Związek Polskich Hut Żelaznych. Sprawozdanie z działalności w roku 1930 (istnienia Związku jedenastym)

ZWIĄZEK POLSKICH H U T Ż E L A Z N Y C H

S P R A W O Z D A N I E z d z i a ł a l n o ś c i

w r o k u 1 9 3 0

(is tn ie n ia Z w ią z k u je d e n a s ty m )

W A R SZ A W A , M A Z O W IE C K A 5

■yy? y ■

- - i/ ■ » _.^ | _ ^{. H H H H} . . , . . . HHR

...

S ■ ■ ^ ; ^ ^ ' ■ ■ V ■ : ■ ■ ^ ■ ^ 7 ż ■ : . ;, ■. , * ■ ■ - . : / ; - ' r :X .■• f i ; J - - f i f i ' f i . ' f i - .= * , \ - Ć V V - : - : - ^ v ^ ' . ^ . . f i ' " ;? v . : , f i ' f i

" ^{- , ■■' ■ ■■ ■ ■ . ■ ■'}

« ■ « . £ , f i :f i : s .„:■; ï ' - ï - w ... ...*■ ' m *v%

fi^’fifiñfi

■ ß-< ...-. •i 'ïi'i - '

¿í

‘Äff*

¿i-...' • ił* '.

;fi-v- W y - r^s- Iti-

, ■ . . W - f if ia s : ^ i í ^ r p V '^ '

fi" fi''.^.. f i t \ f i f i /; f i \ ■'.-■■■^■.■..■.■.■..•r----.... . ' -■■"■ ... ...

f i ■ .

•;••■•- j .'g.: ->.".y';-!' ••><■

-vi?r , . - \y ■•... -., , ■ -.t: —-... ■- <— ». , i fi !

■

.}-i g ; ^ L fe í : 3 ¿ f i t .■■■: ,;jp a..; ;

'i:'.'". :~yyyy>ù: ?

. . .

■ :,'.■ ■ ."i- ' ... ■■.:•■: ...

fi v..' - " f i" , fi". -■ fi;,,. ■ fi fi ;fi „V ;,fi,'

f i ï ■ ' " ' B i - j ę ; : ■■’ t . s - r . : . r : : . ¿ ^ r v í ; - / / a f i . : x f i . . f i f i '

- • - . Ś^{-• • •-}

W 4 Æ ^.; i - J - f : t - . m i é

\#fifi: ' ^{f i} f i f i f i . - f i S' : ^{;f i .} "■ fi fi - fi fi: i

. .

- W ‘

:7 @ '- ;;3 ;'S : fi®. ";: 4 ;"s fi:„lfififi fir ..^ás

■.. -:'Vfi - " f i f i '■ fi; ' ■ ■ ■ fi ' " . fi, 'fifi'■■ fi fi r l : ® f ..

. fi'fifi v- ■ -:?v "■■•■• f i :?' ' ^fi fi fii V " -f i w-' ;; ' . 7 ,130-3 -i B ; :-b3;r-:r^::®^. "fifi-..str^rŁ... vfi ^

fi'# -- f i f i ^ - f i ^ - f i f i -fi,fi:

S; ~ •.

■

- in éfifi Ä'fififiVfi''. ÿHfi'fififiî ■ ■

... £'■■" f i f i

^ è a . : i ï ' ü i : ::s;

fi-f?fi n .7 « ■ ■ fiSfiiT*’

f i'- t f i í f i . f i fi:- ■"*'"■■ ■'•*'■■

f i - f i f i : . f i f i f i . / . ^ - . .

■śfe: . ■ :. .. . , v -■■;.■ ’■-V,

f i i : i f f r 'S 3 r s ;îk ‘TÊ:

: m^:, ^ i ' : - s ■ - . r ^ .:-.r"

■ -st* W ~ \ r ß : ^ '

V-JTÏ ; 5 V"*f; s :; f f i ? k - ą ż M: \ 0

iy í^ M ám ’

;5 = v f ; g ; '.■ s-:.r;;; f :‘f ^ f ; :-f ::V K r ?■■.■ SY-'-l : í i : ■ ■- í'.' ■■%' '■—■ ; :: : ^ ■ . :: í r "

ïî3:” ^ï: '-‘iS ;łSrS;,; .,;a—|ś : -'SS/,: ' ^Ï5V^ ;#rr '

- ' v '■ £ ; í> :: :$:■ ■>.>,.:■ í^';¿ r . j ^. ■■■■■:~ ■■

«fe .:: S.,:* ą ~ í ; : y s ^ ^ :ï7 ^ S 3 Z ; fi : ?■■&.- ^

... ... ... ... V i

^ ;?s^. Æ'r'; 5i7;C '/iS?..^.£ ł aj;., 2 3 ' ' a ^ : ÊFTR3Î. 3 ' ... _ _

■ ' . ■ ' ■■■■. ■ ■ ■ ■:,í;:.

>; ^ . , v ^ l e ; ^ - r,.;-;íl .:áí. '.^ v ^ C .:.-^ :' ^ ; : ; i : :v-£

E J 'l | :

ra ■■ f c

-T >

'-^8 -v" ^{: .}

“ ;yÿ -5 r ’ ??'/-*> : : 'S T ''''" i ¿ ’T'i ' ' : ' S ;;'' S3:.:. .:í"s-;'::vv ^{- r . m} r : . - t ■ ■ r ' i k - . i . - m - : . r : : c

Ï :f - ■ - ffiA;fi:..:::':.-.:v. : V : :í ■:■■■-' -fe", v , - r . .: , ? -.-s, ■ ^ ; v

K | ”

■If ~." .: . ® '■

» . J ' í

3

6 ^3%

r | -

■ ='' ' '. • V. ' ■ • -L . ■• ■ ' • • ; •

-':y$ yy:'-zy;:]y ^ ^ y y ^ y y y y y '

* T :[3‘ " • - £ ¿

á i

V

. - v . ir ... « lí ip .

? r : ^ •r- f .

'

:ít'' ^ ^ ¿r ,c:

v:MĘy - r : M\ ą ::-- \:.„ ' ' | v ' - 5 ' ;k :í í .-r’ .á- '. b # 've, .e^î û

'Ä - f if i6 r .2 :s ;i;::ö ri:-,- ® - . ^ ; ^ ‘

■:'Hi.; "S „TEí, ;c. gi r*?Ej? '

F o rm at norm alny (2 1 0 x 2 9 7 mm )

ZWIĄZEK POLSKICH H U T Ż E L A Z N Y C H

S P R A W O Z D A N I E

z d z i a ł a l n o ś c i

w r o k u 1 9 3 0

( i s t n i e n i a Z wi ą z k u j e d e n a s t y m )

W A R S Z A W A , M A Z O W I E C K A 5

/ T i o o s ^

K - 7 C / H :§ S 1

<?o,

Z A K ŁA D Y G R A FIC Z N E E. I D-RA K. K O Z IA Ń SK IC H , W A R SZA W A , K R A K . PR ZED M IEŚC IE 66

S P I S R Z E C Z Y .

Wstęp . . . . . . . . . . . . 7

I. Członkowie i władze Związku: Członkowie • ■ • • • . . . . . 9

Zarząd . . . . . . . . . . . 14

Komisja Rewizyjna . . . . . . . . . 14

Pracownicy Związku . . . . . . . . . 14

II. Hutnictwo żelazne w Polsce: Rozmiary hutnictwa polskiego . . . . . . . 1 5 Wytwórczość światowa: surówki (tablica 1) . . , . . . . . . 1 7 surówki w porównaniu z r. 1913 (tablica 2) . . . 1 8 stali (tablica 3) . . . . . . . . . 19

stali w porównaniu z r. 1913 (tablica 4) • • • • . 2 0 III. Wytwórczość: Wytwórczość w okresie od 1905 do 1913 i od 1922 do 1930 roku: wielkich pieców (wykres 1) . . . . . . 2 3 stalowni (wykres 2) . . . . . . . . 2 4 walcowni (wykres 3) . . . . . . . . 2 5 Wytwórczość hut żelaznych Polski (tablica 5) . . 26 '

Rodzaje wyrobów: wytwórczość wielkich pieców (tablica 6) . . . . 2 7 wytwórczość stalowni (tablica 7) . . . . . . 27

wytwórczość walcowni (tablica 8) . . . . . 2 8

wytwórczość odlewni (tablica 9) . . . . . . 29 wytwórczość oddziałów dalszej obróbki (tablica 10) . . . 2 9 Wytwórczość w r. 1930 według okręgów hutniczych:

wielkich pieców (tablica 11) . . . . . . . 3 0

stalowni (tablica 12) . . . . , . . 3 1

walcowni (tablica 13) . . . . . . . 3 2

Wytwórczość surówki na 1 pieco-dzień biegu (tablica 14) • • • 33 Wytwórczość stalowni na 1 dzień roboczy w zakładach hutniczych

w Polsce (tablica 15) . . . . . . . 3 4

Wytwórczość stalowni na 1 dzień roboczy w zakładach hutniczych poszczególnych województw (tablica 16) . . . . 3 5 Stosunek procentowy wytwórczości hut poszczególnych województw do

wytwórczości ogólnej w roku 1930 (tablica 17) • . 36 Kwartalna wytwórczość w okresie 1926 — 1930 r. (wykres 4) . . 37 IV. Tworzywo:

R u d y :

dowóz w roku 1930 do zakładów hutniczych Polski (tablice 18 — 21) 39

zużycie (tablica 22) . . . . . . . . . 42

dowóz w roku 1930 według krajów pochodzenia (tablica 23) . . 43 Żużle, zendra, wypałki pirytowe i inne materjały, zawierające żelazo:

zużycie . . . . . . . . . . . 43

dowóz do zakładów hutniczych Polski w roku 1930 (tablica 24) . 44 dowóz do zakładów hutniczych Polski w roku 1930 według krajów

pochodzenia (tablica 25) . . . . . . . 45

Węgiel i koks:

zużycie węgla kamiennego w zakładach hutniczych Polski w r. 1930

(tablice 26 i 27) . . . . . . 4 6

zużycie koksu w zakładach hutniczych Polski w r. 1930 (tablice 28 i 29) 48 Żelastwo:

dowóz do zakładów hutniczych Polski w r. 1930 (tablice 30 i 31) 49

zużycie (tablice 32 — 34) . . . . . . . . 50

przywóz (tablica 35) . . . . . . . . 5 2

ceny żelastwa (tablica 36) . . . . . . . 53

V. Zatrudnienie i płace:

Zmiany w liczebności załogi, dokonane w ciągu r. 1930 (tablica 37) . 54 Stan zatrudnienia w końcu każdego kwartału w zakładach hutniczych

Polski w okresie 1926 — 1930 r, (wykres 5) . . . 55 Ogólna liczba dniówek, odrobionych w zakładach hutniczych Polski

w r. 1930 (tablice 38 — 40) . . . . . . 56

Ogólna liczba dniówek, odrobionych w zakładach hutniczych Polski w procentach w r. 1930 (tablice 41 — 43) . . . . 5 7 Ogólna liczba dniówek, odrobionych przez robotników wykwalifiko­

wanych (tablice 44 — 46) . . . . . . . 60

Liczba dniówek, straconych z powodu ograniczenia czasu pracy (tablica 47) 62

Bezrobocie . . . . . . . . . 63

Przeciętna roczna liczba dniówek odrobionych i opuszczonych, przypa­

dających na 1 robotnika, zatrudnionego w zakładach hutni­

czych Polski (tablice 48 — 50) . . . . . . 64

Płace:

gwarantowane minimum (tablica 51) . . . . 6 8

zarobek rzeczywisty (tablica 52). . . . „ . . 6 8 Przeciętny zarobek oddziałowy w gotówce w zakładach hutniczych Pol-

ski w latach 1929 i 1930 (tablice 53— 55) . . . . 6 9 Suma wypłaconych zarobków bez potrąceń w zakładach hutniczych Pol­

ski w r. 1930 (tablice 56 i 57) . . . . . . 70 Ogólna suma potrąceń z zarobków robotniczych (tablica 58) . . 72 VI. Podział wytwórczości:

Syndykat i jego funkcje . . . . . . . . 73

Biuro sprzedaży Polskich Walcowni Rur . . . . . 74

Podział wytwórczości żelaza walcowanego w r. 1930 (wykres 6) . . 7 5 Podział wytwórczości zakładów hutniczych Polski w r. 1930 (tablice 5 9 ~ 61) 76 Podział wytwórczości rur stalowych spawanych i ciągnionych w r. 1930

(wykres 7 ) ...82 Ceny żelaza na rynku krajowym (tablica 62) . . . . . 8 3 VII. Wywóz zagranicę wytworów walcownianych, rur i przewodów rurowych:

Wywóz wytworów walcownianych:

w poszczególnych miesiącach (tablica 63) , , . . 8 4 5

stosunek wywozu do wytwórczości walcowni (tablica 64) • ■ 85 udział poszczególnych województw w ogólnym wywozie (tablica 65) 86 wywóz poszczególnych wytworów (tablica 66) . . ■ . 8 7 wywóz do poszczególnych krajów (tablica 67) . ■ . . 8 8 wywóz w roku 1930 według poszczególnych miesięcy (tablica 68) . 89 Wywóz rur i przewodów rurowych:

w poszczególnych miesiącach (tablica 69) . . . . . 9 1 stosunek wywozu do wytwórczości rurkowni (tablica 70) . 92 udział poszczególnych województw w ogólnym wywozie (tablica 71) 93 wywóz poszczególnych wytworów (tablica 72) . . . . 9 4 wywóz do poszczególnych krajów (tablica 73) . . . 9 5

VIII. Polityka handlowa . . . . . . . . . . 97

IX. Sprawy przewozowe . . . . . . . . . 1 0 0

X. Postęp techniczny hutnictwa polskiego w roku 1930 . . . . 102

XI. Metody pracy . . . . . . . . . . 104

6

W S T Ę P ._c

Rok sprawozdawczy był okresem pogłębiania się kryzysu w hutnictwie Żelaznem. Skutki tego kryzysu uwypukliliśmy w poszczególnych rozdziałach niniejszego sprawozdania, które w roku bieżącym wydajemy, dostosowując się do trudnych warunków finansowych, w zmniejszonym nakładzie i obje tości.

Poprzestajemy również w roku bieżącym na wydaniu sprawozdania jedy­

nie w języku polskim.

Sprawozdanie roczne Związku Polskich Hut Żelaznych, jak wszystkie zresztą tego rodzaju publikacje, ma za cel przedstawienie działalności reprezentowanej przez Związek dziedziny życia gospodarczego.

Fala kryzysu gospodarczego, jaka obecnie przechodzi przez Polskę, ude­

rzyła silnie w hutnictwo żelazne z tego względu, że opiera ono swój byt i rozwój normalny głównie o rynek krajowy, ten zaś skurczył się tak bar­

dzo, iż mógł wchłonąć zaledwie 52°/0 zredukowanej w roku sprawozdawczym produkcji walcowni.

W związku z tem zmienić się musiał dotychczasowy charakter hutnictwa polskiego: stało się ono w znacznej mierze przemysłem eksportowym.

W dalszych rozdziałach niniejszego sprawozdania obrazujemy rozmiar pro­

dukcji hutniczej, porównywając ją z latami poprzedniemi i okresem przed­

wojennym.

Porównania dokonano w liczbach bezwzględnych i wskaźnikach. Szcze­

gółowo potraktowaliśmy zagadnienie tworzyw hutniczych i paliwa, podaliśmy obszerną statystykę zatrudnienia i płac. W odrębnych działach przedstawi­

liśmy w miarę możności wyczerpująco kwestję podziału produkcji, akcję eksportową za zaświadczeniami Związku Eksportowego Polskich Hut Żela­

znych, politykę handlową, sprawy przewozowe.

7

Niektóre zagadnienia staraliśmy się przedstawić obrazowo na wykresach o skali logarytmicznej. Wykresy te mają podziałkę, wykreśloną proporcjo- nalnie do logarytmów liczb, umieszczonych wzdłuż osi rzędnych. Różnica rzędnych dwóch punktów na wykresie równa się więc różnicy logarytmów liczb, odpowiadających tym dwu punktom (w przeciwieństwie do podziałki linjowej, gdzie ta różnica rzędnych równałaby się różnicy samych liczb).

W zakończeniu podaliśmy opis inwestycyj, dokonanych w roku sprawo­

zdawczym przez niektóre zakłady hutnicze, oraz wyszczególniliśmy metody pracy Związku Polskich Hut Żelaznych.

I. CZŁONKOWIE I WŁADZE

ZWIĄZKU POLSKICH HUT ŻELAZNYCH. _£

CZŁONKOW IE ZWIĄZKU

Towarzystwo Akcyjne

ZAKŁADÓ W HUTNICZYCH „H U T A BA N KO W A ”

Dąbrowa Górnicza S K Ł A D R A D Y N A D ZO R C Z E J:

J o s e p h C h a n o v e — Prezes

R o b e r t H a e t — A dm inistrator delegowany F r a n ç o i s B a l o u z e t

P a u l B a v i è r e J e a n B o n n a r d e l A n d r z e j G a r b i ń s k i C l a u d e O l l a g n i e r

C h a r l e s P a s t e u r A n t o n i R i e s e n k a m p f

E u g è n e S c h n e i d e r

F E R R U M , SP. AKC.

Katowice 2

SK Ł A D R A D Y N A D Z O R C Z E J:

R u d o l f B r e n n e c k e — Przewodniczący F r a n c i s z e k P i e l e r \ Zastępca H i p o l i t G l i w i c I przewodniczącego

H e n r y k A s c h k e n a z y F r i t z E h r e n f e s t A l f r e d F a l t e r A l f r e d G o l d k l a n g P a w e ł H e i l p e r i n E u g e n j u s z L a n d a u A n t o n i L e w a l s k i J e r z y M i c h a l s k i L u d w i k N e u r a t h F e l i k s T h e u s s n e r R u d o l f W a c h s m a n n

9

„H U T A PO K Ó J”

Śląskie Zakłady Górniczo-Hutnicze S. A, Katowice, Zamkowa 3

S K Ł A D R A D Y N A D ZO R C Z E J:

F r a n c i s z e k P i e l e r R u d o l f B r e n n e c k e F e l i k s T h e u s n e r A l f r e d F a l t e r E u g e n j u s z L a n d a u H e n r y k A s c h k e n a z y K u r t S o b e r n h e i m M a k s L o e s e r

K o n s t a n t y W o l n y E r n s t K o r n e t J u l j u s z T w a r d o w s k i

SK ŁA D Z A R Z Ą D U ; A n t o n i L e w a l s k i F r y d e r y k G i e s z y ń s k i A r t u r W a u e r

B e r n a r d P i e l e r S t e f a n Z a w a d z k i

Towarzystwo Zakładów Metalowych

„B. H A N T K E ” , SP. A K C .

Warszawa, Srebrna g SK Ł A D Z A R Z Ą D U : L e o p o l d W e 11 i s z — Prezes H i p o l i t G l i w i c — W iceprezes

L u d w i k D a r o w s k i W a c ł a w F a j a n s J a n K r o e g e r H e n r y k N e u m a n H e n r y k S z a m p a n i e r J e r z y K r a m s z t y k S t a n i s ł a w M e y e r G u s t a w W e r t h e i m

K A T O W IC K A SPÓ ŁK A A K C Y JN A DLA G Ó R N IC TW A I H U TN IC TW A

Hajduki Wielkie SK Ł A D R A D Y N A D Z O R C Z E J:

H. v. S t e i n

K a r o l hr . B e l i n a B r z o z o w s k i P a w e ł G e i s e n h e i m e r

H e r b e r t M. G u t m a n n J a k ó b G o l d s c h m i d t S t e f a n Z i e l e w i c z Z y g m u n t Z i e l e w i c z

W i l l i a m A v e r e l l H a r r i m a n n I r v i n g R o s s i

E u g e n L u b o w i t s c h J a n u s z k s. R a d z i w i ł ł H i p o l i t G l i w i c

10

A n t o n i W i e n i a w s k i J ó z e f Ż y c h l i ń s k i F r i e d r i c h F l i c k P a u l S c h w a b a c h F r y d e r y k W e i n m a n n A l f r e d hr . P o t o c k i K u r t S o b e r n h e i m

SK Ł A D Z A R Z Ą D U : G u s t a w W i l l i g e r R o b e r t S c h e r f f K l a u s K a l l e n b o r n M a r j a n P r z y b y l s k i W a l t e r T o m a l l a

H U TA ŻELAZNA „K R A K Ó W ” , SP. A K C .

Kraków, Rynek 12 S K Ł A D R A D Y N A D Z O R C Z E J:

H e n r y k d e K u h T a d e u s z E p s t e i n S t e f a n S k r z y ń s k i A r t u r B e n i s J u l j u s z H o c h a p f e l M a r c e l i P a n e t h

A l f r e d P o r a d a-R a p o p o r t L e o n S t e r n b a c h

J. P. P e r r y

F r a n c i s z e k H e i s s i g SK Ł A D Z A R Z Ą D U : H e n r y k d e K u h

A l f r e d P o r a d a-R a p o p o r t J; P. P e r r y

T a d e u s z E p s t e i n

G Ó RN O ŚLĄ SK IE ZJEDNOCZONE HUTY „K R Ó LEW SK A I L A U R A ”

Spółka Akcyjna Górniczo-Hutnicza Katowice, Kościuszki 3o SK Ł A D RA D Y N A D ZO R C Z E J:

A l f r e d hr . P o t o c k i P a u l S c h w a b a c h F r y d e r y k W e i n m a n n H e n r y k A s c h k e n a z y A l o i s C z e r m a k F r i e d r i c h F l i c k P a w e ł G e i s e n h e i m e r H i p o l i t G l i w i c J a k ó b G o l d s c h m i d t H e r b e r t M. G u t m a n n

W i l l i a m A v e r e l l H a r r i m a n n E m i l F r e i h e r r H o m a n n H e r i m b e r g S t a n i s ł a w ks . L u b o m i r s k i E u g e n L u b o w i t s c h

S t a n i s ł a w J a n O k o l s k i L u d w i k P a w l a c z k y S t e f a n P r z a n o w s k i

K a z i m i e r z P r z y b y s ł a w s k i J a n u s z ks . R a d z i w i ł ł I r v i n g R o s s i

H e r m a n S c h a a f f K u r t S o b e r n h e i m O t t o S t e i n b r i n e k W a l t e r T o m a l l a J u l i u s z T w a r d o w s k i K o n s t a n t y W o l n y L u d w i k Ż e l e ń s k i J ó z e f Ż y c h l i ń s k i SK Ł A D Z A R Z Ą D U :

J ó z e f K i e d r o ń

F r y d e r y k B e r n h a r d t J e r z y H a a s e

S t a n i s ł a w ks. L u b o m i r s k i — Prezes J e r z y M e y e r — Wiceprezes

W a c ł a w B r u n L u d w i k D a r o w s k i H i p o l i t G l i w i c

A l f r e d G o l d k l a n g J e r z y H a a s e

M i e c z y s ł a w H o f f m a n J ó z e f K e r n b a u m J e r z y M i c h a l s k i H e n r y k N e u m a n W a c ł a w U r b a n o w i c z L e o p o l d W e l l i s z

SK Ł A D Z A R Z Ą D U :

S t a n i s ł a w ks . L u b o m i r s k i J e r z y B a u e r e r t z

L u d w i k D a r o w s k i H i p o l i t G l i w i c A l f r e d G o l d k l a n g M i e c z y s ł a w H o f f m a n J e r z y M e y e r

S t a n i s ł a w M e y e r H e n r y k N e u m a n L e o p o l d W e l l i s z

Spółka A kcyjna

W IELKICH PIECÓW I ZAKŁADÓ W O STR O W IEC K ICH

Warszawa, Al. Ujazdowska 51

SK Ł A D R A D Y N A D Z O R C Z E J:

K a r o l W i l h e l m S c h e i b l e r — Prezes F e r n a n d d u R o y d e B l i c q u y K a z i m i e r z C h r z a n o w s k i L u d w i k F r è r e

F e r d y n a n d G e r m a n è s L e o p o l d H o o g v e l s t

S t a n i s ł a w ks. L u b o m i r s k i E d w a r d N e u s e s t e r

H e n r y k R u p è A n t o n i W i e n i a w s k i

SK Ł A D Z A R Z Ą D U :

A n d r z e j W i e r z b i c k i — Przewodniczący W a c ł a w D ą b r o w s k i

T a d e u s z K a r s z o - S i e d l e w s k i A n d r z e j Z a l e w s k i

TO W ARZYSTW O SO SN O W IECKICH FABRYK R U R I ŻELAZA

Sp. Akc.

Warszawa, Moniuszki 10 SK Ł A D Z A R Z Ą D U : J u l j u s z B e r n a r d K l a u d j u s z A u l a g n o n H. E. B o y e r

MODRZEJOW SKIE ZAKŁADY G Ó RN ICZO - HUTNICZE, SP. AKC.

Warszawa, Srebrna 9 S K Ł A D R A D Y NADZORCZE]-.

J ó z e f C h a n o v e H i p o l i t G l i w i c J. L e f l a i v e

M a c i e j R o g o w s k i A n t o n i S ł a b o s z e w i c z A n t o n i W e r e s z c z y ń s k i L u d w i k H e r m a n

D Y R E K C JA : M a c i e j R o g o w s k i A n t o n i S ł a b o s z e w i c z A n t o n i W e r e s z c z y ń s k i I g n a c y R ó ż y c k i

TOW ARZYSTW O STA RA C H O W IC K ICH ZAKŁADÓ W GÓRNICZYCH

Sp. Akc.

W arszawa, Warecka 15 SK Ł A D R A D Y N A D ZO R C ZEJ:

R o m a n G ó r e c k i — Prezes

F e l i k s M e r u n o w i c z — W iceprezes W a c ł a w K o n d e r s k i

A n t o n i L e w a l s k i M a r j a n Z a k r z e w s k i K a z i m i e r z K i e s z n i e w s k i F r a n c i s z e k D o l e ż a l

W ł a d y s ł a w W i e l o w i e y s k i R u d o l f P r i c h

F e l i k s M a c i s z e w s k i J ó z e f K i e d r o ń

SK Ł A D ZA R ZĄ D U : C z e s ł a w K l a r n e r — Prezes S t e f a n O s s o w s k i — W iceprezes

T a d e u s z N e u m a n K a z i m i e r z R a c z y ń s k i W i t o l d W i e r z e j s k i

ZARZĄD ZWIĄZKU

PREZES: M ACIEJ RO G O W SKI WICEPREZESI: JÓZEF KIEDROŃ

TADEU SZ KARSZO-SIEDLEW SKI

C ZŁO N K O W IE:

K O M I S J A R E WI Z Y 7 N A :

W IKTOR ADAM IECKI, IG N A C Y RÓŻYCKI, STEFA N STA N Ó W SKI.

P R A C O W N I C Y Z W I Ą Z K U LUDW IK D ARO W SKI,

TA DEU SZ EPSTEIN, A N TO N I LEW ALSKI, M AKS LOESER,

JERZY MEYER,

TADEU SZ NEUM AN, R O BER T SCHERFF, W ALERY ŚW IRTUN.

Dyrektor Stefan Korzycki,

Kierownik biura Antoni Dzik,

Sekretarz Janina Dasiewicz.

II. HUTNICTWO ŻELAZNE W POLSCE.

Wytwórczość hutnictwa żelaznego w Polsce w roku 1930 według po­

szczególnych działów produkcji wyniosła następujące liczby tonn:

wielkie p i e c e ... ... 477.948 stalownie . . . . . . . . . . . 1.237.497 walcownie . . . . . . . . . . . 904.188 odlewnie ... ... 34.915 oddziały dalszej obróbki . . . 240.830 w tem rury stalowe . . . 89.504

Konsumcja żelaza na l-go mieszkańca w Polsce wynosiła w roku spra­

wozdawczym: 20,0 kg,

w r. 1929 — 34,3 kg, w r. 1928 — 35,9 kg, w r. 1927 — 30,8 kg.

Liczba zatrudnionych robotników w końcu roku 1930 stanowiła 40.522 osób, z tego pracowało:

w oddziale wielkich pieców...1.715 osób w stalowniach ... ..3.732 „ w walcowniach... ..8.527 ,, w odlewniach stali, żeliwa i in. metali. 2.151 ,, w oddziale dalszej o b ró b k i...9.580 ,,

razem . . 25.705 osób.

Resztę, t. j. 14.817 osób, stanowili robotnicy oddziałów pomocniczych technicznych i wszystkich oddziałów ubocznych.

15

Ogólny zarobek w gotówce, łącznie z dodatkami socjalnemi i t. p., wypłacony w roku sprawozdawczym robotnikom, zatrudnionym w hutnictwie Żelaznem, wyniósł zł. 125.213.645.

W roku sprawozdawczym huty żelazne wpłaciły z tytułu podatków państwowych i komunalnych sumę zł. 27.588.929.

Z powyższej kwoty przypadło na podatek:

majątkowy . . . . zł. 209.653 d o c h o d o w y ... . . 13.419.808 przemysłowy... . . . „ 10.269.389 stemplowy ... 1.133.103 k o m u n a ln y ... ,, 1.620.115 od nieruchomości (razem z gruntowym) „ 490.858 inne ...„ 446.003 razem . . . z ł . 27.588.929.

Ogólna suma wpłat na świadczenia socjalne wyniosła zł. 26.655.981.

Z tego wpłacono na:

Kasę Chorych . . . zł. 3.365.317 Kasę Bracką... ... . . „ 1.891.505 Ubezpieczenie (pracown. i robotn.) . ,, 6.028.291 Fundusz bezrobocia . . . . 1.578.989 E m e r y tu r y ... ..„ 1.998.143 Urlopy robotnicze... . ,, 4.123.892 Inne ciężary socjalne, węgiel deput.,

instytucje humanitarne, szkoły i t. p. ,, 7.669.844 razem . . . zł . 26.655.981.

Stosunek wytwórczości polskiego hutnictwa żelaznego do wytwórczości światowej obrazują poniższe tablice:

16

Tablica Nr. i.

W YTW Ó R CZO ŚĆ ŚW IA TO W A SURÓW KI.

1 K r a j e 1) ^{1 9 2 9 2) 1 9 3} 0 i

1 tys. tonn | % tys. tonn | % i

1 Stany Zjednoczone . . . 43.296 43,9 32.260 40,5

2 F r a n c ja ... 10.364 10,5 10.106 12,7 3 N ie m c y ... 13.401 13,6 9.695 12,2 4 Anglja ... 7.711 7,8 6.296 7,9 5 Z. S. R. R .3) ... 4.313 4,4 5.008 6,3 6 B e l g j a ... 4.096 4,2 3.394 4,3 7 L u k se m b u r g ... 2.906 2,9 2.474 3,1 8 Okrąg S a a r y ... 2.105 2,1 1.912 2,4 9 J a p o n ja ... 1.515 1,5 1.660*) 2,1

10 Czechosłowacja . . . . 1.643 1,7 1.437 1,8

11 Indje Bryt... 1.372 1,4 1.000*) 1,2 12 Kanada ... 1.189 1,2 825 1,0

13 Hiszpan j a ... 753 0,8 595 0,7

14 W łoch y ... 730 0,7 578 0,7

15 Szw ecja... 524 0,5 496 0,6

16 P o l s k a ... 704,437 0,7 477,948 0,6 17 A u s t r ja ... 462 0,5 287 0,4 18 W ę g r y ... 368 0,4 257 0,3 19 A u s t r a l j a ... 338 0,3 255*) 0,3 20 H o l a n d ja ... 254 0,3 210*) 0,3 21 C h i n y ... 180*) 0,2 150*) 0,2 22 N o r w e g ja ... 120*) 0,1 120*) 0,1

23 Pozostałe kraje . . . . 260*) 0,3 260*) 0,3

!) ^

*) L 3) B

*) L

R a z e m . .

V granicach obecnych, iczby popraw ione.

,ok kalendarzowy, iczba oszacowana.

98.604 100,0 79.753 100,0

W Y TW Ó RCZO ŚĆ ŚW IATOW A SU RÓ W KI W PO RÓ W N A N IU Z R . 1913.

Tablica N r. 2.

1 9 1 3 2) 1 9 3 0

K r a j e 1) wytwórczość roczna przeć. mies. przeć. mies.

tys. tonn | % tys. tonn tys. tonn

1 Stany Zjednoczone . . 31.462 39,9 2.622 2.688

2 F r a n c ja ... 9.071 11,5 756 842 3 N ie m c y ... 10.916 13,8 910 808 j

4 Anglja ... 10.424 13,2 869 525

5 4.207 5,3 351 417

6 B e l g j a ... 2.485 3,2 207 283

7 Luksemburg . . . . 2.548 3,2 212 206 |

8 Okrąg Saary . . . . 1.371 1,8 114 159

9 Japonja ... 243 0,3 20 138*) |

10 Czechosłowacja . . . 1.228 1,6 102 120

11 Indje Bryt... 207 0,3 17 83*)

12 Kanada ... | 1.031 1,3 86 69

13 H is z p a n ja ... 425 0,5 35 50*)

14 Włochy ... 432 0,5 36 48

15 Szwecja ... 742 0,9 61 41

16 P o l s k a ... i 1.031 1,3 86 40

17 Austrja . . . . 550 0, 7 46 24

18 W ę g r y ... 190 0,2 16 21

19 A u s t r a l j a ... 47 0,1 4 21* ) /

20 Holandja... • • 18*)

21 Chiny . . . . 160 0,2 13 13*)

22 23

N o r w e g ja ...

Pozostałe kraje . . .

4

135

}

}

10*) 22*)

R a z e m . . ^. | 78.909 100,0 6.574

j

x) W granicach obecnych.

2) Liczby poprawione.

3) R ok kalendarzowy.

* ) Liczba oszacowana.

18

W YTW Ó RCZO ŚĆ ŚW IATO W A STALI.

Tablica Nr.

K r a j e 1) ^{1 9 2 9} 2) 1 9 3 0

tys. tonn % ^{tys. tonn 1} 1 ^0/10

1 Stany Zjednoczone . . . 57.336 47,4 41.351

1 43,6 2 N ie m c y ... 16.246 13,4 11.539 12,2

3 Francja3) ... 9.699 8,0 9.412 9,9

4 A n g l j a ... 10.122 8,4 7.694 8,1 5 Z. S. R. R .4) ... 4.910 4,1 5.681 6,0 6 Belgja... 4.132 3,4 3.390 3,6 7 L u k se m b u r g ... 2.702 2,2 2.270 2,4 8 J a p o n ja ... 2.286 1,9 2.260*) 2,4

9 Okrąg Saary . . . . . 2.209 1,8 1.935 2,0

10 Czechosłowacja . . . . 2.145 1,8 1.836 1,9

11 Włochy3) ... 2.143 1,8 1.774 1,9

12 P o l s k a ... 1.376,724 1,1 1.237,497 1,3 13 Kanada ... 1.414 1,2 1.025 1,1 14 H is z p a n ja ... 1.007 0,8 863 0,9 15 Szw e cja ... 730 0,6 629 0,7 16 A u s t r ja ... 632 0,5 468 0,5 17 Indje Bryt... 467 0,4 350*) 0,4 18 W ę g r y ... 513 0,4 339 0,3 19 Australja... 354 0,3 270*) 0,3 20 C h i n y ... 50*) 0,1 50*) 0,1

21 Pozostałe kraje . . . . 520*) 0,4 430*) 0,4

Razem. 120.994 100,0 94.803 100,0

‘ ) W granicach obecnych.

2) Liczby poprawione.

3) Bez stali zgrzewnej.

4) Rok kalendarzowy.

* ) Liczba oszacowana.

W YTW ÓRCZOŚĆ ŚW IA TO W A STA LI W PORÓW NANIU Z R. 1913.

Tablica Nr. 4.

1 9 1 3 1930

K r a j e 1) wytwórczość roczna przeć. mies. przeć. mies.

tys. tonn 1 % ^{tys. tonn tys. tonn}

1 Stany Zjednoczone . . . 31.802 41,5 2.650 3.446

2 N ie m c y ... 11.919 15,6 993 962 3 F r a n c ja ... 6.973 9,1 581 7842) 4 A n g l j a ... 7.786 10,2 649 641

5 Z. S. R. R .3) ... 4.436 5,8 370 473

I

8 J a p o n ja ... 240 0.3 20 188*)

9 Okrąg S a a r y ... 2.080 2,7 173 161

10 Czechosłowacja . . . . 1.229 1,6 103 153

11 W łochy... 934 1,2 78 1482)

12 P o l s k a ... 1.661 2,2 139 103

13 Kanada ... 1.059 1,4 88 85

14 H is z p a n ja ... 293 0,4 24 72 15 S z w e c ja ... 749 1,0 62 53 16 A u s t r ja ... 565 0,7 47 39

17 Indje Bryt... 63 0,1 5 29*)

18 W ę g r y ... 443 0,6 37 28

19 A u s t r a l j a ... 14 0,0 1 23*)

20 C h i n y ... 43 0,1 4 4*)

21 Pozostałe kraje . . . . 477 0, 6 40 36*)

Razem. . . 76.568 100,0 6.381 7.900

’ ) W granicach obecnych.

2) Bez stali zgrzewnej.

3) Rok kalendarzowy.

* ) Liczba oszacowana.

20

Hutnictwo polskie, które pod względem wytwórczości surówki zajmowało w r. 1929 trzynaste miejsce wśród wytwórców światowych, w r. 1930 — pod wpływem ogólnego kryzysu gospodarczego — obniżyło wytwórczość surówki w znacznie większym stopniu, niż w innych krajach i wskutek tego zajęło w tym dziale 16 miejsce.

Pod względem natomiast wytwórczości stali Polska w r. 1930 przesunęła się na 12-te miejsce (w r. 1929 — 13-te miejsce).

21

III. WYTWÓRCZOŚĆ.

Wykresy, podane na str. 23, 24 i 25, ilustrują rozwój wytwórczości wielkich pieców, stalowni i walcowni w roku sprawozdawczym w porówna­

niu z latami poprzedniemi okresu powojennego i przedwojennego.

Jak wynika z tych wykresów, rok sprawozdawczy pod względem rozwoju wytwórczości hutnictwa polskiego był gorszy od roku poprzedniego.

W stosunku do wytwórczości przedwojennej wytwórczość hutnicza w roku sprawozdawczym dała następujące wyniki:

w dziale wielkich pieców osiągnięto 46,4%, w dziale stalowni — 74,5°/0, w dziale walcowni — 75,4°/0 wytwórczości w r. 1913.

Najgorszym miesiącem pod względem rozmiaru wytwórczości w r. 1930 był grudzień, najlepszym — lipiec.

Tablica na str. 26 obrazuje wytwórczość trzech zasadniczych działów we­

dług poszczególnych miesięcy w porównaniu z przeciętną miesięczną wy­

twórczością roku 1913,

22

Wykres i.

WYTWÓR od 190

Tonny 2 0 0 ,0 0 0 4 0 0

CZOŚĆ STALOWNI W POLSCE 5 do 1913 i od 1922 do 1930 r.

0 0 0 60 0 .0 0 0 800 .0 00 1 0 0 0 .0 0 0 1200.000 1400.000 1600.000

Rok

1905

1906

1907

1908

1909

1910

1911

1912

1913

1922

1923

1924

1925

1926

1927

1928

1929

1930

Wykres 2.

W Y T W Ó R C Z O Ś Ć W A LC O W N I W P O L S C E od 1905 do 1913 i od 1922 do 1930 r.

Tonny p________ .200,000 400,000 6 00 ,00 0 80 0 ,0 0 0 1,000,000 1,200,000 Rok

1905

1906

1907

1908

1909

1910

1911

1912

1913

1922

1923

1924

1925

1926

1927

1928

1929

1930

W ykres 3 .

25

Niżej podajemy liczby wytwórczości hut polskich według trzech głównych działów produkcji.

Tablica N r. 5.

W Y TW Ó R CZO ŚĆ H U T ŻELAZNYCH POLSKI.

Wyszczególnienie W i e l k i e p i e c e i S t a ł o w n i e W a 1 c o w n i e

tonny % ^tonny % ^tonny %

r. 1913 . . . 1.031.123 100,00 1.660.522 100,00 1.198.524 100,00

„ 1922 . . . 480.125 46,56 1.007.488 60,67 747.617 62,38

„ 1923 . . . 516.761 50,12 1.144 692 68,92 783.692 65,39

„ 1924 . . . 332.954 32,29 678.381 40,85 472.162 39,40

„ 1925 . . . 314.571 30,51 779.203 46,93 586.892 48,97

„ 1926 . . . 327.471 31,75 788.078 47,45 562.068 46,89

„ 1927 . . . 618.327 59,97 1.243.691 74,90 918.286 76,62

„ 1928 . . . 683.757 66,31 1.436.886 86,53 1.044.903 87,18

„ 1929 . . . 704.437 68,32 1.376.724 82,91 962.320 80,29

„ 1930 . . . 477.948 46,35 1.237.497 74,52 904.188 75,44

przeciętna mie­

sięczna r. 1913 85.927 100,00 138.377 100,00 99.877 100,00

r. 1930:

styczeń . . . 50.707 59,01 105.896 76,53 76.402 76,50

luty . . . . 42.459 49,41 101.472 73,33 75.864 75,96

marzec . . . 43.890 51,08 105.671 76,36 80.717 80.82

kwiecień . . 37.713 43,89 91.291 65,97 69.667 69,75

maj . . . . 40.786 47,47 113.981 82,37 78.983 79,08

czerwiec . . . 36.618 42,62 90.917 65,70 69.809 69,89

lipiec . . . . 38.191 44,45 113.473 82,00 84.712 84,82

sierpień . . . 37.762 43,95 104.641 75,62 75.750 75,84

wrzesień . . . 38.434 44,73 110.606 79,93 77.703 77,80

październik . . 39.260 45,69 113.567 82,07 79.508 79,61

listopad . . . 36.696 42,71 107.553 77,72 74.907 75,00

grudzień . . . 35.432 41,24 78.429 56,68 60.166 60,24

Przytoczone wyżej liczby wykazują, że w roku sprawozdawczym osiągnęli­

śmy pod względem wytwórczości wielkich pieców 46,4% wobec 68,3°/0 w r. 1929, stalowni 74,5°/0 wobec 82,9°/0, walcowni 75,4°/0 wobeć 80,3°/0 maksymalnej wytwórczości przedwojennej.

Miesięczna wytwórczość wielkich pieców wahała się w rolcu sprawozdaw­

czym w granicach od 41,2°/0 do 59,0% przeciętnej miesięcznej wytwór­

czości przedwojennej. Dolna granica wytwórczości stalowni wynosiła 56,7°/0, górna zaś 82,4%.

Granica dolna wytwórczości walcowni wynosiła 60,2°/0, granica górna 84,8°/0.

RODZAJE WYROBÓW:

Tablica Nr. 6.

W YTW Ó RCZO ŚĆ W IELKICH PIECÓW

ZAKŁADÓ W HUTNICZYCH W POLSCE W RO KU 1930.

W y s z c z e g ó l n i e n i e r. 1 9 2 9 r. 1 9 3 0

tonny % ^tonny %

Surówka odlewnicza w g ę sia c h ... 148.308 21,1 92.169 19,3 Surówka odlewnicza w odlewach z wielkie­

go p i ę c a ... 864 0,1 425 0,1 Surówka thomasowska... 2.457 0,3 1.054 0,2 Surówka martinowska i bessemerowska. . . 514-206 73,0 358.410 75,0 Surówka specjalna (hematytowa, zwiercia­

dlana, żelazomangan, żelazokrzem i t. p.). 38.602 5,5 25.890 5,4 Razem surówka . . . 704.437 100,0 477.948 100,0

Tablica Nr. 7.

W YTW Ó RCZO ŚC

STALOW NI ZAKŁADÓW HUTNICZYCH W POLSCE W R. 1930.

Wyszczególnienie r. 1 9 2 9 r. 1 9 0

t o n n y % t o n n y %

Wlewki (bloki) martinowskie . . 1.328.107 96,5 1.200.560 97,0

Bloki z pieców elektrycznych . . 18.317 1,3 14-207 1,2

Odlewy s t a l o w e ... 30.300 2,2 22.730 1,8 Razem stal zlewna . . 1.376.724 100,0 1.237.497 100,0

Tablica Nr. 8.

W YTW Ó RCZO ŚĆ

W A LCO W N I ZAKŁADÓ W H U TN ICZYCH W POLSCE W R. 1930.

W y s z c z e g ó l n i e n i e ^{r. 9 2 9 1 9 3 0}

t o n n y | % ^{t o n n y} %

Wytwór walcowany gotowy:

Szyny k o le jo w e ... 110.115 11,4 59.161 6,5

Szyny tramwajowe żłobkowe 4-569 0,5 1.252 0,1

Szyny wąskotowe kopalniane 15.276 1,6 16.160 1,8

Podkłady, złącza, podkładki do

s z y n ... 28.938 3,0 15.255 1,7 Belki i k o r y tk a ... 81.978 8,5 111.111 12,3

Żelazo handlowe i fasonowe 355.227 36,9 364.174 40,3

Bednarka walcowana na gorąco 37.550 3,9 34.591 3,8

Żelazo na d r u t ... 73.988 7,7 68.312 7,6 Żelazo uniw ersalne... 16.837 1,8 23.188 2,6

Blacha:

wyż. 5 m m ... 76.866 80.819 5 — 3 m m ...

3 — 1 m m . . . .

18.397 31.074

212.977 22,1

24.706 26.417

, 198.685 22,0

i niżej 1 m m ... 86.640 66.752

Stal specjalna... 17.392 1,8 10.236 1,1 Inne gatunki żelaza i stali walco­

wanej ... 7.473 0,8 2.063 0,2

Razem wytwór gotowy . . 962.320 100,0 904-188 100,0

28