OPIEKUN DZIATWY
BEZPŁATNY DODATEK DO „GŁOSU WĄBRZESKIEGO^ r WVUTSRQPONMLKJIHGFEDCBA 5
WĄBRZEŹNO, DNIA 31 PAŹDZIERNIKA 1936ROKU i ROK 6
Na gościńcu
— N ie ! A p o c ó ż b y ?
— A j a k b y ś n a k s ię d z a c h c ia ł? ;
— B z d u r z y s z ! P r z e c ie j a a n i n a tu s io w i s ię w id z i, ż e to o b e r e k , c o g o 'k s i ę d z a a n i n a in s z e g o p a n a n ie id ę .-..!
s t a r y I w a n e k n a s w o j e j s k r z y p i c y w y - 1 ” ' .
c in a . 1 d a l e j s o b ie W o jtu ś g w iż d ż e , b o p is a ć i r a c h o w a ć u m ie s z , to c ię w n a -
i . .
p r z e d n im . a o n s a m j e d e n , c h o ć s a m o tn o ś c i ta b a r d z o n ie lu b i. P r z y c z e m z a je d z e n ie m m u s ię c n i — p r z e g ło d z ił s ię g a la n to - to r a d b y w j e d n e j s e k u n d z i e d o c h a łu p y z a le c ie ć . M a c h a s m a g ło n o g a m i i z a w z ię c ie g w iż d ż e . M ę c z ą c a s a m o tn o ś ć i p r z e g ło d z e n ie p r a g n ie p r z e g w iz d a ć . N a r a z w o d d a li z a - t u r k o t a ł w ó z i p o w o li w y ta c z a ć s ię z a c z ą ł z z a k r ę t u d r o g i- P r z e r w a ł W o jtu ś g w iz d a n ie i z e z ło ś c ią z a m ru c z a ł:
— J a k w m o ją s tr o n ę , to a n i j e d n e j f u r y n ie w id a ć ! A p r z e c i e ż j a k b y j e c h a ła , to b y m s e b o d a j n a p o d d a n i c y p r z y c u p n ą ł... — i z n o w u ż z ło ż y ł u s ta d o g w iz d a n ia , a le t e r a z d o p ie ro o d c z u ł ż e o d w y d m u c h iw a n ia s p ic z a s ty c h t o n ó w I w a n k o w e g o o b e r k a , s z c z ę k i n a d o b r e g o r o z b o la ły . O p u ś c ił w ię c g ło w ę i w m y ś le n ic y s w o j e j p o c z ą ł u t y s k iw a ć n a lo s c o to g o s k a z a ł n a to c o d z i e n n e b ie g a n ie . W n e t j e d n a k z e r w a ła s ię n ić r o z m y ś la ń p r z y k r y c h , b o w o d d a li p o s ły s z a ł r o z g w a r i ś m ie c h y R o z e jr z a ł s ię i z a u w a ż y ł n a p o l
n e j d r o ż y n ie g r o m a d ę lu d z i. K u g o ś c iń c o w i s ię z b liż a li z r o z g w a r e m i p o k r z y k a m i ś m ie c h u .
— O , t e n j a k i ś to p o k r z y k u j e i ś m i e j e s ię c h r a p l i w i e i h u k l i w i e , n i- k i e j te b a s y n a w e s e lu ! — z a u w a ż y ł w m y ś le n ic y s w o j e j W o j t u ś i z a c z ą ł s i ę u w a ż n ie w s łu c h iw a ć .
— A te n i n n y b u lg o c e p is k liw o ś c ią j a k k l a r n e t ! — z a u w a ż y ł p ó łg ło s e m a p o te m d o d a ł:
— O , c i- c i, t a d z ie w u c h a , to t a k s ię ś m ie je , j a k b y j ą k t o z a w a r k o c z p o d s z a r p y w a ł i tę c h ic h o tliw o ś ć z n i e j w y d z w a n ia ł- P o n i e k tó r e i n n e w r o n y k r a k a j ą , a je s z c z e in n e ć w i e r k a ją j a k w r ó b le . D a ć t u I w a n k a z e s k r z y p ic ą , t e n c i j a k b y m ię d z y n ic h z o b e r k ie m w la z ł, o j w e s e le , b y ł o b y w e s e le .
T z a g w iz d a ł W o jtu ś I w a n k o w e g o o - b e r k a , a ty m c z a s e m g r o m a d a d w o r s k ic h k o p a c z y p r z e c i ę ł a g o ś c in ie c i o d d a l a ł a s ię k u n iw ie z a r o s ł e j z ie m ia - k a m i. G ło s y u c ic h ły - in o ś p ic z a s te t o n y W o jtu s io w e g o o b e r k a p o g o ś c iń c u s ię r o z le g a ły .
P o c h w ili z n a la z ł s ię W o jtu ś n a s k r ę c i e g o ś c iń c a , tu ż p r z y o s ie d lu m ł y
n a r s k i m p o n a d k t ó r y m w i a tr a k z r o z p o s ta r ty m i r a m io n a m i j a k b y s t r a ż tr z y m a ł. P o p a tr z y ł n a z n ie r u c h o m ia łe s k r z y d ł a w i a t r a k a — p o c z e m z a m r u c z a ł :
N ib y z d a t n y d o r o b o ty , a s to i! B e z w ia tr u — j a k b e z d u s z y t a k a s tw o r a . A le j a k z e ś w ia tó w z a w ie je , to c i w t e d y te s k r z y d li s k a m a j t a j ą , a c a ły te n k a d łu b is k o a ż e d r ż y , s tę k a , s k r z y p i, d u d n i i h u c z y . S w o ją d r o g ą lu d z is k a p r z e m y ś ln ie ż y j ą n a z ie m i. W i a t r u - m ią ła p a ć , w o d ę ła p ią , a n a h a ń te m z a le s iu to b e z w i a t r u i b e z w o d y m ie lą . P r z e m y ś ln y ś w ia t.
— W o j t e k ! — p o s ły s z a ł n a r a z z w a n ie . O d e r w a ł o c z y o d w i a tr a k a , s p o j
r z a ł i z o c z y ł J a d a m o w e g O ' S ta ś k a . P ę d z ił k r o w i n ę z p o la i t e r a z a k u r a t n a g o ś c in ie c z z a m ły n a r z o w e g o s a d u s ię w y d o s ta w a ł.
— Z e s z k o ły id z ie s z ? — p y t a ł S t a s ie k -
— N o p r z e c ie ...
— T o t y b ę d z ie s z i te w y ż s z e k l a s y k o ń c z y ł, c o ic h w n a s z e j s z k o le n ie m a ?
— N o ju ś c i! T a t a k a z a l i c h o d z ić ...
— S tr a s e c z n ie d a le k o ! A n a j g o r z e j b ę d z ie c i w z im ie t y l i ś w i a t c o d n i a r a n o i w ie c z ó r d r a ł o w a ć .
— J u ś c i t a d r o g a n a j g o r s z a , a n a d o b i t k ę s a m e m u s t r a s e c z n i e s ię k a c y , a z n a s z e j w s i p e w n ik ie m n i k t w i ę c e j n ie b ę d z ie c h o d z ił.
— A p o ł a c i n i e j u ż t a m u c z ą ? I d z ie W o jtu ś d o d o m u i g w iż d ż e . A n i w p ię ć a n i w d z ie s ię ć to g w iz d a n ie i J a k i e ś ś p ic z a s te , b e z ła d n e , a le W o j- 1
■ j ■
— T b p o c o ta m c h o d z is z ? C z y ta ć g w iż d ż e , b o
i c ó ż m a r o b ić ? T r z y k i l o m e t r y d r o g i ! s z y c h k la s a c h w y u c z y li. J a n ic z e g o w ty c h k la s a c h s ię n ie u c z y łe m i te ż b ę d ę ż y ł... f a t a n a s i p o w i a d a j ą ż e n a w s i!
in o z d a tn o ś ć d o r o b o ty p o tr z e b n a , a l k s ią ż k i in o p a n o m , a c h ło p u w y s t a r c z y n a m o d lite w n ik , c o ś n ie c o ś m i a r k o w a ć .
— I m n ie s ię t a k w id z i, c h o ć p r z e c ie ż a l b y m i b y ło r o z s ta ć s ię tz te r n , c z e g o w s z k o le s ię d o w ie d z ia łe m . — Ś w ia t ta k i w ie lk i — i t u t a j W o jtu ś r ę k ą z a to c z y ł d o o k o ła i p o n a d s o b ą , a p o te m d a l e j c ią g n ą ł — t y l e r ó ż n o ś c i n a ś w iie c ie , n a z ie m i i w g ó r z e ! z r o z u m ie ć to w s z y s tk o c h o ć b y z g r u b s z a , to m y ś lę , ż e n a r o d o w i c h ło p s k ie m u r o z u m n o ś ć ta p o tr z e b n a .
— M o ż e i p o t r z e b n a — m r u k n ą ł S ta s ie k , p o te m k r z y k n ą ł n a k r o w ę , b o c h c ia ła s k r ę c i ć w p o le - P o c z e m z r ó w n a ł s ię z W o jtu s ie m i s z li r a z e m w m ilc z e n iu . P o d o b r e j z d r o w a ś c ie W o j
tu ś s ię o d e z w a ł:
— S z k o d a , ż e ś b o d a j ty c h c z te r e c h k l a s w n a s z e j w s i n ie u k o ń c z y ł...
— J u ś c i s z k o d a . A le t a t a s ię u p a r l i ż e n ie i n ie ! P o p r a w d z i e to n ie b y ło j a k . B o n ie b y ło g r o s iw a n a k s ią ż k i, a ji p r z y o d z i e w k u a k u r a t n ie n ig d y n ie m ia łe m . N a j b a r d z i e j m i ż a l te g o , ż e z c z y ta n ie m a n i w z ą b . N a u c z y li m n ie t a t a r o z e z n a w a ć l i t e r y — a le s k ła d a ć d o k u p y n ie m o g ą m ię w y u c z y ć . A j a k b y k i e d y w y p a d ło lis t n a p is a ć , to p r z e c i e i m o w y n ie m a , b o i j a k ż e ?
— J a k to , j a k ż e ? — z a k r z y k n ą ł W o jtu ś . P r z e c ie ż c z y ta n ie i p i s a n ie to n ic t r u d n e g o ! J u ś c i t a k a k u r a tn i e w y u c z y ć s ię p is a n ia , to w ia d o m o , ż e s p r a w a t r u d n a .
— E , ż e b y m to j a w y m i a r k o w a ł in o c o i j a k , to b y m s ię z a w z ią ł i b o d a j b y ty le , c o p o t r z a d o n a p i s a n ia l i
s tu — m u s ia łb y m s ię w y u c z y ć . A le w y m i a r k o w a ć n ie m o g ę ..
— P o w ia d a s z , ż e l i t e r y r o z e z n a - j e s z ? — z a p y ta ł n a g l e W o jtu ś .
— K a ź d z iu s ie ń k ą .
— C z e k a j, z a ra z ! C h o ć , ż e in o p r z y - s ią d z ie m y s e n a p r z y d r o ż k u — w o ła ł W o j t u ś r o z w i ą z u j ą c je d n o c z e ś n ie c h u - 1
tt' noc jesienną
Wśród głuchej nocy kroczę z duszą moją, Przez senne łąki, srebną lśniące rosą, Mleczne mgławice w szatę swą nas stroją, A sny koronę gwiazd nad nami niosą...
Cisza, co z mlecznych do nas zeszła szlaków, Jak płatki róż pod stopy nam się ściele...
My zaś, czytając śród niebieskich znaków, Idziemy szczęście wyśledzić, wesele...
Władysław Kosiński — Mariany
Z a k lin a c z e w ę ż ó w
J e d n e n i z n a j b a r d z i e j p o c i ą g a j ą - s ia d a ł o lb r z y m ie g o „ k o b r a '’ k tó r y m o - c y c h z a t r u d n i e ń w I n d i a c h j e s t z a w ó d k r ę c a ł s z y ję , p o d c z a s g d y d w a i n n e , z a k l i n a c z a w ę ż ó w . N i e b r a k iw n i m p o - ! z a w ie s z a ł n a r a m i o n a c h , l a k o p a s a n y w a ż n y c h n i e b e z p i e c z e ń s t w , b o r o z - g r a ł n a f l e c i e . W e ż e t a ń c z y ł y , w y k o - d r a ź n i o n e g a d y r z u c a j ą s ię c z a s e m n a n u j ą ć n a j z a b a w n i e j s z e f i g u r y n a o k o ło s w e g o g o s p o d a r z a , z a d a j ą c m u ś m i e r - g ł o w y i p i e r s i s w e g o p a n a - B y ł t o w i -
t e ln e r a n y , m i m o ( to n a d z w y c z a j n e d o k m r o ż ą c y k r e w i n e r w y .
z y s k i , p ł y n ą c e z u r z ą d z a n y c h w i d o - ' P e w n e g o d n i a d w a w ę ż e o p l a t a ją c e w i s k n ę c ą ( w ie lu H i n d u s ó w . | j e g o r a m i o n a , r z u c i ły s i ę n a s i e b i e . —
— W y u c z y ł s i ę t e j s z t u k i j e d e n z e Z a k l i n a c z w y c i ą g n ą ł r ę k ę , a ż e b y j e s ł u ż ą c y c r w m i s ji i p o t r z e c h m i e s i ą - ! r o z d z i e l i ć i w p a k o w a ć d o k o s z a , a l e t e e a c h w y t r w a ł y c h p r ó b , r o z p o c z ą ł t w ę - . s k i e r o w a ł y s w e p a s z c z e k u p o s k r a m i a - d r ó w k ę z k o s z e m n a p e ł n i o n y m t r e s o - o z o w i, r a n ią c g o ś m i e r t e ln i e . P o c h w i - w a n y m i w ę ż a m i . I l i z a k l i n a c z l e ż a ł n i e ż y w y o b o k
P i e n i ą d z e s y p a ł y s i ę m u w o b f i t o ś c i, s w o ic h f a w o r y tó w .
i n i e b r a k o w a ł o m u n i g d y r y ż u . | P o d o b n e w y p a d k i z d a r z a ją s i ę j e d - P e w n e g o d n i a , w i e d z io n y z b y t n i ą n a k d o ś ć r z a d k o i d l a t e g o z a w ó d z a - c h c i w o ś c i ą . z a n a d t o p r z e c i ą g n ą ł w i - k l i n a c z y c i e s z y s i ę p o w o d z e n i e m , i d o w i s k o . U p o m i n a ł go j e d e n z w i d z ó w ’ _ _
! n i e ż a r t u j z t e m i b e s t ia m i .- , p o z w o l o d - i
' ■ ’ mmngło. —; NIEZNOŚNY JANEK.
Z n a m d o b r z e s w e , . k o b r y “ , o d p o w i e - I M a tk a : — J a s iiu , c z y ty n ig d y n ie p r z e s ta - d z i a l i c i ą g n ą ł d a l e j c z a r o d z i e js k i t a - ! n i e s z te m u k o t k o w i d o k u c z a ć ? O d d z iB iie jfiiz e g D n i e ć . — ! d n ia t a k b ę d ą z t o b ą p o s t ę p o w a ł a , ja k t y iz k o t-
N a g l e u c z e s tn i k o m p r z e d s t a w i ł s i ę k ie m , ja k g o b ę d z ie s z c ią g n ą ł z a u s z y to ja c ie - w s t r z ą s a ją c y w i d o k . G a d r z u c i ł s i ę n a b ie p o r z ą d n i e w y ta r g a m , je ż e li g o b ę d z i e s z b ił, z a k l i n a c z a i z a d a ł m u r a n ę w r ę k ę . N i e to i o d e m n ie d o s t a n i e s z la m ie .
P r z e z d łu g ą c h w ilę J a ś z a s t a n a w i a ł s ię n a d s w o ją s m u tn ą d o lą , w r e s z c ie w o ła w e s o ło .
T o ja b ę d ą k o t k a z a o g o n c ią g n ą ł!
,1 “ i • • y , • i • -i • n i e z a r n i i z i e m i D e s n a m i.- , p o z w o i o u - s r k ę . w k i o r e i m i a ł z a w i ą z a n e k s i ą ż k i ! , J . A 1 , r >
, p o c z ą c w ę z o m . A l e t o n i e p o m o g ł o . —
i z e s z y t y .
N a ś w i e c i e p a n o w a ł a c i s z a j e s i e ń - n e g o d n i a . Z e w s i n i o s ły s i ę s z c z e k a n i a ( . c i e r l ic , to g o s p o d y n i e „ o p o c i e r a ł y ’“ l e n S ł o ń c e b y ł o n a d z a c h o d e m . W o j t u ś z e S t a ś k i e m s i e d z i e l i n a p r z y d r o ż k u p o c h y l e n i n a d k s i ą ż k ą . O p o d a l k r o w a S t a c h o w a s k u b a ł a r e s z t k i t r a w y ’ n a m i e d z y . W o j t u ś p y t a ł S t a c h a :
— A t ę l i t e r ę j a k s i ę w y m a w i a ?
— B e ...
- t ę ?
— C e ....
G d y ’ w r e s z c i e o w s z y s t k ie l i t e r y ’ d z i . Z i n n y m i l i t e r a m i j e s z c z e p r ę d z e j ł u n i e w y s l o w i o i n e j r a d o ś c i , p r z y p a d l z a p y t a ł , s p o j r z a ł n a S t a c h a , p o p a t r z y ł I p o s z ł o . A g d y W o j t e k j e s z c z e r a z s p o w r o t e m d o w y s t r a c h a n e g o W o j t k a i p o w i e d z i a ł : ( s p r a w d z i ł p r a w i d l o w c i ś ć w y m a w i a n i a i p r o s i ł :
p o m o g ł y z a b i e g i l e k a r s k i e , n i e s z c z ę ś li w y u m a r ł t e j s a m e j n o c y .
I n n y z a k l i n a c z , z o k o l i c S a ł u z , p o -
S t a c l i o s z y b k o p o c h w y c i ł o c o c h o - G d y w r e s z c i e o p a n o w a ł s i ę z n a w a -
i p o w i e d z i a ł : ( s p r a w d z i ł p r a w i d l o w c i ś ć w y m a w i a n i a i p r o s i ł :
— L i t e r y , j u ś c i z n a s z , i n o c i ę ź l e s p ó ł g ł o s e k , o d n a l a z ł j a k i ś 'w y r a z , p o - । W o j t u s i u ! a p o k a ż m i j e s z c z e j a - : k a z a ł g o S t a c h o w i , m ó w ią c : k je ( j0 w y m ó w i e n ia , a b y s t a ło
— N o t e r a z u w a g a : m a s z t u t a j s ł o - s ję z n { c }1 s | o w o j
w o s k ł a d a j ą c e s i ę z e c z t e r e c h c z ą s t e k .: w , , , ’ i • i y • - j - v , i ., v 1 . ’ v \ t e r n r c z l e g ł o s i ę z p o l a w o ł a n i e : w i d z i s z p r z e c i e ż c z t e r y l i t e r y . Z a c z n i j I . j® „ i j e p o w o l i j e d n a z a d r u g ą w y m a w i a ć i I , l 'e L t a i n . K r o w a w k a r t o ł m c h , b r z e w y m a w i a ć , t a s a m o b ę d z i e m i s i ę v / s l u c l i u j s i ę d o b r z e w s w ó j g lo s , a a lC h tm c w o tĄ s i e d z ą s o b i e w n a j l e -
s p e w n o ś n i ą u s ł y s z y s z s ł o w o .
S t a c h o p o p a tr z y ł i p o w o l i z a c z a ł c e - . . . • . , . . . .
* - „ , o z e , a z h e n c p a r ę s t a r a ń o d d z ia ł k i z
k a r t o n a m i i k o p a c z k i n a w f o iy w a i y d o w y p ę d z e n i a . M o j t u ś p o r a d z i ł:
— N o , b i e g n i ł a ż y w o ! M n i e d o d o m u c z a s . G ł o d n y m , j a k p ie s .- .
G ł o d n y ’, b o j u ś c i g ł o d n y r b y ł W o j
t u ś , a l e n i e t e r a z in o p r z e d t e m . O d e c h - c i a ł o m u s i ę j e ś ć , c h o ć w i e d z i a ł , ż e j u ż d a w n o n i e j a d ł . T e r a z d u m a g o r o z p i e r a ł a . P r z e c i e S t a c h a , s w e g o r ó w i e ś n i k a k o l e g ę , n a u c z y ł c z y t a n ia . S t a ł n a p r z y -
— N o g a ! n o g a ! o j t o n o g a ! O j . J e z u l d r o ż k u i z a S t a c h e m p a t r z y ł i c z e k a ł n a u c z y l i w y m a w ia ć . J a k s i ę n a u c z y s z
d o b r z e w y m a w ia ć , t o s a m o b ę d z i e c i s i ę c z y t a ło .
— T a k to . p y t a S t a c h o — j a k t o — p o w i a d a s z , ż e m ó g ł b y m s i ę n a u c z y ć d o
c z y t a ło ?
— P o s ł u c h a j i n o u w a ż n i e , t o j e s z
c z e n a t e r n m i e j s c u b ę d z i e s z u m i a ł d z i ć : — n — o — g
c z y t a ć . p o w t ó r z y ł i z a w i s ł s p o j r z e n i e m s w y c ,,
— O j , W o j te k , n i e ż a r tu j i n o . A o c z u n a p a t r z e n i u W o j t k o w e m . M a l o - j e ś l i p r a w d ę m ó w i s z , t o p o w i e d z j a k w a ł s i ę w o c z a c h S t a c h a j a k b y l ę k p o -
I • •li * •ii • 1 • 1 • z •V !
