Związek Polskich Hut Żelaznych. Sprawozdanie z działalności w roku 1929 (istnienia Związku dziesiątym)

ZWIĄZEK POLSKICH H U T Ż E L A Z N Y C H

SPRAWOZDANIE

z d z i a ł a l n o ś c i

w r o k u 1 9 2 9

( i s t n i e n i a Z w i ą ż k u d z i e s i ą t y m )

W A R S Z A W A , M A Z O W I E C K A 5

K V~ ^

' :Vr-: "i/ ’Ï •

V >. . •;.'- •£ ' -S' '. ríl

. ^ é .Æ- TÍ¿»sr# ^I

■ V si*

I ® - ■ ;-?-íT': '"a

^ ; ;h i ’ ' V . ,•;•

■ > ^ 1¿L-aBií

| R , P ‘ -

' - H ’.' •' V

1 » i n ■ _i .'■ Ip-"

« 3 t .. ; è y r .:'

■ ■• ■ '

Ç Ç .'

.. % .;§ 7 ‘ê » . S â f é ' :

B ; É -. ■■^.:

• - r r> V f - '.'.T.? - "

l;rS B

¡ p l l l ¡ l § f ■ ' ' ■ î-::Éi --.si .. ■/'"■ , •:

 . S î Æ ; :'fv. . . î.'â . :r'"ÿ" '

V

^2':3.7: Rv?.

•.. ^V.

V ¡f “;' . ■

-

.. . .

î S ' î s : -3-},æ -és <i

8Ä :

tlp l s-;/: M?'~ ^■

I f t i

•-■ r ' ^{..’ - V , •}

m

^ :

. - t ' ;' :::;

- ÿ i - .

1 * ■ ■ ■ '

S i#- _ -Â ÎjÆ rr . r . . r • ,'î& i

"-■»«Ç-r3

Ææ|ïJf:Î

; ' _■

.&'■• -- ' -

-r à:: X.:"t ¿ é r - ^. çî-

\; Â : . . . .

-; .- 'liiâÿÄ

3 - ;

LJ ’S Tá®*2;

i ï . Ł ■f f r a fiÇ

■r . Ä :-Sfcv - a-"::,;| Â ■f

• •■ fiÿ^ïï •■ .

l ä S S f e v ü m i i :i- 7 ‘ : à ■ ' ■

■■ ■ . . ■ . ■

í*í ■ si' V/íte '. ■. ;fc£ ¡3 ;-f1 '

B l l M - .

. '?>■'" • 'Sfe r;:

ii»;#'.': .,"i:; -’ :î^;

;|l:' r M s .Łł- '. ■

S ffltS iP d

ííífc' / ÎS'Ï' '

; | & :S;

ÄÜ -K

' ' .

■

« 1& ś - !

è ; | ÿ ;

■ ' ç..â î î:;'V: 7 1

ą • . '

i r.' ‘jjńi ; ...

T 'jfe ÿ F T ; i s a ’r'’.

-..-WSlí =-

w¿ 3 ; r :i ś l - r ? i ^ ą_ ą p sąii.

- • • fé

-r a . s

. i - . f i :

: . _

’ : - à %

■ y -

w m

■. ■

^ 0 , : i ś f u . , ; • ; i .

łjgv' ÿ jT '.* . -m - "S!:S â v T ^ v - " g.

^ .  r €ï*:■: :m : W'Y.r

, - - . ^ , * 4‘

- Ci, «¿i. 25 ■• ^. -'■• :;S‘7

.. . . . .... . - • ^ "■ •• : •' • ' . . . . . . . . . . ... ... . . . . ...._.

i - ; K W^';

•

' ■ '

S & ' i .

• ' f

•

. ^•

, l Ç .,. r;, ■ . , . ■ ; ; ï : ¿ ^{■ ' ® v .} Si ^{■ ■}»ri ^:.;

m u

r?,.:■■. ^.,;rá»-,',ï:s ù ^. v.s.''".s-v: œ '.f;,'

:

7 “! V. ? :; Sv ‘- Ą ; ; . . f v';ś;:s - ; J--;' - ; “Ç î 1. V. : _

- -:æ,.;. È:;sr3.: - ; i ^' I

.

Form at norm alny (2 1 0X297 mm)

ZWIĄZEK POLSKICH H U T Ż E L A Z N Y C H

SPRAWOZDANIE

z d z i a ł a l n o ś c i

w r o k u 1 9 2 9

( i s t n i e n i a Z w i ą z k u d z i e s i ą t y m )

W A R S Z A W A , M A Z O W I E C K A 5

I

V ĄiÓOSG>

DRUKARNIA WŁ.

S.S, W o

UL. ZŁO TA 7/9

S P I S R Z E C Z Y .

W s t ę p ... ...⁹

I. Członkowie i władze Związku Polskich Hut Żelaznych: Członkowie, • 16 Zarząd, . . . . . . . . . . . 17

Komisja R e w i z y j n a , ...17

Pracownicy Z w i ą z k u ...17

II. Przegląd gospodarczy z.a rok 1929 ... 18

III. Hutnictwo żelazne w Polsce: Rozmiary hutnictwa p o l s k i e g o ...26

Wytwórczość światowa: surówki (tablica 1 ) ... , . 2 8 surówki w porównaniu z r. 1913 (tablica 2) . . . 2 9 stali (taiblica 3 ) ... 30

stali w porównaniu z r. 1913 (tablica 4) . . . . 3 1 surówki i stali w procentach (tablica 5) . . . . 3 2 Rozmieszczenie zakładów hutniczych w Polsce: spis zakładów h u t n i c z y c h , ...33

działy wytwórcze przedsiębiorstw ...35

IV. Wytwórczość. Wykaz wytworów produkowanych przez poszczególne huty 37 Wytwórczość w okresie od 1905 do 1913 i od 1922 do 1929 r.: wielkich pieców (wykres 1 ) . . . . . 4 4 stalowni (wykres 2) . . . . . . 4 5 walcowni (wykres 3 ) ... 46

Wytwórczość hu t żelaznych Polski (tablica 6) . . 4 7 Rodzaje wyrobów: wytwórczość wielkich pieców (tablica 7) . . 4 8 wytwórczość stalowni (tablica 8) ...48

3

wytwórczość walcowni (tablica 9 ) ...49 wytwórczość odlewni (tablica 1 0 ) ...50 wytwórczość oddziałów dalszej obróbki (tablica 1 1 ) . 50 Wytwórczość w r. 1929 według okręgów ¡hutniczych:

wielkich pieców (tablica 1 2) ... 51 stalowni (tablica 1 3 ) ... 52 walcowni (tablica 1 4 ) ...53 Wytwórczość surówki na 1 pieco-dzień biegu (tablica 15) . 54 Wytwórczość ¡stalowni n a 1 dzień roboczy w .zakładach hutni­

czych w Polsce (tablica 1 6 ) ...55 Wytwórczość stalowni na 1 dzień roboczy w zakładach h utni­

czych ¡poszczególnych województw (tablica 17) . 56 Miesięczna wytwórczość w okresie 1923 — 1929 r . :

wielkich pieców (wykres 4) . . . . . . 5 7 stalowni (wykres 5 ) ... 58

walcowni (wykres 6) . . . . . . . 59

Stosunek procentowy wytwórczości hut poszczególnych wo­

jewództw do wytwórczości ogólnej w roku 1929 (tablica 1 8 ) ... 60 V. Tworzywo.

R u d y :

dowóz w roku 1929 do zakładów hutniczych Polski

(tablice 19 — 22) . . . . . . 6 2

zużycie . . . . . . . . . . 65

dowóz w roku 1929 według krajów pochodzenia (ta­

blica 2 3 ) ... 65 Żużle, zendra, wypałki pirytowe i inne materjały, zawiera­

jące żelazo:

z u ż y c i e ...66 dowóz do zakładów hutniczych Polski w roku 1929

(tablica 2 4 ) ... 67 dowóz do zakładów hutniczych Polski w roku 1929 we­

dług krajów pochodzenia (tablica 25) . . . 68 Węgiel i koks:

zużycie węgla kamiennego w zakładach hutniczych Pol­

ski w ir. 1929 (tablice 26 i 27) . . . . . 69 zużycie kolksu w zakładach hutniczych Polski w r. 1929

(tablice 28 i 29) . . . . . . . 7 2 Żelastwo:

dowóiz do zakładów hutniczych Polski w r. 1929 (ta­

blice 30 i 3 1 ) ... . . 7 3

4

zużycie (taiblice 32, 33 i 3 4 ) ...74 przywóz (tablica 3 5 ) ...76 ceny żelastwa (tablica 36) ... . 7 7 VI. Zatrudnienie i płace.

Zmiany w liczebności załogi, dokonane w ciągu r. 1929 (tablica 3 7 ) ... 78 Stan zatrudnienia w okresie 1923— 1929 r. (wykres 7) . 79 Ogólna liczba dniówek, odrobionych w zakładach hutni­

czych Polski w r. 1929 (tablice 38 — 40) . . . 80 Ogólna liczba dniówek, odiroblionych w zakładach hutni­

czych Polaki w procentach (tablice 41 — 43) . . 82 Ogólna liczlba dniówek, odrobionych przez robotników wy­

kwalifikowanych (tablice 44 — 46) . . . 85 Liczba dniówek, straconych z powodu strajku (tablica 47) . 88 Liczba dniówek, straconych z powodu ograniczenia czasu

pracy (tablica 4 8 ) ...89 Bezrobocie ...90 Przeciętna roczna liczba dniówek odrobionych i opuszczo­

nych, przypadających na 1 -go robotnika, zatrudnio­

nego w zakładach hutniczych Polski (tablice 49—51) 91 Płace:

gwarantowane minimum (tablica 52) . . 95 zarobek rzeczywisty (tablica 53) . . . 9 5 Przeciętny zarobek oddziałowy w gotówce w zakładach hut­

niczych Polski w latach 1928 i 1929 (tablice 54—56) 96 Przeciętny zarobek w gotówce robotników wykwalifikowa­

nych (tablice 57 — 5 9 ) ... 97 Przeciętny zarobek w gotówce robotników niewykwalifiko­

wanych (tablice 60 — 6 2 ) ... 98 Suma wypłaconych zarobków bez potrąceń w zakładach

hutniczych Polski w r. 1929 (tablice 63 i 64) . . 100 Ogólna wartość wszystkich świadczeń w naturze (tablica 65) 102 Ogólna suima potrąceń z zarobków1 robotniczych (taM 66) 102 VII. Przegląd ustawodawstwa społecznego za rok 1929 . . . 103 VIII. Podział wytwórczości:

Syndykat i jago fu n k c je ...106 Biuro Sprzedaży Polskich Walcowni Rur . . . . 107 Podział wytwórczości surówki (wykres 8) . . . 108 Podział wytwórczości stali zlewnej (wykres 9) . . 109 Podział wytwórczości żelaza walcowanego (wykres 10) . . 110

5

Podział wytwórczości rur żelaznych spawanych i ciągnio­

nych (wykres 1 1 ) ...1 1 1 Podział produkcji zakładów hutniczych Polski w r. 1929

(tablice 67 — 6 9 ) ... 112 Ceny żelaza na rynku krajow ym (tablica 70) . . . . 1 1 8 IX. Wywóz, wytworów walcownianych:

Wywóz w poszczególnych miesiącach (tablica 71) . . . 1 1 9 Stosunek wywozu do wytwórczości (tablica 72) . . . 120 Udział poszczególnych województw w ogólnym wywozie

(tablica 73) . ...121 Wywóz poszczególnych wytworów (tablica 74) . . 122 Wywóz do poszczególnych krajów (tablica 75) . . 123 Wywóz w roku 1929 według poszczególnych miesięcy (ta­

blica 7 6 ) ... 124 X. Polityka h a n d l o w a ... 127 XI. Sprawy (przewozowe:

Opłaty przewozowe za 100 ¡kg tworzyw i wytworów hutni­

czych, oraz zmiany w okresie od 1.1. r. 1929 do 31.XII. r. 1929 ... 132 XII. Postęp techniczny hutnictwa polskiego w r. 1929 . . . 136 XIII. Metody p r a c y ...140

6

Ś. P. H E N R Y K G L U E C K

Dnia 2 5 -go Lutego r. 1929 zakończył życie ś. p. Henryk G LU ECK, doktór praw, Prezes n/ Związku.

Ś. p. Glueck był pierwszym z działaczów śląskich, który uznał potrzebę zrzeszenia się całego hutnictwa polskiego w jednej wspólnej organizacji.

Nie odrazu cel ten udało się Mu osiągnąć, zmierzał jednak do niego z właściwą Sobie energją i wytrwałością, nie zrażając się napotykanemi na tej drodze przeszkodami. Prawie niezwłocz­

nie po objęciu przez ś. p. Gluecka, t. j. w. r. 1924, stanowiska dyrektora naczelnego Sp. Akc. Friedenshiitte, przystępuje ta huta do n/ Związku i jest w nim przez dłuższy czas jedyną przed­

stawicielką hutnictwa śląskiego.

Dopiero w marcu r. 1927, głównie dzięki wysiłkom ś. p.

Gluecka, przystępują za Jego przykładem do Związku wszystkie pozostałe huty śląskie, tworząc jedną ogólnopolską organizację hutniczą, której ś. p. Glueck przewodniczy z początku jako vice-prezes, ostatnio zaś jako prezes.

Organizacji naszej ś. p. Glueck poświęca aż do chwili przed­

wczesnego zgonu wiele uwagi, interesując się żywo jej sprawa­

mi, nie szczędząc jej Swego czasu i zawsze chętnej, życz­

liwej pomocy.

W ysoki poziom ogólnego wykształcenia, obejście pełne w y­

twornej i ujmującej prostoty, dobroć, wesołe i łagodne usposo­

bienie zjednały Mu liczny zastęp życzliwych i przyjaznych, to też przedwczesny zgon Jego wywołał szczery i głęboki żal w na­

szej organizacji.

Ubył utalentowany, wybitny działacz na polu przemysłu hutniczego.

7

W S T Ę P .

Kryzys, przeżywany przez hutnictwo żelazne od połowy r. 1929.

zmusza nas do odstąpienia od zasady, którą stosowaliśmy przy wy­

dawaniu naszych sprawozdań w latach poprzednich, mianowi­

cie, sprawozdanie niniejsze ukazuje się tylko w języku polskim i w zmniejszonym nakładzie.

Z uwagi na przypadającą w roku sprawozdawczym dziesiątą rocznicę istnienia Związku, jest rzeczą właściwą uprzytomnić sobie poszczególne etapy rozwoju tej organizacji.

Związek Polskich H ut Żelaznych powstał w r. 1920. Pierwsze posiedzenie odbyło się w dniu 25 m arca r. 1920 pod przewodnic­

twem p. M. Rogowskiego w lokalu Sp. Akc. W ielkich Pieców i Z a­

kładów Ostrowieckich w Warszawie.

Potrzebę zorganizowania wspólnego przedstawicielstwa zakła­

dów hutniczych wysunęło samo życie. Już n a pierwszem posiedze­

niu rozpatrywano sprawę wspólnego nabyw ania żelazomanganu;

na następnem wypłynęła spraw a podziału kontyngentu węglowe­

go, wyznaczanego podówczas przez Ministerstwo Przemysłu i H an­

dlu, wreszcie spraw a uregulowania dostawy koksu karwińskiego, kredytu pod zastaw wyrobów hutniczych, uzyskiwania waluty za­

granicznej i t. d. i t. d.

Jak nieznośne były ówczesne w arunki bytowania hut świadczyć może okoliczność, żenp. Prezes Związku, p. M. Rogowski, przywiózł z Paryża wagon żelazomanganu pociągiem specjalnym, kursują­

cym na linji Paryż— W arszawa, gdyż innym sposobem nie można było tego wagonu sprowadzić, lub np. ta, że Związek m usiał w lipcu

9

r. 1920 delegować swego urzędnika do poszukiwań drugiego w a­

gonu z żelazomanganem, który przeszedł rzekomo st. Leszno, ale w żaden sposób nie mógł dojść do st. odbiorczej.

W pierwszych miesiącach istnienia Związku należały doń wszyst­

kie huty, znajdujące się na terytorjum b. królestwa kongresowego, wyjąwszy Hutę Bankową i Hutę „K atarzyna“ , będącą podówczas pod zarządem Ministerstwa Przemysłu i Handlu.

W październiku r. 1920 do Związku przystąpiła H uta „Kraków“, w grudniu — H uta „K atarzyna“ .

Od początku istnienia Związek współpracował czynnie z sekcją, później W ydziałem Hutniczym Ministerstwa Przemysłu i H andlu, gdzie się koncentrowały wszystkie, nawet najdrobniejsze sprawy, związane z uruchom ianiem i biegiem hut.

W listopadzie r. 1920 Związek postanowił przystąpić do Central­

nego Związku Polskiego Przemysłu, Górnictwa, H andlu i F in an ­ sów.

W drugim roku istnienia Związku tempo prac rośnie. W ypły­

wają nowe zagadnienia, jak: przygotowania do trak tatu handlo­

wego z Z.S.R.R., plebiscyt śląski, potrzeba stworzenia Izby P rzy­

wozu i Wywozu, kwestja rewizji ceł od wytworów hutniczych, spraw a unorm ow ania zamówień rządowych, kwestja płac robot­

niczych i cen n a wytwory gotowe, wreszcie sprawy podatkowe i organizacja Kas Chorych oraz udział w Targach Poznańskich.

Obok więc dawnych trosk o dostawę tworzyw i paliwa do hut zrzeszonych oraz żywności dla robotników Związek rozszerza krąg swoich zainteresowań wyżej wymiemonemi sprawami.

W lutym r. 1921 Związek postanawia opracować cennik wyro­

bów hutniczych.

Dnia 16 lutego odbywa się konferencja z przedstawicielami Związku Przemysłowców Metalowych, Stowarzyszenia Kupców Polskich, Centralnego Towarzystwa Rzemieślniczego i Syndykatu Rolniczego w spr. organizacji Izby Przywozu i Wywozu.

W m arcu Związek postanaw ia utworzyć kooperatywę. W kwiet­

niu zgłasza do Centralnego Związku wniosek w sprawie sporzą­

dzenia skorowidza obowiązujących ustaw podatkowych oraz wy-

lO

syła delegata swego do Czechosłowacji dla zawarcia umów n a do­

stawę koksu karwińskiego.

W czerwcu uchwala zwrócić się do władz o wprowadzenie za­

kazu udzielania zamówień rządowych fabrykom zagranicznym na towary, wytwarzane w kraju.

We wrześniu powołuje stałą komisję cennikową do ustalania cen na 1 i 15 każdego miesiąca.

W październiku postanawia nawiązać styczność z przemysłem śląskim.

W listopadzie uchwala podjąć prace nad zorganizowaniem cen tralnego biura sprzedaży.

W m iarę tego, jak szczupłe zasoby finansowe organizacji pozwa­

lają, Związek niesie pomoc m aterjalną organizacjom społecznym i naukowym, składając w roku 1921 ofiary na rzecz plebiscytu śląskiego (1 mil jon m arek), na rzecz studentów - Polaków w Leo- ben (100 tys. m arek), na schronisko akademików-żołnierzy (10 tys.

m arek), n a rzecz powstańców górnośląskich (200 tys. m arek).

Jednocześnie Związek wzywa zrzeszone huty do złożenia ofiary Komitetowi Pomocy Akademikom-żołnierzom po 25 tys. marek od huty.

W trzecim roku istnienia Związek dąży do utworzenia central­

nego biura zakupów, prowadzi w tej sprawie pertraktacje z h u t­

nictwem Śląskiem i zabiega jednocześnie w dalszym ciągu o zabez pieczenie hutnictw a przed konkurencją zagraniczną w dostawach rządowych.

W roku tym notowania cen następują w m iarę spadku kursu m arki polskiej.

Zainteresowanie hut pracam i Związku rośnie, posiedzenia Za­

rządu odbywają się niem al co tydzień. Związek zajmuje się po ­ nadto nader żywo aktualnem i sprawami. A więc: w dalszym ciągu zabiega o kredyty aprowizacyjne, o rozłożenie n a raty daniny pań­

stwowej, o uregulowanie podatków kom unalnych, o kredyty towa­

rowe, o rewizję taryfy celnej, o ulgi dla maszyn, niewyrabianych w kraju, o regularne podstawianie wagonów pod naładunek koksu i węgla i t. p.

W czerwcu przyjęto i podpisano statut „Centrali Handlowej Związku Polskich H ut Żelaznych“.

W dn. 15— 17 października delegat Związku uczestniczy w Zjeż- dzie Górników i Hutników w Katowicach.

W roku tym Związek bierze również udział w akcji filantropijno społecznej. Komitetowi pomocy oficerom zdemobilizowanym po­

stanawia wpłacić po 250 m. od robotnika, zatrudnionego w hutach żelaznych w dn. 1 lutego r. 1922; Akademji Górniczej w Krakowie uchwala wpłacać tytułem subsydjum po 100 m. od tonny fak tu ro ­ wanej wyrobów, poczynając od 1 m aja r. 1922; towarzystwu w y­

dawniczemu „Guicodial“ asygnuje 500 tys. m arek i t. p.

W roku tym odbyło się jedno zwyczajne W alne Zgromadzenie i pierwsze Doroczne W alne Zgromadzenie Członków Związku.

W czw artym roku istnienia Związek nawiązuje stałą styczność z organizacją przemysłowców górniczo - hutniczych n a Śląsku i współpracuje ze Związkiem Metalowców w W arszawie oraz Radą Zjazdów w Dąbrowie Górniczej. Bierze również udział w wystawie wzorów w W arszawie (17.VI — 17.V I I r. 1923).

Na czoło zagadnień wysuwa się w tym roku kwestja zorganizo­

wania centralnego biura sprzedaży wyrobów hutniczych oraz sp ra ­ wa eksportu.

Obok tych pierwszorzędnych zagadnień Związek czuwa w dal­

szym ciągu nad sprawam i życia codziennego; reguluje kwestję płac robotników, zabiega o kredyty, wyznacza ceny, współpracuje z Ko­

misjami ministerjalnemi w zakresie spraw celnych, traktatow ych, kolejowych, podatkowych, walutowych i t. d.

W styczniu Zarząd Związku powołuje p. St. Surzyckiego na sta łego delegata do porozumiewania się z przemysłowcami śląskimi.

W m aju Związek uchw ala zaproponować hutom śląskim poro­

zumiewanie się w sprawie cen wyrobów hutniczych, n a co otrzy­

muje ich zgodę.

W sierpniu Zarząd Związku uchwala, że rewizja cen m a nastę­

pować zasadniczo po każdorazowej zmianie stawek robocizny i cen węgla (łącznie), nie częściej jednak jak dwa razy w miesiącu; jed­

nocześnie wysuwa konieczność ujednostajnienia warunków sprze­

daży.

W październiku Związek deleguje przedstawiciela do prac nad norm alizacją wyrobów w Komitecie Technicznym przy Minister­

stwie Przemysłu i Handlu.

W roku tym Związek rozpoczął wysyłać kom unikaty prasowe o sytuacji w hutnictwie i wydał pierwszy polski cennik d o p ła t*).

Ze spraw filantropi jno-społecznych wymienić należy: udzielenie subsydjum Pogotowiu Ratunkowem u (500 tys. m arek), zapomogę na budowę drugiego domu techników we Lwowie (2 milj. m arek), ofiary: n a klasztor Jasnogórski, n a budowę domu Akademickiego, na Związek Repatrjantów i t. d.

W ciągu pierwszych czterech łat prezesem Związku był p. M.

Rogowski

W piątym roku istnienia Związek zabiega w dalszym ciągu w sprawie zorganizowania centralnego biura sprzedaży i ogólno­

polskiej organizacji zakupu żelastwa. Na osiemnastu posiedzeniach Zarządu Związku i kilku konferencjach międzyzwiązkowych oma­

wiano w r. 1924 sprawę powołania do życia obu tych organizacyj.

Poza temi zagadnieniami Związek kontynuował akcję w zakre­

sie spraw kredytowych, traktatow ych, celnych, kolejowych, podat­

kowych, socjalnych, cennikowych i t. p. W roku tym postawiono po raz pierwszy n a porządku obrad Zarządu Związku zagadnienie ograniczenia produkcji i potrzebę jej specjalizacji, jak również ko­

nieczność przedłużenia czasu pracy, wreszcie kwestję udziału Pol­

ski w międzynarodowym kartelu stalowym.

W styczniu r. 1924 ustanowiono ceny żelaza w złotych. W stycz niu też jednogłośną uchwałą Zarządu postanowiono wziąć udział w subskrypcji Banku Polskiego. W lutym wybrano przedstawi­

ciela do Komitetu Doradczego M inistra Wojny. W październiku przyjęto do Związku Hutę Pokoju.

Ze spraw filantropi jno-społecznych w roku tym zanotować n a ­

1) Cennik dopłat. Związek Polskich Hut Żelaznych, Warszawa, ir. 1923.

leży: subsydjum na rzecz „Ligi P racy “ (250 milj. m arek) i n a rzecz Akademji Górniczej w Krakowie (1 m iljard m arek ).

W szóstym roku istnienia Związek zajmował się między innemi:

sprawą trak tatu polsko-niemieckiego, kwestją organizacji handlu z Rosją, kwestją modernizacji przedsiębiorstw w związku z zamie- rzonemi inwestycjami rządowemi, wreszcie spraw ą utworzenia syndykatu.

W roku tym Związek bada? również możliwości przystąpienia hutnictw a polskiego do syndykatu międzynarodowego szyn i k a r­

telu stalowego. W styczniu powołano delegata do Państwowej R a­

dy Kolejowej.

Ze spraw filantropijno - społecznych zanotować należy ofiarę T-wu Obrony Przeciwgazowej (na budowę Instytutu n a Żoliborzu).

W siódm ym roku istnienia Związek powołał do życia instytucję, której zadaniem jest popieranie eksportu wytworów hutniczych.

Instytucja ta, pod postacią Sp. z ogr. odp., „Związek Eksportowy Polskich Hut Żelaznych“ rozpoczęła działalność dn. 6 m aja r. 1926.

Działalność w tym roku Związek przedstawił szczegółowo w s p ra ­ wozdaniu rocznem, wydań em drukiem po raz pierw szy*).

W ósm ym roku istnienia Związek zakończył pomyślnie prace, prowadzone w kierunku zorganizowania wspólnej reprezentacji hutnictw a żelaznego: w m arcu r. 1927 do Związku przystąpiły wszystkie huty śląskie oraz H uta Bankowa.

Szczegółowe sprawozdanie z działalności w roku 1927 (istnienia Związku ósmym) Związek wydał drukiem *)', ograniczymy się prze­

to do zanotowania jedynego szczegółu z życia organizacji, m ian o ­ wicie, w roku 1927 (od dn. 18 czerwca) Związek rozpoczął wy­

dawnictwo organu p. t. „W iadomości Tygodniowe Związku P o l­

skich H ut Żelaznych“ .

W ciągu drugiego czterolecia prezesem Związku był p. St. Su- rzycki.

1)1 Sprawozdanie Związku Polskich Hut Żelaznych iz działalności w raku 1926 (ist­

nienia Związku siódmym) Warszawa.

2)! Związek Polskich Hut Żelaznych, Sprawozdanie z działateości w roku 1927 (ist­

nienia Związku ósmym) Warszawa, Mazowiecka 5. 1 4

Działalność Związku w dziewiątym roku istnienia przedstawio­

no szczegółowo w sprawozdaniu za r. 1928 3), do którego odsyła­

my interesujących się pracam i Związku. Ograniczamy się tu jedy­

nie do stwierdzenia faktu, że w wyniku rozesłania w roku tym spra­

wozdania (w języku angielskim) Związku z działalności w r. 1927—

Związek nawiązał styczność ze związkami hutniczemi: Anglji, F ra n ­ cji, Niemiec i Włoch.

W roku tym prezesem Związku był ś. p. H. Glueck.

Działalność Związku w roku dziesiątym istnienia obrazują dalsze rozdziały niniejszego sprawozdania.

3) Związek Polskich Hut Żelaznych, Sprawozdanie z działalności w noku 1928 (ist­

nienia dziewiątym) Wair&zaiwa, Mazowiecka 5.

I. CZŁONKOWIE I WŁADZE

ZWIĄZKU POLSKICH HUT ŻELAZNYCH.

CZŁO N K O W IE Z W IĄ Z K U

Towarzystwo Akcyjne Zakładów Hutniczych

„H UTA BANKOWA” , Dąbrowa Górnicza;

„BISMARCKHUTTE” SP. AKC., Hajduki Wielkie;

„FERRUM” SP. AKC., Katowice — Zawodzie;

„FRIEDENSHOTTE” SP. AKC., Katowice, Zamkowa 3;

Towarzystwo Zakładów Metalowych

„B. HANTKE” SP. AKC., Warszawa, Srebrna g;

KATOW ICKA SPÓŁKA A K C Y JN A DLA GÓRNICTW A I HUTNICTW A, Katowice;

HUTA ŻELAZNA „KRAKÓW ” SP. AKC., Kraków, Rynek 12 ;

Górnośląskie Zjednoczone Huty

„KRÓLEW SKA I LA U RA”

Towarzystwo Górniczo-Hutnicze, Katowice, Kościuszki go;

MODRZEJOWSKEE ZAKŁAD Y GÓRNICZO-HUTNICZE, SP. AKC., Warszawa, Srebrna g;

SPÓŁKA A KCYJN A WIELKICH PIECÓW I ZAKŁADÓW OSTROWIECKICH, Warszawa, Al. Ujazdowska 5 1;

HUTA „SILESIA” SP. AKC., Hajduki Wielkie, skrzynka poczt. 33;

TO W ARZYSTW O SOSNOWIECKICH FABRYK RUR i ŻELAZA, SP. AKC., Warszawa, Moniuszki 10;

TO W ARZYSTW O STARACHOWICKICH ZAKŁADÓW GÓRNICZYCH, SP. AKC., Warszawa, Warecka ¿5.

16

ZA R Z Ą D Z W IĄ Z K U

PREZES: MACIEJ ROGOWSKI VICE-PREZES: JÓZEF KIEDRON

C ZŁO N K O W IE :

TADEUSZ KARSZO-SIEDLEWSKI, MAKS SABASS,

LEOPOLD WELLISZ.

K O M I S J A R E W I Z Y J N A :

W IKTOR ADAMIECKI, IGNACY RÓŻYCKI, STEFAN STANOWSKI

P R A C O W N I C Y Z W I Ą Z K U

TADEUSZ EPSTEIN, FRYDERYK CIESZYŃSKI,

JE R Z Y MEYER, TADEUSZ NEUMAN,

RYSZARD KRZECHKI, MAKS LOESER,

ROBERT SCHERFF, W A LERY ŚWIRTUN,

Dyrektor

Kierownik biura Sekretarz

Stefan Korzycki, Antoni Dzik, Janina Dasiewicz.

17

II. PRZEG LĄD GOSPODARCZY ZA ROK 1929.

Rok sprawozdawczy był okresem pogorszenia się sytuacji go­

spodarczej Polski, wskutek wywołanego przez nadprodukcję i s p a ­ dek cen zboża światowego kryzysu rolniczego.

Kryzys w rolnictwie i — co za tern idzie — spadek zdolności n a ­ bywczej rolnika, reprezentującego 65% ludności Polski — wpły­

nął deprym ująco n a rozwój produkcji przemysłowej, zwłaszcza w zakresie dóbr spożycia.

Zbiory głównych zbóż i ziemiopłodów w r. 1929 w porównaniu z latam i poprzedniemi przedstawiają się w liczbach następujących

(w milj. q ) :

Natomiast spadek cen światowych n a zboże w Polsce znacznie się spotęgował wobec trudnej sytuacji finansowej rolnictwa, pozba­

wionego niemal kom pletnie kredytów długoterminowych i korzy­

stającego w niedostatecznym bardzo stopniu z kredytów krótko­

terminowych.

Ceny zboża w Polsce w końcu roku sprawozdawczego spadły do poziomu, nienotowanego dotychczas w Polsce.

r. 1927 r. 1928 r. 1929 żyto . .

pszenica

58,9 61,1 62,6 16.6 16,1 16,4 12.7 15,3 13,7 21,4 25,0 25,4.

jęczmień . owies . .

Różnicę między cenami zbóż, a zwłaszcza żyta, w Polsce oraz zagranicą ilustrują następujące liczby:

C E N Y ZBÓ Ż N A G IEŁD AC H W W A R SZA W IE, BERLINIE I CHICAGO W D O LA RA C H Z A Q.

R o k

P s z e n i c a Ż y t o

W arszawa Berlin Chicago Warszawa Berlin Chicago

r. 1928 5,90 5,58 4.86 _4.78 5,70 4,48

r. 19 29 1*) 5,04 5,io 4,67 3,74 4,9 4

„ IV 5,65 5,36 4,25 3,96 4,88 3,88

„ VII 5,72 6,09 5,22 2,96 4,60

„ X 4,3 0 5,44 4,68 2,76 4, i3 4,04

„ X II 4,33 5,88 4,68 2,73 4,06 4,23

*) W ostatnim tygodniu miesiąca.

Ogólną tendencję rozwojową produkcji przemysłowej w Polsce w r. 1929 w porównaniu z latam i poprzedniemi przedstawia wskaź­

nik produkcji przemysłowej (1925 — 1927 = 100):

Rok i miesiąc

W s k a ź n i k i ogólny produk­

cji przemysł.

dóbr wytwórczych

dóbr spożycia

r. 1928 I 123,3 i33,2 123,9

„ IV 126,7 143,1 120,3

„ VII 127,8 147,2 121,0

„ X i3o,6 i5i,o 122,3

r. 1929 I i36,7 i52,4 i35,5

„ IV 129,4 i5o,9 120,5

„ VII 126,2 142,7 109,3

„ X 129,8 141,8 119 ,1

„ X II 124,5 i36,i 114,0

19

Jak widzimy, wytwórczość dóbr spożycia wobec spadku zdolno­

ści nabywczej rynku wewnętrznego zmniejszyła się w stopniu większym, niż produkcja dóbr wytwórczych. Stosunkowo znaczny spadek produkcji występuje w końcu r. 1929 i wskaźnik wynosi 124,5 wobec 136,2 w grudniu r. 1928.

Z głównych gałęzi przemysłu należy wyróżnić sytuację górnictwa węglowego. Wydobycie węgla kamiennego w r. 1929 pierwszy raz od uzyskania niepodległości Polski przekroczyło o 12,6% poziom wydobycia z okresu przedwojennego:

Rozwój przemysłu metalowego i maszynowego, który jest głów­

nym odbiorcą wyrobów hutniczych, charakteryzują następujące liczby wskaźnika produkcji (1925 — 1927 — 100):

W związku ze skurczeniem się wytwórczości w k raju zmniej­

szyła się liczba zatrudnionych robotników oraz wzrosła liczba bez­

robotnych i częściowo bezrobotnych.

W zrost bezrobocia występuje w końcu roku 1929 wskutek re ­ dukcji pracy w przemyśle włókienniczym, metalowym oraz w prze­

mysłach sezonowych.

Wydobycie r. 1913

r. 1927 r. 1928 r. 1929

40.5 38,1 40.6 46,1.

Miesiące:

I. . . IV. . VII. . X. . .

r. 1928 r. 1929 130,6 150,2 139.9 156,2 144.9 133,1 143,1 136,1.

20

S T A N ZA T R U D N IEN IA O RA Z L IC Z B Y BEZRO BO TN YC H

Górnictwo Hutnictwo Przemysł przetwórczy Ogólna M i e s i ą c e Ogółem Częściowo bezro­ liczba bez­robotnych

w tysią­

cach botni

w tysiącach w tys. w tys. w »/o0/0

r. 1927 — I . . i56,2 53,o 412,6 33,3 8,0 2o8,5

» 1928 — I . . 143,0 59,6 493,1 ^56,9 ii,5 179,6

„ 1929 — I . . M9-4 65,5 534,7 32,3 6,1 166,2 VII . . i54,5 65,5 564,1 81,4 14>4 98,7 XII . . 164,1 59,8 488,7 88,3 18,1

100 1^ 8

Bilans handlu zagranicznego w r. 1929 był ujemny, lecz saldo bilansu trzykrotnie się zmniejszyło w porównaniu z poprzednim ro kiem, w drugiej zaś połowie ubiegłego roku osiągnięto nadwyżkę wywozu nad przywozem.

BILAN S H A N D LO W Y POLSKI W M ILJ. ZŁ.

O k r e s Przywóz Wywóz Saldo

Stosunek °/0%

wywozu do przywozu

r. 1929 3 .1 12 ,6 2.8i3,4 — 299,2 90,4

„ I kw . 792,2 544,8 — 247,4 68,8

„ II „ 865,o 679,2 — 185,8. 78,5 1: „ HI ^„ 74°>4 8 19 ,1 + 78,7 110 ,6

i

Spadek przywozu w roku 1929 jest wynikiem niepomyślnej sy­

tuacji finansowej n a rynkach zagranicznych (zmniejszyły się za­

równo kredyty towarowe, udzielane przy przywozie, jak i stoso­

wany przez eksporterów dumping kredytowy), oraz zmniejszenia się zdolności nabywczej rynku, wskutek depresji gospodarczej.

Zaznaczyć wypada, że skurczenie się rynku wewnętrznego oraz

depresja gospodarcza wpłynęły na rozwój wywozu, jakkolwiek niepomyślne kształtowanie się cen artykułów wywozowych Pol­

ski — powodowało zmniejszenie się wartości tego wywozu.

Rok budżetowy 1928/29, zakończony 31 m arca r. 1929, dał n ad ­ wyżkę w sumie 200 milj. złotych. Budżet na rok 1929/30 — w po­

równaniu z zamknięciami rachunkowem i za lata poprzednie —- przedstawia się jak następuje w miljonach złotych:

D 0 c h 0 d y 1: u d ż e t o w e W ydatki budżetowe

O k r e s

O g ó ł e m

w t e m :

O g ó ł e m Nadwyżka Daniny

publiczne Monopole Przedsię­

biorstwa

| 19 2 6 / 2 7

19 2 8 /2 9 Budżet 19 29 /30

.łr g' II kwartał

1

N 'DI V „

2 .12 8 .0 2 .7 2 7 ,5 2 .9 8 8 .1

2.933.1

720 .9 7 18 .9 79 6,6

1 . 1 2 8 , 1

1.494,5

1.7 3 7 ,9 1 .6 0 1,7

430.4 394,3 495.5

6 27,0 79 6 ,6 89 0 .3 904.5 19 9 ,8 244.4 2 2 1.6

139.6

16 0 ,4 8 4 ,3 14 2 .7

33,2

i8,5 9-4

1.9 7 2 ,0

2.512.9

2.78 7.9 2 .9 13 .9

7 10 ,0

714,3 775>7

i56,o 2 14 ,6 200,2 1-9,2 10 .9

4,6 20.9

W budżecie n a rok 1928/29 w ydatkowano na cele inwestycyjne 600 milj. zł. oraz preliminowano w budżecie na r. 1929/30 — ok.

500 milj. zł., wobec jednak przypuszczalnego zmniejszenia się do­

chodów państwowych w związku z pogorszeniem się konjunktury redukcja budżetu — w sumie około 100 milj. zł. — odbędzie się ko­

sztem zmniejszenia wydatków inwestycyjnych.

Pomyślne wyniki budżetowe lat poprzednich dały możność stw o­

rzenia znacznych rezerw, stanowiących cenną gwarancję równo wagi budżetowej; w dniu 1 stycznia roku 1930 rezerwy Skarbu

Państw a wynosiły — 463,7 milj. zł.

Sytuacja walutowa w r. 1929 nie wykazała poważniejszych zmian w porównaniu z rokiem poprzednim. Zapas kruszcu i walut w Banku Polskim zmniejszył się wydatnie w połowie roku, w dru-

giem zaś półroczu nastąpiło zwiększenie się zapasów, jak to widać z poniższego zestawienia (w mil jonach złotych):

i O k r e s ^Kruszce

Waluty zali­

czone do po­

krycia

Kruszce i wa­

luty zaliczone do pokrycia

Obieg biletów i natychmiast

płatnych zo­

bowiązań

Pokrycie

w % % r. 1927 — 3i. X II 519,9 687,5 1.207,4 1.662,8 72,6

„ 1928 — 3i. X II 621,6 527,1 1.148,7 1.819,5 63,1

„ 1929 — 3o. VII 627,8 ₄37>7 i.o65,5 1.766,1 6o,3

„ — 3i. X II 700,5 418,6 1.119 ,1 1.808,1 61,9

Obieg pieniężny w r. 1929 rósł w tem pie bardzo powolnem w po­

równaniu z poprzedniemi latam i; przeciętny miesięczny przyrost znaków obiegowych wynosił w r. 1927 -— 24,5 milj. zł., w r. 1928 —

18,9 milj. zł., w r. 1929 — 5,0 milj. zł.

Poważniejsze kredyty długoterminowe w ciągu roku 1929 do Polski nie wpłynęły, jak również był słabszy dopływ w formie za­

kupu papierów polskich przez zagranicę. Natomiast zaznacza się dopływ kredytów krótkoterminowych zarówno za pośrednictwem banków, jak i przedsiębiorstw handlowych i przemysłowych. Na­

leży podnieść również znaczne wzmożenie udziału zagranicznych kapitałów w pryw atnych przedsiębiorstwach przemysłowych.

Kształtowanie się kredytów krótkoterminowych oraz protestów wekslowych wr roku 1929 przedstawia się jak następuje:

|

Ogółem Otwarty

kredyt

Dyskonto weksli

r. 19 2 7 — 3i . VII 1.9 8 9 ,4 6 23,4 8l o,5

„ 19 2 8 — 3i . I 2 .4 14 ,3 7 4 1,6 997,5 3i . VII 2.9 79 ,7 800,9 i .3i5,7

„ 19 2 9 — 3i . I 3.26 4 ,9 9 3 2 ,7 1.4 0 9 ,6

3i . VII 3.5i2, i 1.0 16 ,4 1.4 8 5 ,3

„ 3i . X 3.584,3 1 .0 16 ,4 i .5i o,8

23

Stosunkowo słaby wzrost kredytów krótkoterminowych był wy­

nikiem zmniejszonego tem pa przyrostu wkładów, co ilustrują po­

dane liczby:

R O Z W Ó J W K Ł A D Ó W W M IL J O N A C H Z Ł O T Y C H

O k r e s O g ó ł e m

W tern: w ka­

sach oszczędno­

ści i spółdziel­

niach kredy­

towych

Oszczędno­

ściowe wkła­

dy w bankach

r. 19 28 -I 1.435,7 4 15,0 149,8

„ 19 2 9 - I 2.048,2 670,0 267,2

VII 2.3l 1,0 785,0 310,1

X 2.387,7 825,0 329,9

W związku z pogorszeniem się konjunktury gospodarczej w ypła­

calność wekslowa w roku 1929 przedstawiała się niekorzystnie, wykazując tendencje ku wzrostowi, czego dowodzą liczby prote­

stów wekslowych.

W lipcu r. 1928 liczba weksli protestowanych wyniosła według przybliżonych obliczeń 5,5% ogólnej sumy weksli wystawionych, natom iast n a 31.XII. r. 1929 sum a protestowanych weksli w yno­

siła 131,7 milj. zł., co stanowiło 11,7% sumy weksli wystawionych.

Kredyty długoterminowe w roku 1929 wybitnie się zmniejszyły w porównaniu z rokiem ubiegłym; ruch emisyjny pożyczek hipo­

tecznych w 3-ch kw artałach roku 1929 wynosił — 168,9 milj. zł.

wobec 264,9 milj. zł. w tymże okresie roku 1928.

Stopa dyskontowa B anku Polskiego od dn. 13 m aja r. 1927 utrzy­

m ała się bez zmian do 13.IV. r. 1929, kiedy wobec odpływu dewiz Bank podniósł stopę z 8% n a 9 % od dyskonta weksli, zaś z 9 % na 10% od pożyczek zastawowych. W związku z odprężeniem sytua­

cji na rynkach pieniężnych Bank Polski obniżył od 15.XI. stopę dyskontową do 8 1/2°/0 oraz zastawową do 9%°/0.

Kształtowanie się cen hurtow ych w roku 1929 w porównaniu 24

z latam i poprzedniemi przedstawia tablica wskaźników cen h u r­

towych (r. 1927 = 100):

O k r e s _wskaźnik^Ogólny

Ceny artykułów

rolnych

Ceny artykułów przemysło­

wych

Stosunek %%

wskaźn. cen rolniczych do przemysłowych

przyjętych za 100

r.2i92 7 100,0 100,0 100,0 100,0

r. 1928 101,0 97,2 104,2 94,2

r. 1929-I 97»5 89,5 104,0 00 ^0 ^tH

„ VII 95,5 85, i 103,4 82,3

„ X II 92,2 80,2 i o i,3 79, °

Ceny hurtowe artykułów rolnych wykazały w ciągu roku 1929, jak zaznaczyliśmy n a wstępie, spadek. Na spadek cen przemysło­

wych, jakkolwiek tempo spadku było o wiele powolniejsze od tem ­ pa spadku cen rolniczych, wpłynęła z jednej strony — zniżka na rynkach światowych — przedewszystkiem — bawełny i wełny, z drugiej zaś strony — spadek cen nieskartelizowanych półfabry­

katów krajowych, jak np. drzewa tartego, przędzy bawełnianej i wełnianej, skór wyprawionych oraz chemikałjów.

W skaźnik realnych płac robotniczych (r. 1927 = 100), wynosił w styczniu r. 1927 — 91,5, w styczniu r. 1928 — 107,6 i w styczniu roku 1929 — 110,0, w lipcu zaś — 113,4 oraz w grudniu — 115,2.

III. HUTNICTWO ŻELAZNE W POLSCE.

Wytwórczość hutnictw a żelaznego w Polsce w roku 1929 według poszczególnych działów produkcji wyniosła następujące liczby tonn:

Konsumcja żelaza n a 1-go mieszkańca w Polsce wynosiła w roku sprawozdawczym:

34,30 kg (w r. 1928 — 35,9 kg, w r. 1927 — 30,8 kg).

Liczba zatrudnionych robotników w końcu roku 1929 stanowiła 47.153 osób, z tego pracowało:

w oddziale wielkich pieców . . . . 2.435 osób w stalowniach . . . 5.029 ,, w w a lc o w n ia c h ... 9.642 „ w odlew niach. ...1.431 ,, w oddziale dalszej obróbki . . . . 13.463 „

Resztę stanowili robotnicy oddziałów pomocniczych technicz­

nych i wszystkich oddziałów ubocznych.

wielkie piece . . . . . stalownie . . . . walcownie

o d l e w n i e ...

oddziały dalszej obróbki .

704.437 1.376.724 962.320 45.365 291.187

26

Ogólny zarobek w gotówce, łącznie z dodatkami socjalnemi i t. p„

wypłacony w roku sprawozdawczym robotnikom, zatrudnionym w hutnictwie Żelaznem, wyniósł zł. 149.059.828.

Kapitał akcyjny zakładów hutniczych, zrzeszonych w Związku, wynosił w końcu roku sprawozdawczego 384.606.260 zł.; w pły­

wy Syndykatu (w gotówce, w wekslach i w drodze rozliczeń) ze sprzedaży wytworów wal co wni any ch n a rynku krajowym wynio­

sły w roku 1928 — sumę zł. 307.004.000.

W roku sprawozdawczym huty żelazne wpłaciły z tytułu po­

datków państwowych i kom unalnych sumę zł. 36.119.587.

Z powyższej kwoty przypadło n a podatek:

m ajątk o w y ...zł. 1.440.493,97 dochodow y...

p rze m y sło w y ...

stem p lo w y ...

k o m u n aln y ...

od nieruchomości (razem z gruntowym) i n n e ...

18.074.199,27 12.941.424,35 1.667.646,27 1.370.151,72 224.748,90 400.922,96 razem . . . z ł . 36.119.587,44.

Ogólna sum a w płat na świadczenia socjalne wyniosła zł.

29.099.046. Z tego wpłacono na:

Kasę Chorych ...zł. 4.219.151,85 Kasę B r a c k ą ... ... „ 2.608.011,15 Ubezpieczenie (pracown. i robotn.) . . „ 6.392.775,07 Fundusz bezrobocia... ,, 1.709.751,74 E m e ry tu ry ...„ 2.468.536,07 Urlopy r o b o tn ic z e ... „ 4.222.856,40 Inne ciężary socjalne, węgiel deput.,

instytucje hum anitarne, szkoły i t. p. „ 7.477.964,58 razem . . . zł. 29.099.046,86.

Wśród wytwórców światowych hutnictwo polskie zajmuje trzy­

naste miejsce. Poniższe tabele przedstawiają wytwórczość świato­

wą surówki i stali zlewnej według poszczególnych państw.

2 7

Tablica Nr. i.

W YTWÓRCZOŚĆ ŚW IATOW A SURÓWKI w tys. tonn.

K r a j e *) 1 9 2 8 2) 1 9 2 9

tys. tonn °/o ^{tys. tonn} °/o

1 Stany Zjednoczone . . 38 .7 6 6 43,6 42.9 42 4 3 ,7

2 N i e m c y ... 1 1 .8 0 4 i3,3 13 .4 0 1 i3,6 3 F r a n c j a ... ^{9 .9 8 1 1 1 , 2 10 .4 4 7 10 ,6} 4 A n g lja ... ^{6 .7 17} 7,6 ^{7 .7 0 1 7,8}

5 Z. S. R. R.3) . . . . 3.374 3,8 4.3i3 4,4

6 B e lg ja ... ^{3.9 0 6} 4,4 ^{4.096 4,2} 7 L uksem burg... 2.770 3, i 2.906 3,o 8 Okrąg S aary... 1.936 2,2 2.105 2 ,1

9 Czechosłowacja . . . . ^{1.5 6 9} i,8 1 .6 1 9 1,6

10 J a p o n j a ... ^{i .}5o8 _i,7 1.5 6 0 * ) 1,6 1 1 Indje Bryt... 1.0 7 2 1,2 1.3 7 2 * ) i,4

12 Kanada ... 1 .1 0 0 1,2 1 .1 8 9 1,2 i3 Polska . . . . 6 8 3 ,7 5 7 0,8 7 0 4 ,4 3 7 0,7 14 W łochy4) ... 5o 7 0,6 678 0 ,7 i5 H iszpanja... 569 0,6 óoo*) o,5

16 Szwecja4) ... 396 0,4 484 o,5

1 7 A u s t r j a ... 458 o,5 462 o,5

18 A u s tra lja ... 4*7 ^o,5 4 5 0*) o,5

19 W ę g ry ... 286 o,3 368 0,4 20 C h i n y ... 4° ° * ) 0,4 25o*) o,3

2 1 H o la n d ja ... 256 o,3 25o *) o,3

22 N orw egja... 134 ^0,2 1 2 0*) 0 ,1

23 Pozostałe kraje . . . . _270*) o,3 27 0 *) o,3

R a z e m . . 88.880 10 0 ,0 9 8 .18 7 10 0 ,0 1) w

2) Li 3) Rc 4) Be

*1 Li

granicach obecnycn.

czby poprawione.

>k kalendarzowy, z stopów żelaznych, czba oszacowana.

28

Tablica Nr. 2.

W Y T W Ó R C Z O Ś Ć Ś W IA T O W A S U R Ó W K I W PORÓW NANIU Z R . 1 91 3

w tys. tonn.

1 9 l 3 ₂₎

x929 K r a j e *) wytwórczość roczna przeć. mies. przeć. mies.

tys. tonn °//O ^{tys. tonn} tys. tonn

1 1 Stany Zjednoczone 3 1.4 6 2 39,9 2.622 3 .5 7 9

2 N i e m c y ... 10 .9 16 i3,8 9 10 1 . 1 1 7

3 Francja , . . . . 9 .0 7 1 n ,5 756 8 7 1

! 4 A n g l j a ... 10 .4 2 4 l3,2 869 642

\ 5 Z. S. R. R .3) . . . 4 .20 7 5,3 35i 359

6 B e ł g ja ... 2.485 3,2 207 3 4 1

7 Luksemburg . . . . 2.548 3,2 2 1 2 242

8 Okrąg Saary . . . 1 . 3 7 1 1,8 1 1 4 1 7 5

9 Czechosłowacja . . 1.2 2 8 1,6 10 2 i35

10 J a p o n j a ... 243 o,3 20 i3o'f) 1 1 Indje Bryt... 20 7 o,3 _{1 7} 1 1 4 *)

12 Kanada ... i . o3i i,3 86 99

i3 P o lsk a... i.o3i i,3 86 ^{5 9}

i4 W łochy4) ... 4 2 7 o,5 36 5 7

i5 Hiszpanja . . . . 4 2 5 o, 5 35 42 *)

16 Szwecja4) ... 73o 0,9 6 1 40

1 7 A u s t r j a ... 55o 0,7 46 38

18 A u stra lja ... 47 ^{0 ,1} 4 ^37*)

19 W ę g r y ... 19 0 0,2 16 3i

20 C h in y ... 16 0 0,2 i3 2 1 v) 2 1 H o la n d ja ... . . . 2 1 ^{* )}

22 Norwegja . . . . 4 _{| 0,2}

} ^{1 2}

10*)

23] Pozostałe kraje . . . i35 22'')

R a z e m . . 78.892 10 0 ,0 6 .574 8 .18 2 1) W granicach obecnych.

2) Liczby poprawione.

8) Rok kalendarzowy.

4) Bez stopów żelaznych.

*) Liczba oszacowana.

29