P O L S U I
B Nr 3
j ® C E N A 3 0 Z Ł [ • M A R Z E C 1 9 4 9
W Gdańsku odbyta się uroczy
stość założenia stępki pod bu
dowę pierwszego d a leko m o r
skiego tra w le ra .
sie będziemy eksportować zna
czne ilości drobnicy. Linia ta, na mocy porozumienia Okręto
wej Żeglugi Polskiej ze Szwedz
kim Towarzystwem Hollands A. B., obsługiwana będzie na zmianę (żeby nie było krzy
wdy) przez polski s/s „H el" i m/s „Oksywie“ , oraz szwedzki mis „Hocken" i m/s „Falken“ . Z Gdańska i Gdyni statki będą odchodzić w każdy piątek, a ze Szczecina w każdą środę. W ten sposób każda ze stron będzie zadowolona i nikt nie będzie potrzebował się krzywić, jak środa na piątek.
Dzięki tej umowie stosunki handlowe ze Szwecją zostaną rozszerzone i pogłębione. A je
śli chodzi o pogłębianie, to co do tego nie można powiedzieć, ale Wybrzeże ma szczęście. Po
głębianie basenów portowych przeprowadzane jest systema
tycznie i starannie. Przedsiębior
stwo Robót Czerpalnych i Pod
wodnych, wykonało plan pro
dukcyjny na rok 1948 w 102%, co stanowi 684 tysiące metrów sześciennych wydobytego mułu.
Prace nurków o-podwodne po
chłonęły ogółem 14 135 nurko- godzin. To znaczy, że gdyby tylko jeden nurek pracował przez cały ten czas, musiałby on siedzieć pod wodą prawie przez dziesięć miesięcy. Ja kiedyś też nurkowałem, ale mogłem usie
dzieć pod wodą zaledwie pół minuty, a tu tylko pomyśleć:
zanurza się Szanowny Redaktor jak gdyby nigdy nic w styczniu, a wychodzi dopiero w paździer
niku. Średnia przyjemność — nie?
Wszystko to nie znaczy jednak, że tylko pod wodą moż
na dokonywać wielkich rzeczy.
Nad wodą również i to jeszcze jak! Właśnie nie tak dawno w Wisłoujściu odbyła się uroczy
stość, w czasie której robotnicy portu węglowego w Gdańsku przekazali proporzec przechodni swym kolegom z Gdyni, jako, że ci ostatni zwyciężyli w dru
gim etapie współzawodnictwa pracy. Gdańscy robotnicy i o- wszem przekazać, przekazali wszystko jak się należy, ale po
wiedzieli, że jeszcze nie wieczór i, że niby jeszcze się okaże czy
je będzie na wierzchu...
Wypadałoby teraz cośkolwiek powiedzieć o stoczniach. Ale właściwie to tylko się tak mówi
„cośkolwiek“ , bo jak się już pi
sze o stoczniach, to chciałoby się od razu wszystko o tym i o owym i o tamtym też. A tu nie można, bo miejsca brak. Więc może chociażby tak pokrótce w paru, jak to się mówi, słowach.
Otóż tak: w stoczni gdyńskiej zadokowane są trzy statki Pol
skiej Marynarki Handlowej — s/s „Goplo", s/s „Rataj“ i mis
„Rysy“ . Każdy z tych statków wymaga dość gruntownego re
montu, ale w zestawieniu z ro
snącymi wciąż możliwościami naszych stoczni wymagania te nie są zbyt wygórowane. O- prócz tych remontów przepro
wadza się niemal całkowitą od
budowę s/s „W rocław", na któ
rym dokonano wymiany poszy
cia w części podwodnej i na
wodnej. Kadlubownia ponadto
przystąpiła do wykonania nad
budówek, a warsztaty mecha
niczne przeprowadzają remont urządzeń maszynowych. Sza
nowny Redaktor pewnie myśli, że to wszystko. Tak — akurat.
A kto w takim razie dokony
wał napraw na m/s „Turnia“ , mJś „Oksywie", m/s „Stalowa Wola", s/s Lublin“ , m/s „M a
zury“ sls „Ulsness“ , s/s „Mai- land“ i tak dalej i tak dalej — . kto, ja się pytam? Właśnie stocznia gdyńska.
Jednym słowem można po
wiedzieć, że robota na Wybrze
żu wszystkim po prostu pali się w rękach. 1 to tak się pali, że w obawie przed pożarem władze morskie na wszelki wypadek za
mówiły w Szwecji nowoczesny sprzęt dla portowych straży po
żarnych. Szczecińska straż po
żarna po pokryciu pierwszych niezbędnych potrzeb, otrzyma wkrótce dwa dodatkowe samo
chody, serię motopomp, apara
tów tlenowych itp.
Co do mnie, to przydałaby mi się tez jakaś taka kieszonkowa motopompa, bo ostatnio palę się ze wstydu, że tak mało stosun
kowo piszę o pracach GUM-u.
Ale chcąc być szczerym, muszę przyznać, że to nie jest mo/a wina. 1 owszem, GUM organi-
K a ro l D ah l, szyper k u tra „ A rk a 24“ , k tó ry zdobył pierw sze miejsce w I I etapie współzawodnictwa
pracy.
żuje od czasu do czasu konfe
rencje tzw. prasowe, ale widocz
nie referent prasowy tejże insty
tucji, uważa że i tak i tak nie byłoby o czym pisać, więc i nie ma po co zawiadamiać Redakcji
„M.M.P.". Ostatnio też np. była podobno taka konferencja, ale referent wziął i nie zawiadomił.
W związku z tego rodzaju me
todą współpracy GUM-u z pra
są, ciśnie mi się po prostu na ko
niec pióra pewien strasznie śmieszny kalambur, specjalnie i z premedytacją spreparowany dla niezbyt rozgarniętych pra
cowników GUM-u. — Ale tym razem go nie podam, bo jeszcze ktoś gotów się obrazić i miał
bym o jednego wroga więcej, czego Szanownemu Redaktoro
wi z całego serca nie życzy
U roczysta ch w ila w ręczenia proporca zw ycięzcom w spółzaw odnictw a w p rzeładu nku w ęgla — robo tn ikom gdyńskiego portu węglowego.
S z a n o w n y
Z
samego początku, to ja— Szanowny Redaktorze
— tak sobie pomyślałem
— tym razem chyba już nic nie napiszę, bo co miesiąc nic, tylko list i list, to prawie tak samo, jak „Co tydzień po
wieść". Ale zaraz potem po
myślałem inaczej i jak pomyśla
łem tak i zrobiłem.
Bo tak, mówiąc między nami, regularność też ma swoje dobre
strony. Takie np. ustalenie re
gularnego połączenia żeglugo
wego z Gdyni, Gdańska i Szcze
cina do portów zachodniego wybrzeża Szwecji posiada, czyli ma duże znaczenie, dla racjo
nalnej eksploatacji lin ii żeglu
gowych, łączących Polskę ze Szwecją, nie mówiąc już o tym, że z tego powodu najwięcej po
winien cieszyć się Szczecin, przez który w najbliższym cza
2
ok 1945, m arzec. W ra z z p ie rw s z y m i p o d m u c h a m i w io s n y , n a p r a s ta re w y b rz e ż e p ia s to w s k ie p r z y szła A r m ia R a d z ie c k a i w a lc z ą ce u je j b o k u W o js k o P o ls k ie , b y u w o ln ić le z ie m ie od prze szło 8 w ie k o w e j n ie m ie c k ie j n ie w o li. Z niszczone fa lo c h ro n y p o rw a n e nabrzeża, sterczące z w o d y k o m i
n y, n a d b u d ó w k i i m a s z ty z a to p io n y c h s ta t
k ó w , z a w a lo n e k o n s tru k c je d ź w ig ó w , ro z b ite m a g a z y n y , spa lo ne s k ła d y , z e rw a n e m o s ty , sterczące k u n ie b u s zyny, o k a le c z a - łe w y m a r łe m ia s ta i p o r ty — o to ob ra z s p rz e d cz te re c h z a le d w ie la t.
J a kże o d le g ły m w y d a je n a m się dziś te n okres, k ie d y p o ls k i r o b o tn ik i in ż y n ie r, r y b a k i m a ry n a rz p r z y s tą p ili d o w s tę p n y c h p ra c nad o ż y w ie n ie m w y b rz e ż a . C zyż
b y k r ó tk a pa m ię ć, lu b n ie ch ę ć w ra c a n ia m y ś lą do ow ego tru d n e g o d la g o s p o d a rk i ir o d o w e j o k re s u z a c ie ra ła ob ra z h is to - -y c z n y c h d n i 1945 ro k u ? N ie . Z a p o m in a m y d la te g o , że tę tn ią ż y c ie m m ia s ta i p o r ty W y b rz e ż a , d la te g o , że bez re s z ty p o c h ła n ia n a s p rz y s ło w io w e ju ż d z is ia j p o ls k ie te m p o p ra c y , d la te g o , że b u d u ją c w ię c e j, p rę d z e j i oszczędniej, n ic m a m y czasu na o g lą d a n ie s ię wstecz, n a z e s ta w ie n ie i p o ró w n y w a n ie
naszych osiągnięć.
M in ę ły 4 la ta . S p ró b u jm y p o d su m o w a ć c h o c ia ż b y o g ó ln ik o w o d o ro b e k na szej gos
p o d a r k i w m in io n y m okre sie .
P o ls k ie p o rty , przez k t ó r e w 1945 r . p rz e w ie z io n o z a le d w ie k ilk a s e t ty s ię c y to n , w r o k u bie ż ą c y m będą zdo ln e p rz e k ro c z y ć m a k s y m a ln e p rz e ła d u n k i, p rz e d w o je n n ą c y
t r ę o k o ło 27 m il. to n . Szczecin s ta je s ię p o r
te m E u ro p y Ś ro d k o w e j. Z e s p ó l p o r to w y G d a ń s k — G d y n ia m a w s z y s tk ie dane do u z y s k a n ia p r a w p o rtu bazow ego. M a łe p o r ty r o z w ija ją się z k a ż d y m d n ie m .
F lo ta h a n d lo w a po z a k o ń c z e n iu d z ia ła ń w o je n n y c h p o s ia d a ła z a le d w ie 27 s ta tk ó w o łą c z n y m to n a ż u 95 tys. B R T . O be cnie ton aż na szej f lo t y w y n o s i o k o ło 200 tys. B R T .
W yposa żen ie te c h n ic z n e na szych s to c z n i b y ło zniszczone w 70%, b u d y n k i w 30%.
O be cnie n ie t y lk o re m o n tu je m y i b u d u je m y w ła s n e s ta tk i, ale p r z y jm u je m y zam ó
w ie n ia od p a ń s tw obcych.
R y b o łó w s tw o , k tó r e p rz e d w o jn ą n ie o d g ry w a ło ż a d n e j r o li, o b ecn ie s ta n o w i p o w a ż n y d z ia ł na szej g o s p o d a rk i n a ro d o w e j.
Z a m ia s t je d n e j p rz e d w o je n n e j s z k o ły m o r s k ie j m a m y ob ecn ie 17,
O c z y m to ś w ia d c z y ?
Ś w ia d c z y to o ty m , że s łu s z n ą je s t p o li
ty k a R zą du P olskie go, k t ó r y w o p a rc iu o Z w ią z e k R a d z ie c k i i k r a je d e m o k r a c ji lu d o w e j, o d b u d o w u je i ro z b u d o w u je n ie z a le żn ą g o spo da rkę n a ro d o w ą P o ls k i. Ś w ia d czy o ty m , że p o ls k a zje d n o c z o n a k la s a r o
b o tn ic z a , k t ó r e j w y d a jn e j i p e łn e j sam oza
p a rc ia się p ra c y zaw d z ię c z a m y nasze osią
g n ię c ia , ro z u m ie i d o ce n ia w y s iłk i pa ń s tw a . N ie znaczy to je d n a k , że m o że m y spo
cząć n a la u ra c h . M a m y w p ra w d z ie poza sobą n a jtr u d n ie js z y o kre s o d b u d o w y , ale c z e k a ją nas za d a n ia o s ta tn ie g o ro k u p la n u trz y le tn ie g o i p la n sze ś c io le tn i. W in n iś m y je w y k o n a ć i p rz e k ro c z y ć . G w a ra n c ją k u te m u je s t w c ią ż w z ra s ta ją c a — d z ię k i w s p ó łz a w o d n ic tw u — w y d a jn o ś ć p ra c y , z w ię k s z a ją c a się z k a ż d y m d n ie m lic z b a p rz o d o w n ik ó w , ora z s to s o w a n ie ulepszeń te c h n ic z n y c h , k tó r y c h w y n a la z c a m i w w ie lu w y p a d k a c h są s a m i ro b o tn ic y .
M in ę ły c z te ry la ta . A le w c ią ż t r w a ją p ró b y o d ro d z e n ia prze z im p e r ia lis tó w a n g lo s a s k ic h p o tę g i a g re s y w n y c h N ie m ie c . N ie u s ta ją a ta k i na nasze z ie m ie p ia s to w s k ie i g ra n ic ę m o rs k ą . N ie z a w io d ły n a to m ia s t w c ią g u ty c h czte re c h la t w y p ró b o w a n e sojusze z k r a ja m i d e m o k ra c ji lu d o w y c h ze Z w ią z k ie m R a d z ie c k im na czele.
M o m e n t te n ze szczeg ólnym n a c is k ie m p o d k r e ś lić n a le ż y w o k re s ie p rz y b ie ra ją c e j na s ile h is te r ii w o je n n e j obozu im p e r ia lis ty c z nego.
W o p a rc iu o po tężne i n ie z w y c ię ż o n e s iły obozu d e m o k ra c ji ro z p o c z ę liś m y p ią ty r o k w y tę ż o n e j p ra c y na p o ls k im W y b rz e ż u .
N ie s tru d z e n ie p ra c u je n a d re a liz a c ją p la n u m o rs k ie g o p o ls k i r o b o tn ik .
N ie s tru d z e n ie i c z u jn ie strzeże g ra n ic m o rs k ic h naszego p a ń s tw a L u d o w a M a r y n a rk a W o je n n a .
I te g o n i k t i n ic z m ie n ić n ie p o tr a fi.
K O Ł O B R Z E G
R O K R O C Z N IE M A R C O W Y N U M E R „ M O K Z A I M A R Y N A R Z A P O L S K IE G O " J E S T P O Ś W IĘ C O N Y R O C Z N IC Y W Y Z W O L E N IA W Y B R Z E Ż A . P O W S T A Ł E J E S Z C Z E W O B O Z A C H N A D O K Ą H A S Ł O „ N A B A Ł T Y K ! ” Z R E A L IZ O W A Ł A O S T A T E C Z N IE , R O Z P O C Z Ę T A PO P R Z E Ł A M A N IU W A Ł U P O M O R S K IE G O , O F E N S Y W A K U M O R Z U . W W Y N IK U T E J O P E R A C J I Z D O B Y T Y Z O S T A Ł 18 M A R C A 1945 R. K O Ł O B R Z E G , 28 M A R C A G D Y N IA , N A S T Ę P N IE — G D A Ń S K I P O M O R Z E S Z C Z E C IŃ S K IE . W Y B R Z E Ż E B Y Ł O W O L N E . P O C Z E S N E M IE J S C E W E W S P O M N IE N IA C H U C Z E S T N IK Ó W B O J O W O N A S Z E G R A N IC E M O R S K IE , Z A J M U J E 10 D N I B E Z P R Z Y K Ł A D N Y C H W A L K O K O Ł O B R Z E G W C Z A S IE O D 7 D O 18 M A R C A 1945 R O K U . B Y Ł T O P IE R W S Z Y P O R T , O D E B R A N Y N IE M C O M K R W I Ą I Ż E L A Z E M W C Z A S IE G IG A N T Y C Z N E J O F E N S Y W Y A R M I I C Z E R W O N E J I 1 A R M I I
W O J S K A P O L S K IE G O W 1945 R O K U .
S
ą fa k t y , k tó r e z b ie g ie m czasu b le d n ą w s w o im w y ra z ie i ro z p ły w a ją się w oceanie n a s tę p u ją c y c h p o te m W y d a rzeń, sądzę je d n a k , że n ie m ożna te go p o w ie d z ie ć w o d n ie s ie n iu do w a lk o K o ło b rz e g . Ż o łn ie rz e 3, 4, i 6 D y w iz ji n ig d y c h y b a n ie zap om n ą ty c h z m ag ań z fa n a ty c z n ie b ro n ią c y m się, ś w ia d o m y m s w o je j r y c h le j za g ła d y, n ie p rz y ja c ie le m , n ie zap o m n ą n ig d y b ra te rs tw a b ro n i i k r w i z r a d z ie c k im ż o łn ie rz e m , u trw a lo n e g o w e w s p ó ln y c h b o ja c h . Ż o łn ie rz e ty c h d y w iz y j n ie p o tr a fią zap om n ieć płonącego K o ło b rz e gu, tego p ra s ło w ia ń s k ie g o g ro d u , p a m ię ta ją c e g o czasy B o le s ła w a C h ro b re g o , w a lk o k a ż d ą u lic ę , k a ż d y do m i każd e p ię tro .
J a k zaw sze w b o ju , n ie w s z y s tk im d a ne b y ło u p a ja ć się z w y c ię s tw e m . W ie lu to w a rz y s z y b ro n i, P o la k ó w i R o sjan , p a d ło na ty m p rz e d p o lu z w y c ię s tw a , skąd ta k b lis k o , n ie ra z n a r z u t k a m ie n ie m , b y ło do brze gu B a łty k u !
C i ż o łn ie rz e , k tó r y c h s z la k z w y c ię s tw p o p ro w a d z ił aż do w r ó t p ło n ą c e j s to lic y f a szyzm u, p r a c u ją dziś w k a ż d e j n ie m a l f a b ry c e , w k o p a ln i, w a rs z ta c ie , w b iu rz e , w p a ro w o z o w n i i n a r o li, w G d a ń s k u , K r a k o w ie , Z a b rz u , Szczecinie, W a rs z a w ie i G d y n i, w e W r o c ła w iu i L u b lin ie . Ż o łn ie rz e ci, w ra z z re sztą spo łe czeństw a , b io rą u d z ia ł w in n e j w a lc e o b y ć a lb o n ie być, w w a lc e o p o k ó j. N a z w a a r m ii: n a ró d , ce l w a lk i:
s o c ja liz m , k ie ru n e k n a ta rc ia : s iły w stecz- n ic tw a .
*
Le żą p rze de m n ą g a z e tk i fr o n to w e z o w y c h d n i, „ B iu le t y n y S ła w y ", w y d a w a n e p rze z poszczególne je d n o s tk i w o js k o w e , w ła s n e n o ta tk i i ż ó lk n ie ją c e z w o ln a f o to g ra fie . Z d a w a ło b y się — p a p ie r, t a k i sobie z w y c z a jn y z a d ru k o w a n y a rk u s ik , ja k ie ś postacie, c z o łg i, d z ia ła , k on ie , sa m o lo ty , u trw a lo n e n a b ło n ie W bez
ru c h u . A je d n a k to są s trz ę p y h is to r ii.
T u m a ją s w ó j po czątek dzisiejsze p o r ty G d y n ia — G da ńsk —- K o ło b rz e g i Szcze
c in , od tego się zaczę ły d zisiejsze m i
lio n y p rz e ła d o w a n y c h w ty c h p o rta c h to n i tysią ce s ta tk ó w , w p ły w a ją c y c h do n ic h co ro k u i w ła ś c iw ie w te d y m y , ż o łn ie rz e 1 A r m ii w ra z z A r m ią R adziecką, p o ło ż y liś m y o w ą s tęp kę pod b u d o w ę p ie rw s z y c h ru d o w ę g lo w c ó w ! T u ż o łn ie rz e c i o tw o r z y li szerze j nasze s y m b o lic z n e „o k n o na ś w ia t".
P rz y p o m n ijm y sobie p o k ró tc e , ja k to b y ło . Zaczęło się od ro z k a z u dziennego ge
n e ra lis s im u s a S ta lin a z d n ia 5 m a rc a 1945 r.
do d o w ó d c y w o js k f r o n t u b ia ło ru s k ie g o , m arsz. Ż u k o w a .
R ozkaz p o d a je o p o s u n ię c iu się na p rzó d n a w sch ód od S ta ro g a rd u o 100 k m w c ią gu czte re c h d n i i o d o ta rc iu do B a łty k u w re jo n ie K o ło b rz e g u . W y m ie n ia ją c zdo byte m ia s ta : B a e rw a ld e , T e m p e lb u rg , F a lk e n - b u rg , D ra m b u rg , W a n g e rin , Labes, F re ie n - w a ld e , S c h iv e łb e in , R e ge n w a ld e i K o e s lin , G e n e ra lis s im u s S ta lin w y r ó ż n ił 1 A r m ię W o js k a P olskie go, k tó r a p o d d o w ó d z tw e m
gen. b r o n i P o p ła w s k ie g o , p r z y c z y n iła s ię d o z d o b y c ia ty c h m ia s t.
D a ls z y m z a d a n ie m 1 A r m ii W .P . b y ło oczyszczenie „ k o t ła " od K o ło b rz e g u do O - d r y . K o ło b rz e g s ta n o w ił w ó w czas e w a k u a c y jn ą bazę h itle ro w s k ą , z n a jd o w a ły się w n ie j w y b o ro w e o d d z ia ły p u łk ó w s z k o l
n y c h , w o js k lo tn ic z y c h i n ie d o b itk i o d d z ia łó w , k tó re u n ik n ę ły z a g ła d y na „W a le P o m o rs k im ". O d czasu do czasu p r z y b y w a ły d ro g ą m o rs k ą z b ro jn e p o s iłk i ze Szczecina, te sam e o k r ę ty i b a r k i e w a k u o w a ły część lu d n o ś c i c y w iln e j K o ło b rz e g u .
D la w y k o n a n ia za d a n ia a ta k u n a K o ło b rze g d o w ó d z tw o f r o n t u w y z n a c z y ło p o c z ą tk o w o 3 i 6 d y w iz ję p ie c h o ty , w s p ie ra n e p rze z w ła s n ą a r ty le r ię i c zołgi. W d n iu 7 m arca...
B IA Ł O - C Z E R W O N Y S Z T A N D A R N A D B R Z E G IE M B A Ł T Y K U P lu to n o w y K a z im ie rz G rz e je k z 6 d y w i z ji o p o w ia d a : ,,7 m a rc a o tr z y m a liś m y ro z k a z w y jś c ia nad m orze . N ie m c y pod n a c is k ie m naszego n a ta rc ia w y c o fy w a li s ię szybko , n ie chcąc w p aść w o k rą ż e n ie . W fo rs o w n y m m a rs z u , w ś ró d c ią g ły c h w a lk , p rz e s z liś m y 23 k ilo m e tr y . W y k o r z y s ty w a liś m y w s z y s tk ie m o ż liw e p o ja z d y : k o n ie , k a r e ty ś lu b n e , w o z y , r o w e ry , m o to c y k le , co się d a ło ! P ró cz n ie p rz y ja c ie la p rz e c iw k o ’ n a m w y s tą p iła p rz y ro d a : b y ł to o k re s ro zto p ó w ... P od w ie c z ó r d o ta r liś m y d o
4
prze dm ie ść K o ło b rz e g u od s tro n y p o łu d n io w e j. N ie b y ło czasu n a odpoczynek, ka żd e m u b y ło p iln o zobaczyć nasze k o chane m o rz e ! Z m a rs z u od ra z u p rz e s z liś m y do n a ta rc ia , o b e s z liś m y m ia s to od za
ch o d u i p u n k tu a ln ie o godz. 8 m in . 15 osią
g n ę liś m y b rz e g m o rs k i. B y łe m w p a tro lu , k t ó r y m ia ł n a le w y m s k rz y d le przeczesać lasek, n ie m a l d o ty k a ją c y b rze gu . N a g le u - s ły s z e liś m y szum m orza . P a n o w a ła w ie t r z n a pogoda i u jr z e liś m y w re s z c ie w z b u rzon e fa le ... W d ra p a liś m y się na w zg órze i z a tk n ę liś m y b ia ło -c z e rw o n y s z ta n d a r...”
N a ta rc ie p o s u w a się ró w n o le g le p o obu s tro n a c h r z e k i P ro ś n ic y . N ajcięższe w a lk i w o b rę b ie m ia s ta to c z y 3 d y w . piech ., 11 m a rc a zosta je ona w z m o c n io n a o d d z ia ła m i 6 d y w ., k tó r e o b e jm u ją z ach od nie s k rz y d ło n a ta rc ia , n a p o ty k a ją c je d n a k na b. s iln y o p ó r N ie m c ó w . D o w ó d z tw o d e c y d u je się na w p ro w a d z e n ie d o a k c ji b itn e j d y w iz ji 4, p o d d o w ó d z tw e m gen. b ry g . K ie n ie w i
cza. O tr z y m a ły one za d a n ie p o s u w a n ia się w z d łu ż w y b rz e ż a p o p ó łn o c n e j s tro n ie to ru k o le jo w e g o . W o js k a te p rz e c ię ły s w o im m a n e w re m lin ię k o le jo w ą K o ło b rz e g —- A m s tra n d e . Z a c ie k le w a lk i o s ta c ję k o le jo w ą toczą p u łk i 3 d y w iz ji, podczas k ie d y o d d z ia ły 6 d y w . p r z e b ija ją się przez m ia s to w k ie r u n k u p o r tu i la ta r n i m o rs k ie j. J a k o p ie rw s z y w d a r ł się do m ia s ta o d d z ia ł, d o w o d z o n y p rze z m jr . R u ssjan a. D o w ód ca te n o p o w ia d a ł p ó ź n ie j: „ N a jt r u d n ie j b y ło zaczepić się o sam o m ia s to , zdo być w n im p ie rw s z y do m . N a c ie ra liś m y n a o d k r y ty m p o lu będąc do s k o n a le w id o c z n i, podczas k ie d y N ie m c y s ie d z ie li za m u r a m i d o m ó w i s tr z e la li do nas ja k do ta rc z y . J e d n a k ju ż p ie rw s z e g o d n ia u d a ło n a m się zdobyć p rz y c z ó łe k : 8 d o m ó w , k o ś c ió ł i p r z y le g ły d o ń c m e n ta rz ."
S Z T U R M
T rz e c ie g o d n ia , g d y o s ła b ia s iła n ie m ie c k ic h k o n tra ta k ó w , p a d ł ro z k a z s z tu r m u m ia s ta . O d tą d p rze z s ie de m d n i nasze d y w iz je w g r y z a ły się w m u r y m ia s ta , o- czyszczając d o m za dom em , d z ie ln ic ę za d z ie ln ic ą . T u się ro z e g ra ł k la s y c z n y ob raz w s p ó łd z ia ła n ia w s z y s tk ic h ro d z a jó w b r o n i:
p ie c h o ty z a r ty le r ią , cz o łg a m i, lo tn ic tw e m i ra d z ie c k im i „ K a tiu s z a m i” . Nasze d z ia ła s trz e la ły na od ległość k ilk u d z ie s ię c iu n ie ra z m e tró w , n ie m ie c c y s trz e lc y w y b o r o w i u sa
d o w ili się w e w s z y s tk ic h o tw o ra c h w y p a lo n y c h d o m ó w , trz e b a b y ło zd o b y w a ć p ię t r o p o p ię trz e poszczególnych b u d y n k ó w . Z r y ta p o c is k a m i z ie m ia n a p rz e d p o lu g a z o w n i, czy m o g iły cm e n ta rz a , gdzie to c z y ł się k r w a w y b ó j, W spólna z ra d z ie c k i
m i ż o łn ie rz a m i w a lk a o u trz y m a n ie k o ś c io ła , czy b u d y n k ó w fa b ry c z n y c h , z a m ie n io n y c h w tw ie rd z e , — to b o h a te rs k ie p o m n ik i — ś w ia d e c tw a b ra te rs k ic h b o jó w .
G d y fe lc z e r P uka s, s t. s trz . W y s o c k i i strz . G ry s z k ie w ic z znoszą z p o la w a lk i ra n n y c h ż o łn ie rz y A r m ii R a d z ie c k ie j, a b y u d z ie lić im p ie rw s z e j po m ocy, g d y fe lc z e r S zat
k o w s k i i sie rż. K u le s z a w ś ró d w a lą c y c h się d o m ó w r a t u ją in n y c h ra n n y c h ż o łn ie rz y s o ju s z n ic z e j a r m ii, to k a ż d y ic h czyn b y ł d ro b n y m fra g m e n te m w s p ó ln e j w a lk i. L e ż y o to p rze de m n ą je d e n z ta k ic h p ię k n y c h d o k u m e n tó w : lis t o tw a r ty do r e d a k c ji fr o n to w e j g a z e ty ,,Z w y c ię ż y m y ", p o d p is a n y p rze z p ię c iu o fic e ró w i p o d o fic e ró w s z p ita la p n io w e g o N r 2985. Z lis tu tego d o w ia d u je m y się, że p e łn ią c a w ty m s z p ita lu fu n k c ję s a n ita r iu s z k i L iz a B y k o w a , U k r a in k a z S um , d la u ra to w a n ia ż y c ia ra n n y m p o ls k im ż o łn ie rz o m p o ra z p ią ty o fia r o w a ła 350 cm k u b ic z n y c h w ła s n e j k r w i. L is t k o ń c z y się a p e le m : W z y w a m y p o ls k ie k o b ie ty , nasze żon y, m a t k i i s io s try , b y s z ły za je j p r z y k ła d e m ."
S Y L W E T K I B O H A T E R Ó W
P o d p o ru c z n ik E m ilia G e rc z a k z 10 p u ł
k u , s to i p r z y w y b ity m o k n ie w p o k o ju d o w ó d c y , p łk . P e ta p o w ic z a . B e z u s ta n n ie g w iż d ż ą p o c is k i a rm a tn ie , z ło w ro g i ś w is t, w y d a w a n y p rz e z m in y , w s trz ą s a co c h w ila p o w ie trz e m , s m ró d , d y m , s ło w e m p ie k ło n a z ie m i. P rz e d c h w ilą w ła ś n ie p o d p o ru c z n ik G e rc z a k o trz y m a ła ro z k a z s z tu rm u n ie p rz y ja c ie ls k ic h b u n k ró w .
K o ło b rz e s k i w ę zeł k o le jo w y b y ł je d n y m z g łó w n y c h p u n k tó w o p o ru w ro g a . T e re n te n opasany b y ł s cisłą U n ią b u n K ro w i za
p ó r p rz e c iw c z o łg o w y c h . P rze z 3 d n i z rz ę d u z a ła m y w a ły się t u t a j a ta k i naszych ż o łn ie rz y . N a to ra c h s ta ło k il k a p o c ią g ó w to w a ro w y c h ,. s ta n o w ią c y c h w p ra w d z ie d o b rą zap orę d la a ta k u ją c y c h , lecz r ó w n ie d o b rz e m a s k o w a ły one s ta n o w is k a n ie p rz y ja c ie ls k ic h s trz e lc ó w w y b o ro w y c h i g n ia z d a c ię ż k ic h k a r a b in ó w m a s z y n o w y c h . N a p r a w o w z n o s iły się m u r y g a z o w n i, spoza k tó r y c h n ie p r z y ja c ie l t r z y m a ł po d o b s trz a łe m c a ły pas z ie m i m ię d z y to ra m i. Z a to r a m i z n a jd o w a ły się d w a s iln e b u n k r y , zag rad zają ce dro g ę do p o r tu . T e w ła ś n ie b u n k r y E m ilia G e rc z a k m ia ła tego d n ia zdobyć. K ilk o m a s k o k a m i d o p a d ła b e tono w e go m u r u w a rs z ta tó w k o le jo w y c h i o tw o rz y ła n a ty c h m ia s t ogień z a u to m a tu n a b ro n ią c y c h się N ie m c ó w . 3 z n ic h p o ło ż y ła tru p e m , k ilk u z ra n iła . Ż o łn ie rz e je j p lu to n u n a ty c h m ia s t op an o
w a li zd o b y te s ta n o w is k a . Jeszcze t y lk o 100 m e tr ó w d z ie li ic h od b u n k r ó w , ale cóż z tego, k ie d y te 100 m n ie p o s ia d a ją ż a d n e j z a s ło n y ! I na g le z le w a i p ra w a s y p ią się s trz a ły , ogień z ie je i z b u n k ró w .
P o c h w ili p p o r. G e rcza k p o d ry w a s w ó j p lu to n do s z tu rm u , je s t n a je g o czele. W o g n iu p o c is k ó w sun ą f iz y lie r z y za s w y m do w ó dcą. N a gle , szum , b ły s k , b lis k i w y
b u c h m in y . S iln e u d e rz e n ie w g ło w ę z w a li ło z nó g k o b ie tę -b o h a te ra . P ró b o w a ła się jeszcze p o d e rw a ć , u s ta je j w y r z u c iły ja k ie ś s ło w o , k tó re b rz m ia ło , ja k rozka z.
Ż o łn ie rz e r z u c ili się n a b u n k r y . M ś c ili ś m ie rć sw ego d o w ó dcy...
K O N IE C E P O P E I
P o 7 d n io w y c h w a lk a c h u lic z n y c h w iększość m ia s ta b y ła oczyszczona. N ie m cy tr z y m a li się jeszcze w p o rc ie , w osła
n ia ją c e j go tw ie r u z y M uenU e i na o s la im e j li n a o b ro n n e j w zU luz to r u k o le jo w e g o , p o lk o ie m biegnącego p rz e d p o rie m . L a n e te N ie m c y u m o c n ili b u n k ra m i, z a k o p a n y m i w z ie m ię cz o łg a m i, o k u p a m i z za
m in o w a n y m p rz e d p o le m . W n o c n y m s z tu r m ie nasze o u d z ia iy z d o b y ty te po zycje . Ze szcz y tu t w ie iu z y M u c n u e n a s i ż o łn ie rz e u jr z e ń ob raz, k t ó r y b y ł u k o ro n o w a n ie m ic h b o jo w e g o w y s .lk u : z je d n e j s tro n y — b e z m ia r w o d naszego B a łty k u , z d ru g ie j, od lą d u — tło c z ą c y c h się n a m o io je ń c ó w n ie m ie c k ic h . Tego u n ia m u s ie li się o n i pożegnać n a zaw sze z n a z w ą „ K o l b e r g '. i> y l to (U ie n i s m a rc a 1945 r.
D la na szych z o m ic rz y oupoczyncK b y ł k r o t n i. K .e r u u e k n o w e g o n a la ic ia : B e r lin ! Częsc je d u o ste K o trz y m a ła in n e b o jo w e zauanie.
S IE W P O K O J U
W k ilk a n a ś c ie d n i p o b itw ie k o ło b rz e s k ie j, p rz e c z y ta l.s m y n a t y tu ło w e j s tro m e ga zety D o m o w e j: „D z iś p rz y s tę p u je m y uo p ra c y n a ru n . P rz e w ie s im y na c h w irę k a r a b in , c h w y c im y za p iu g . Po d iu g .c h w ie k a c h c zeka nia, p o w ie k a c h m ę k i p o d n ie m ie c k im b u te m , p ra s ta ra z ie m ia p o ls k a do c z e k a ła się z n ó w p o ls k ie go gospodarza. P o ls k i c h io p w z u ln .e r- s k im m u n u u rz e — p ie rw s z y p rz e d s ta w ic ie l N a ro d u n a w y z w o lo n y c h te re n a c h — ro z po cznie p ra c ę . D u b rz e w a lc z y ł o te ziem ie, p rz e p ę d z ił z n ie j ju ż n a zaw sze w ro g a i s w y m tru d e m z a p is a ł p ię k n ą k a r tę w h is lo r ń naszego P a ń s tw a . A te ra z będzie p ra c o w a ł w p o lu , i n a p e w n o n ie z a w ie dzie, ja k n ie z a w ió d ł w b o ju ” .
N a le ż a ło do pom óc w zasiew ach, gd yż je ś li s ię z ie m i n ie zaorze, z asiew p rz e p a d n ie . I ta k c h ło p -ż o łn ie rz c h w y c ił za p łu g , S p lu n ą w szy w p rz ó d m ocn o w garść.
T rz e b a b y ło w id z ie ć , ja k c h ło p c y w r o g a ty w k a c h k r z ą t a li się p r z y n a rz ę d z ia c h ro ln ic z y c h , ja k „ p o k r y w a li s w y m o g n ie m "
h e k ta r za h e k ta re m z ie m i p o d z asiew i z ie m n ia k i. W s to d o le w r e m ło c k a z ia rn a pod s ie w . R oześm iane tw a rz e . W c z o ra j m łó c ili S zw a b ó w , dziś z ia rn o , ju t r o z a s ie ją i z n ó w się za S z w a b ó w w e zm ą!
P rzez m iedzę, d zie lą cą p o la , c ią g n ie d łu g i k o ro w ó d z ap rzęg ów . O b o k d z ia ł, s to ją c y c h n a s ta n o w is k a c h , prze cho dzą b ro n y , p łu g i, w o z y . N a p o la c h r u c h : ż o ł
n ie rz e chodzą ta m i nazad, s ie ją c owies.
J e s t coś n ie z m ie rn ie m a je s ta ty c z n e g o w b ło g o s ła w ią c y m ja k g d y b y ru c h u s ie w - c y -ż o łn ie rz a , rz u c a ją c e g o w z ie m ię z ia rn o n o w e go sie w u...
J Ó Z E F B A L C E R A K
H
u k o tw a r ty c h sypiącego paszcz się z w ę gla , s ta n o w i s y m fo n ię p ra c y szczecińskie g o p o rtu . „ H u k " — ta k też n a z y w a się i nabrzeże p o rtu , przeznaczone na p rz e ła d u n e k w ę gla .
Z a d y m io n e , żelazne k r a t o w n ic e d ź w ig ó w , p rz e s u w a ją c e się pośpiesznie n a d basenem p rz e p e łn ia ją p o w ie trz e ś p ie w n y m s k rz y p ie n ie m . N a le n i
w y c h w o d a c h k a n a łu , tu ż p rz y na brze żu, p rz y c u p n ę ły , n ic z y m k u m o s z k i p rz y s tra g a n ie , p ę k a te , z a ła d o w a n e w ę g le m , b a r k i. W o d a m i O d ry p r z y w io z ły te n ła d u n e k ze ś lą s k ic h k o p a lń . Czarne, żelazne c h w y t a k i d ź w ig ó w ra z po ra z za
n u rz a ją się w ko p ce „c z a rn y c h d ia m e n tó w ".
Z ło s k o te m s p a d a ją b r y ły w ę g la do lu k ó w stojącego o p o
d a l s ta tk u . Z zaw ie szo n e j w p o w ie trz u b u d k i w y g lą d a w e soła tw a r z d źw ig o w e g o . T a m
n a d o le t ę t n i pra ca . R o b o tn ic y p o r to w i s z y b k im i r u c h a m i ło p a t, ro z g rz e b u ją p ir a m id y w ę gła.
Z b a re k i w a g o n ó w , ze s z c ze ciń skich n a b rz e ż y w ę d r u ją m ilio n y to n p o ls k ie g o w ę g la w ś w ia t. P o r t szczeciński p ra c u je znó w , ja k p rz e d w ie k a m i, d la P o ls k i, z n ó w p r z y spa rza je j b o g a c tw .
*
P o r t s zcze ciń ski je s t n a j
w ię k s z y m n a tu r a ln y m p o rte m B a łty k u . O bszar je g o w y n o s i o k o ło 920 ha. P o ło ż o n y u u j ścia O d ry do J e z io ra D ą b i Z a le w u S zczecińskiego, r o z le g ły te n p o r t po sia da d z ie s ią tk i n a tu r a ln y c h ba sen ów i k a n a łó w u tw o rz o n y c h p rze z lic z n e ro z g a łę z ie n ia O d ry . P o r t szcze
c iń s k i p o d o b n ie ja k H a m b u rg , n ie le ż y n a d b rz e g ie m m orza . S z la k w o d n y O d ro u jś c ia , łą czący Szczecin z o tw a r ty m m o rze m , po sia da dług ość 60 k m . P ow ażn e znaczenie w r o z w o ju p o r tu o d g ry w a O dra.
D o go dna ta a r te r ia w o d n a , w ' w ię k s z e j części u re g u lo w a n a , łą c z y S zczecin z p rz e m y s ło w y m i o b s z a ra m i Ś ląska, o ra z z r o ln ic z y m zapleczem Z ie m i L u b u s k ie j. O d rą prze w o żo n o tu w c ią g u je d n e g o r o k u b l i s k o 5 m ilio n ó w to n to w a r ó w tz n . 6 ra z y t y le co W is łą . J e d y n ą w a d ą p o ło ż e n ia n a d u j ściem O d r y je s t w ie lk ie z a m u le n ie k a n a łó w p o rto w y c h , w y noszące do 15 cm ro czn ie , ta k że ro k ro c z n ie n a le ż y w y b a g ro - w a ć p o n a d 1000 000 m e tró w sześcien nych m u łu , b y u t r z y m ać p o r t w s ta n ie s p ra w n o ś c i.
O D P R Z Y S T A N I D O P O R T U W ra z z p o w s ta n ie m osady jeszcze p rz e d w . X is tn ia ła n ie w ą tp liw ie w m ie js c u obec
nego p o rtu , m n ie j w ię c e j w o k o lic y d z is ie js z y c h b u lw a r ó w K o lu m b a i J a n a z K o ln a , n ie w ie lk a p rz y s ta ń , do k t ó r e j na s w y c h ło d z ia c h z a w ija li r y bacy.
P o c z ą tk o w o b y ła to w y łą c z n ie p rz y s ta ń ry b a c k a , ale z ro z w o je m osady W g ró d i m ia sto, n a b ie ra ła ona coraz b a r d z ie j h a n d lo w e g o c h a ra k te ru . J u ż W p o c z ą tk a c h X I I I w ie k u p o c z ę ły p o w s ta w a ć t u sp ich rze i m a g a z y n y , o b s łu g u ją c e p rz e ła d u n e k to w a ró w , g łó w n ie zboża. W y b u d o w a n ie tz w .
„D łu g ie g o m o s tu ” łączącego w y b rz e ż e z w y s p ą Ł a s z to w n ią , jeszcze b a rd z ie j o ż y w iło pracę
p rz y s ta n i, k tó r a zaczęła n a b ie ra ć c h a ra k te ru p o rtu . N a Ł a - s z to w n i ob ok m o s tu s ta n ą ł p ie rw s z y d ź w ig do p rz e ła d u n k ó w c ię ż k ic h k a m ie n i m ły ń s k ic h . D o p o r tu w p ły w a ły ju ż n ie t y lk o b a r k i ze zbożem , id ą ce w górę O d ry , ale i s ta tk i obce: d u ń s k ie i szw e dzkie , id ą ce od m o rz a rz e k ą P ia n ą i Ś w in ą .
Z b ie g ie m czasu założony zo sta ł p o r t w Ś w in o u jś c iu , k t ó r y je d n a k u t r a c ił n a z n a czeniu, n a s k u te k dalszego r o z ro s tu Szczecina.
W w ie k u X I X p o g łę b io n o S w iń ę , ce le m u ła tw ie n ia s ta t
k o m p e łn o m o rs k im w d o ta r c iu do Szczecina. W 1892 szla k w o d n y p ro w a d z ą c y do tego p o r tu m ia ł 6 m głęb okości.
P rz e k o p a n ie tz w . S z la k u Ce
sarskieg o, s k ra c a ją c e g o tę d r o gę i p o g łę b ia ją c e g o ją do 7 m o sta te cznie o tw o r z y ło S zczeci
n o w i dogodne w y jś c ie n a m o rze.
O d tą d Ś w in o u jś c ie o d g ry w a ło ju ż ra c z e j r o lę a w a n p o rtu . Z b ie g ie m czasu je d n a k na B a łty k u zaczęły się cora z czę
ś c ie j p o ja w ia ć s ta tk i ocea
n ic z n e o z a n u rz e n iu p o n a d 7 m , w s k u te k czego Szczecin t r a c ił cora z b a rd z ie j n a z n a czen iu . Z b io rn ik o w c e o w ię k szej p o je m n o ś c i m u s ia ły z a w i
ja ć n ie do Szczecina, lecz do Ś w in o u jś c ia i ta m p rz e ła d o w y w a ć ła d u n e k , to te ż p o g łę b ie n ie C e sarskie go S z la k u s ta ło się kon ie cznością. W y b u c h w o jn y ś w ia to w e j o d s u n ą ł t e r m in w y k o n a n ia aż do 1924 r.
P ra ce te t r w a ły 6 la t, je d n a k W t y m o k re s ie zaszły p o n o w n ie ta k po w a żn e z m ia n y w żegludze m o rs k ie j, że s zla k p o g łę b io n y d o 8,7 m o k a z a ł się z n o w u z b y t p ł y t k i d la tr a n s a tla n ty k ó w . W ła d z e h it le r o w s k ie n ie o k a z a ły je d n a k z b y t w ie lk ie g o z a in te re s o w a n ia s p ra w o m Szczecina fa w o ry z u ją c H a m b u rg i B re m ę . S zczecin p o łą c z o n y k a n a łe m z B e rlin e m , s ta ł się je g o „ p o d rę c z n y m ” p o rte m , m im o że p o s ia d a ł d o skon ałe w a r u n k i ro z w o jo w e , ze w z g lę d u n a m a łe o d le g ło ś c i od g łó w n ie js z y c h
o ś ro d k ó w h a n d lu ś ro d k o w o e u ro p e js k ie g o i bo ga te z a p le cze. W y b u d o w a n y w ro k u 1934/36 P o r t Z b o ż o w y z e le w a to r a m i o łą c z n e j p o je m n o ś c i 43 ty s . to n o d g r y w a ł ro lę zao
p a trz e n io w e g o o b ie k tu B e rlin a . W ie lo le tn ie z a n ie d b a n ia I b łę d y n ie m ie c k ie j p o lit y k i m o r s k ie j o d b iły się u je m n ie n a ro z w o ju S zczecina i d o p ie
r o je g o p o w r ó t d o P o ls k i, o - t w o r z y ł p rz e d n im no w e p e rs p e k ty w y .
S Z C Z E C IN D Z IS IE J S Z Y P o r t n a d a je c h a r a k te r c a łe m u m ia s tu . P ię k n e W a ły C h ro b re g o i b u lw a r y ciągnące się w z d łu ż u lic V asco da G am a i J a n a z K o ln a , są zarazem re p re z e n ta c y jn ą d z ie ln ic ą m ia sta. M ie ś c i się tu , o b o k n a brze ża p o rto w e g o , U rz ą d W o je w ó d z k i, M u z e u m M o rs k ie i U rz ą d M o rs k i. S ta re n a b rz e że pa saże rskie, w y k ła d a n e k a m ie n ie m , c ią g n ie się u p o d n ó ża W a łó w C h ro b re g o . Z a w ija ją tu s t a t k i pa saże rskie i że
g lu g i p rz y b rz e ż n e j. G łębokość k a n a łó w w t y m m ie js c u w y n o s i 6— 7 m e tró w .
6
O g ó ln y w id o k h u ty „S to lc z y n “ P O R T D O L N E J O D R i
D a le j n a p ó łn o c ro zcią g a się ż e lb e to n o w e nabrzeże „ A r s e n a ł" , W yposażone w now oczes
ne u z b ro je n ie te ch n iczn e , ja k r u r o c ią g i w o dn e, p o w ie trz n e i a c e ty le n o w e . N abrzeże to o d łu g o ś c i 340 m p o sia da szereg to r ó w p o d d ź w ig o w y c h i bo cz
n ic ę k o le jo w ą . Ze w z g lę d u na du żą głęb okość basenu, w y n o szącą 9 m e tró w , m og ą p r z y b i
ja ć tu n a w e t duże s ta tk i.
N ie c o w y ż e j c ią g n ie się n a brzeże „ O d r a " . P ra c o w a ły tu d a w n ie j stoczn ie od rza ń skie , w yp osa żone w lic z n e p o c h y l
n ie i ha le . Z niszczone te b u d y n k i słu ż ą dziś ja k o m a g a z y n y . O b o k s to c z n i n a d o d rz a ń -
s k ie j le ż y m a łe nabrzeże b e to n o w e „K o m e ta " i zniszczona s to c z n ia „ W u lk a n " .
N abrzeże „Ż e le c h ó w ” , le żące d a le j n a p ó łn o c, po sia da w a rs z ta ty re p e ra c y jn e U rz ę d u M o rs k ie g o . Część teg o n a brze ża n o s i na zw ę „ O k o " i p o sia d a d łu g o ść 160 m , a g łę b o kość ba senu 8 m . Jest to n a brzeże że lb e to n o w e , w y p o s a żone w lic z n e m ag azyn y.
N a p łd . w sch ód z n a jd u je się nabrzeże G o lę c iń s k ie „ M a k "
zczególnie d o b rz e p rz y s to s o w a n e do p rz e ła d u n k u k o n i i
y d ła . L ic z n e , obszerne s ta jn ie j za g ro d y, zao p a trzo n e w b ie żącą w odę, m og ą p o m ie ścić p a rę ty s ię c y s z tu k b y d ła . N a brzeże c ią g n ie się n a p rz e s trz e n i 101 m e tr ó w je s t p rz e d łu żo n e 3 6 -m e tro w y m p o m o stem .
J e d n y m z n a jb a r d z ie j o ż y w io n y c h je s t nabrzeże „ H u k ” o d łu g o ś c i 310 m i g łęb okości k a n a łu 6 m . P ra c u ją tu lic z n e d ź w ig i p rz e ła d o w u ją c e w ę g ie l.
B o c z n ic a k o le jo w a łą c z y n a brzeże z zapleczem . P rz y le g a ją c e nabrzeże „S n o p " d ł. 268 m p o sia da ró w n ie ż bocznicę, szereg m a g a z y n ó w , ora z z n i
szczony elewra to r. N a n a b rz e ż u „ U c h o " , p o s ia d a ją c y m
w ie le m a g a z y n ó w , p rz e w id u je się u m ie js c o w ie n ie p r z e ła d u n k ó w c z e s k ie j d ro b n ic y . O p o d a l z n a jd u je się h u ta Szcze
c in (S tolczyn ).
P O R T C E N T R A L N Y P o r t szczeciński po sia da ró w n ie ż k ilk a w y s p ja k „ G r y - f ia " , „ O k r ę to w a “ , „Ł a s z to -
w n ia ” i in n e , z k tó r y c h znacz
n a część je s t ró w n ie ż u - ż y tk o w a n a . W y s p a „ G r y f ia ” p o sia d a p o w ie rz c h n ię 35 ha.
Z n a jd u ją się n a n ie j o d b u d o w a n e częściow o z a b u d o w a n ia d a w n e j sto czn i, ora z m a g a z y n y . B o c z n ic a k o le jo w a , lin ie te le fo n ic z n e , w o d o c ią g i itp . łą czą w y s p ę z re sztą n o rtu . B a rd z ie j n a p o łu d n ie le ż y p ó ł
w yse p „ E w a ” o now oczesnym , ż e lb e to n o w y m n a b rz e ż u d ł. 200 m . W z n o s i się tu w ie lk i e le w a
t o r zbożow y. Część w y s p y zo
s ta ła podczas w iz y ty m in . C le - m e n tis a od da na do e k s p lo a ta c ji C z e ch o sło w a cji.
D a ls z e na b rze ża P o r tu C e n tra ln e g o : S tre fa W o ln o c ło w a , N o w y P o rt, Ł a s z to w n ia , P a r - n ic a ora z B asen K a s z u b s k i i G ó rn o ś lą s k i s ta n o w ią b a rd z ie j Z w a rtą całość i p o d w z g lę d e m w y p o s a ż e n ia te c h n ic z n e g o p rz e w y ż s z a ją in n e części p o r tu . Z n a jd u ją się tu dość liczn e u rz ą d z e n ia p rz e ła d u n k o w e , m a g a zyn y, ora z c h ło d n ia r y b na.
N a jw ię k s z e je d n a k znacze
n ie d la ro z w o ju p o r tu p o s ia dać będzie p ro w a d z o n a obec
n ie w ra m a c h ro z b u d o w y P o r tu C e ntralneg o,, b u d o w a n o w y c h n a b rz e ż y i k a n a łó w w B asenie K a s z u b s k im . Basen te n z m o d e rn iz o w a n y i zm e
c h a n iz o w a n y o b s łu g iw a ć bę
dzie p r z e ła d u n k i m asow e, g łó w n ie w ę g ie l.
P ra ce te z a k ro jo n e są n a ta k szero ką skalę, iż szczegółowe o m ó w ie n ie ic h w y m a g a o d d z ie ln e g o a r ty k u łu , k tó r y , ja k o k o ń c o w ą część c y k lu :
„S zczecin, w c z o ra j, dziś i j u tr o " , z a m ie ś c im y w n u m e rz e n a s tę p n y m .
J O Z E F W Ó J C I C K I
P L A N P O R T U W S Z C Z E C IN IE A — W ysp a Z ie lo n a , B — K ę pa P a rn lc k a , C — W yspa Ł a sz
to w n ia , D — W yspa G ro d zka , E — W yspa G r y fia , F — W yspa
' O k rę to w a .
I — D w o rze c G łó w n y , 2 — S tre fa W o ln o c ło w a , 3 — N o w y P o rt, 4 — W a ły C h ro b re g o , 5 — N a brzeże „ A r s e n a ł“ , 6 — N a b rz e że „ O d r a “ , 7 — N abrzeże „ K o m e ta ", 8 — S to czn ia „ W u lk a n “ ,
9 — N abrzeże „Ż e le c h ó w “ . U w a g a : N a z w y pow yższe p o d a no na p o d s ta w ie „ T e c h n ik i M o rza I W y b rz e ż a " (N r 11—12).
u g a je d n e j z b a te r ii a r t y le r ii n a d - M l j \ b rz e ż n e j od sam ego ra n a p a n u -
■ f i l -¡e o ż y w io n y ru c h . O d b y w a ją się I / f I / t u d z is ia j z a ję c ia p ra k ty c z n e . Po w p ie rw s z y m a la rm ie b o jo w y m o b s łu g i z a ję ły sw e m ie js c a p r z y d z ia ła c h . Z a ję c ia m i k ie r u je p p o r. m a r. T e jc h m a n . W ła ś n ie w t e j c h w ili o b ja ś n ia obsłudze n a jb liż s z e g o d z ia ła s k o m p lik o w a n y m e
c h a n iz m s y s te m u p rz e k a ź n ik o w e g o . K im je s t p p o r. m a r. T e jc h m a n ? M ło d y , 2 5 -le tn i o fic e r je s t s y n e m bez
ro ln e g o c h ło p a ze w s i Z a w a d a p o w . B rz e ziń s k ie g o . Różne k o le je p rz e c h o d z ił w ra z z c a łą ro d z in ą . S zczególnie s iln ie u t k w i ły m u w p a m ię c i tru d n e i c ię ż k ie la ta wczes
ne j m ło d o ś c i, k ie d y to o jc ie c je g o m u s ia ł prze no sić się z m ie js c a n a m ie js c e w p o s z u k iw a n iu s ta łe j p ra c y .
W y k o rz y s tu je m y c h w ilo w ą p rz e rw ę w ć w ic z e n ia c h i ro z p o c z y n a m y ro z m o w ę , w czas.e k t ó r e j p p o r. T e jc h m a n o p o w ia d a :
— P o c z ą tk o w o m ie s z k a liś m y w Z a w a dzie, gd zie o jc ie c m ó j p ra c o w a ł w m a ją tk u ja k o ro b o tn ik . Po ja k im ś czasie w y je c h a liś m y do p o b lis k ie g o T o m a szo w a M a z o - w .e c k ie g o , gdzie o jc u u d a ło się o trz y m a ć p ra c ę w je d n e j z f a b r y k w łó k ie n n ic z y c h . U d a ło się — to rz e c z y w iś c ie n a jle p s z e o - k re ś le n ie d la te j u c ią ż liw e j w ę d r ó w k i od f a b r y k i do f a b r y k i w p o s z u k iw a n iu z a ję cia. A le i ta p ra c a n ie t r w a ła d łu g o . W k r ó t k i czas po t y m zaczęła się p o n o w n a w ę d ró w k a od b iu r a do b iu r a od u rz ę d u do u rzę d u .
T a k p rz e c h o d z iły la ta aż do p a m ię tn e g o w rz e ś n .a 1939 ro k u . N a d e s z ły la ta o k u p a c ji, a w r a z z m m i rozp oczę ła się dalsza w a lk a o b y t, o życie.
Po z a k o ń c z e n iu w o jn y p rze z k il k a p ie r w s z y c h m ie s ię c y p o m a g a łe m ro d z ic o m , w k w ie t n iu je d n a k p o s ta n o w iłe m p ó jś ć do w o js k a . Z g ło s iłe m się w ię c o c h o tn ic z o ju ż w c z e rw c u 1945 ro k u . S k ie ro w a n o m n ie do O fic e rs k ie j S z k o ły A r t y le r i i, k t ó r ą u k o ń c z y łe m w 1947 r o k u . W M a r. W o j. je s te m od ro k u ...
W y d a w a ć b y się m og ło , że je s t to w s z y stko , co m ożn a p o w ie d z ie ć lu b na pisać o p p o r. m a r. T e jc h m a n ie . T a k je d n a k n ie je s t. W y s ta rc z y b o w ie m spędzić w b a te r ii je d e n dzień, a b y się p rz e k o n a ć , ja k p r a c u je ze s w y m i m a ry n a rz a m i m ło d y d o wódca.
W y k s z ta łc e n ie lu d z i z b a t e r ii je s t na b a rd z o ró ż n y m p o z io m ie . Są ta c y , k tó r z y u k o ń c z y li szkołę pow szechną, są in n i, k t ó r z y ,,ły k n ę li" k ilk a k la s g im n a z ju m , są też i ta c y , k tó r z y n ie m o g li się w ogóle uczyć, są w re szcie i w t ó r n i a n a lfa b e c i. Z t y m i d w ie m a o s ta tn im i g ru p k a m i, a c z k o l- w .e k b a rd z o n ie lic z n y m i, m a p p o r. T e jc h m a n n a jw ię c e j p ra c y . Chce o n b o w ie m w y ró w n a ć p o z io m w y s z k o le n ia fa ch ow e go i p rz y g o to w a n ia b a te r ii do s łu ż b y . Z o rg a - n .z o w a ł w ię c zespół n a js ła b s z y c h , p r z y d z ie l.! im ..o p ie k u n ó w ", k tó r y c h zad an iem je s t p ra c a n a d s z k o le n ie m te j g r u p k i. O - p ie k ę n a d a n a lfa b e ta m i z o rg a n iz o w a ł w s p ó ln ie z k o łe m Z M P , k tó r e k s z ta łc i ic h w z a k re s ie s z k o ły p o d s ta w o w e j. S am p r o w a d z i z a ję c ia ś w ie tlic o w e i g a w ę d y , sam te ż o p ie k u je się n a js ła b s z y m i m a ry n a rz a m i.
W s p ó ln ie z p p o r. m a r. T e jc h m a n e m p ra c u je s ta rs z y b o sm an G rz y b o w s k i. S po
ty k a m y go p rz y je d n y m z d z ia ł, g d y s z k o li w ła ś n ie ob słu gę w ła d o w a n iu p o c is k ó w . C z te rd z ie s to le tn i m ężczyzna w ie le p rz e szedł w s w y m ż y c iu , z a n im u s t a lił sw ą eg zystencję. S y n n ie w y k w a lifik o w a n e g o rz e m .e ś ln ik a , w cze śnie zap ozn ał się z p ra cą fiz y c z n ą , p o m a g a ją c o jc u . P ra c o w a ł w o g ro d n ic tw ie , p rz y b u d o w a c h , w k a n c e la r i i ja k o p is a rz , b y w re szcie w 1928 ro k u w s tą p ić o c h o tn ic z o do M a r y n a r k i W o je n n e j. U k o ń c z y w s z y S zkołę P o d o fic e rs k ą , p ły w a ł ja k o p o d o fic e r a r t y le r ii na O R P
„ M a z u r " , na O R P ,,G r y f" i na O R P „ B u rz a ".
K il k a m ie s ię c y p rz e d w y b u c h e m I I W o jn y Ś w ia to w e j p rz e n ie s io n o go n a H e l, gd zie p rz e b y ł d z ia ła n ia w o je n n e ja k o szef b a te r ii ru c h o m e j.
L U D Z I E
ODRODZONEJ M A R Y N A R K I W O J E N N E J
P por. m ar. Jan T ejch m an
P por. m ar. Rom an Jakubow ski
St. bosman H ila r? G rzybow ski
Po o d z y s k a n iu n ie p o d le g ło ś c i w r ó c ił n a ty c h m ia s t do G d y n i i z g ło s ił się do p ra c y w M i l i c j i M o r s k ie j. W 1946 r o k u zo
s ta ł p o w o ła n y do s łu ż b y w O d ro d z o n e j M a r. W o j. P o c z ą tk o w o p e łn ił ją w b a te r ia c h s z k o ln y c h ja k o in s tr u k to r . D o c e n ia ją c znaczenie stałe go s z k o le n ia się i u - g r u n to w y w a n ia s w e j w ie d z y prze szed ł k u r s o fic e ró w a r t y le r ii, w ie le czasu po
ś w ię c a ją c je dn ocześn ie na n a u k ę og ólną.
S ta rs z y b o sm an G rz y b o w s k i, p ro w a d z ą c d z ia ła ln o ś ć społeczną b ie rz e ró w n ie ż c z y n n y u d z ia ł w p ra c a c n k o ła Z M P . Z o rg a n i
z o w a ł też zespół a r ty s ty c z n y i c h o r m a r y n a r s k i. N ic d z iw n e g o , ze lu b ią go m a r y narze, bo je s t d la n ic h n ie t y lk o p rz e ło ż o n ym , a ie w w ie lu k ło p o ta c h i z m a r tw ie n ia c h p o t r a f i zastąp.ć ojca.
*
P rz e n ie ś m y się z k o le i n a nasze je d n o s t k i p ły w a ją c e , do F lo t y ll i T ra ło w c ó w , k tó r e prze ch o d zą ob ecn ie o kre s z im o w y c h p rz y g o to w a ń do z b liż a ją c e j się k a m p a n ii w io s e n n e j. J a k g ło s i k o n g re s o w e z o b o w ią
zanie, F lo t y lla p o s ta n o w iła w y k o n a ć zada
n ie n a r o k 1949 ju ż w m ie s ią c u l.p c u . Z o b o w ią z a n ie to je s t osią w y k o n y w a n y c h p rz y g o to w a ń . N a jb liż e j nas s to i ORP. „ A l b a tro s ", je d n o s tk a n a jb a rd z ie j zasłużona w k a m p a n ii ub .e g łe g o ro k u . Jego dowód,- ca p p o r. m a r. R o m a n J a k u b o w s k i je s t do
ś w ia d c z o n y m , z ż y ty m z m o rz e m o fic e re m . S łu ż b ę w M a r. W o j. ro z p o c z ą ł od szere
go w ca w 1928 r. U ro d z o n y w K ra k o w ie , m o rze z n a ł je d y n ie z k s ią ż e k i o p o w ia d a ń , to te ż p o s ta n o w ił je zobaczyć i poznać. Do c e lu sw ego d ą ż y ł k o n s e k w e n tn ie i u p a rc ie , ja k p rz y s ta ło na s y n a g ó rn ik a .
Dążąc do s łu ż b y w M a ry n a rc e W o je n n e j p o r z u c ił p ra c ę i w y je c h a ł do Ś w .ecia, g d z ie u k o ń c z y ł S zkołę S p e c ja lis tó w M o r s k ic h ja k o s y g n a lis ta . Z d o ln y i c h ę tn y do n a u k i, p rz e s z e d ł k o le jn o W yższy K u r s S y g n a liz a c y jn y , a p ó ź n ie j K u r s S te rn ik ó w , po k t ó r y m z o s ta ł z a o k rę to w a n y n a O R P
„ W ilia " . W o jn a z a s ta ła go w C asablance.
Z d e c y d o w a n y w a lc z y ć z w ro g ie m n a m o rz u , o p a rł się n a m o w o m sw ego d o w ó d c y k m d r . F ra n c k ie g o , k t ó r y m ia ł z a m ia r na lą d z ie przeczekać w o jn ę i w b r e w je g o ż y cze n io m w y r u s z y ł n a p o s z u k iw a n ia s łu ż b y n a o k rę c ie .
P ły w a ł n a O R P „ B u r z a " i n a O R P „ H u ra g a n ", a p ó ź n ie j na „ K u ja w ia k u " , „ O r k a n ie " i „ G a rla n d Z ie ” . W czesną w io s n ą 1946 w r ó c ił do k r a ju i w s tą p ił do s łu ż b y w M a r. W o j. n a tr a ło w c u „ A lb a tr o s " . W g r u d m u 1947 r. o tr z y m a ł s to p ie ń o fic e rs k i.
W p ra c y s w e j o p a r ł się na w o je n n y c h d o ś w ia d c z e n ia c h , z k tó r y c h u m ia ł w y s n u ć w ła ś c iw e w n io s k i. W id z ia ł c z y m ż y ją i ja k im in te re s o m słu ż ą f lo t y p a ń s tw zacho
d n ic h , to te ż k ie d y go s p o ty k a m y m ó w i:
— M u s im y toczyć w a lk ę z m ita m i o po tędze f lo t a n g lo s a s k ic h , ty c h fo rp o c z t, p a n o w a n ia im p e ria liz m u , n a rz ę d z ia p o d b o ju in n y c h n a ro d ó w . W z o r u jm y się na flo c ie ra d z ie c k ie j, k tó r a n io s ła i n.es.e w o l
ność w s z y s tk im n a ro d o m i rasom .
N a p rz y k ła d z ie f lo t y ra d z .e c k ie j p rz e k o n a liś m y się, w k im m a m y p ra w d z iw e g o p rz y ja c ie la . D o s ta liś m y od te j f lo t y o k r ę ty i sprzę t, k o n ie c z n y do n o rm a ln e j p ra c y i ro z w o ju k a d r O d ro d z o n e j M a r y n a r k i W o
je n n e j, podczas g d y A n g lic y n ie t y lk o nie d o trz y m a li u m o w y z 1939 ro k u , ale przez d łu g ie la ta po z a k o ń c z e n iu w o jn y r o b ili tru d n o ś c i w p o w ro c ie naszych z a służo nych o k r ę tó w do k r a ju . P r z y k ła d y te n a jle p ie j ilu s t r u ją , k to je s t n a s z y m p r a w d z iw y m p rz y ja c ie le m ...
T e w o je n n e d o ś w ia d c z e n ia w y w a r ły ró w n ie ż w ie lk i w p ły w n a s to s u n e k p p o r.
m a r. J a k u b o w s k ie g o do z a ło g i. N ie ż a łu je o n a n i czasu a n i s ił, b y s w y c h c h ło p c ó w ja k n a jle p ie j p rz y g o to w a ć do c ię ż k ie j o d p o w ie d z ia ln e j p ra c y . N ic w ię c d ziw n e g o , że d z ię k i te j p ra c y „ A lb a t r o s " z d o b y ł w u b ie g łe j k a m p a n ii p ie rw s z ą lo k a tę .
T ro s k a o o k r ę t i załogę to zasadnicze ce ch y p o s tę p o w a n ia p p o r. J a k u b o w s k ie g o . P o t r a f ił on sobie z o rg a n iz o w a ć pra ce k o n s e rw a c y jn e w te n sposób, że n ie t y lk o o - szczędził p a ń s tw u w ie le ty s ię c y z ło ty c h , ale ta k ż e z d o b y ł pew ność, że „ A lb a t r o s " w czasie k a m p a n ii n ie z a w ie d zie , że w y p e łn i n a le ż y c ie w s z y s tk ie zadania.
♦
T a c y są w ła ś n ie lu d z ie n o w e j, O d ro d z o n e j M a r y n a r k i W o je n n e j, ż o łn ie rz e i w y c h o w a w c y p rz y s z ły c h o b ro ń c ó w p o ls k ie g o m orza , rzesz m ło d y c h m a ry n a rz y .
PPOR. MAR. STANISŁAW W O LIŃ SK I
» S E R C E
S O Ł D K A «
S
T E F A N C Z Y B A M A T W A R D E , S Z O R S T K IE R ĘCE. P R Z E Z T R Z Y D Z IE Ś C I S IE D E M L A T , OD D Z IE C K A N IE M A L , P R A C U JE W P R Z E M Y Ś L E M E T A L O W Y M . P R Z E D W O J N Ą P Ę D Z I Ł C IĘ Ż K I, R O B O T N IC Z Y Ż Y W O T W N IE U S T A N N E J W A L C E O C H L E B I P R A C Ę , W A L C E Z W Y Z Y S K IE M , K T Ó R A W Y M A G A Ł A W IE L E S IŁ I P O Ś W IĘ C E Ń . D Z IŚ S T E F A N C Z Y B A C Z U JE S IĘ M IM O S W Y C H L A T J A K M Ł O D Z IE N IE C , A O C Z Y JE G O M A J Ą R A D O S N Y B L A S K . Z G Ł Ę B O K IM P R Z E J Ę C IE M U J M U J E W SW E S T E R A N E , Ż Y L A S T E R ĘCE, DTT2E, B Ł Y S Z C Z Ą C E P O K R Ę T Ł O D Ź W IG N I. K A Ż D Y JEG O R U C H JE S T O B S E R W O W A N Y Z N A P IĘ C IE M P R Z E Z L IC Z N IE Z E B R A N Y C H G O Ś C I, K T Ó R Z Y P R Z Y B Y L I, B Y Z O B A C Z Y Ć M O M E N T R U S Z E N IA P IE R W S Z E J P O L S K IE J M A S Z Y N Y O K R Ę T O W E J.
M E T A L O W E P O K R Ę T Ł O U JE T E K R Z E P K Ą R Ę K Ą O B R O C IŁ O S IĘ Z W O L N A , D A J Ą C P IE R W S Z Y IM P U L S Ż Y C IA . P A R S K N Ę Ł A P A R A , C IS N Ą C A S IĘ DO C Y L IN D R Ó W , Z A D Y G O T A Ł Ż E L A Z N Y
K O R P U S P O T Ę Ż N E J M A S Z Y N Y . R U S Z Y Ł A ...
M o n te r C zyba, ś lu s a rz e : S o jk a , K a z l- droga, Bensz, B u rz y k , K a s p e rc z y k , S ło d - c z y k i 72 le t n i m o n te r W ilk z d u m ą i n ie u k r y w a n y m w z ru s z e n ie m s p o g lą d a li na d z ie ło s w y c h rą k . Z w y ra z e m u z n a n ia i sza cu n ku ś c is k a ł ic h d ło ń p ro f. P o la k z P o lite c h n ik i G d a ń s k ie j, k t ó r y o p ra c o w a ł p la n y n o w e j m as z y n y . T w ó rc z y z a p a ł i w s p ó łz a w o d n ic tw o p ra c y p o z w o liło ro b o t
n ik o m p o ls k im n a osiąg nię cie jeszcze je d nego, w ie lk ie g o sukcesu. W y p ro d u k o w a n ie p ie rw s z e j p o ls k ie j m a s z y n y o k rę to w e j p rze z Z a k ła d y „ Z g o d a " je s t n ie w ą tp liw ie o b o k w o d o w a n ia p ie rw s z e g o ru d o w ę g lo w - ca b o d a j n a jw ię k s z y m o sią g n ię cie m nasze
go p rz e m y s łu stoczn iow ego . N ie m ożna b o w ie m zap om inać, że p rz e m y s ł s to c z n io w y to n ie t y lk o stocznie, ale i w ie le i n
n y c h g a łę z i p rz e m y s łu k ra jo w e g o . W y b u d o w a n y p rze z S tocznię G d a ń s k ą „S o łd e k "
o trz y m a w ła ś n ie m aszynę o k rę to w ą , w y p ro d u k o w a n ą n a Ś ląsku.
T y lk o n ie w ie le e u ro p e js k ic h z a k ła d ó w m e ta lu rg ic z n y c h z d o ln y c h je s t do z b u d o w a n ia p o d o b n e j m aszyn y, a p rz e d W o jn ą trz e c h le tn ie w y s iłk i w t y m k ie r u n k u p o l
s k ic h z a k ła d ó w z o s ta ły bezow ocne. T oteż poza r o b o tn ik a m i m a ło k t o w ie r z y ł w p o
w o d z e n ie t e j p ra c y . M im o o p in ii ,.fa c h o w c ó w " r o b o tn ic y „ Z g o d y ” w y tr w a le d o p ro w a d z ili je d n a k sw e d z ie ło do koń ca.
W c ią g u 10 m ie s ię c y p o t r a f ili o n i d o k o nać tego, czego n ie p o tra fio n o w cią g u trz e c h la t p rz e d w o jn ą . W y s o k a ś w ia d o mość, tw a r d a w o la , ora z w s p ó łz a w o d n i
c tw o p ra c y b y ło ta je m n ic ą po w o dzen ia .
D z iw ili się też b a rd z o a n g ie ls c y In ż y n ie ro w ie z „ L lo y d 'u ” w id z ą c ja k p o ls k a m a szyna do s k o n a le z d a je s w ó j p ie rw s z y egzam in.
T e n w ie lk i sukces n o w e g o p rz e m y s łu k ra jo w e g o je s t w y d a rz e n ie m m a ją c y m p ie rw s z o rz ę d n e znaczenie d la naszego b u d o w n ic tw a o k rę to w e g o . N ie w y s ta rc z a b o w ie m b u d o w a ć m a r tw e k a d łu b y s ta tk ó w , ale trz e b a dać im ró w n ie ż „s e rc e ” . T a k im , p o ra z p ie rw s z y z b u d o w a n y m w Polsce
„s e rc e m ", je s t s iln a now oczesna m a s z y na o m o c y 1 500 K M i w a d ze 35 to n . Z o s ta ła ona w y k o n a n a poza p la n e m p ra c y z a k ła d ó w „Z g o d a ", a w d o d a tk u o t y d zie ń w c z e ś n ie j p rz e d p rz e w id z ia n y m t e r m in e m . Z a le d w ie w m a rc u 1948 r. p r z y s tą p io n o do p ra c y , a ju ż 8 s ty c z n ia b r.
m aszyn a b y ła go tow a .
J e d n y m z n a jb a r d z ie j z a s łu ż o n y c h w b u d o w ie t e j m a s z y n y je s t m o n te r Czyba, k tó re m u też p rz y p a d ł zaszczyt je j u r u c h o m ie n ia . S te fa n C zyb a w ra z z g ro ne m p rz o d o w n ik ó w p ra c y prze z w ie le m ie s ię c y p ra c o w a ł u s iln ie na d b u d o w ą i m o n ta żem n o w e j m as z y n y , w k ła d a ją c w n ią całą sw ą a m b ic ję i do św ia dcze nie. P rze d w o jn ą w ty c h sa m y c h z a k ła d a c h p ro w a d z o n e b y ły , zakończone n ie p o w o d z e n ie m p ró b y , w y p ro d u k o w a n ia p o d o b n e j m aszyn y, je d n a k r o b o tn ic y w ie r z y li w s w ó j sukces.
P ra c o w a li przecież te ra z n ie d la w ła ś c ic ie la f a b r y k i, lecz d la w ła s n e g o n a ro d u . C h c ie li d o ró w n a ć p o ls k im sto c z n io w c o m i dać s p ra w n e serce p ie rw s z e m u p o ls k ie m u ru d o W e g lo w c o w i. W y tr w a ła p ra c a zo
s ta ła u w ie ń c z o n a po w o d z e n ie m . S łu sznie m ogą b y ć d u m n i ro b o tn ic y z a k ła d ó w ..Z goda". D z ię k i ic h p ra c y , d z ię k i p ra c y p o ls k ic h s to c z n io w c ó w i w ie lu g a łę z i p rz e m y s łu , p o ls k a flo t a h a n d lo w a u z y s k u je co
ra z p o w a ż n ie js z ą , szerszą bazę ro z w o ju . N o w e p o ls k ie s ta tk i w yp osa żone w e w łasne , p o ls k ie j p r o d u k c ji, m a s z y n y o k rę to w e , cora z częściej p o ja w ia ć sie będą na w s z y s tk ic h m o rz a c h ś w ia ta . P o ls k i p rz e m y s ł s to c z n io w y s ta n ie się n a jw a ż n ie j
szym o d c in k ie m g o s p o d a rk i m o r s k ie j i p o d s ta w ą r o z w o ju naszej f lo t y i h a n d lu m o rs k ie g o .
J A N O R L E W I C Z
