ZWIĄZEK POLSKICH H U T Ż E L A Z N Y C H
S P R A W O Z D A N I E
z d z i a ł a l n o ś c i
w r o k u 1 9 3 2
( i s t n i e n i a Z w ią z k u tr z y n a s t y m )
W A R S Z A W A
F o rm at norm alny (210 x 297 m m )
ZWIĄZEK POLSKICH
VH U T Ż E L A Z N Y C H
S P R A W O Z D A N I E
z d z i a ł a l n o ś c i
w r o k u 1 9 3 2
( i s t n i e n i a Z w i ą z k u t r z y n a s t y m )
W A R S Z A W A .
ZAK ŁA D Y G RA FIC ZN E E. I D -R A K. K O Z IA Ń S K IC H , W A R S Z A W A , KRA K. PR ZE D M IE ŚC IE 66
S P I S R Z E C Z Y
W stęp . . . 5
I. Członkowie i władze Związku Członkowie . . . 7
Zarząd . . . 12
Komisja Rewizyjna . . . 12
Pracownicy Związku . . . • ■ 12
II. H utnictw o żelazne w Polsce Rozmiary hutnictw a polskiego . . . 13
Wytwórczość światowa surówki (tablica 1) . . . 15
stali (tablica 2) . . . 16
III. Wytwórczość Wytwórczość w okresie od 1905 do 1913 i od 1922 do 1932 roku wielkich pieców (wykres 1) . . . 18
stalowni (wykres 2) . . . . . 19
walcowni (wykres 3) . . . 20
Wytwórczość hut żelaznych Polski (tablica 3) . . . 21
Rodzaje wyrobów wytwórczość wielkich pieców (tablica 4) . . ■ ■ • 22
wytwórczość stalowni (tablica 5) . . . 22
wytwórczość walcowni (tablica 6) . . . 23
wytwórczość odlewni (tablica 7) ■ . • . . • . 24
wytwórczość oddziałów dalszej obróbki (tablica 8). . . . 24
Wytwórczość surówki na 1 pieco-dzień biegu, oraz stali na 1 dzień ro boczy w zakładach hutniczych w Polsce (tablica 9) . • ■ 25 Kwartalna wytwórczość w okresie 1928— 1932 r. (wykres 4) • 26 IV. Tworzywo R u d y dowóz w roku 1932 do zakładów hutniczych Polski (tablice 10— 13) 28 zużycie (tablica 14) . . . 30
dowóz w roku 1932, według krajów pochodzenia (tablica 15) • • 31 Żużle, zendra, wypałki pirytowe i inne materjały, zawierające żelazo zużycie . . . 31 dowóz do zakładów hutniczych Polski w roku 1932 (tablica 16) . 32 dowóz do zakładów hutniczych Polski w roku 1932 według krajów
pochodzenia (tablica 17) . • . • ■ • 32
Węgiel i koks
zużycie węgla kam. w zakładach hutn. Polski w r. 1932 (tablica 18) 33 zużycie koksu w zakładach hutniczych Polski w r. 1932 (tablica 19) 34
3
Żelastwo
dowóz do zakładów hutniczych Polski w r. 1932 (tablica 20) . . 35
zużycie (tablice 21) . . . 35
przywóz (tablica 22— 23) . . . 36
ceny żelastwa . . . 37
V. Zatrudnienie i płace
Stan zatrudnienia w końcu każdego kw artału w zakładach hutniczych
Polski w okresie 1928— 1932 r. (wykres 5) . • . . . 39 Zmiany w liczebności załogi, dokonane w ciągu r. 1932 (tablica 24) • 40 Ogólna liczba dniówek, odrobionych w zakładach hutniczych Polski
w r. 1932 (tablica 25) . . . 41
Ogólna liczba dniówek, odrobionych w zakładach hutniczych Polski
w procentach w r. 1932 (tablica 26) . . . 42
Zatargi . . . .
Liczba dniówek, straconych z powodu strajku oraz ograniczenia czasu
pracy (tablica 27) ■ • • . • • . • 46
Przeciętna roczna liczba dniówek odrobionych i opuszczonych, przy- padających na 1 robotnika, zatrudnionego w zakładach hutniczych
Polski (tablica 28) . . . 46
P ł a c e
przeciętny zarobek oddziałowy w gotówce w zakładach hutniczych
Polski w latach 1931 i 1932 (tablica 29) . . . . 47 suma wypłaconych zarobków bez potrąceń w zakładach hutniczych
Polski w r. 1932 (tablice 30 i 31) . . . 48 ogólna suma potrąceń z zarobków robotniczych (tablica 32) . 50 VI. Bezpieczeństwo pracy
Organizacja służby bezpieczeństwa . . . 51
Nieszczęśliwe wypadki według skutków (tablice 33, 34 i 35) . . 53 Nieszczęśliwe wypadki według przyczyn (tablice 36, 37 i 38) . . 54 Liczba nieszczęśliwych wypadków na 100 tysięcy robotniko-godzin, prze
pracowanych (tablica 39) . . . 56
VII. Podział wytwórczości
Syndykat i jego funkcje . . . 57
Biuro Sprzedaży Polskich W alcowni R ur . . . 58
Podział wytwórczości żelaza walcowanego w r. 1932 (wykres 6) . 59 Podział wytwórczości hutnictw a żelaznego Polski w r. 1932 (tablica 40) 60 Podział wytwórczości ru r stalowych spawanych i ciągnionych w r. 1932
(wykres 7) . . . 62
VIII. Wywóz zagranicę wytworów walcownianych, ru r i przewodów rurowych Wywóz wytworów walcownianych:
w poszczególnych miesiącach (tablica 41) . . • • 63 stosunek wywozu do wytwórczości walcowni (tablica 42) . . 64 udział poszczególnych województw w ogólnym wywozie (tablica 43) 64 wywóz poszczególnych wytworów (tablica 44) . . . . 65 wywóz do poszczególnych krajów (tablica 45 ' . . . . 66 Wywóz ru r i przewodów rurow ych
w poszczególnych miesiącach w stosunku do wytwórczości rurkow ni
(tablica 46) . . . 68
udział poszczególnych województw w ogólnym wywozie (tablica 47) 68 wywóz do poszczególnych krajów (tablica 48) . . . . 69
IX. Polityka handlowa . . . . • • • . 71
X. Sprawy przewozowe . . . . • ■ • ■ • 74
XI. Postęp techniczny hutnictw a polskiego w roku 1932 . , 75
XII. Metody pracy . . . . • • • • • 78
4
W S T Ę P .
cW ro k u sprawozdawczym napięcie kryzysu w hutnictw ie Żelaznem wzmogło się. W ytw órczość skurczyła się w stosunku do r. 1931
w dziale w ielkich pieców o 43%
„ stalow ni o 47%
„ walcowni o 48,5%
„ ru rk o w n i o 47%
„ dalszej obróbki o 33%
Największa liczba czynnych wielkich pieców wyniosła w ro k u sprawozdaw- czym 7 (w r. 1931 — 10), czynnych pieców m artinow skich 24 (r. 1931 — 36).
Średnia wytw órczość surów ki na 1 pieco-dzień-biegu spadła do 116 tonn, wobec 130 to n n w r. 1931; średnia wytwórczość stali zlewnej — do 1.933 to n n wobec 3.496 to n n w r. 1931.
Z tej tak znacznie zmiejszonej produkcji tylko 56,8% w dziale w ytw orów w alcow nianych i 31,1% w dziale ru rk o w n i w chłonął rynek w ewnętrzny.
Zużycie żelaza na jednego mieszkańca spadło do 9,3 kg wobec 12,7 kg w r. 1931.
Zamówienia S yndykatu P. H. Ż, wykazały w ro k u sprawozdawczym spadek zam ów ień rządowych o 13%, zam ówień natom iast pryw atnych — o 48%
w porów naniu z r. 1931. O gółem p o rtfel zam ówień Syndykatu P. H. Z.
zmniejszył się w p o ró w n an iu z r. 1931 o 29%.
W obec ta k nikłego dopływ u zam ów ień rynku w ew nętrznego hu ty nadal prowadziły usilną akcję eksportow ą, m im o trudności, wynikających z p e r' turbacyj w alutow ych na ry n k u m iędzynarodow ym oraz rozm aitych ograni' czeń, stosow anych przez większość państw w handlu zagranicznym, co wy
w ołało naw et ogólny spadek w ywozu w poró w n an iu z rokiem 1931.
W zbycie ogólnym w ytw orów w alcownianych w r. 1932 wywóz stanowił:
w hutach woj. kieleckiego 7,2%
„ ,, śląskiego 46,2%
w całem hutnictw ie 34,8%
W zbycie ogólnym wytworów rurkow ni w r, 1932 wywóz stanowił:
S tan zatrudnienia przy końcu ro k u sprawozdawczego zmniejszył się w p o ró w n an iu z rokiem 1931 o 8.374 osób i w ynosił 26.490 ro b o tn ik ó w , w obec 34.864 ro b o tn ik ó w , zatrudnionych przy ko ń cu ro k u 1931.
Mała chłonność ry n k u w ewnętrznego przy zredukow anych na nim cenach oraz eksport 33,3% pro d u k cji w ytw orów walcowni i 72% produkcji wy
tw orów ru rk o w n i sprawiły, iż h u tn ictw o żelazne w swych zasadniczych działach pracowało w ro k u sprawozdawczym bez zysków.
W poszczególnych rozdziałach niniejszego sprawozdania przedstawiam y wy
niki pracy hutnictw a żelaznego w czwartym ro k u kryzysowym. Z zestawień statystycznych, zaw artych w tych rozdziałach, czytelnik przekona się łatw o, że okres sprawozdawczy był najgorszym rokiem w h u tn ictw ie Żelaznem Polski.
O koliczność ta tłum aczy zasadnie — jak m niem am y — fakt, że spraw o
zdanie niniejsze wydajem y ty lk o w języku polskim i w znacznie zm niejszonym nakładzie. Treść spraw ozdania staraliśm y się utrzym ać w ram ach la t p o przednich, wychodząc z założenia, że sprawozdanie nasze w inno, niezależnie od k o n ju n k tu ry , w yczerpująco przedstawiać działalność reprezentow anej przez nas dziedziny życia gospodarczego.
T o też w dalszych rozdziałach niniejszego sprawozdania obrazujemy rozm iar produkcji hutniczej, porów nyw ając ją z latam i poprzedniem i i okresem przedw ojennym .
Szczegółowo potraktow aliśm y zagadnienie tw orzyw hutniczych i paliwa oraz kw estję zatrudnienia i zatargów o płace, podając zarazem statystykę zarobków. Przedstawiliśm y też — w m iarę m ożności wyczerpująco — kw e
stję podziału produkcji, akcję w yw ozow ą za zaświadczeniami Związku Eks
portow ego Polskich H u t Żelaznych, politykę handlow ą i sprawy prze
wozowe.
P onadto zamieściliśmy po raz pierwszy rozdział, traktujący o organizacji bezpieczeństwa pracy w h u tn ictw ie Żelaznem i podaliśm y staty sty k ę n ie
szczęśliwych wypadków.
N iektóre zagadnienia staraliśmy się przedstaw ić obrazow o na w ykresach o skali logarytm icznej. W ykresy te m ają podziałkę, w ykreśloną p ro po rcjo nalnie do logarytm ów liczb, um ieszczonych wzdłuż osi rzędnych. R óżnica rzędnych dw óch p u n k tó w na wykresie rów na się więc różnicy logarytm ów liczb, odpow iadających tym dw u p u n k to m (w przeciw ieństw ie d o podziałki linjowej, gdzie ta różnica rzędnych rów nałaby się różnicy sam ych liczb).
W zakończeniu podaliśm y opis inwestycyj, d o k o n an y ch w ro k u spraw o
zdawczym przez niek tó re zakłady hutnicze oraz wyszczególniliśmy m etody pracy Związku Polskich H u t Żelaznych.
w h u tach w oj. kieleckiego
„ „ śląskiego w całem hutn ictw ie
56,2%
79,8%
69,9%
6
I. CZŁONKOWIE I WŁADZE ZWIĄZKU POLSKICH HUT ŻELAZNYCH.
C ZŁO N K O W IE ZW IĄZKU
Tow arzystw o A kcyjne
ZA K ŁA D Ó W H U TN ICZY CH „H U T A B A N K O W A ”
Dąbrowa Górnicza SK ŁA D R A D Y N A D ZO R C Z E J:
R o b e r t H u e t —Prezes
C h a r l e s P a s t e u r —W iceprezes F r a n ç o i s P a u l B a l o u z e t P a u l B a v i è r e
J e a n B o n n a r d e l J o s e p h C h a n o v e A n d r z e j G a r b i ń s k i C l a u d e O l l a g n i e r A n t o n i R i e s e n k a m p f E u g è n e S c h n e i d e r
D Y R EK C JA : W a l e r y S w i r t u n C h a r l e s D e b r e y
F E R R U M , SP. AKC.
Katowice z
SK ŁA D R A D Y N A D ZO R C ZEJ:
R u d o l f B r e n n e c k e — Przew odniczący F r a n c i s z e k P i e l e r \ Zastępca H i p o l i t G l i w i c ‘ przew odniczącego
H e n r y k A s c h k e n a z y A l f r e d F a l t e r
A l f r e d G o l d k l a n g E u g e n j u s z L a n d a u A l e k s a n d e r L e d n i c k i A n t o n i L e w a l s k i J e r z y M i c h a l s k i M i c h a ł P o s t T e o d o r S p i t z e r A n t o n i S u r z y s k i
7
D Y R EK C JA ; M a k s y m i l j a n L o e s e r A l e k s a n d e r M i e s z c z a n o w s k i
„H U T A PO K Ó J”
Śląskie Z akłady G ó rn iczo -H u tn icze, S. A.
Katowice, Zamkowa 3 SK ŁA D R A D Y N A D ZO R C ZEJ:
F r a n c i s z e k P i e l e r R u d o l f B r e n n e c k e F e l i k s T h e u s n e r A l f r e d F a l t e r E u g e n j u s z L a n d a u K u r t S o b e r n h e i m M a k s y m i l j a n L o e s e r K o n s t a n t y W o l n y E r n s t K ó r n e r J u l j u s z T w a r d o w s k i N A D Z O R C A SĄ D O W Y :
S t a n i s ł a w S u r z y c k i P E Ł N O M O C N IC Y : B r u n o A b s o l o n S t e f a n Z a w a d z k i O t t o n K a j e t a n o w i c z F r a n c i s z e k M a z u r k i e w i c z SK ŁA D ZA R Z Ą D U od 21 g rudnia 1932 r.:
S t a n i s ł a w S u r z y c k i J ó z e f D a n g e l
T ow arzystw o Z akładów M etalow ych
„B. H A N TK E” , SP. AKC.
Warszawa, Srebrna g
SK ŁA D R A D Y N A D Z O R C Z E J:
J e r z y M e y e r H e n r y k N e u m a n L e o p o l d W e l l i s z J a n K r o e g e r
H e n r y k S z a m p a n i e r J e r z y K r a m s z t y k A l f r e d G o l d k l a n g
SK ŁA D ZA R ZĄ D U : L u d w i k D a r o w s k i J e r z y B a u e r e r t z H i p o l i t G l i w i c S t a n i s ł a w M e y e r
8
K A T O W IC K A SPÓŁKA AKCYJNA DLA G Ó R N IC T W A I H U T N IC T W A
Hajduki Wielkie
SK ŁA D R A D Y N A D ZO RCZEJ:
H . v . S t e i n
K a i o l h r . B e l i n a B r z o z o w s k i P a w e ł G e i s e n h e i m e r H e r b e r t M. G u t m a n n J a k ó b G o l d s c h m i d t S t e f a n Z i e l e w i c z Z y g m u n t Z i e l e w i c z
W i 11 i a m A v e r e l l H a r r i m a n n I r v i n g R o s s i
E u g e n L u b o w i t s c h J a n u s z k s . R a d z i w i ł ł H i p o l i t G l i w i c A n t o n i W i e n i a w s k i J ó z e f Ż y c h l i ń s k i F r i e d r i c h F l i c k P a u l S c h w a b a c h F r y d e r y k W e i n m a n n A l f r e d h r . P o t o c k i K u r t S o b e r n h e i m L u d w i k P a w l a c z k y O t t o S t e i n b r i n c k E d w a r d M o s l e r G u s t a w W i l l i g e r
SK ŁA D ZA R Z Ą D U : R o b e r t S c h e r f f W a l t e r T o m a l l a F r y d e r y k B e r n h a r d t M a r j a n P r z y b y l s k i A l f r e d R o h d e H e r b e r t M o n d e n R o b e r t S z n a p k a
H U T A ŻELAZNA „K R A K Ó W ”, SP. AKC.
Kraków, Rynek 12
S K Ł A D R A D Y N A D Z O R C Z E J:
H e n r y k de K u h T a d e u s z E p s t e i n S t e f a n S k r z y ń s k i W i l l i a m W. S h a r p e J u l j u s z H o c h a p f e l M a r c e l i P a n e t h
A l f r e d P o r a d a- R a p o p o r t L e o n S t e r n b a c h
Ji P. P e r r y
F r a n c i s z e k H e i s s i g D Y R E K C JA : T a d e u s z E p s t e i n
9
GÓRNOŚLĄSKIE ZJEDNOCZONE H U T Y „KRÓLEW SKA I L A U R A ”
Spółka A kcyjna G ó rn iczo -H u tn icza Katowice, Kościuszki 30
SK ŁA D R A D Y N A D Z O R C Z E J:
A l f r e d h r . P o t o c k i P a u l S c h w a b a c h F r y d e r y k W e i n m a n n H e n r y k A s c h k e n a z y A l o i s C z e r m a k F r i e d r i c h F l i c k P a w e ł G e i s e n h e i m e r H i p o l i t G l i w i c J a k ó b G o l d s c h m i d t H e r b e r t M; G u t m a n n
W i l l i a m A v e r e l l H a r r i m a n n
E m i l F r e i h e r r H o m a n n H e r i m b e r g S t a n i s ł a w k s. L u b o m i r s k i , f 16.VIII.1932 E u g e n L u b o w i t s c h
S t a n i s ł a w J a n O k o l s k i
L u d w i k P a w l a c z k y S t e f a n P r z a n o w s k i
K a z i m i e r z P r z y b y s ł a w s k i J a n u s z ks ; R a d z i w i ł ł I r v i n g R o s s i
H e r m a n S c h a a f f K u r t S o b e r n h e i m O t t o S t e i n b r i n c k W a l t e r T o m a l l a J u l j u s z T w a r d o w s k i G u s t a w W i l l i g e r K o n s t a n t y W o l n y L u d w i k Ż e l e ń s k i J ó z e f Ż y c h l i ń s k i SK Ł A D ZA R Z Ą D U :
J ó z e f K i e d r o ń , f 25.1.1932 F r y d e r y k B e r n h a r d t J e r z y H a a s e
M a r j a n P r z y b y l s k i
B r o n i s ł a w R a d o w s k i o d 5. X II. 1932;
M ODRZEJOW SKIE ZAKŁADY GÓ RN IC ZO -H U TN ICZE, SP. AKC.
W arszawa, Srebrna 9
SK ŁA D R A D Y N A D Z O R C Z E J:
S t a n i s ł a w ks . L u b o m i r s k i — Prezes f 16. V III.1932 J e r z y M e y e r — W ice p rezes
W ł o d z i m i e r z B a c z y ń s k i W a c ł a w B r u n
J e r z y H a a s e
A n t o n i K a m i e ń s k i H e n r y k N e u m a n W a c ł a w U r b a n o w i c z L e o p o l d W e l l i s z
SK Ł A D ZARZĄD U:
L u d w i k D a r o w s k i J e r z y B a u e r e r t z . H i p o l i t G l i w i c S t a n i s ł a w M e y e r
SPÓŁKA AKCYJNA W IELK ICH PIEC Ó W I ZA K ŁA D Ó W O STR O W IEC K IC H
Warszawa, Al. Ujazdowska 51
SK ŁA D R A D Y N A D Z O R C Z E J:
K a r o l W i l h e l m S c h e i b l e r — Prezes F e r n a n d d u R o y d e B l i c q u y K a z i m i e r z C h r z a n o w s k i L u d w i k F r è r e
F e r d y n a n d G e r m a n è s
10
L e o p o l d H o o g v e l s t
S t a n i s ł a w ks . L u b o m i r s k i , fl6.V lII.1932 E d w a r d N e u s e s t e r
H e n r y k R u p e A n t o ni W i e n i a w s k i
SK ŁA D ZARZĄ D U :
A n d r z e j W i e r z b i c k i — Przew odniczący W a c ł a w D ą b r o w s k i
T a d e u s z K a r s z o- S i e d l e w s k i A n d r z e j Z a l e w s k i
T O W A R Z Y ST W O SO SN O W IEC K IC H FABRYK R U R I ŻELAZA, SP. AKC.
Warszawa, Moniuszki 10
SK ŁA D R A D Y N A D ZO RCZEJ:
J u l j u s z B e r n a r d — Prezes H . E; B o y e r
J ó z e f C h a n o v e H i p o l i t G l i w i c J ó z e f L e f l a i v e L u d w i k H e r m a n
SK ŁA D ZA RZĄD U:
C l a u d e A u l a g n o n — Prezes M a c i e j R o g o w s k i — W iceprezes
A n t o n i S ł a b o s z e w i c z A n t o n i W e r e s z c z y ń s k i E l j a s z M a r c h a s s o n A l p h o n s e S e r v e a u
T O W A R ZY STW O ST A R A C H O W IC K IC H ZAKŁADÓW GÓRNICZYCH
Sp. Akc.
Warszawa, Warecka 15
S K Ł A D R A D Y N A D ZO R CZEJ:
R o m a n G ó r e c k i — Prezes
F e l i k s M a c i s z e w s k i — W iceprezes W a c ł a w K o n d e r s k i
A n t o n i L e w a l s k i M a r j a n Z a k r z e w s k i F r a n c i s z e k D o l e ż a l M i e c z y s ł a w M a c i e j o w s k i W ł a d y s ł a w W i e l o w i e y s k i R u d o l f P r i c h
J ó z e f K i e d r o ń , f 25.L1932 SK ŁA D ZARZĄD U:
C z e s ł a w K l a r n e r — Prezes S t e f a n O s s o w s k i — W iceprezes
T a d e u s z N e u m a n K a z i m i e r z R a c z y ń s k i W i t o l d W i e r z e j s k i
11
ZARZĄD ZW IĄZKU
PREZES: M ACIEJ R O G O W SK I
W IC EPRE ZESI: TADEUSZ KARSZO-SIEDLEWSKI M ARJAN PRZYBYLSKI
K O M I S J A R E W I Z Y J N A :
W IK TO R ADAM IECKI, t 19.VIII.32 r.
IG N A C Y RÓŻYCKI, STEFAN STA N O W SK I.
P R A C O W N I C Y Z W I Ą Z K U Stefan Korzycki, Dyrektor Janusz Dębicki,
A ntoni Dzik, Łucjan Horowitz, Janina Dasiewicz.
CZŁONKOW IE:
LU DW IK DAROW SKI, TADEUSZ EPSTEIN, MAKSYMILJAN LOESER, JERZY MEYER,
TADEUSZ NEUM AN, RO BERT SCHERFF, STA N ISŁA W SURZYCKI, W ALERY ŚW IRTU N .
12
II. HUTNICTWO ŻELAZNE W POLSCE.
W ytw órczość h u tn ictw a żelaznego w Polsce w roku 1932 według poszcze
gólnych działów produkcji wyniosła następujące liczby to n n : w ielkie p i e c e ... 198.674 stalow nie ... 550.754 w a l c o w n i e ... 387.353
o d l e w n i e ... 14.128 oddziały dalszej o b r ó b k i ...119.419
w tem rury stalowe . . . 33.052
Zużycie żelaza na 1-go mieszkańca w Polsce wynosiło w roku sprawo
zdawczym: 9,3 kg,
w r. 1931 — 12,7 kg, w r. 1930 — 20,0 kg, w r. 1929 — 34,3 kg, w r. 1828 — 35,9 kg, w r. 1927 — 30,8 kg.
Liczba zatrudniow ych ro b o tn ik ó w w końcu roku 1932 wynosiła 26.490 osób, z tego pracowało:
w oddziale wielkich pieców . . . 905 osób w stalowniach ... 2.426 ,, w w alcow niach . . . 5.619 „ w odlew niach stali, żeliwa i in. m etali 1.418 ,, w oddziale dalszej obróbki . . . . 6.412 „
razem . . 16.780 osób.
Resztę, t. j. 9.710 osób, stanow ili ro b o tn icy oddziałów pomocniczych, technicznych i wszystkich oddziałów ubocznych.
13
O gólny zarobek w gotówce, łącznie z dodatkam i socjalnem i i t. p., w y
płacony w rok u sprawozdawczym ro b o tn ik o m , zatrudnionym w h u tn ictw ie Żelaznem, w yniósł zł. 55.721.165 w obec zł. 96.848.263 w r. 1931.
W roku sprawozdawczym h u ty żelazne wpłaciły z ty tu łu p o d a tk ó w pań
stw ow ych i kom unalnych sumę zł. 7.089.992 w obec zł. 14.762.542 w r. 1931.
Z powyższej kw oty przypadło n a podatek:
m a j ą t k o w y ... zł. 2.023 d o c h o d o w y ...„ 1.371.834 p rzem y sło w y ... „ 3.790.102 s t e m p l o w y ... 820.010 k o m u n a l n y ... 461.642 od nieruchom ości (razem z gruntow ym ) „ 417.259 i n n e ... 227.122
razem . . zł. 7.089.992
O gólna sum a wpłat na świadczenia socjalne w yniosła zł. 16.526.333 wobec zł. 24.068.732 w r. 1931.
Z tego w płacono na:
Kasę C h o ry ch . ... zł. 2.412.825 Kasę B r a c k ą ...„ 712.636 Ubezpieczenie (pracow n. i ro b o tn .) . „ 3.742.482 Fundusz B e z ro b o c ia ... „ 945.277 E m erytury . . ... ... 1.863.522 U rlopy pracow ników i ro b o tn ik ó w . „ 2.486.642 Inne ciężary socjalne, węgiel deput.,
instytucje hum an itarn e, szkoły i t,p . „ 4.362.949 razem . . zł. 16.526.333
Stosunek wytw órczości polskiego h u tn ictw a żelaznego d o wytwórczości światowej obrazują poniższe tablice:
14
Tablica i
W Y TW Ó R C Z O ŚĆ ŚW IA T O W A SU RÓW K I
t* o t
t. 1 9 1 3 t. 1 9 3 1») T. 1 9 3 2
j x. r a j c )
tys. to n n % tys. to n n % tys. to n n | °/o
1 Stany Zjednoczone 31.462 39,9 18.721 33,5 8.922 22,4
2 Z. S. R. R.3) . . 4.207 5,3 5.021*) 9,0 6.299*) 15,8
3 Francja . . . . 9.071 11,5 8.199 14,6 5.537 13,9
4 Niemcy . . . . 10.916 13,8 6.063 10,8 3.931 9,9
5 Anglja . . . . 10.424 13,2 3.818 6,8 3.630 9,1
6 Belgja . . . 2.485 3,2 3.232 5,8 2.784 7,0
7 Luksemburg . . . 2.548 3,2 2.053 3,7 1.959 4,9
8 Japonja . . . . 243 0,3 1.408 2,5 1.542 3,9
9 O krąg Saary . . 1.371 1,8 1.515 2,7 1.349 3,4
10 Indje Bryt. . . . 207 0,3 1.090 1,9 900*) 2,3
11 W łochy . . . . 432 0,5 563 1,0 488 1,2
12 Czechosłowacja 1.228 1,6 1.165 2,1 450 1,2
13 Hiszpanja. . . . 425 0,5 493 0,9 285 0,7
14 Szwecja . . . . 742 0,9 418 0,7 2624) 0,7
15 Hołandja . . . . • • 257 0,5 250*) 0,6
16 Australja5) . . . 47 0,1 230 0,4 231 0,6
17 C h in y ... 160 0,2 252 0,5 200*) 0,5
18 Polska... 1.031 1,3 347,114 0,6 198,674 0,5
19 Kanada . . . . 1.031 1,3 474 0,8 162 0,4
20 Węgry . . . . 190 0,2 160 0,3 120*) 0,3
21 Austrja . . . . 550 0,7 145 . 0,3 94 0,2
22 Norwegja. . . . 4 0,0 119 0,2 80*) 0,2
23 Pozostałe kraje. . 135 0,2 210*) 0,4 128*) 0,3
R a z e m . 78.909 100,0 55.953 100,0 39.802 100,0
r) W g ran icach obecn 2) Liczby częściow o pc 8) R o k kalendarzow y.
ł ) Bez stopów żelaznyc 5) D ane za r. 1931 i 1
*) Liczby tym czasow e.
ych.
praw ione.
h.
932 obejm ują w ytw órczość ty lk o jednego przedsiębiorstw a.
15
Tablica 2
W Y T W Ó R C Z O ŚĆ Ś W IA T O W A STALI
K r a j e 1) r. 1 9 1 3 r. 1 9 3 12) r. 1 9 3 2
tys. to n n °/o tys. to n n °/o tys. to n n °/o
1 Stany Zjednoczone 31.802 41,5 26.361 37,9 13.305 26,5
2 Z. S. R. R.3) . . 4-436 5,8 5.390*) 7,8 5.994*) 11,9
3 Niemcy . . . . 11.919 15,6 8.292 11,9 5.759 11,5
4 Francja . . . . 6.973 9,1 7.8224) 11,2 5.6404) 11,2
5 Anglja . . . . 7.786 10,2 5.445 7,8 5.341 10,6
6 B elgja... 2.467 3,2 3.123 4,5 2.809 5,6
7 Japonja . . . . 240 0, 3 1.864 2,7 2.361 4,7
8 Luksem burg. . . 1.335 1,7 2.035 2,9 1.956 3,9
9 Okrąg Saary . . 2.080 2,7 1-538 2,2 1.463 2,9
10 W łochy4) . . . 934 1,2 1.453 2,1 1.391 2,7
11 Czechosłowacja 1.229 1,6 1.528 2,2 683 1,3
12 Indje Bryt. . , . 63 0,1 636 0,9 579*) 1,2
13 Polska . . 1.661 2,2 1.036,966 1,5 550,754 1,1
14 Szwecja . . . . 749 1 , 0 546 0,8 537 1,1
15 Hiszpanja. . . . 293 0,4 604 0,9 503 1,0
16 Kanada . . . . 1.059 1,4 684 1,0 348 0,7
17 A ustralja5) . . 14 0,0 162 0,2 283 0,6
18 Austrja . . . . 565 0,7 323 0,5 205 0,4
19 W ęgry . . . . 443 0,6 316 0,5 200*) 0,4
20 C h in y ... 43 0,1 30*) 0,0 30*) 0,1
21 Pozostałe kraje. . 477 0,6 350*) 0,5 300*) 0,6
R a z e m . 76.568 100,0 69.539 100,0 50.238 100,0
1) W granicach obecnych.
2) Liczby częściowo p o p ra w io n e . a) R o k kalendarzow y.
4) Bez stali zgrzewnej.
5) D a n e za r. 1931 i 1932 obejm ują w ytw órczość tylko je d n e g o p rzed sięb io rstw a.
*) Liczba oszacow ana.
16
III. WYTWÓRCZOŚĆ.
W ytw órczość trzech zasadniczych działów hutniczych spadła w roku spra- wozdawczym, jak to widać na wykresach (str. 18, 19, 20), do poziom u nienotow anego jeszcze w Polsce O drodzonej.
W ytw órczość w ielkich pieców spadła o 40% poniżej poziom u w ytw ór- czości kryzysowego r. 1924.
W ytw órczość stalow ni, aczkolwiek spadła w mniejszym stopniu, niż wy
tw órczość w ielkich pieców, jednakże poziom jej jest mniejszy o blisko 19%
od poziom u wytwórczości kryzysowego r. 1924.
W ytw órczość walcow ni wykazuje prawie taki sam spadek w stosunku do r. 1924, jak wytwórczość stalowni.
P od względem poziom u wytwórczości w r. 1932 najgorszym miesią
cem był naogół maj, najlepszym — listopad.
Tablica 3 na str. 21 ilustruje wytwórczość trzech zasadniczych działów w poszczególnych miesiącach roku sprawozdawczego w porów naniu z prze
ciętną miesięczną wytwórczością roku 1913.
WYTWÓRCZOŚĆ WIELKICH PIECÓ W W POLSCE od 1905 do 1913 i od 1922 do 1932 r.
Tonny O 2 0 0 ,0 0 0_______ 4 00 ,000 ________6 0 0 ,0 0 0 8 0 0 ,0 0 0 1,000,000 Rok
1905
1906
1907
1908
1909
1910
\
1911
1912
1913
1922
1923
1924
1925
1926
1927
1928
1929
1930 1931
1932
18
WYTWÓRCZOŚĆ STALOWNI W POLSOE od 1905 do 1913 i od 1922 do 1932 r.
Tonny 0 200,000 400,000 600,000 800,000 1,000,000 1,200,000 1,400,000 1,600000 Rok
1905
1906
1907
1908
1909
1910
1911
...
1912
1913 Nfef!
1922
1923
1924
1925
1926
1927
1928
1929
1930
1931 m m m m
1932
19
Tablica- 3
W Y T W Ó R C Z O ŚĆ H U T ŻELAZNYCH POLSKI
W yszczególnienie W i e l k i e p i e c e S t a ł o w’ n i e W a l c o w n i e
to n n y % tonny 0/n/ tonny 0/
r . 1 9 1 3 ... 1.031.123 100,00 1.660.522 100,00 1.198.524 100,00
„ 1922 ... 480.125 46,56 1.007.488 60,67 747.617 62,38
„ 1923 ... 516.761 50,12 1.144.692 68,92 783.692 65,39
„ 1924 ... 332.954 32,29 678.381 40,85 472.162 39,40
„ 1925 ... 314-571 30,51 779.203 46,93 586.892 48,97
„ 1926 ... 327.471 31,75 788.078 47,45 562.068 46,89
„ 1927 ... 618.327 59,97 1.243.691 74,90 918.286 76,62
„ 1928 ... 683.757 66,31 1.436.886 86,53 1.044.903 87,18
„ 1929 ... 704.437 68,32 1.376.724 82,91 | 962.320 80,29
„ 1930 . . . . . . 477.948 46,35 1.237.497 74,52 i 904.188 75,44
„ 1931 . . . . . . ; 347.114 33,66 1.036.966 62,45 752.519 62,79
„ 1932 ... 198.674 19,27 550.754 33,17 ! 387.353 32,32 przeciętna miesięczna r.
1 9 1 3 ... 85.927 100,00 j 138.377 10,000 99.877 100,00
r. 1932:
s t y c z e ń ... 11.751 13,68 29.947 21,64 19.875 19,90 luty . ... 8.930 10,39 34-754 25,12 21.360 21,39
12.919 15,03 39,307 28,41 26.594 26,63
k w i e c i e ń ... i 10.811 12,58 38.119 27,55 28.092 28,13 m a j ... 12.051 14,02 26.891 19,43 19.063 19,09 czerw iec... 14-861 17,29 43.430 31,39 28.588 28,62 lip ie c ... 15.212 17,70 47.022 33,98 35.680 35,72 s ie r p ie ń ... 24.347 28,33 62.508 45,17 44-328 44,38 w rzesień... 24.035 27,97 53.339 38,55 38.984 39,03 październik... 22.336 25,99 62.068 44,85 42.607 42,66 lis to p a d ... 21.474 24,99 64.194 46,39 44-101 44,16 g rudzień... 19.947 23,21 49.175 35,54 38.081 38,13
W stosunku do m aksym alnej wytwórczości przedw ojennej (r. 1913) h uty żelazne osiągnęły w ro k u sprawozdawczym w dziale wytwórczości wielkich pieców 19,3% w obec 36,7% w r. 1931, stalowni 32,2% wobec 62,5% i w alcow ni 32,3% wobec 62,8% ; w stosunku zaś do wytwórczości
w r. 1928, wytwórczość hutnicza w r. 1932 stanow iła w dziale wielkich pieców 29,06% w obec 50,77% w r. 1931, stalow ni 38,33% w obec 72,17%
i w alcow ni 37,07% w obec 72,02% .
Miesięczna wytw órczość w ielkich pieców w ahała się w roku spraw ozdaw czym w granicach od 10,4% do 28,3% przeciętnej miesięcznej w ytw ór
czości przedw ojennej. D olna granica wytw órczości stalow ni w ynosiła 19,4%, górna zaś 46,4% .
D olna granica wytwórczości w alcow ni w ynosiła 19,1% , górna— 44,4% .
RODZAJE WYROBÓW
Tablica 4
W Y T W Ó R C Z O ŚĆ W IELKICH PIEC Ó W
ZA K ŁA D Ó W H U TN ICZY CH W POLSCE W R O K U 1932
W y s z c z e g ó l n i e n i e r. 1 9 3 1 r. 1 9 3 2
to n n y 0//O to n n y %
Surówka odlewnicza w g ę s ia c h ... 36.103 10,4 27.969 14,1 Surówka odlewnicza w odlewach z wielkie-
238 0,1 33 0,0
Surówka martinowska i bessemerowska . . 286.951 82,7 162.805 81,9 Surówka specjalna (hematytowa, zwiercia
dlana, żalazomangan, żelazokrzem i t. p.). 23.822 vo oo
7.867 4,0
.
Razem surówka . . 347.114 100,0 198.674 100,0
Tablica 5
W Y T W Ó R C Z O ŚĆ
ST A L O W N I ZA K ŁA D Ó W H U TN IC Z Y C H W POLSCE W R. 1932
Wyszczególnienie r. 1 9 3 1 r. 1 9 3 2
t o n n y % t o n n y %
W lew ki (bloki) martinowskie 1.005.131 96,9 529.247 96,1
Bloki z pieców elektrycznych 14.894 1,5 13.588 2,5
Odlewy s t a l o w e ... 16.941 1,6 7.919 1,4
Razem stal zlewna . .
1 1.036.966 100,0 550.754 100,0
2 2
Tablica 6 W Y TW Ó R C Z O ŚĆ
W A L C O W N I ZA K ŁA D Ó W H U TNICZYCH W POLSCE W R. 1932
W y s z c z e g ó l n i e n i e r. 1 9 3 1 r. 1 9 3 2 t o n n y °/o t o n n y Vo
W ytwór walcowany gotowy
101.242 13,5 72.656 18,8
Szyny tramwajowe żłobkowe 915 0,1 681 0,2
Szyny wąskotorowe kopalniane . 4.219 0,6 1.535 0,4
Podkłady, złącza, podkładki do
s z y n ... . 21.518 2,9 12.027 3,1
Belki i korytka . . . 108.133 14,4 30.237 7,8
Żelazo handlowe i fasonowe 227.947 30,3 114.039 29,4
Bednarka walcowana na gorąco 17.602 2,3 16.815 4,3
Żelazo na drut . . . . . . 63.576 8,5 40.593 10,5
Żelazo uniwersalne . . . . . 17.659
■i 2,3 6.644 1,7
Blacha:
wyż. 5 m m ... 67.580] 14.181
5 — 3 mm . . . 10.782 f 4.381
3 — 1 m m ...
> 162.159
35.1111 21,5
10.9011
67.280 17,4
niżej 1 mm . . . 48.686
J
37.817Stal specjalna... 10.783 1,4 11.994 3,1 Inne gatunki żelaza i stali wal-
16.766
i. 2,2 12.852 3,3
! Razem wytwór gotowy . . 152.519 100,0 387.353 100,0
23
Tablica 7
W Y T W Ó R C Z O ŚĆ
O D LEW N I ZA K ŁA D Ó W H U TN IC ZY C H W POLSCE W R. 1932 W y s z c z e g ó l n i e n i e r. 1 9 3 1 r. 1 9 3 2
to n n y °/o to n n y %
Rury żelazne lane (żeliwne) i ich części . Inne odlewy żelazne (żeliw ne)...
163 24.812
0,7 99,3
261 13.867
1,8 98,2
Razem . . 24.975 100,0 14-128 100,0
Tablica 8
W Y TW Ó R C Z O ŚĆ OD D ZIA ŁÓ W
DALSZEJ OBRÓBKI ZA K ŁA D Ó W H U TN ICZY CH W POLSCE W R. 1932 W y s z c z e g ó l n i e n i e r. 1 9 3 1
r. 1 9 3 2
to n n y % to n n y °/o
a) W yroby kute i prasowane
osie k o l e j o w e ... 3.237 1,8 4-581 3,8 obręcze kolejowe (bandaże) . . . . 17.926 10,1 13.571 11,4 k o ł a ... 3.024 1,7 975 0,8 inne w y ro b y ... 14.978 8,4 8.625 7,2 b) W yroby walcowane na z i mno. . . . 9.037 5,1 10.360 8,7 c) Rury żelazne i stalowe i ich części
spawane ... 24.195 13,6 11.334 9,5 ciągnione bez s z w u ... 37.923 21,3 21.718 18,2 d) Konstrukcje żelazne, kotły, zbiorniki,
oprócz wagonów i t. p . ... 14.247 8,0 10,924 9,1 e) Maszyny, obrabiarki, mechanizmy i t. p. 5.015 2,8 2.667 2,2 f) Drobne wyroby żelazne
gwoździe, haki, śruby, nakrętki . . . 8.140 4,6 4.494 3,8 drut ciągniony ... 1.807 1,0 1.939 1,6
1.455 0,8 1.005 0,8
g) W yroby z blachy
blacha w arkuszach ocynowana . . . 1.390 0,8 1.955 1,6
* .• „ „ „ ocynkowana . . . 1.189 0,6 1.872 1,6
! naczynia e m a ljo w a n e ... 1.468 0,8 ! 969 0,8 naczynia z blachy s u r o w e j ... 1 4.140 2,3 3.171 2,7 naczynia ocynow. i ocynkow...inne wyroby . . . 5.29861
J
3,0 2.24097 0,11,9 h) Inne wyroby żelazne i stalowe . . . 23.714 13,3 16.922 14,2 Razem . . 178.244 100,0 119.419 100,024
Tablica g
W Y TW Ó R C Z O ŚĆ SU RÓ W K I
N A 1 PIECO D ZIĘM BIEGU ORAZ STALI NA 1 DZIEŃ ROBOCZY W ZA K ŁA DA CH H U TNICZYCH W POLSCE
s u r ó w k a S t a 1
M i e s i ą c t o n n y t; 1 9 3 1 r. 1 9 3 2 r. 1931 r. 1932 liczba dni
ro b o czy ch tonny liczba dni
roboczych tonny
130,2 94,8 24 3.811,63 21 1.426,05
l u t y ... 143,0 89,3 24 4-108,29 23 1.511,04
m a r z e c ... 139,6 114,3 26 3.819,88 24 1.637,79
131,1 120,1 25 3.463,72 24 1.588,29
m a j ... ... . 139,2 121,7 27 3.915,74 18 1.493,94
czerwiec . . . 131,3 130,4 25 4.130,64 22 1.974,09
lipiec . . . . . . . 129,0 125,7 27 4.021,52 24 1.959,25
s ie r p ie ń ... 138,2 130,9 27 3.691,96 27 2.315,11
w r z e s i e ń ... 143,7 115,6 27 3.432,11 25 2.133,56
paźd ziernik ... 119,9 111,7 23 2.943,91 27 2.298,81
lis t o p a d ... 110,7 119,3 23 2.021,13 27 2.377,56
g ru d zień ... 103,5 112,1 21 1.755,24 24 2.048,96
przeć, za 12 mies. 130,9 116,0 24,7 3.496,26 23,7 1.933,15
25
26
IV. TWORZYWO.
R U D Y .
Zapotrzebow anie ru d krajow ych w polskich h u tach żelaznych jest stosun
kow o nieznaczne. Rudy te bow iem , ze względu na niedużą zawartość w nich żelaza, m ają zastosow anie w procesie w ielkopiecow ym tylko jako domieszki do ru d bogatych — zagranicznych.
Jak wynika z poniższej tabeli, dowóz krajow ych rud żelaznych (surowych i prażonych) w r. 1932 był większy od w ydobycia rudy surowej o 48,0% . Prawie trzecia część (32,4% ) rudy krajow ej, dostarczonej przez kopalnie, pochodziła z zapasów. W ydobycie ru d w Polsce spadło o 72,9% w sto
sunku d o r. 1931, o 83,8% w stosunku do r. 1930 i 88,3% w stosunku do r. 1929.
wydobycie rudy w tonnach dowóz rud kraj.
ilasta brunatna razem tonny % wydob.
1929 . 593.730 65.477 659.207 488.267 74,1
1930 . • 433.392 43.524 476.916 455.354 95,5
1931 . 255.808 28.845 284.653 322.768 113,4
1932 69.516 7.603 77.119 114.106 148,0
O gólne zużycie rudy surowej w procesie wielkopiecowym całej Polski stanow iło w r. 1932:
rudy bogatej (powyżej 50% Fe) 124.867 t, czyli 78,7%
rudy ubogiej (do 50% Fe) . . 33.844 t, czyli 21,3%
W poprzednim ro k u stosunek zużycia rudy ubogiej był nieco mniejszy i stan o w ił 18,2% .
W procesie w ielkopiecow ym h u t wojew. kieleckiego zużycie rud suro' wych bogatych w r. 1932 stanow iło 26,7% wobec 57,5% w r. 1931, w h u tach zaś w ojew . śląskiego 88,3% w obec 89,8% w r. 1931,
27
Oprócz surowej rudy żelaznej hu ty zużyły w procesie wielkopiecowym na
stępujące ilości prażonej rudy żelaznej:
r. 1931 r. 1932 w w oj. kieleckiem 59.204 to n n 31.671 to n n w woj. Śląskiem 169.602 „ 33.103 „
razem 228.806 to n n 64.774 to n n .
Poniższe tablice ilustrują dowóz rudy żelaznej i m anganow ej do zakła
dów hutniczych całej Polski i poszczególnych okręgów.
Tablica 10
D O W Ó Z RUDY ŻELAZNEJ I M A N G A N O W EJ D O ZA K ŁA D Ó W H U TN IC Z Y C H POLSKI W RO K U 1932
W y s z c z e g ó l n i e n i e krajowe zagraniczne r a z e m
tonny °/o tonny % tonny %
Rudy żelazne surowe . . . .
„ „ prażone . . . .
„ „ w brykietach . . A g l o m e r a t y ...
34.004 56.681 8.705 14.716
29.2 100,0
50.3 90,1
82.541
8.605 1.611
70,8
49,7 9,9
116.545 56.681 17.310 16.327
100,0 100,0 100,0 100,0 Razem rudy żelazne . . . .
Rudy manganowe . . . . .
114-106 55,2 92.757 8.885
44,8 100,0
206.863 8.885
100,0 100,0 Ogółem . . . . 114-106 52,9 101.642 47,1 215.748 100,0
Tablica ii
D O W Ó Z RUDY ŻELAZNE] I M A N G A N O W EJ D O ZA K ŁA D Ó W H U TN ICZY CH W O JEW Ó D ZTW KIELECKIEGO I KRAKOW SKIEGO W R O K U 1932
W y s z c z e g ó l n i e n i e krajowe zagraniczne r a z e m
tonny 0//o tonny % tonny %
Rudy żelazne surowe . . . .
„ „ prażone . . . .
„ „ w brykietach . .
19.298 28.820
67,2 100,0
9.412
8.605
32,8
100,0
28.710 28.820 8.605
100,0 100,0 100,0 Razem rudy żelazne . . . .
Rudy m a n g a n o w e ...
43.118 72,8 18.017 2.612
27,2 100,0
66.135 2.612
100,0 100,0 Ogółem . . . . 48.118 70,0 20.629 30,0 68.747 100,0
28
Tablica 12
D O W Ó Z RUDY ŻELAZNEJ I M A N G A N O W EJ DO ZAKŁADÓW HUTNICZYCH W O JE W Ó D Z T W A ŚLĄSKIEGO W ROKU 1932
W y s z c z e g ó l n i e n i e krajowe zagraniczne r a e m
tonny % tonny % tonny %
Rudy żelazne surowe . . . . 14.706 16,7 73.129 83,3 87.835 100,0
„ „ prażone . . . 27.861 100,0 — — 27.861 100,0
„ „ w brykietach . . 8.705 100,0 — — 8.705 100,0
A g l o m e r a t y ... 14-716 90,1 1.611 9,9 16.327 100,0
Razem rudy żelazne . . . . 65.988 46,9 74-740 53,1 140.728 100,0 Rudy m a n g a n o w e ... — —• 6.273 100,0 6.273 100,0
Ogółem . . . 65.988 44,9 81.013 55,1 147.001 100,0
W p o ró w n an iu z rokiem 1931 dowóz rudy żelaznej wykazuje dalsze zna
czne zm niejszenie się w dziale ru d krajow ych surow ych (o 46,6% ) i pra
żonych (o 76,7% ); rów nież znacznie obniżył się dowóz zagraniczny rud żelaznych surow ych (o 69,0% ) oraz ru d m anganow ych (o 75,0% ). Rudy prażonej zagranicznej w r. 1932 nie sprow adzano wcale; w r. 1931 dowóz tej rudy stanow ił 8.812 t, a w r. 1930 — 27.881 t .
Tablica 13
D O W Ó Z RU D SU RO W Y CH D O ZAKŁADÓW HU TNICZYCH POLSKI W R .1 9 3 2 w t o n n a c h
W yszczególnienie woj. kieleckie woj. śląskie ogółem Polska
k ra jo w e z agran lcz. [ razem k ra jo w e zagran lcz. razem k ra jo w e za gran lcz . rasem
r. 1 9 3 1 ... 50.820 31.578 82.398 12.794 234.417 247.211 63.614 265.995 329.609 r. 1932 ... 19.298 9.412 28.710 14.706 73.129 87.835 34.004 82.541 116.545 w stosunku do r. 1931 — 31.522 —22.166 — 53.688 + 1.912 -161.288 -159.376 —29.610 -183.454 -213.064
w zrost — — — 14,9% — — — — -—
spadek — . . . . 62,0% 70,2 % 65,2% — 6 8,8% 64,5% 46,5% 69,0% 64,6%
29
ZUŻYCIE RU D ŻELAZNYCH I M A N G A N O W Y C H W ZA KŁA DA CH H U TN IC ZY C H POLSKI W R. 1932
T ablica 14
w tonnach
Wyszczególnienie
R u d a ż e 1 a z n a Ruda manganowa
O gółem
(g+i) s u r 0 w a
p rażo n a w b ry k ietach
aglo
m eraty
ra z em ru d a żela z n a ( c + d + e + f )
powyżej 5 0% M n
do 5 0 % M n
razem ru d a m anganow a
( h + i )
powyżej 50% Fe
do 50% Fe
razem (a + b)
a b c d e f g h i j k
w wielkich piecach.
■
124.867 33.844 158.711 64-774 18.455 15.609 257.549 2.005 13.080 15.085 272.634
w stalowniach . . 13.430 593 14.023 — 1.384 — 15.407 — 387 387 15.794
na inne cele*) . . 2.957 140 3.097 — — — 3.097 — — — 3.097
razem r. 1932 . 141.254 34.577 175.831 64.774 19.839 15.609 276.053 2.005 13.467 15.472 291.525
r. 1931*) . . . 227.699 46.031 273.730 228.806 15.607 — 518.143 8.992 24-335 33.327 551.470
1
*) O p ró cz prażaków .
Jak w ynika z tablicy 14, ogólne zużycie ru d żelaznych i manganowych w zakładach hutniczych Polski w r. 1932 w ynosiło 291.525 to n n , czyli o 47,1 /o m niej, niż w r. 1931. Z powyższej ilości na rudy żelazne przypada 276.053 to n n , czyli o 46,7% mniej i na rudy m anganowe 15.472 to n n , czyli o 53,6%o m niej.
W końcu roku sprawozdawczego pozostawało w zapasach 98.811 to n n rudy żelaznej surowej, 11.477 to n n rudy żelaznej prażonej, 2.437 to n n rudy m anganow ej i 2.147 to n n aglom eratów.
D ostawcam i ru d żelaznych i m anganow ych dla hutnictw a polskiego w roku sprawozdawczym były następujące kraje:
Tablica 15
D O W Ó Z RUD SU R O W Y C H ŻELAZNYCH I M AN GA NOW Y CH DO ZA KŁA DÓ W H U TN ICZY CH POLSKI W R. 1932
według krajów pochodzenia
W y s z c z e g ó l n i e n i e
r u d y ż surow e1)
e 1 a z n e
aglom eraty
r u d y
m anganow e r a z e m to n n y % to n n y 0/o/ tonny 0/O/ to n n y 0.0/
S z w e c ja ... 39.152 43,0 — — --- 39.152 38,5 Z. S. R. R ... ... 29.639 32,5 — — 6.571 74,0 36.210 35,6 N o r w e g i a ... 10.402 11,4 1.611 100,0 — — 12.013 11,8 A f r y k a ... 11.202 12,3 — — — — 11.202 11,0 R u m u n j a ... — — — — 2.314 26,0 2.314 2,3 N ie m c y ... 751 0,8 — — — — 751 0,8
Razem . 91.146 100,0 1.611 100,0 S.885 100,0 101.642 100,0
3) Razem z b ry k ietam i z rudy żelaznej.
Żużle, zendra, wy pałki pirytowe i inne materjały, zawierające żelazo.
O prócz ru d żelaznych i m anganow ych h uty zużywają znaczne ilości ta
niego tworzywa: żużli, zendry i innych m aterjałów , zawierających żelazo.
Zużycie tego rodzaju tworzyw wynosiło:
w r. 1931 w r. 1932 w wielkich piecach . . . 130.701 t 60.112 t do wszystkich innych celów . 44.626 t 18.014 t
razem 175.327 t 78.126 t .
31
Ź danych tych wynika, że W r. 1932 ogólne zużycie w ym ienione
go tworzywa zmniejszyło się w poró w n an iu z r. 1931 o 55,4% ,
Z powyższej ilości na tw orzyw o zagraniczne przypada 21.985 to n n , na kra
jow e k u p n e — 30.116 to n n i na w ytw orzone we w łasnych zakładach—
26.025 to n n .
Dowóz tego rodzaju tw orzyw do zakładów hutniczych Polski w ro k u sprawozdawczym kształtow ał się w poró w n an iu z rokiem p o p rzed n im jak następuje;
Tablica 16
D O W Ó Z ŻUŻLI, ZENDRY, W Y PA LK Ó W PIR Y TO W Y C H I T. D. D O ZA KŁA DÓ W H U TN ICZY CH POLSKI W R O K U 1932
w t o n n a c h
W yszczególnienie w oj. k ieleck ie woj. śląskie ogółem P olska
k r a jo w e za g ran lc z . ra z em k r a jo w e za gran lcz . razem k r a jo w e z a g ra n icz . ra z em
r. 1 9 3 1 ... 9.041 3.416 12.457 40.403 42.311 82.714 49.444 45.727 95.171 r. 1932 ... 9.645 123 9.768 20.471 21.862 42.333 30.116 21.985 52.101 w sto su n k u d o r, 1931 + 604 - 3.293 -2 .6 8 9 -19.932 -20.449 -40.381 -19.328 -23.742 -43.070
w zrost + . . . . 6,7% — - - — — — — — —
spadek — ... — 96,4% 21,6% 49,3% 48,3% 48,8% 39,1% 51,9% 45,3%
Dostawcam i żużli, zendry i w ypałków pirytow ych z zagranicy były n a
stępujące kraje:
Tablica 17
D O W Ó Z ŻUŻLI, ZENDRY, W Y PA ŁK Ó W PIRY TO W Y C H I T. D. D O ZA KŁA DÓ W H U TNICZYCH
POLSKI W R. 1932 w/g krajów pochodzenia
K r a j e T onn y %
W ł o c h y ... ... 13.276 60,4 N orw egja... 6.886 31,3 H iszpanja... 1.700 7,7 N i e m c y ... 123 0,6
Razem . 21.985 100,0
32
W Ę G I E L I KOKS.
Zużycie węgla kam iennego w hutach żelaznych w roku sprawozdawczym, w skutek zmniejszenia wytwórczości hutniczej, uległo dalszemu spadkowi, m ianow icie: o 34,7% w stosunku do roku poprzedniego i o 55,9% w sto
sun k u do r. 1929, w któ ry m zużycie było największe.
S tosunek' zużycia węgla kam iennego w zakładach hutniczych Polski do jego ogólnego wydobycia i zbytu krajowego w całem państwie w ostatnich czterech latach przedstawiał się jak niżej:
W yszczególnienie
w ydobycie zbyt krajow y z u ż y c i e w h u t n i c t w i e
t 3 n n y % w ydobycia % zbytu
krajow ego
r. 1928 . . . 40.616.384 23.560.538 2.682.504 6,60 11,39 r. 1929 . . . 46.235.313 27.122.684 2.778.292 6,01 10,24 r. 1930 . . . 37.505.649 ' 20.291.884 2.263.657 6,04 11,16
r. 1931 . . . 38.265.010 19.042.035 1.876.414 4,90 9,85
r. 1932 . . . 28.834.565 15.192.337 1.224.773 4,25 8,06
W sto su n k u zaś do ogólnego zbytu węgla kam iennego dla różnych ga
łęzi przem ysłu zużycie jego w h u tn ictw ie stanow iło w r. 1932— 16,1% w o
bec 19,3% w r. 1931.
W poró w n an iu z rokiem poprzednim zużycie węgla kam iennego w za
kładach hutniczych całej Polski w r. 1932 ilustruje tablica 18.
Tablica 18
ZUŻYCIE W ĘG LA KAM IENNEGO W ZAKŁADACH H U TNICZYCH POLSKI W R. 1932
w t o n n a c h
W y s z c z e g ó l n i e n i e na koksowanie na deputaty na inne cele r a z e m
r. 1 9 3 1 ... 613.652 160.586 1.102.176 1.876.414 r. 1932 ... 346.585 127.170 751.018 1.224.773 w stosunku do r. 1931 . —267.067 —33.416 —351.158 —651.641
wzrost + ... — — — —
spadek — . . . 43,5% 20,8% 31,9% 34,7%
33
Koksiarnie własne zakładów hutniczych Wytworzyły w ro k u sprawozdaw czym:
222.389 to n n koksu grubego,
29.057 ,, „ drobnego i m iału,
razem 251.446 to n n , co stanow i 23,0% ogólnej wytwórczości koksu w Polsce (1.090.900 t) wobec 32,5% w r. 1931.
Zużycie koksu w zakładach hutniczych Polski w r. 1932 w yniosło:
W y s z c z e g ó l n i e n i e
k r a j o wy z a g r a n i c z n y r a z e m
tonny % tonny % tonny %
w wielkich piecach... 212.308 99,4 1.349 0,6 213.657 100,0 do wszystkich innych celów. . 30.584 93,4 2.158 6,6 32.742 100,0 razem . 242.892 98,6 3.507 1,4 246.399 100,0
Zużycie koksu zagranicznego w ro k u sprawozdawczym uległo dalszem u spadkow i do 3.507 to n n , co stanow i 1,4% ogólnego zużycia, wobec 7.407 to n n (1,8% ) w r. 1931, 20.807 to n n (3,5% ) w r. 1930, 59.508 to n n (6,7% ) w r. 1929, 73.847 to n n (8,4% ) w r. 1928.
Poniższa tablica obrazuje zużycie koksu według jego pochodzenia:
Tablica ig
ZUŻYCIE KOKSU W ZAKŁADACH HU TNICZYCH POLSKI W R. 1932 w t o n n a c h
W y szczególnienie z własnych koksiarni
z innych ko
ksiarni kraj. z zagranicy r a z e m r. 1 9 3 1 ... 314.156 95.821 7.407 417.384 r. 1932 ... 190.948 51.944 3.507 246.399
w stosunku do r. 1931 — 123.208 —43.877 —3.900 — 170.985
wzrost - f - ... — — — —
spadek — ... 39,2% 45,8% 52,7% 41,0%
34
Ż E L A S T W O .
D ostaw y żelastwa m artinow skiego, uskutecznione w r. 1932 przez C en tralę Zakupu Złomu P. H . Ż., w yniosły 249.367 tonn, stanow iąc 103% za
potrzebow ania h u t. O gólna ilość dostaw żelastwa m artinow skiego i w ielko
piecowego w okresie sprawozdawczym wyniosła 257.609 tonn, w artości loco h u ta Zł. 21.140.245,32.
Tablica 20
D O W Ó Z ŻELASTW A, O B CIN K Ó W I DRUZGU ŻELIW NEGO D O ZA KŁA DÓ W H U TNICZYCH POLSKI W R. 1932
W y s z c z e g ó l n i e n i e k r a j o w e zagraniczne*) r a z e m
tonny | % tonny % tonny %
r. 1 9 3 1 ... 273.346 43,6 353.867 56,4 627.213 100,0 r. 1932 ... 217.980 65,5 114.963 34,5 332.943 100,0 w stosunku do r. 1931 . . — 55.366 — —238.904 — — 294-270 —
wzrost - f - ... — — — — — —
spadek — ... 20,3% — 67,5% — 46,9% —
*) W edług statystyki Zw. P. H. Ż., sporządzanej na podstaw ie spraw ozdań mies. hut (arkusz A ).
Tablica 21
ZUŻYCIE ŻELASTW A W ZAKŁADACH HUTNICZYCH POLSKI W R. 1932
W y s z c z e g ó l n i e n i e
własne o b c e r a z ,e m
tonny % tonny % tonny j %
w wielkich p i e c a c h ...
w s ta lo w n ia c h ... ...
w o d le w n ia c h ...
do wszystkich innych celów . . . .
3.255 129.490 5.827 154
18,9 29.7 60,3 21.7
13.972 306.217 3.835 556
81,1 70.3 39,7 78.3
17.227 435.707 9.662 710
100,0 100,0 100,0 100,0 razem 138.726 29,9 324-580 70,1 463.306 100,0
Jak w ynika z danych tablicy 20, w roku 1932 dowóz żelastwa krajow e
go zmniejszył się o 20,3% , zagranicznego natom iast o 67,5% . O gólny przy
chód żelastwa w h u ta c h w r. 1932 łącznie z w łasnem żelastwem (118.815 to n n ) i zapasami z poprzedniego roku (53.768 to n n ) wynosił 505.526 to n n , czyli 109,1% ogólnego jego zużycia. W zapasach na następny ro k pozo
stało 42.220 to n n żelastwa.
W stosunku do w ytw órczości stali zużycie żelastwa w stalowniach stano
wiło przeciętnie dla ogółu h u t w r. 1932 79,1% (w r. 1931 79,2%, w r.
1930 74,9%, w r. 1929 70,4% i w r. 1928 78,1%).
35
Tablica 22
ZUŻYCIE ŻELASTW A W STO SUN KU D O W Y TW Ó R C Z O ŚC I STALI ZLEWNEJ W R O K U 1932
W y s z c z e g ó l n i e n i e
wytwórczość
stalow ni zużycie żelastw a w stalo w n i to n n y to n n y % w s to s u n k u
d o w y tw ó rc z o ś c i
woj. kieleckie i krakowskie . . 185.687 151.647 81,7 woj. śląskie ... 365.067 284.060 77,8
ogółem Polska . . 550.754 435.707 79,1
Lista dostaw ców żelastwa zagranicznego w ro k u sprawozdawczym zredu
kow ała się do 10 następujących krajów:
Tablica 23
PRZYW ÓZ ŻELASTWA D O POLSKI W R O K U 19321)
K R A J E r. 1 ? 3 1 r. 1 9 3 2
tonny °/¡0 tonny °//o
Belgj a ... 95.154 27,41 24.789 22,34 D a n j a ... 30.161 8,69 24-454 22,04 Norwegj a ... 5.869 1,69 15.808 14,25 Holandja . ... 43.415 12,50 13.559 12,22 A n g l j a ... 72.193 20,79 12.409 11,18 N ie m c y ... 8.160 2,35 9.346 8,42 F ra n c ja ... . 63.575 18,31 7.876 7,10
3.042 0,88 1.685 1,52
L i t w a ... 1.785 0,51 710 0,64 Z. S. R. R ... 551 0,16 323 0,29 A m e r y k a ... 8.051 2,32 — — Bułgarja... 5.472 1,58 — — Stocznia Gdańska2) ... 3.381 0,97 „ _
2.145 0,62 — _ i
C zechosłow acja... 1.621 0,47 -- _ S zw ecja... 998 0,29 --- —
Luksemburg . . . 830 0,24 --- —
A u s trja ... 676 0,19 --- —
Ł o t w a ... 94 0,03 -- — Razem . . 347.173 100,00 110.959 100,00
*) W e d łu g statystyki C e n tra li Z ak u p u Z łom u P. H Ż,
8) Ż elastw o, p o ch o d zące z ro z b ió rk i o k rę tó w , d o k o n an ej w stoczni gdańskiej.
36
C en a żelastwa krajowego uległa w roku sprawozdawczym dalszemu o b n i
żaniu i w ynosiła za 1 to n n ę I gat. franco wagon stacja załadowania:
do dnia 30.IV .1932
od dnia 1.V .1932 do 31.V .1932 od dnia l.Y L do 10.VIII.1932 od dnia 11.VIII. do 31.XII. 193 2
zł. 62,50
„ 5 9 -
>> 56,—
„ 53,—
Z dniem 31.111.1932 skasow ano prowizję dostaw ców krajow ych, w yno
szącą 3 zł. od tonny.
C eny średnie liczone hu to m za to n n ę żelastwa I gat. franco h u ta w yno
siły w r. 1932:
I kw artał II
III „ IV „
zł. 106,84
„ 1 0 1 -
„ 80,16
„ 79,21
Przeciętne m iesięczne ceny, płacone przez C entralę za żelastwo zagra
niczne w r. 1932 w/g zaw artych w danym miesiącu kontraktów , kształto
wały się za 1 to n n ę I gat. cif G dynia następująco:
styczeń luty marzec kw iecień maj czerwiec
*) ok. zł. 67,-
)> )> 68,- )j )> 64,-
„ „ 62,-
lipiec sierpień wrzesień październik listopad grudzień
ok. zł. 62,-
„ 62,-
„
59,-
„ 63,-
>,
65,-
»
69,-
*) W m iesiącu tym C e n tra la nie uskuteczniała zakupów zagranicą; w/g otrzym anych w tym okresie o fe rt cena kalkulow ałaby się poniżej sh 40/—za to n n ę (w szylingach ang. obiegow ych);
**) w lu ty m C e n tra la n ie dokonyw ała zakupów zagranicą.
V. ZATRUDNIENIE I PŁACE,
W grudniu 1931 r. liczono się z koniecznością zredukow ania w hu tach że
laznych śląskich ogółem około 9.000 ro b o tn ik ó w , w tej liczbie ok. 2.000 ro b o tn ik ó w H u ty „ P o k ó j” i ok. 7.000 ro b o tn ik ó w h u t k o n cern u W sp ó l
n o ty Interesów . O dbyte w tej sprawie narady rządowe i konferencje z przed
staw icielam i h u tn ictw a doprow adziły do uzgodnienia sposobu przyjścia z p o mocą h u tn ictw u przez czynniki rządowe, z drugiej zaś stro n y h u tn ictw o podjęło wysiłki w kieru n k u utrzym ania jaknajwiększej liczby ro b o tn ik ó w przy pracy. W tym celu już n a posiedzeniu G łów nej Kom isji Związku Pra
codawców w dn iu 5 grudnia 1931 r. na w niosek Komisarza D em obiliza- cyjnego zapadła uchw ała co do turnusow ego zatrudnienia ro b o tn ik ó w w celu uniknięcia zwiększania bezrobocia. Jednocześnie wzamian za użyczoną p o m oc h u tn ictw o żelazne ustaliło w osobnej deklaracji w obec W ojew ody Ślą
skiego ilość ro b o tn ik ó w , k tó rą podjęło się utrzymać przy pracy w ciągu I-go kw artału r. 1932, przyczem zredukow ano w rzeczywistości nie ok. 9.000 ro b o tn ik ó w — jak przewidywano — lecz tylko 5.408. D eklarację tę o d n o w io n o w d n iu 1 k w ietn ia 1932 r., poczem w związku z popraw ą p o ło żenia w hutach żelaznych i uzyskaniem now ych zam ówień straciła ona aktu
alność.
R ów nież h u ty woj. kieleckiego zmuszone były w ro k u spraw ozdaw czym redukow ać w dalszym ciągu liczebność załogi robotniczej. O gółem zw olniono w ro k u sprawozdawczym 8.374 ro b o tn ik ó w . Jest to największa liczba zredukow anych w ciągu jednego ro k u ro b o tn ik ó w w hutn ictw ie, w ro k u bow iem 1929 zw olniono 3.588 osób, w roku następnym — 6.536 osób, w ro k u 1931 — 5.658 osób. Razem więc w ciągu czterech lat kryzysu zw olniono 24.156 ro b o tn ik ó w , co stanowi przeszło 47% liczby ro b o tn ik ó w na początku r. 1929.
38
39
