Badanie właściwości tlenków
1. Cele lekcji
a) Wiadomości Uczeń zna:• klasyfikację tlenków,
• budowę tlenków,
• ogólne właściwości tlenków metali i tlenków niemetali,
• metody otrzymywania tlenków,
• zastosowanie ważniejszych tlenków.
b) Umiejętności Uczeń potrafi:
• określić budowę cząsteczek tlenków,
• zbadać doświadczalnie charakter chemiczny dowolnych tlenków,
• sklasyfikować tlenki ze względu na ich charakter chemiczny,
• wyjaśnić zjawisko amfoteryczności,
• zapisać równania reakcji tlenków z wodą, z kwasami i z zasadami,
• wyjaśnić za pomocą odpowiednich równań reakcji właściwości amfoteryczne tlenków,
• przedstawić zastosowanie ważniejszych tlenków w przemyśle i życiu codziennym.
2. Metoda i forma pracy
Metody:
• eksperyment,
• dobieranka,
• pogadanka,
• burza mózgów.
Formy pracy:
• praca z całym zespołem,
• praca w grupach,
• praca indywidualna.
3. Środki dydaktyczne
Sprzęt i odczynniki niezbędne do wykonania doświadczeń, karty pracy, koperty z dobieranką, foliogram przedstawiający klasyfikację tlenków, ich nazwy i wzory, foliogram przedstawiający klasyfikację tlenków ze względu na zachowanie się wobec wody oraz ze względu na zachowanie się wobec kwasów i zasad.
4. Przebieg lekcji
a) Faza przygotowawcza
1. Powtórzenie wiadomości z gimnazjum z zakresu tlenków.
2. Ustalenie wzoru ogólnego tlenków.
3. Dobieranka – dopasowywanie przez uczniów w grupach nazw tlenków do odpowiednich wzorów i dokonywanie ich klasyfikacji (załącznik 1).
b) Faza realizacyjna
1. Omówienie ćwiczenia - foliogram przedstawiający nazwy i wzory tlenków oraz ich podział na tlenki metali i tlenki niemetali.
2. Podanie tematu lekcji,
3. Badanie właściwości tlenków i wypełnianie w grupach kart pracy (zalącznik 2).
4. Omówienie doświadczeń wykonanych przez uczniów.
5. Ogólna charakterystyka tlenków metali i niemetali.
6. Zapis odpowiednich równań reakcji.
7. Podział tlenków ze względu na charakter chemiczny – foliogramy przedstawiające podział tlenków ze względu na zachowanie się wobec wody oraz ze względu na zachowanie się wobec kwasów i zasad wraz z przykładami.
c) Faza podsumowująca
1. Przypomnienie metod otrzymywania tlenków (załącznik 3).
2. Omówienie zastosowania tlenków w przemyśle i w życiu człowieka.
5. Bibliografia
M. Litwin, Sz. Styka–Wlazło, J. Szymońska, Chemia ogólna i nieorganiczna. Kształcenie w zakresie podstawowym. Podręcznik dla liceum ogólnokształcącego, liceum profilowanego i technikum, Wydawnictwo Nowa Era, Warszawa 2002.
6. Załączniki
a) Karta pracy ucznia załącznik 1
Dopasujcie nazwy do odpowiedniego wzoru oraz dokonajcie klasyfikacji przedstawionych tlenków.
Wzory
SiO2 SO2 Cr2O3
N2O5 CO Fe2O3
Na2O PbO SO3
FeO CrO3 Mn2O8
Nazwy
TLENEK KRZEMU (VI) TLENEK SIARKI (IV)
DITLENEK KRZEMU DITLENEK SIARKI
PENTATLENEK DIAZOTU TLENEK WĘGLA(II)
TLENEK AZOTU (V) TLENEK WĘGLA
TLENEK SODU TLENEK OŁOWIU
TLENEK DISODU TLENEK OŁOWIU(II)
TRITLENEK CHROMU TLENEK CHROMU (VI)
TLENEK CHROMU(III) TLENEK SIARKI (VI)
TRITLENEK DICHROMU TRITLENEK SIARKI
TRITLENEK DIŻELAZA TLENEK MANGANU (VII)
TLENEK ŻELAZA (III) HEPTATLENEK DIMANGANU
załącznik 2
Na podstawie wykonanych doświadczeń i obserwacji wypełnijcie poniższą tabelkę.
Właściwość
Substancja badana
Nazwa System
Stocka System przedrost ków
Stan skupien ia
Barwa
Rozp uszc zaln ość w wod zie
Reak cja z zasa dą
Reak cja z kwas em
Odczyn wodneg o roztwor u
Rodzaj wiązania
SO2
/przykład/ tlenek
siarki (IV) ditlenek
siarki gazowy bezbar-
wny + + + kwaso-
wy
kowalen- cyjne spolaryzo-
wane CaO
CuO
Al2O3
SiO2
CO2
P4O10
Załącznik 3
Wymień i napisz równania reakcji obrazujące trzy metody otrzymywania tlenku węgla (IV).
b) Zadanie domowe
1. Przeprowadzono doświadczenie pokazane na rysunku:
2. Podaj numery probówek w których zaobserwujesz przebieg reakcji i zapisz ich równania.
3. Podaj która z poniższych odpowiedzi zawiera grupę tlenków nie reagujących z wodą:
a. Fe2O3, CO2, SiO2, NO2
b. N2O, NO, CaO, CrO3
c. CO, NO, SIO2, CuO d. Na2O, NO2, NO, CO e. Fe2O3, CO2, CO, NO
7. Czas trwania lekcji
2 x 45 minut
8. Uwagi do scenariusza
Przy mało sprawnej doświadczalnie grupie uczniów należy przygotować bardziej szczegółową kartę pracy w załączniku 2 lub wykonać doświadczenia w formie pokazu.
