Wybory do s^du generalskiego.
D o s ą d u h o n o ro w e g o g e n e ra ls k ie g o z o s ta li w y ? b ra n i g e n e ra ło w ie : S ta n is ła w H a lle r, K u k ie ł, Z a ? ją c , R o z w a d o w s k i, S o s n k o w s k i, S z e p ty c k i, D z ie r?
ż a n o w s k i, P o g o rz e lsk i, S z p a k o w s k i, K e ss le r. L ista ta w g ło so w a n iu z y s k a ła 6 1 g ło s ó w , g d y lis ta , p o ? p ie ra n a p rz e z S u le jó w e k ty lk o 2 7 . N a liś c ie P O W T fig u ro w a ły n a z w is k a m a rs z . P iłsu d s k ie g o , g e n . R y ? d z a , K rz e m iń s k ie g o , S k ie rs k ie g o , D re sz e ra i t. p .
J a k s ły c h a ć , w y b o ry z o s ta ły p rz e z m in . w o jn y z p o w o d u fo rm a ln e g o b łę d u u n ie w a ż n io n e .
Izba Handlowa polsko-sowiecka.
M in is te rs tw o S p ra w W e w n ę trz n y c h z a tw ie r?
d z iło s ta tu t p o ls k o ? so w ie c k ie j Iz b y H a n d lo w e j, w o b e c te g o p rz y g o to w . d o o tw a rc ia te j in s ty tu c ji s ą ju ż u k o ń c z o n e . O tw a rc ie Iz b y H a n d lo w e j n a s tą p i w p o c z ą tk a c h p rz y s z łe g o ty g o d n ia .
k o ło s ie b ie g a w ie d ź c ie k a w ą , n im k a m e rd y n e ro w i u d a ło s ię, p o w y rz u c a w s z y ró ż n ą d ro b n ą lu d n o ś ć i g o s p o d a rz y , u rz ą d z ić n o c le g z n o ś n y d la h ra b ia n k i A lfo n s y n y . O jc ie c m ó g ł się . i n a jm n ie js z ą c iu p k ą z a d o w o lić , je d y n a c z c e trz e b a b y ło n a jm n ie j d w u c h p o k o i, a d w ó r i s łu ż b a b y ły ta k ż e w y m a g a ją c e .
Iz ra e lita , s p o d z ie w a ją c y s ię z a ro b k u , z g o d z ił s ie w re s z c ie n a u s tą p ie n ie ty lu iz b , ile b y ło p o trz e b a , d a ł s ło w o , ż e d o z a ja z d u n ik o g o w ię c e j n ie w p u ś c i, i e k w ip a ż e h ra b ie g o m o g ły w k o ń c u w to c z y ć s ię d o d o m u w y k a d z o n e g o i u m ie c io n e g o n a p rę d c e . C h w ilę je s z c z e trw a ło p rz y b ra n ie g łó w n e g o p o k o ju , p rz e z n a c z o n e g o d la p a n n y A lfo n s y n y , p o te m o n a , m is s B u rg life i p a n n a Z w o ls k a z a ję ły g o , z w id o c z n e m je d n a k n ie z a d o w o le n ie m . Z d a n ie m z g o d n e m w s z y stk ic h p a ń , c z u ć b y ło s tę - c h liz n ę . H ra b ia i k a m e rd y n e r z a rę c z y li, iż n ie m ie li w y b o ru ; z a c z ę to k a d z ić i o k n a o tw ie ra ć , z a s ła n o d y w a n ik p rz e d k a n a p ą , i je d y n a c z k a z a ję ła n a n ie j m ie js c e . W te jż e c h w ili, s z a n u ją c je j s p o c z y n e k , w s z y s c y , o p ró c z m iss B u rg life , n a p a lc a c h w y n ie ś li s ię d o iz b y s ą sie d n ie j. H ra b ia d o s ta ł m a le ń k a c iu p k ę , m o c n o p o d e jrz a n ą o to , ż e m o g ła b y ć s k ła d e m c e b u li, k tó rą tu s iln ie c z u ć b y ło , i p o c h w ili w y s z e d ł n a m ia s te c z k o , s k ą d s ię d o s ta ł d o s u fra g a n ji.
P a n n a A lfo n s y n a , d w u d z ie s to le tn ia c ó rk a h r a b ie g o , k tó ra s p o c z ę ła n a k a n a p c e n a p rz e c iw o k n a w y c h o d z ą c e g o k u ry n k o w i i z p e w n e m p o lito w a ? n ie m p rz y p a try w a ła s ię p o s p ó ls tw u , k rę c ą c e m u się p o n im , b y ła w is to c ie o s o b ą s ła b o w itą ; s z c z u p ła , c h u d a , m iz e rn a , w y d a w a ła s ię o w ie le s ta rs z ą o d s w e j m e try k i.
(C ią g d a ls z y n a s tą p i.)
