Dodatek do „Głosu Wąbrzeskiego0
Nr. 14. Wąbrzeźno, dnia 31 marca 1928 r. Rok 5
Ewangelja
DCBAś w . M a te u s z a r o z d z . 2 1 , w ie r s z 1 — 9 . O n e g o c z a s u , g d y s ie p r z y b liż a li k u J e r o z o lim ie i p r z y s z li d o B e tfa g i d o g ó r y O liw n e j, te d y J e z u s p o s ła ł d w u u c z n ió w , m ó w ią c im : I d ź c ie d o m ia s te c z k a , k tó r e je s t p r z e c iw k o w a m , a n a ty c h m ia s t z n a jd z ic c ie o ś lic ę u w ią z a n ą i o ś lę z n ią : o d w ią ż c ie i p r z y w ie d ź c ie M i. A je ś lib y w a m k to c o r z e k ł, p o w ie d ź c ie , iż P a n ic h p o t r z e b u je : a z a r a z e m p u ś c i je . A to s ię w s z y s tk o s ta ło , a b y s ię w y p e łn iło , c o je s t p o w ie d z ia n e p r z e z p r o r o k a m ó w ią c e g o : P o w ie d z c ie c ó r c e S y - o ń s k ie j: O to K r ó l tw ó j id z ie to b ie c ic h y , s ie d z ą c y n a o ś lic y i n a o ś lę c iu , s y n u p o d ja r z e m n e j.
S z e d łs z y te d y u c z n io w ie , u c z y n ili, ja k o im r o z k a z a ł J e z u s i p r z y w ie d li o ś lic ę i o ś lę i w ło ż y li n a n ie o d z ie n ie s w o je , a J e g o w s a d z ili n a n ię . A r z e s z a b a r d z o w ie lk a , s ła ła s z a ty s w o je , n a d r o d z e : a d r u d z y o b c in a li g a łą z k i z d r z e w i n a d r o d z e s ła li. A r z e s z e , l(tó r e u p r z e d z a ły i k tó r e p o z a d s z ły , w o ła ły m ó w ią c : H o s a n n a S y n o w i D a w id o w e m u : b ło g o s ła w io n y , k tó r y id z ie w I m ię P a ń s k ie : H o s a n n a n a w y s o k o ś c ia c h .
Nauka z ewangelji.
C z e m u P a n J e z u s ta k u r o c z y ś c ie , a z a r a z e m ta k p o k o r n ie o d p r a w ił w ja z d d o J e r o z o lim y ? 2 . A b y w e d le w o li O jc a n ie b ie s k ie g o b y ć p o s łu s z n y m i w y p e łn ić p r o r o c tw o X a c h a r ja s z a p r o r o k a . A b y w y p e łn ia ją c ś c iś le to ż p r o r o c tw o , ż y d o m w y r a ź n y d a ć d o w ó d , ż e je s t o c z e k iw a n y m p r z e z n ic h „ S y n e m D a w id o w y m ” , „ M e s y a s z e m " , „ K r ó le m ż y d ó w * * i ż e c h c e , a b y G o ja k o ta k ie g o u z n a n o . 3 . S p o s ó b , w ja k i o d b y ł s ię te n w ja z d u r o c z y s ty , w s k a z y w a ł, ż e n ie c h c e b y ć u z n a n y m ja k o
„ ś w ie c k i k sią ż ę * * , le c z ja k o K r ó l K r ó le s tw a n ie b ie s k ie g o . D la te g o te ż n ie w je ż d ż a n a r u m a k u , le c z ta k , ja k w d a w n ie js z y c h c z a s a c h I z r a e la c z y n ili s ę d z io w ie i k r ó le w ic z e , n a o ś lę c iu , ja k o ła g o d n y , p o k o r n y i m iło ś c iw y k r ó l i k s ią ż ę p o k o ju . C z e m u lu d w p r o w a d z ił P a n a J e z u sa d o J e r o z o lim y
w ś r ó d o k r z y k ó w r a d o ś c i z p a lm a m i w r ę k u ? D l a te g o , ż e 1 . lu d w id z ia ł w P a n u J e z u s ie o b ie c a n e g o M e s y a s z a i k r ó la i ja k o s w e m u k r ó
lo w i o d d a ć M u c h c ia ł h o łd p o w in n y . 2 . Z n a tc h n ie "
n ia B o ż e g o o d g a d y w a ł lu d , ż e P a n J e z u s je s t z w y c ię z c ą k s ię c ia ś m ie r c i i z a ło ż y c ie le m K r ó le s tw a n ie b ie s k ie g o n a z ie m i.
C z e m u s ię ś w ię c i p a lm y i o d b v w a p r o c e s ję ? 4 . A b y w m y ś l o d m a w ia n y c h p r z e z K o ś c ió ł m * o d litw d z ie r ż ą c y w r ę k u te p a lm y u z y s k a li o b r o n ę c ia ła i d u s z y . 2 . A b y m ie s z k a ń c y m ie js c , w k tó r y c h te p a lm y z a tk n ię to , w o ln i b y li o d w s z y s tk ic h p r z e c iw n o ś c i. 3 . A b y d z ie r ż ą c y te p a lm y w s k u te k m o d łó w K o ś c io ła o s ią g n ę li s iłę o z d o b ie n ia s w e j d u s z y d o b r e m i u c z y n k a m i! ty m s p o s o b e m w y c h o d z ili n a s p o tk a n ie C h r y s tu s a P a n a . 4 . A b y ś m y z a p r z y c z y n ą C h r y s tu s a , k tó r e g o c z ło n k a m i je s te ś m y , o d n ie ś li z w y c ię s t w o n a d k r ó le s tw e m c ie m n o ś c i i ś m ie r c i i a b y ś m y s ię s ta li u c z e s tn ik a m i J e g o z m a r tw y c h w s ta n ia i tr y u m fa l
n e g o w s tą p ie n ia d o n ie b a . O p a lm o w y c h g a łą z k a c h p is z e A u g u s ty n ś w ię t y : „ S ą o n e o d z n a k ą z w y c ię s tw a , g d y ż P a n p o k o n a ł ś m ie r ć S w ą ś m ie r c ią i z n a m ie n ie m K r z y ż a o d n ió s ł z w y c ię s tw o n a d c z a r te m , k s ię c ie m śm ier ci.* * D la te g o te ż w y p r z e d z a p r o c e sję z n a m ię K r z y ż a i r o z le g a s ię o d g ło s p ie n i p o c h w a ln y c h . G d y p o c h ó d s ta je p r z e d b r a m ą k o ś c ie ln ą , k a p ła n k o ła c e k r z y ż e m w d r z w i z a m k n ię te , a b y p r z e z to o z n a c z y ć , ź e g r z e c h A d a m o w y z a m k n ą ł p r z e d n a m i w r o ta n ie b ie s k ie i ż e d o p ie r o K r z y ż i z w y c ię s t w o J e z u sa n a d ś m ie r c ią o tw o r z y ło K o ś c ió ł i b r a m y w ie k u is te g o r a ju d la lu d z i m iłu ją c y c h B o g a .
J a k n a le ż y b r a ć u d z ia ł w u r o c z y s te j p r o c e s ji p a lm o w e j ?
5 . W y o b r a ż a ć s o b ie , ź e z p o b o ż n y m lu d e m je r o z o lim s k im w y c h o d z is z n a s p o tk a n ie P a n a J e z u s a i ź e w ita s z w r z e c z y w is to ś c i Z b a w ic ie la , p r z y c z e m m o ż e s z m ó w ić s ło w a : H o s a n n a s y n o w i D a w id o w e m u ! B ło g o s ła w io n y , k tó r y id z ie w I m ię P a ń s k ie ! H o s a n n a n a w y s o k o śc ia c h . 2 . P r o ś s e r d e c z n ie P a n a J e z u s a o ła s k ę , a b y z a z ie le n ia ły w tw e j d u s z y p a lm y d o b r y c h u c z y n k ó w i u ła tw iły c i z w y c ię stw o n a d ś w ia te m , c z a r te m i p o k u s a m i c ia ła , b y ś s ię s ta ł g o d n y m w s tę p u d o n ie b ie s k ie j J e r o z o lim y .
* *
- - 5 4
A u t o z m i a ż d ż o n e p r z e z p a r o w ó z .
P o d W e m d i n g w B a w a r j i p r z e j e c h a ł a m a ł a k o l e j k a s a m o c h ó d , p r z y c z e m d w i e o s o b y p o n i o s ł y ś m i e r ć . N a o b r a z k u n a s z y m
w i d z i m y m i e j s c e w y p a d k u .
Solidarność u zwierząt
P o n i ż e j p o d a j e m y g a r ś ć o p i s ó w , k t ó r e d o w o d z ą , i ż m i ę d z y z w i e r z ę t a m i i s t n i e j e d u ż a s o l i d a r n o ś ć , j a k r ó w n i e ż , ż e p e w n e z w i e r z ę t a p o s i a d a j ą d u ż ą i n t e l i g e n c j ę :
R a k a r z B u e h l e r w A s c h i , w y k a r m i a ł z w y k l e p o k i l k a p s ó w , z k t ó r e m i a t o l i b e z l i t o ś c i s i ^ o b c h o d z i ł . J a d ą c w r o k u 1 8 7 0 z T h u n d o d o m u , r o z g n i e w a ł s i ę n a m a ł e g o p i e s k a i p o c z ą ł g o n i e m i ł o s i e r n i e k a t o w s ć . O b u r z o n y t e r n t o w a r z y s z u d r ę c z o n e g o , w i e l k i p i e s , r z u c i ł s i ę n a B u e h l e r a z c a { ą z a j a d ł o ś c i ą i p o m i m o j e g o i ż o n y j e g o r o z p a c z l i w e j o b r o n y , p o k a l e c z y ł g o s t r a s z n i e . R a k a r z w k i l k a d n i p ó ź n i e j z m a r ł .
W H a m b u r g u s c h w y t a ł o p r a w c a p i e s k a i p a k o w a ł g o d o w ó z k a , g d y w t e m n a g l e p r z y j a c i e l s c h w y t a n e g o , p o t ę ż n y , c z a r n y k o c u r , r z u c i ł s i ę z c a ł ą f o r s ą n a o p r a w c ę i t a k g o p o c z ę s t o w a ł p a z u r a m i , i ż t e n ż e p o r z u c i ł p i e s k a i u c i e k ł c z e m - p r ę d z e j z p l a c u b o j u . .
L e ś n i c z y h r . S c h l i t z a , w j e s i e n i s t r z e l i ł d o b o r s u k a , k t ó r y t y l k o c o w y l a z ł z e s w e j n o r y . B o r s u k z a s k o m l a ł r o z p a c z l i w i e , l e c z z a n i m z d o ł a ł z b l i ż y ć s i ę d o n i e g o m y ś l i w y , w y b i e g ł z l e g o w i - ' s k a d r u g i b o r s u k , p o c h w y c i ł r a n n e g o i w c i ą g n ą ł
z a s o b ą d o g ł ę b i n y .
C h ł o p a k z ł a p a ł w P a r y ż u j a s k ó ł k ę , p r z y w i ą z a ł j ą s z n u r e c z k i e m z a n ó ż k ę i t r z y m a ł w t e n s p o s ó b n a d a c h u . N a p r z e r a ź l i w y l a m e n t p o j m a n e j , z l e c i a ł o s i ę t y s i ą c e j a s k ó ł e k , k t ó r e , f r u w a j ą c i k r ą ż ą c o k o ł o w i ę ź n i a , o s ł a n i a ł y g o s w e m i s k r z y d e ł k a m i . N i e b a w e m w y j a ś n i ł o s i ę , c o b y ł o p o w o d e m t y c h n i e z w y k ł y c h r u c h ó w g r o m a d k i p t a s z ą t . O t o p o d o s ł o n ą s k r z y d e ł e k , p r z e d z i ó - b a ł y o n e s w e m i d r o b n e m i d z i ó b k a m i s z n u r e k i u w o l n i ł y p r z y j a c i ó ł k ę , k t ó r a p o m k n ę ł a u s z c z ę ś l i w i o n a w p r z e s t w o r z e .
K i r k m a n , s ł y n n y m y ś l i w y N a t a l u , p o s t r z e l i ^ b a w o ł a . Z w i e r z ę z w y k l e c i c h e i n i e m e , w y d a ł o ż a ł o s n y r y k , a n a t o h a s ł o p o s p i e s z y ł a g r o m a d a b a w o ł ó w k u o b r o n i e r a n n e g o i z a a t a k o w a ł a K i r - k m a n a . S z c z ę ś c i e m , w p o b l i ż u S t r z e l c a z n a j d o w a ł a s i ę g r u p k a d r z e w o z w i s a j ą c y c h , n i s k i c h k o n a r a c h — r z u c i ł w i ę c s w o j ą s t r z e l b ę i w y d r a p a ł
s i ę s z y b k o n a g ó r ę . — B e z r a d n e b a w o ł y p o w l o k ł y s i ę w d a l s z ą d r o g ę .
W o o d o p o w i a d a o p e w n y m p r z e c h o d n i u , k t ó r y , u j r z a w s z y n a ś c i e ż c e s i e d z ą c e ł a s i c e , r z u c i ł k a m i e n i e m i t r a f i ł ś m i e r t e l n i e j e d n o z t y c h z w i e r z ą t . W l o t w y d a ł o d r u g i e n i e z w y k ł y , o s t r y g ł o s , r z u c i ł o s i ę n a a t a k u j ą c e g o , w y d r a p a ł o s z y b k o p o n o g a c h i u s i ł o w a ł o w g r y ź ć m u s i ę p o d s z y j ę . N a h a s ł o r o z s r o ź o n e j ł a s i c y , o d e z w a ł y s i ę t y m s a m y m g ł o s e m u k r y t e w p o b l i ż u k o l e ż a n k i i p o s p i e s z y ł y j e j w s u k u r s . N a p a d n i ę t y p r z e c h o d z e ń p o c z ą ł r z u c a ć k a m i e n i e w s w e j o b r o n i e — m u s i a ł a t o l i z a n i e c h a ć t e g o ś r o d k a , a b y m i e ć w o l n e r ę c e d o w a l k i z w i s z ą c e m m u u s z y i z w i e r z ą t k i e m . T y l k o g r u b e m u o d z i e n i u i c i e p ł e j c h u s t c e z a w d z i ę c z a ł , i ż s k o ń c z y ł o s i ę n a r a n a c h , k t ó r e o d n i ó s ł o d ł a s i c . — O d t ą d z a k l i n a ł s i ę n a w s z y s t k i e ś w i ę t o ś c i , i ż n i g d y w i ę c e j n i e b ę d z i e z a c z e p i a ł ł a s i c .
S c h w y t a n y p r z e z P a l l i s e r a m a ł y , s z a r y n i e d ź w i e d ź , p r z y w i e z i o n y d o E u r o p y , z a w a r ł p r z y j a ź ń z m ł o d ą a n t y l o p ą i b r o n i ł j e j o d w s z e l k i c h n i e p r z y j a c i ó ł . G d y p r o w a d z o n o o b a z w i e r z ę t a u l i c ą , r z u c i ł s i ę n a a n t y l o p ę p o t ę ż n y b u l d o g i p o m i m o k r z y k u i p a ł e k p r z e w o d n i k ó w , u s i ł o w a ł j ą f o r m a l n i e r o z e d r z e ć . W j e d n e j c h w i l i z e r w a ł s i ę n i e d ź w i e d ź z e s m y c z y , p o c h w y c i ł z a k a r k b u l d o g a i r o z p o c z ą ł z n i m z a c i ę t ą w a l k ę . — Z r a z u n i e r o b i ł n i e d ź w i e d ź u ż y t k u z e s w y c h k ł ó w i p a z u r ó w , l e c z o g r a n i c z y ł s i ę n a s c h w y t a n i u p s a w r a m i o n a i r z u c a n i u n i m o z i e m i ę , g d y a t o l i b u l d o g , n i e w i e d z ą c z k i m m a d o c z y n i e n i a , u k ą s i ł p r z e c i w n i k a , w p a d ł t e n o s t a t n i w t a k ą p a s j ę , i ż o m a l n i e p o g r u c h o t a ł p s u k o ś c i . Z a n i m n i e d ź w i e d ź z d o ł a ł u ż y ć s w y c h z ę b ó w , u d a ł o s i ę b u l d o g o w i s z c z ę ś l i w i e w y d o s t a ć s i ę z j e g o u ś c i s k ó w i u m k n ą ł , c o m u s i ł s t a r c z y ł o z p o b o j o w i s k a .
T a g a r ś ć p r z y k ł a d ó w m ó w i n a m j a s n o o s o l i d a r n o ś c i i o z n a k a c h d u ż e j l i t o ś c i u z w i e r z ą t .
Złote myśli
O s z c z ę d n o ś ć i p r a c a n a r o d y w z b o g a c a .
*
C z a s a m i s ą t a c y , k t ó r z y u d a w a j ą s k r o m n y c h , c h o c i a ż s k r o m n y m i w c a l e n i e s ą , . .
— 55 —
Na czem oparte jest działanie radja?
(Ciąg dalszy).
Zapoznaliśmy się już pobieżnie z urządze
niem zewnętrznem stacji nadawczej i wyjaśni
liśmy pokrótce zjawisko rozchodzenia się fal e- lektromagnetycznych w środowisku zwanem e- terem. Gdybyśmy się chcieli bliżej zapoznać z przyrządami umożliwiającemi „nadawanie" i zajrzeli w tym celu do wnętrza stacji nadaw- częj, to stanęlibyśmy z pewnością bezradni, przed wielką ilością przyrządów o dziwnym wyglądzie i trudno zrozumiałem przeznaczeniu.
Niejeden napewno machnąłby ręką i zrezy
gnował z dalszego zagłębiania się w tajniki ra
dja. Celem naszym jest zaoszczędzić czytelni
kom niepotrzebnych rozczarowań w tym wzglę
dzie, postaramy się uchylić rąbek tajemnicy bez szczegółowego zagłębiania się w urządze
niu stacji. Jak wiadomo, prąd elektryczny, służący do oświetlania, wytwarzany jest w e- lektrowniach, przyczem większość elektrowni wytwarza prąd zmienny, a mianowicie taki, który zmienia swój kierunek 100 razy na se
kundę. Prąd ten wytwarzany jest w specjal
nych maszynach zwanych prądnicami.
W stacjach nadawczych starszego typu — ustawione były podobne prądnice, lecz wytwa
rzały one prąd o znacznie większej ilości zmian kierunku na sekundę. W nowszych urządze
niach nadawczych zastąpiono maszyny tak zw.
lampami nadawczemi, mającemi zresztą to samo przeznaczenie co i prądnica, a więc wytwarza
nie prądu zmiennego o dużej ilości zmian na sekundę. Tak np. na stacji nadawczej w War
szawie, została zainstalowana lampa nadawcza o wielkiej mocy (wykonana przez fabrykę Phi
lipsa). Lampa nadawcza wprawia prąd elektry
czny w drgania o pożądanej częstotliwości.
Jeżeli charakter drgań nie będzie ulegał zmia
nie, to i fale wypromieniowane przez antenę, będą posiadały kształt niezmienny. Podążamy w ślad za falami. Jak już wiadomo opuszczają one natychmiast po przyjściu na świat antenę z szybkością 300.000 kim. na sekundę. Nie bacząc na szybkość jej lotu, fala nie ucieknie, czyhają na nią bowiem łakomi na fale radio
amatorzy i chwytają ją w zastawione przez się sieci zwane antenami. Fala ma tę własność, że napotkawszy przedmiot metalowy (np. drut) wzbudza w nim drgania elektryczne. Fale wzbudzają więc w antenie drgania lub prądy szybko zmienne, które możemy wykorzystać do naszych celów. Innych sieci używa się jednak na grubszą zwierzynę — jakiemi są dłuższe fale, a innych do chwytania drobiu, czyli krót
szych fal. Nie sądźmy jednak, że chwytanie każdej fali wymaga anteny o innych wymia
rach, na szczęście tak nie jest. Radjotechnika nauczyła nas przystosowywać antenę do fali przez umieszczenie w doprowadzeniu do anteny (wewnątrz odbiornika) odpowiedniej cewki i kondensatora. Cewka składa się z pewnej ilo
ści zwojów drutu, a kondensator z dwóch kom
pletów płyt metalowych, odstęp pomiędzy pły
tami jest zmienny i może być nastawiony sto
sownie do potrzeby.
Przez celowe dobranie wielkości cewki i odpowiednie nastawienie kondensatora „dostra
jamy" antenę do danej długości fali. Dzięki takiemu dostrojeniu, antena nabiera zdolności wychwytywania z pośród wielu fal wysyłanych przez różne stacje nadawcze fali o takiej dłu
gości, na jaką została nastrojona. Im dłuższa jest fala, do której pragniemy się dostroić, tern większa musi być ilość zwojów cewki lub tern większe zbliżenie płytek kondensatorą. Łącz
ność ze stacją nadawczą jest więc nawiązana.
Widzieliśmy, że drgania elektryczne wywołane w antenie przez przyrządy stacji nadawczej, wywołują powstawanie fal elektromagnetycz
nych rozprzestrzeniających się z olbrzymią szybkością we wszystkich kierunkach. Fale te docierają do anten odbiorczych i wzbudzają w nich prądy szybkozmienne. Z pośród wielkich ilości fal, wysyłanych przez różne stacje na
dawcze, możemy wybrać sobie fale, o żądanej długości przez dostrojenie anteny zapomocą kondensatora lub cewki.
Wróćmy jeszcze do stacji nadawczej i zaj
rzyjmy na chwilkę do pomieszczenia, zwanego studjem. Studjo jest to zwykły pokój, dość obszerny, wyłożony dywanami, zawieszony miękkiemi tkaninami i będący miejscem nada
wania audycji radjowej. Całe umeblowanie składa się przeważnie z kilku krzeseł, pulpitów dla muzyków, fortepianu i przedmiotu stano
wiącego, bodaj najważniejszy sprzęt każdego studjo-mikrofonu. Mikrofon jest tern uchem, które chwyta każdy dźwięk rozlegający się w studjo i przekazuje go dalej do stacji nadaw
czej, celem wypromieniowania go w przestrzeń.
Przypuśćmy, że stacja nadawcza jest w ruchu i wysyła fale o kształcie niezmiennym. Gdy rozlegnie się jakiś dźwięk przed mikrofonem, to specjalne urządzenie zostaje wprowadzone w drgania i wywołuje zmiany prądu przepły
wającego przez mikrofon, w takt chwytanego dźwięku.
Prąd ten idzie do dalszych przyrządów stacji nadawczej, które sprawiają, że drgania prądu w antenie stają się silniejsze lub słabsze w zależności od prądu przepływającego przez mikrofon. W ten sposób drgania odpowiadają
ce dźwiękom chwytanym przez mikrofon zosta- ją jak gdyby nałożone na pierwotnie niezmienne drgania prądu w antenie. Przekształcone drga
nia promieniują w przestrzeń.
(Ciąg dalszy nastąpi.)
figle i figielki.
Wierny przyjaciel stoi przy tobie, gdy cię otaczają chmury, a ćmy zawsze lecą do słońca.
*
Dawniej żony aresztowały mężów za grę w karty, a dziś dzieje się odwrotnie...
Stary kawaler gotów dowodzić, że dziewczę
ta wychodzą za mąż, gdy mogą, a wdowy, gdy chcą.
— 5 6 —
Skarb W atażki
18) P O W IE Ś Ć .
— C zy ja w a s p o z n a łe m ? O ja b y m w as p o z n ał i z a sto la t jesz c ze . Ja w a s p o z n ałem , c h o ć k re w m i o czy z aślep iła . W y śc ie m n ie n ie d a li d o o ić ja k p sa , w y śc ie m n ie tu d o teg o m o - n a ste ru p rzy n ieśli. A le có ż, k ie d y to n ie tak i m o n a ste r, ja k n a sz to in n e m n ich y ja k ie ś, n ie c z erń c y , ta i c z ło w ie k n a w e t w y sp o w ia d a ć się n ierad p rz ed n im i 1 O w y d o b ry p a n , m iło sie r
n y p a n , jasn y ro tm istrz u !
W a ta żk a m u u rw ał, ja k b y d łu ższ a ro zm o w a o d b iera ła m u siły . F o g e lw a n d e r stał p rz y n im .
— W y tu sa m i p a n ie? — z a p y ta ł w a taż k a p o c h w ili m ilc ze n ia.
— S a m .
— Ja sn y p a n ie , T ro k im w am co ś m a p o w ie
d z ie ć, a le o te rn cy t, p rze d n ik im ! A le d rzw i z a m k n ą ć trze b a !
F o g e lw a n d e r u słu c h a ł p ro śb y i z a su n ą ł ry g iel.
— C o m i m a sz p o w ied z ieć , T ro k im ? — rze k ł — m ó w śm ia ło , ja m am se rc e, ja ta k ż e c z ło w ie k , n ie z d rad z ę c ię , a co b ę d ę m ó g ł, to z ro b ię.
T ro k im d o b y ł sił w sze lk ic h , d ź w ig n ą ł się i u sia d ł, p o tem p o c z ą ł m a ca ć p a l a m i sw o ją n ę d zn ą p łó tn ia n k ę , p o sz a rp a n ą n ie m a l w sa m e g a łg an y
i strz ę p y . z
— M a c ie n ó ż, ja sn y p a n ie ? — z a p y ta ł.
F o g e lw a n d e r w y d o b y ł n ó ż m a ły i p o d a ł m u g o z c ie k aw em sp o jrze n iem .
— D ajcie m i w a sz k a p e lu sz , P o trzy m ajc ie g o tro ch ę , m o że te g o .
F o g elw a n d e r z ac ie k aw io n y sz k ę w a ta ż c e, a b y m ó g ł o p rz e ć i p o d a ł sw ó j k a p e lu sz .
W a ta ż k a p o c z ą ł p ru ć c a ły rą b e k sw e j p łó t- n ia n k i. Z a p ierw sze m sz arp n ię ciem n o ż a b ły sn ę ło z ło to . B y ł to d u k a t. W ataż k a rzu c ił g o d o k a p elu sza i p ru ł d a le j. D u k at p o d u k ac ie sp a d a ł d o k a p e lu sz a. N are sz cie T ro k im p rze rw a ł ro b o tę .
— P o rac h u jc ie — rz ek ł d o o fic e ra i o p u śc ił g ło w ę n a p o d u sz k ę w z n u ż en iu .
— T rzy d z ie ści — rz e k ł F o g e lw a n d e r.
— T o w sz y stk ie , w ię c ej n ie w z ią łem z e so b ą . C h w ilę T ro k im o d p o c zy w ał, p o te m c h w y c ił z n o w u n ó ż i p ru ć p o c zą ł p łó tn ian k ę w in n e m m iejsc u .
I to w eź c ie — rze k ł, p o d a jąc ja k iś m a ły p rz e d m io t o fice ro w i.
F o g e lw an d e r w z iął g o z rą k T ro k im a i p o sz e d ł d o o k n a . B y ł to p ierśc ie ń z ło ty , k tó re g o o b rą c zk a b y ła p o g ięta i w jed n ę n ie m al m a sę z g n ie cio n a . W z g n iec io n em z ło c ic tk w ił b a rd zo d u ż y k a m ie ń , o ile F o g e lw a n d e r m ó g ł o c en ić, b ry la n t n a jcz y stsze j w o d y .,
— C o m a m z te rn z ro b ić ? — z a p y ta ł.
— D o b ry z w as p a n — o d p arł w a taż k a — to d la w as. T o ju ż w asz e . A le to m a ło , b a rd z o m a ło , to z a d a te k ty lk o d ro b n y . T a k ie g o z ło ta ja m am d u ż o , o t ta k d u ż o ...
i h a jd a m a k p o d n ió sł o b ie ręc e, ja k m ó g ł n a j
w y ż e j.
ja sn y ro tm istrz u , n ie p o ż a łu je cie
p o d su n ął p o d u - g ło w ę z ran io n ą
— A ta k ic h p ie rśc ie n i i k a m ie n i, a k raśn ie j- sz y c h je sz cz e o d te g o , m n o g o u m n ie tak ż e, c h o ć k w artą b ie rz . Ja w a s tak z ło te m o b sy p ię , że a n i jed e n g u z ik z m u n d u ru n ie b ę d zie w y g ląd a ł z p o d sa m y c h c ze rw ień c ó w , a le w y słu c h a jcie T ro k im a ,
T ro k im w y tch n ą ł c h w ilę i p o c z ą ł m ó w ić d a le j:
— G d zie k o m u d a ł B ó g sz cz ę śc ie, m n ie d a ł p o k a ra n ie. Z jn n y c h k o m p a ń cz y k ó w , co ze m n ą ra z em c h o d z ili, jed e n p a n u je so b ie n a W o ło szc zy - ź n ie, w z ło c ic o p ły w a ; d ru g i w M o sk w ie k u p c e m je st b o g a ty m , k ram y m a w ielk ie ; trze c i n a sz la ch c ica w y sz e d ł... a ja o t... g d z ie m 5 ię d o sta ł...
A le g d y b y m ja b y ł w o ln y , g ró d c ały raz e m z z a m k ie m b y m k u p ił. Ja m am sk a rb w ie lk i, w ie l
k i sk a rb . S k ą d ja g o w z ią łe m ? A lb o ż w y n ie w ie c ie ?... C o ta m b o g a c tw a !... A ż c z ło w ie k o w i w o c za ch św iec i. H a ! b y ły to c za sy ! H u lali
śm y p o c a łe j U k rain ie , p o c a łe m P o d o lu , w y p ra w ia li się n a W o ło szę , n a T a ta ró w , a z ew sz ąd ju c z n o w ra c ali! S ie d em la t B o ży c h m y ta k w e * jo w a li so b ie .
C h o d z iliśm y k u p ą w trzy d z iestu , to b y ła n a sz a b a n d a, w te j g ro m a d z ie b y ło n a s d w ó ch k o m -, p a ń cz y k ó w , ja i k o z a k P u k . C o śm y zło w ili, to sz ło c z ę śc ią n a p o d z iał, c z ęśc ią n a P u k a . B y w a
ło p rz y k u p c u , co w ra ca ł z B a łty , ty sią c e c z e r
w ień c ó w m y w z ię li, n a ż y d ac h k w arta m i p e re ł i k a rb o w a ń có w z łu p ili; b y w ało S m iła (m ia sto n a U k ra in ie ) k o p a m i c z erw ie ń c ó w się o k u p ić m u sia - ła ... w te d y P u k m o ło jco m p o d u k a cie rz u c ił, p o d w a , m n ie ja k o sta rsz y ź n ie p ó ł k o p y n a jw ię ce j, a resz tę g rze b ał. G d z ie g rz eb a ł, to w ie d z ia ł ty l
k o o n i ja , a trz e ci B ó g ... A teraz i P u k ju ż p o d z ie m ią . N a św ięc ie ja jed e n z n a m , g d z ie sk a rb .le ży , b o w a taż k a w ie d z ia ł, ż e m w ie rn y jak p ies i z so b ą m n ie z aw sze b ra ł, g d y m ia ł d o rz u cić co d o sk a rb u , b o sa m p o ra d z ić b y n ie m ó g ł.
A le p o co ja m am w a m o p o w ia d a ć w sz y stk ie n a sze h a jd am a ck ie sp raw y ? N ie sk o ń c z y łb y m a n i d z iś, a n i ju tro , p o w ie m ty lk o co w a m o ty m sk a rb ie z a g rz e b an y m w ied z ieć p o trz e b a . T e m u d w a la ta d w a j sz la c h c ic e p rzy c ze p ili się d o n a s Je d en T o m asz e w sk i się z w a ł, d ru g i K u lik o w sk i P rzy sta li d o n a s, a P u k ich p rz y ją ł d o k o m p a n ji.
W e trz y d z ie śc i k o n i n a p a d liśm y z a ich p o ra d ą n a L a ty c z ó w i z a b ra li sk a rb o w ą k a sę c a łą , d w ie
śc ie ty się c y b e z m a ła .
T a k się d z iw n ie z d a rz y ło , że g d y n a s śc ig a n o , o b a j sz lac h cic e z g u b ę sw o ją z n aleź li ; je d n e g o u b ito , d ru g ie g o ra n n eg o w z ię to . T rze b a b y ło z n ik n ą ć n a c z as ja k iś, b o b y ł stra ch , ż e ra n n y w y śp ie w a w szy stk o i n a s z d rad z i. T ak d o tarli
śm y d o W e re ż an k i, d o m o n a ste rk u . C ze rń cy z n a m i trzy m a li, jak z b rać m i; b y liśm y k ilk a d n i, a ż sta rsz y c z ern ie c w o ła m n ie i P u k a i m ó w i:
— M a m ja d la w as co ś tłu steg o , m o ło jc y !...
O b ło w ic ie się h o jn ie , jen o , a b y i m n ie z teg o sk ą p o n ie b y ło .
P o w ia d a n a m , ż e o d K a jm a k a n a w ielk i g ro sz w io z ą d o b a szy c h o cim sk ieg o , c ały w ó r c z erw ie ń có w . h a rac z h o sp o d a rsk i.
T ę d y tęd y p o w io zą , je d z ie p rz y k a sie n a
c ze ln ik tu re ck i i k ilk u jan c z aró w , co to d la w as?
M y n a to , ja k n a la to , z a sad z ili się, w y p ad li, z a b ili n a c z eln ik a , sk łu li k ilk u jan c za ró w , re szta u c ie k ła i sk a rb n asz.
(C iąg d a lsz y n a stą p i).
