DAWNIEJ „PRZYJACIEL ROLNIKA" Cena 10 grosxyYXWVUTSRQPONMLKJIHGFEDCBA
Z IE M IA P O M O R S K I
P I S M O P O Ś W I Ę C O N E O B R O N I E I N T E R E S Ó W * R O L N I C T W A , H A N D L U , P R Z E M Y S Ł U I R Ę K O D Z I E Ł A
- - - P R E N U M E R A T A
„ Z I E M I A P O M O R S K A " z t y g o d n i o w y m d o d a t k i e m i l u
s t r o w a n y m „ G O Ś Ć N I E D Z I E L N Y " w y c h o d z i t r z y r a z yRQPONMLKJIHGFEDCBA
w t y g o d n i u , n a w t o r e k , c z w a r t e k i s o b o t ę . P r z e d p ł a t a n a p o c z c i e w y n o s i k w a r t a l n i e 2 z Ł 9 5 g r „ m i e s i ę c z n i e 9 9 g r . W a d m in is t r a c j i k w a r t a l n i e 2 z Ł 4 0 g r „ m i e s i ę c z n i e 8 0 g r . P o d o p a s k ą w P o l s c e 1 z Ł 6 0 g r . m i e s i ę c z n i e . W r a z ie w y p a d k ó w s p o w o d o w a n y c h s i ł ą w y ż s z ą , p r z e s z k ó d w z a k ła d z ie , s t r a j k ó w it p . w y d a w n ic t w o n ie o d p o w ia d a z a d o s t a r c z a n ie p is m a , a a b o n e n c i n ie m a j ą p r a w a d o o d s z k o -
— ■ - — ■■ d o w a n ia . P o j e d y ń c z y n u m e r 1 0 g r o s z y . - - - - -
- - , , _ _ _ O G Ł O S Z E N I A
W ie r s z m ilim e t r o w y n a s t r o n ie 6 - ła m o w e f 1 0 g r . R e k la m y n a s t r o n ie 3 - ła m o w e j — 4 0 g r . R e k la m y w t e k ś c i e aa 1 - s z e j s t r o n ie — 7 0 g r . O g ło s z e n ia s k o m p lik o w a n e i z zastrzeże
n ie m m ie j s c a 1 0 ° |o d r o ż s z e . N e k r o lo g i 3 0 % z n iż k i.
O g ło s z e n ia d r o b n e : w i e r s z n a p i s o w y — 1 5 g r ., k a ż d e n a s t ę p n e s ł o w o — 5 g r . D la p o s z u k u j ą c y c h pracy 5 0 % z n iż k i. R u c h t o w a r z y s t w ( w ie r s z r e d a k c y j n y ) — 1 5 g r ., k o m u n ik a t y ( w ie r s z r e d a k c y j n y ) — 2 0 g r . O g ł o s z e n i a z a g r a n ic z n e 1 0 0 % d r o ż s z e . Z a d o k ła d n o ś ć o g lo a s e A . i—<hi
• - wanych telefonem, nie gwarantujemy. —. = - ^ 7
„ Z I E M I A P O M O R S K A “ - T O R U Ń , u L P ie k a r y 4 3 — T e l e f o n 3 4 1 A d r e s R e d a k ę j i i A d m in in t n u g it
N r . 1 6 T O R U Ń , 6 s o b o t a lu t e g o 1 9 2 6 r .
— — R o k I I
Zaczyna się.
M a m y rz ą d d e m o k ra ty cz n y — i to ta k b a rd z o ’ d e m o k ra ty c z n y , że c z u ły je st n a g ło s p ie rw sze g o | le p sze g o k rz y k ac z a so c ja listy cz n o * ż y d o w sk ie g o i lu b n a p isk i g a rści u rz ę d n ic z ek o d te lefo n ó w . A le ‘ te n sam rz ą d , ta k b a rd z o d e m o k ra ty c z n y , zg o ła ; je st g łu ch y n a g ło s m iljo n o w e j lu d n o śc i n a jb o g a te i szy ch i n a jk u ltu ra ln ie jsz y c h d z ie ln ic n a zach o ? i d n ic h k re sa ch R z e cz y p o sp o lite j.
O d m ie się c y n a w ie c a c h i w g a z e ta c h d z ie ln ic ' n a sz y c h p o w tarz a się je d n o i to sa m o z d a n ie , że n ie w o ln o p o z o sta w ia ć w P o lsc e o p ta n tó w n ie?
m iec k ic h , a tern m n ie j w p u sz cz a ć d o k ra ju n o ? w y ch z a stę p ó w sz ara ń c z y p ru sk ie j. A rz ą d m im o to p ro w a d z i d a le j sw o ją p o lity k ę — lo k arn e ń sk ą, czy m o że — g a lic y jsk o ? c e sa rsk o ? k ró le w sk ą.
W o sta tn ic h d n ia c h sty c zn ia p rz y b y ła d o W a rsz a w y d e le g a cja n ie m iec k a , w k tó re j, sk ła d w c h o d z ą m in . G e p p e rt i ta jn y ra d c a Z e c h lin . — P ie rw sz y z ty c h w y słan n ik ó w m a z a d an ie n aw ią?
z a n ia ro k o w a ń w sp ra w ie lik w id a c ji w łasn o śc i n ie m ie c k ie j, d ru g i zaś m a z rz ą d e m p o lsk im o m a?
w ia ć sp ra w ę o sied la n ia się o b y w ate li n ie m ie c k ic h w P o lsce , a p o lsk ic h w N ie m c z e c h .
Ó w p . Z e c h lin z a p o w ied z ia ł z a ra z n a w stęp ie , że o d p rz e b ie g u ro k o w a ń w sp ra w ie o sied la n ia się N ie m c ó w w P o lsc e z a le ż n e m b ę d z ie z a w a rc ie u k ła d u h a n d lo w e g o m ię d z y P o lsk ą a N iem c am i.
T y le d o n ie sie n ie u rz ę d o w e . S p o d z ie w a ć b y się n a le ż a ło je sz c z e d o k o ń c z e n ia w ty m m n ie j w ięcej sen sie, że rz ą d p o lsk i o św iad c z y ł w y sła n n ik o m b e rliń sk im , że sp ra w y , k tó re ch cą o m aw iać, zała?
wojewoda Pomorski na Kaszubach.
W d ro d z e p o w ro tn e j z G d a ń sk a, g d zie w D y ? I śc io ła z k s. p ro b o sz c z e m P ro n o b isem i p o trze b y re k c ji K o lei P a ń stw o w e j o b ra d o w a ła P o m o rsk a
K o m isja O sz c z ęd n o ścio w a , p . w o je w o d a d r. W a?
c h o w ia k w y b rał się w to w a rzy stw ie sta ro sty k ra?
jo w eg o , d r. W y b ick ie g o , o ra z sw ego se k re ta rz a n a z w ie d z e n ie p ó łn o c n y ch p o w iató w k a szu b sk ich .
N a jp rz ó d z a trz y m ał się p . w o jev zo d a w P u c?
k u , g d zie w ra z z o to c z e n ie m u c z e stn ic zy ł w n ab o ? ż e ń stw ie w m ie jsco w e j fa rz e . S tą d p rz e d się w zię to p o p rz e z S tarz y n o , K ro k o w o i Ż a rn o w ie c , o k rąża?
jąc je z io ro ż a rn o w ie c k ie, w y c ie c zk ę d o k re so w e j w io sk i N a d o la . N iesp o d z ie w a n e p rz y b y c ie do?
sto jn e g o g o ścia p o ru sz y ło cich ą w io sk ę k aszu b * sk ą w sp o só b n ie z w y k ły . N ieb a w em w sz y sc y m ie sz k a ń c y z g ro m a d z ili się p rz y u rz ę d z ie g m in ? n y m , g d zie sta n ą ł p . w o je w o d a . G d y n a stę p n ie p . w o je w o d a w stę p o w a ł k o le in o d o m ie sz k a ń g b u rsk ic h p p . K ą k o la , S ty n a , P ie n ią żk a , w ita ją c się z d o m o w n ik a m i p ię k n ie i se rd e c zn ie p o k ato ? lic k u i p o p o lsk u , ra d o ść sta ła się p o w sze c h n ą i p rz e ro d ziła się w e n tu z ja zm , k tó re m u d a la g ło ś?
n y w y ra z — szczeg ó ln ie m ło d zie ż sz k o ln a , za co o trz y m a ła p ię k n e u p o m in k i. N iesp o d z ie w an e te o d w ie d z in y w o je w o d y p o m o rsk ie g o z a p isz ą d a tę 31 sty c z n ia w tra d y c ji m iesz k a ń c ó w N a d o la ja k o d z ień p a m iętn y .
P o sw y m p o w ro c ie d o P u c k a o d w ied z ił p . w o jew o d a S w arzew o , g d zie o m ó w ił p o trz e b y k o ?
Czy znowu
W p o n ie d z ia łe k o d b y ło się w m ie szk a n iu p ry w a - tn e m p re m jera S k rz y ń sk ieg o n ie o fic fja ln e p o sied z en ie R a d y M in istró w , n a k tó re m p rz y sz ło d o b a rd zo b u rz liw ej d y sk u sji z p o w o d u sy tu a cji strejk o w e j i p o d a tk u
tw io n e z o sta ły o state c zn ie w tra k ta c ie w e rsa lsk im , a d a le j, że n a w sz e lk ie p ró b y w y m u sz a n ia rz ą d p o lsk i o d p o w ie z e rw a n ie m ro k o w a ń h a n d lo w y c h .
T a k iej o d p o w ie d z i sp o d z ie w a łab y się p o rzą?
d zie p o lsk im o lb rzy m ia w ięk sz o ść o b y w a te lstw a p o lsk ie g o — n ie ty lk o n a k re sa c h z a ch o d n ic h , ale w c a łe j P o lsce.
X y m c z a se m , ja k d o n o sz ą z W a rsz a w y , rz ą d p o lsk i r o z w a ż a p r o j e k t o w e g o G e p p e r t a i Z e c h ? lin a i s k ła n ia s ię k u j e g o p r z y j ę c iu .
T y sią c z n e re z o lu c je w iecó w i a rty k u ły g a z e t p o lsk ic h d la rz ą d u p o lsk ie g o n ic n ie z n a cz ą , b o w id o c zn ie g w ia zd ą p rz e w o d n ią i p rz y k a z a n ie m je st m u p rz e k o n a n ie p . Jó z e fa P iłsu d sk ie g o , k tó ry ż a ło w a ł, że „ p rz y łą c z y ł b . d z ie ln ic ę p ru sk ą d o P o l?
sk i, z d a n ie ta k ic h D iam a n d ó w . P e rló w i in n y ch
„ p o lsk ic h " so c ja listó w , m a ją c y c h se rd e c z n y c h „to?
w a rz y sz y " w B erlin ie, n o i p . h r. A lek sa n d ra S k rz y ń sk ie g o , k tó ry w słu żb ie a u strja c k ie j n au ? c z y ł się p o lity k i g ię tk ie g o k rz y ż a w o b e c B erlin a.
Z a cz y n a się — i to ju ż te ra z n a d o b re . O b y w ate lstw o ziem z a ch o d n ich P o lsk i p rzy ? ją ć m u si te n k ro k rz ą d u ja k o ja sk ra w y d o w ó d le k c e w a ż e n ia je g o o p in ji a tern sa m e m ja k o w y ? zw an ie.
S p o d z iew a m y sie, że p o sło w ie z ziem zach o ? d n ic h , b e z w z g lę d u n a p a rtje , d o - ja k ich n a le ż ą , w y stą p ią w o b e c rz ą d u , w m y śl w o li sp o łeczeń ? stw a Z a c h o d n ie j P o lsk i, z sta n o w c z y m p ro te ste m i p o w ie d z ą m u o d n a s w sz y stk ic h :
n ie w o ln o !
I g m in y z so łty se m . R z ąd o d n o w i sw o im k o sz te m i sła w n y o b ra z h isto ry c z n y w k o śc ie le sw arzew ?
| sk im .
N a w ie c zó r p rz y jął p . w o je w o d a ra z e m
• z g o śćm i z a p ro sz en ie d o z n a n eg o p a trjo ty k s.
1 d z iek a n a W itk o w sk ie g o w M ech o w ie, g d zie sp o t?
j k ał się z p rz e d staw ic iela m i sp o łe c z e ń stw a .
W czasie p o b y tu sw eg o w P u c k u p . w o jew o d a
; p rz y ją ł n a a u d je n cji k s. p ró b . F ittk a u a i b u rm i?
’ strz a K am sk ieg o . K s. p ro b o sz c z o w i z ło ż y ł p . W o ? i je w o d a n a tu te jsz y k la sz to r o ra z n a K a to lick ie i T o w a rzy stw o R o b o tn ik ó w p o 100 zł., p o n a d to
’■ o fia ro w a ł n a rę c e p . b u rm istrz a z n a c z n ie jsz a su m ę j n a m ie jsco w y c h b e z ro b o tn y ch .
N a z a ju trz o d w ied z ił p . w o jew o d a p o w ia t w e jh e ro w sk i, z a ś w św ię to 2 b . m . b y ł w S ierak o ? w icach n a su m ie, n o c z e m b y ł w g o ścin ie u zn a?
n e g o p a trjo ty , b . p o sła k s. Ł o siń sk ieg o . P o d w ie?
c z ó r w y je ch a ł p . w o je w o d a p rz e z Ż u k o w o d o G d ań sk a , sk ą d w ró c ił d o T o ru n ia.
Z p rz y ję cia , ja k ie g o p . w o je w o d a d o z n a w ał ze stro n y n ie p rzy g o to w an e j n a w iz y tę ta k do?
sto jn e g o g o ścia lu d n o śc i k a szu b sk iej, w y c zu ć b y ło m o ż n a se rd ec z n ą ra d o ść i g łę b o k ie z a d o w o le n ie , że p rz e c ie ż P o lsk a p a m ię ta o tern , że n ie m a K a?
szu b b ez P o lo n ji, a b ez K a sz u b P o lści.
przesilenie?
m a jątk o w eg o . W ta je m n ic z e n i o p o w ia d a ją , że p re m je r S k rz y ń sk i, k tó ry m ą p o w a ż n e k ło p o ty z in n em i c z ło n k a m i g a b in e tu , b y ł ta k z d e n erw o w a n y , ż e o p u ścił z e
b ra n ie m in istró w i w y je c h a łn a m iasto , a n a stę p n ie p o
w ró c ił d o d o m u , p o c z e m d o p ie ro n a stąp iło sfin aliz o w a n ie z a g a d n ie ń p ro g ra m u n a d n ie n a jb liższ e.
W e w to rek o g o d z. l2-ej w p o łu d n ie o d b y ło się i p o sie d z e n ie R a d y m in istró w w sp ra w ie n a jp iln ie jsz y c h ' z a g ad n ie ń i p o d a tk u m a jątk o w e g o .
„ K u r j e r P o r a n n y " p r z y n o s i s e n s a c y j n ą w ia ? i d o m o ść, o z a m ierz o n e j d y m isji m in istra sk a rb u Z d z ie -
; ch o w ieck ieg o , k tó ry c z u je się z n u ż o n y p ra c ą i n o si się j z z a m ia re m u stąp ie n ia . P o d o b n o sk ła n ia ją g o d o te g o i ta k ż e ta rc ia w ło n ie g a b in e tu . D a le j z a ry so w u je się w a rm ji p rz esilen ie n a sta n o w isk u m in istra sp ra w w o j sk o w y ch , a w k o ła c h p o lity cz n y c h m ó w i się g ło śn o , że n a w y p a d e k u stą p ie n ia g en . Ż elig o w sk ieg o , je d n y m z k a n d y d a tó w b y łb y g en . R o z w ad o w sk i.
Z SEJMU.
N a śro d o w e m p o sie d z e n iu S e jm u , p o z a łatw ien iu w 1 c z y ta n iu k ilk u u sta w , p rz y stą p io n o d o z a tw ie rd z e n ia k o n w e n c ji k o n su la rn ej m ię d z y P o lsk ą a S o w ie ta
m i, P ro je k t u z a sa d n ia ł w im ien iu k o m isji S e jm u p o s.
B a to r (Z L N .l, k tó ry w sk az a ł, ż e c h o d z i o w z g lę d y g o sp o d a rc z e, w sz c z e g ó ln o śc i w id o k i n a o tw o rz e n ie n o
w y c h ry n k ó w z b y tu d la n a sz e g o p rz em y słu .
W d y sk u sji p o s.- W a sy ń c z u k i w im ie n iu K lu b u U k ra iń sk ie g o i p o s. R o g u la w im ie n iu k lu b u b ia ło ru sk ieg o z ło ży li o św ia d c z en ie p ro te stu jąc e p rze ciw k o u c h w ale n iu k o n w e n c ji, w y p ły w ają c ej z tra k ta tu ry sk ie go, k rz y w d zą c eg o rz ek o m o lu d n o ść b ia ło ru sk ą i u k ra
iń sk ą .
P o p rz erw a n iu d y sk u sji, u sta w ę w 2 i 3 c z y ta n iu u c h w alo n o .
R ó w n ie ż w 2 i 3 c z y tan iu u c h w a lo n o p o re fera cie p o s. K u c h a rsk ieg o 2 u sta w y : sp ra w ę z a tw ierd z en ia p ro to k ó łu in sb ru c k ieg o , d o ty c z ą c eg o u re g u lo w a n ia sp ra w , d o ty c z ą c y c h p e w n y c h d łu g ó w a u stria ck ic h i w ę g ie r
sk ich o ra z u k ła d m ię d z y P o lsk ą a F ra n c ją , W ielk ą B ry ta n ią, H o lan d ją, N o rw e g ią , S z w e c ją , S z w a jc a rią i D a n ią o k o n so lid a c ji d łu g ó w p o lsk ic h ,
W z w ią z k u z p ro to k ó łem in sb ru c k im u c h w alo n o
■ p o n a d to re z o lu c ję , w z y w a ją c ą rz ąd d o p rz e d ło ż e n ia
‘ u sta w y ra ty fik a c y jn e j u m o w y , z a w arte j m ię d z y P o lsk ą j a in n y m i p a ń stw a m i su k ce sy jn y m i w sp ra w ie p ra w i p a n sy jn y c h b , u rz ę d n ik ó w p a ń stw z a b o rc z y c h .
P o k o ń ctfw y m re fera c ie p o s. S m u lik o w sk ie g o p rz y -
; sią p io n o d o g ło so w a n ia n a d p ra g m aty k ą n a u c z y c ie lsk ą .
‘ Z p o śró d 1 9 0 z g ło sz o n y c h p o p ra w ek w ię k szo ść o d rz u co n o , z a c h o w u ją c n a o g ó ł z a sa d n icz e p o sta n o w ie n ia u staw y w b rz m ie n iu k o m isy jn e m . T rz e cie c z y ta n ie u staw y o d ro c zo n o , p o c z e m p rz y stą p io n o d o o d c zy ty - w a n ta w n io sk ó w i in te rp e lac ji, w śró d k tó ry c h z n a jd u je sie in te rp e la cja w sp raw ie u sta n o w ien ia p rz y m u so w e g o
z a rz ą d u telef. w W a rsza w ie , w sp ra w ie zam ierzo ? n eg o o g ra n icz e n ia p ro d u k c ji w k o p a ln i w W ie lic z c e, w sp ra w ie strajk u w W a rsz aw ie i o u stan o w ien ie p rz y - m u iso w eg o z a rz ą d u n a d tra m w aja m i m ie jsk im i w W a r- szaw ie, n a d to w n io sk i o n a ty c h m iasto w e w y a sy g n o w a n ie 1 0 0 m il jo n ó w z ło ty c h B a n k o w i R o ln e m u n a w io se n n e p o trze b y ro ln ictw a i w p rz e d m io cie a n k ie tv w sp raw ie p ro d u k c ji p rz e m y sło w e j. N a g ło ść ty c h w n io sk ó w u z a sad n io n a b ę d z ie n a n a stę p n em p o sie d z e
n iu w p ią te k o g o d z. 3 p o p o łu d n iu .
Sprawa Chorzowa przed Trybunałem Miedzy nar.
W c zo ra j ro z p o cz ę ła się p rz e d T ry b u n ałe m M ię
d z y n a ro d o w y m w H a d z e ro z p ra w a w sp ra w ie fa b ry k i a z o tu w C h o rz o w ie n a G ó rn y m Ś lą sk u , P rz e w o d n i
czy ć b ę d z ie d r. H u b e r (S z w a jc a r), d a le j z a sia d . b ę?
d ą d r. L o d e r (H o len d e r), n a stę p n ie lo rd S in la y (A n g lik ), h r. R o z tw o ro w sk i (P o la k ), w re sz c ie K a u ffm a n n iR a b el (N ie m c y ). P o lsk ę re p re ze n to w a ć b ę d z ie p re zy d e n t są d u n a jw y ż sz e g o w W a rsz aw ie M ro z o w sk i i p . S o b o lew sk i.
S tx - 2 . Z I E M I A POMORSKA r r . - 1 6 .
O majoraty niemieckie na Pomorzu i Wielkopolsce.
S p o ł e c z e ń s t w o z i e m z a c h o d n i e h n i e m o ż e z r o z u m i e ć , d l a c z e g o d o t y c h c z a s o w e r z ą d y o r a z S e j m , k t ó r e t a k w i e le d e k l a m o w a ły n a t e m a t r e f o r m y r o l n e j — n i e p o s t a r a ł y s i ę o o d p o w i e d n ia u s t a w ę , k t ó r a b y r o z w i ą z a ł a m a j o r a t y . W i a d o m o , ż e w w o j e w ó d z t w a c h z a c h o d n i c h d u ż a i l o ś ć m a j o r a t ó w z n a j d u je s i ę w r ę k a c h N i e m c ó w i j e ż e l i r e f o r m a r o l n a m a n a t y c h m a j o r a t a c h b y ć t a k ż e p r z e p r o w a d z o n a , t o d l a c z e g o m i n , r e f o r m r o l n y c h w p o r o z u m i e n i u z m i n i s te r s t w e m s p r a w i e d l i w o ś c i n i e w n io s ło d o t ą d d o S e j m u s to s o w n e g o p r o j e k t u u s t a w y ?
S e j m p r z e d w a k a c j a m i l e t n i e m i w u b . r o k u u c h w a l i ł r e z o l u c j ę w z y w a j ą c ą r z ą d d o p r z y g o t o w a n i a t a k i e j
Co słychać w świacie?
Rozprawy skarbu we Francji.
I z b a d e p u t o w a n y c h p o p r z y j ę c i u p o s t a n o w i e n i a p r o j e k t u f i n a n s o w e g o , m ó w ią c , o o b o w i ą z k o w e m s k ł a d a n i u p o d p r z y s i ę g ą p r z e z p o d a tn i k ó w d e k l a r a c j i o i c h d o c h o d a c h , s k o r o p o d l e g a ją d a n e m u p o d a tk o w i , n a s t ę p n i e 2 9 5 g ł o s a m i p r z e c i w k o 2 3 n a ż ą d a n i e m i n i
s t r a D o u m e r a o d r z u c i ł a p o s t a n o w i e n i e k o m i s ji f i n a n s o w e j, p r z e w id u j ą c e t a k i e s a m e s k ł a d a n ie d e k l a r a c j i r ó w n i e ż i p r z e z o s o b y d e k l a r u j ą c e , iż n i e p o d l e g a j ą d a n e m u p o d a t k o w i.
Międzynarodowa konferencja gospodarcza.
P r a c e p r z y g o t o w a w c z e d o m i ę d z y n a r o d o w e j k o n f e r e n c j i g o s p o d a r c z e j s ą w p e ł n y m b i e g u . T e r m i n k o n f e r e n c j i w y z n a c z o n o n a 1 5 m a j a . P r z e w o d n i c t w o o b r a d m a o b j ą ć p r z e d s t a w i c i e l S z w a j c a r i i p . A d o r ; n a j e g o z a s t ę p c ę w y z n a c z o n o p r z e d s t a w i c i e l a H o n l a n d ji , d r , K r o e l l e r a . O g ó ł e m w o b r a d a c h u c z e s t n i c z y ć b ę d z i e 3 3 d e l e g a tó w .
Spisek komunistyczny.
P o l i c j a w A t e n a c h p r z e d s i ę w z i ę ł a w c e n t r a l i p a r t j i k o m u n i s t y c z n e j r e w iz j ę . A r e s z t o w a n o 3 - c h k o m u n i s t ó w i s k o n f i s k o w a n o m a s z y n ę d r u k a r s k ą , n a k t ó r e j d r u k o w a n o g a z e te k o m u n i s t y c z n ą o r a z p a p i e r y , z a w i e r a j ą c e m , i n . k o r e s p o n d e n c j e z m i ę d z y n a r o d ó w k ą k o m u n i s t y c z n ą . P a p i e r y t e s t w i e r d z a ją i s t n i e n i e s p i s k u k o m u n i s t y c z n e g o , k t ó r y m i a ł n a c e l u z a m o r d o w a n i e p r e z y d e n t a m i n i s t r ó w ; s z e r e g u i n n y c h o s o b is t o ś c i .
Nieudała próba przewrotu.
Ż y w i o ł y r a d y k a l n e d o k o n a ł y p r ó b y p r z e w r o t u , j e d n a k ż e r z ą d o p a n o w a ł p o ł o ż e n i e . B u n to w n ic y z a a t a k o w a l i k o s z a r y g w a r d j i r e p u b l i k a ń s k i e j w L i z b o n i e . A t a k z o s t a ł o d p a r t y . A r e s z t o w a n o p r z y t e m p u ł k o w n i k a E s te w e s , d w ó c h o f i c e r ó w i k i l k a o s ó b c y w i l n y c h , Z n a s t a n i e m n o c y m a ł a g r u p a b u n t o w n i k ó w s k o n c e n - t r o w a ła s i ę w A l m a d z i e . W s k ł a d t e j g r u p y w c h o d z i ł o
Groiba bezrobocia w rolnictwie.
• C z y t a m y w „ G ło s i e R o b o t n i k a " :
U m o w y z b i o r o w e z a w a r t e w r o l n i c t w i e w c h o d z ą w ż y c i e o d 1 s t y c z n i a r . b . O d p i e r w s z e g o s t y c z n i a w i ę c o d b y w a s i ę k o n t r a k t o w a n ie r o b o t n ik ó w r o l n y c h , Z d o t y c h c z a s o w y c h i n f o r f m a c y j w y n i k a , ż e w r o k u b i e ż ą c y m m o ż e s i ę p e w n a i l o ś ć r o b o t n i k ó w r o l n y c h z n a l e ź ć b e z z a ję c ia . S t o i t o w z w i ą z k u z k w e s t j ą p a r c e l a
J. I. KRASZEWSKI.
Morituri
( C i ą g d a l s z y .)
K r ó tk o m ó w i ą c ! M ó j d r o g i R o b e r c ie , w t o b i e n a d z i e ja , ż e t ę d z i e d z i c z k ę p i ę k n e g o m i e n i a p o ; t r a f is z z a c h ę c ić , a b y n a d ł u ż s z y p o b y t w r ó c i ła d o B r a ń s k a . Z a k l i n a m c i ę i w z y w a m w p o t r z e b ie , a b y ś l is t m ó j s z a m b e la n o w i p r z e c z y t a ł . C z e k a jc i e n a n a s p o j u t r z e , a j e ś l i m o ż n a ( n i e r o z u m i e m w t a k im r a z ie n i e p r a w d o p o d o b ie ń s t w a ) , r o z s ta ; ? ; c i e k o n i e , t a k , ż e b y w k a r c z m a c h z a b ie l s k i c h b y ł o n a j m n i e j p i ę t n a ś c ie p o d e k w i p a ż e h r a b i e g o . K o n ie m u s z ą b y ć J a k n a j le p s z e , u p r z ę ż e i s ł u ż b a , k t ó r e j;
b y ś m y s i ę n i e w s ty d z i li . D l a h r a b i e g o i h r a b i a n k i a p a r ta m e n t g o ś c i n n y n a d o l e n i e c h p a n n a A n to ; n in a w y ś w i e ż y i u c z y n i j a k n a j b a r d z i e j e l e g a n c ; k i m . P a n n a l u b i b ł y s k o tk i i w y t w o r n o ś ć , j e s t d e l i k a t n a , p o t r z e b u j e w y g ó d . W j e j t o w a r z y s tw i e j e d z ie n a u c z y c i e l k a , u l u b io n a o j c u i c ó r c e , o d k t ó r e j w i e l e b a r d z o z a l e ż y . D l a n i e j p o k ó j j a k n a j w y g o d n i e j s z y — c o m f a r t a b le . S p i e s z ę z w y ; p r a w ie n i e m l is t u t e g o , a o b a w i a m s i ę , b y m o c z e m w a ż n e m n i e z a p o m n ia ł ; z a k l i n a m c i ę , a b y ś s o b i e m y c h p r ó ś b n i e l e k c e w a ż y ł. K s . s u f r a g a n ł ą c z y p r o ś b y s w e d o m o i c h . M ó j R o b e r c i e , w a ż n o ś ć t e j c h w i li i t e g o w y p a d k u n i e j e s t c h o r o b l iw e m m a ; r ż e n i e m s t a r e g o k a w a l e r a m a lt a ń s k ie g o — t o r z e ; c z y w i s t o ś ć . S p o d z i e w a m s i ę , ż e z e c h c e s z t o z r o ; z u m i e ć i ś c i s k a m c i ę s e r d e c z n i e ."
L i s t t e j ż e n o c y w y p r a w i o n y m z o s t a ł d o B r a ń s k a .
K s i ą ż ę R o b e r t s i e d z i a ł w s w o im p o k o j u , p r z y o k n i e n a p ó ł z a s ł o n i ę t e m f i r a n k ą , w w y g o d n y m
u s ta w y , l e c z d o t ą d o n a d o S e j m u n i e w p ł y n ę ł a . C ó ż m a j ą p o c z ą ć c i l u d z i e , k t ó r z y w r o k u k u p i l i f o l w a r k i n a l e ż ą c e d o m a jo r a t ó w i z a n i e d a w n o g o t ó w k ą z a p ł a c i li , a d o d n i a d z i s i e js z e g o n i e u z y s k a l i p r z e w ł a s z c z e n i a , p o n i e w a ż w ł a ś c ic i e l e m a j o r a t ó w N i e m c y , n i e s t a r a j ą s i ę o p r z e p r o w a d z e n i e f o r m a l n o ś c i w m y ś l s t a r e j u s t a w y n i e m i e c k i e j ?
C z a s n a j w y ż s z y , a b y r z ą d o t e r n p o m y ś l a ł i w j a k n a j b l i ż s z y m c z a s i e w n i ó s ł o d p o w i e d n i p r o j e k t u s t a w y d o S ę j m u . S p o d z ie w a ć s i ę n a l e ż y , ż e p . m i n i s t e r s p r a w i e d l iw o ś c i, p o c h o d z ą c y z W i e l k o p o l s k i b ę d z i e d l a t y c h s p r a w m i a ł n a l e ż y t e z r o z u m i e n ie .
I
| k i l k u o f i c e r ó w z e s z k b ł y s t r z e l e c k i e j . G r u p a t a r o z p o - I r z ą d z a ł a 6 d z i a ł a m i . W c z o r a j n a c z e l n i k p a ń s t w a o d j e
c h a ł d o p ó ł n o c n e j c z ę ś c i k r a j u i p o w r ó c ił d o s t o l ic y o g o d z , 2 1 - e j , p o c z e m o d b y ł n i e z w ł o c z n i e k o n f e r f e n c j ę z r z ą d e m . W ł a d z e r z ą d o w e o s t r z e g ł y m i e s z k a ń c ó w m i a s t C a c i l h a s i A l m a d a , i ż z n a s t a n ie m r a n a r o z p o c z - n i e s i ę b o m b a r d o w a n i e p o z y c ji b u n t o w n i k ó w .^ W o d z e m b u n t o w n i k ó w j e s t b y ł y m a j o r L a c e r d a A l m e id a , b . i n - s t r u k t u r a r t y l e r i i c i ę ż k i e j w A n g l j i p o d c z a s o s t a t n i e j w o j n y . W s z y s t k i e w o j s k a l ą d o w e i m o r s k ie p o z o s t a ją w i e r n e r z ą d o w i , W c a ł y m k r a j u p a n u j e s p o k ó j . W e d l e o s t a t n i c h i n f o r m a c j i 3 4 0 b u n t o w n i k ó w p o d d a ł o s i ę b e z z a s t r z e ż e ń .
Niemcy wstąpią do Ligi Narodów.
K o m i s j a S p r a w Z a g r a n i c z n y c h R e i c h s ta g u u c h w a l i ła 1 8 - t u g ł o s a m i p r z e c iw 8 n a s tę p u ją c ą r e z o l u c j ę :
P o w y s ł u c h a n i u s p r a w o z d a n i a p . M i n i s t r a S p r a w Z a g r a n i c z n y c h n i e m a K o m i s j a S p r a w Z a g r a n i c z n y c h R e i c h s t a g u ż a d n y c h z a s tr z e ż e ń u d z i e l o n e g o m u u s ta w ą z d n i a 2 8 l i s t o p a d a r . z . w s p r a w i e p r z y s t ą p i e n i a N i e m i e c d o L i g i N a r o d ó w .
P o u c h w a le n i u t e j r e z o l u c j i R z ą d R z e s z y z a p r o s i ł P r e m j e r ó w i P r e z y d e n t ó w k r a j ó w z w i ą z k o w y c h d o B e i l i n a n a s o b o t ę p r z e d p o ł u d n i e m .
P o s t a n o w i e n i e R z ą d u w s p r a w i e p r z y s t ą p i e n i a N i e m i e c d o L i g i N a r o d ó w z a p a d n i e w p o n i e d z ia ł e k .
Napad na bank w Berlinie.
W ś r o d ę w y d a r z y ł s i ę z u c h w a ły n a p a d w f i l i i D i - s c o n to g e s e ll s c h a f t w S c h m a r d e n d o r f i e . D o o k i e n k a k a s o w e g o p r z y s t ą p i ł j a k iś m ł o d z i e n i e c i n a ł o ż y w s z y n a t w a r z c z a r n a m a s k ę , s k i e r o w a ł w s t r o n ę k a s j e r a , l i c z ą c e g o p i e n i ą d z e , r e w o l w e r . K a s j e r p r z e r a ż o n y , c o f n ą ł s i ę w t y ł , n a p a s t n i k z a ś s c h w y c iw s z y w ó w c z a s g a r ś ć b a n k n o t ó w , u s i ł o w a ł z b i e c w c z e k a j ą c y m p o d b a n k i e m s a m o c h o d z i e . S z o f e r p o w z ią ł j a k ie ś p o d e j r z e n i e i n i e c h c i a ł j e c h a ć , a w ó w c z a s r a b u s i a s c h w y ta n o i o d d a n o p o l i c j i .
c j i i b r a k i e m g o t ó w k i , w y w o ł u j ą c y m k o n i e c z n o ś ć w p r o w a d z a n i a n a j d a l e j i d ą c y c h o s z c z ę d n o ś c i , m i ę d z y i n n e - m i r e d u k o w a n i u i l o ś c i r o b o t n i k ó w . P e w n e n a d z i e je n a z ł a g o d z e n i e t e j s p r a w y p o k ł a d a j ą w ł a d z e i z w i ą z k i r o b o t n i c z e n a u k ł a d z N i e m c a m i . W k a ż d y m r a z i e w r o k u b i e ż ą c y m p o r a ź p i e r w s z y m a m y d o c z y n ie n i a w P o l s c e z e z j a w i s k i e m , j a k i e m j e s t b e z r o b o c i e w r o l n i c t w i e .
f o t e lu , z k s i ą ż k ą w r ę k u , k t ó r e j n i e c z y t a ł. O d p ó l g o d z i n y o c z y m ia ł w l e p i o n e w p r z e c i w l e g łą ś c i a n ę , i g a s n ą c e w u s t a c h c y g a r o , k i e d y n i e k i e d y p o c i ą g a j ą c d y m , m a c h in a l n ie r o z n i e c a ł .
N a p r z e c iw n i e g o n a s t o l ik u l e ż a ł w y j ę t y z z a m c z y s te j s z u f la d y b i u r a p o r t r e t k o b ie t y , o p r a w n y w h e b a n o w ą r a m ę , d z i e ło n i e p o s p o l i te g o w i e lk i e g o ś w i a t a , c o o c z y m a z d a j ą s i ę m ó w ić o n i e ś m i e r te l n o ś c i , u s t a m i o b i e c y w a ć n i e b io s a , t ę s k n o tą r o z l a n ą n a l i c u u n o s ić p o z a ś w ia t y , o d k t ó r y c h c z a r o d z i e j s k i e g o w d z ię k u w z r o k u o d e r ; w a ć n i e m o ż n a , a k t ó r e c z ę s t o s ą i r o n j ą n a t u r y , l u b m a r ą , l u b w i d z ia d ł e m t y lk o t e g o , c o n i g d y n i e z s t ą p i n a z i e m i ę . O b l i c z e t o b y ł o b e z s k a z y , t w a r z , w k t ó r e j n a t u r a i s z t u k a z a m k n ę ł y c o n a j ; d o s k o n a l s z e g o w y d a ć m o g ł y : d z i e w i c z ą n i e w i n ; n o ś ć i p o w a g ę u r o c z y s tą , w d z i ę k m ł o d o ś c i i r o z u m d o ś w ia d c z e n i a , w e s o ło ś ć s m ę tn ą i t ę s k n o t ę z r e ; z y g n o w a n ą .
N i e m o ż n a s i ę b y ł o d z i w ić c z ł o w ie k o w i , k t ó r y s i ę p o i ł u r o k i e m t e g o a n i e ls k i e g o o b l ic z a , m a ją ; c e g o c o ś z M o n n y L i z y L e o n a r d a i M a d o n n y R a f a e l a . P o s ę p n y w z r o k R o b e r t a w l e p io n y w t e r y s y , k t ó r y c h c h w il ę p r z e m ij a ją c ą u w ie c z n ił a r t y ; s t a , z d a w a ł s i ę p y t a ć z g o r y c z ą : C z e m u k ł a m i e ; c i e ? c z e m u c a łe ż y c ie k ł a m a ły ? c z e m u t e g o , c o B ó g d a ł w a m z s i e b ie , n i e u m i a ły ś c i e u t r z y m a ć i r o z w in ą ć ? d l a c z e g o a n i o ł s t a ł s i ę s z a ta n e m i z d r a j c ą ?
R o b e r t p a t r z y ł i d u m a ł , s m u tn e m o k i e m t o ; n ą ł w t y c h l i c a c h t a k p i ę k n y c h , i o d r y w a ł s i ę o d n i c h , s p o g l ą d a j ą c w d a l , j a k b y c h c i a ł c z a r o d z i e j k i z a p o m n ie ć . N a g l e , z w y c i ę ż a j ą c w ł a s n ą s ła b o ś ć , p o c h w y c i ł o b r a z , r z u c i ł g o w s z u f la d ę m i ę d z y p a p ie r v , z a m k n ą ł j ą n a k l u c z r u c h e m g w a ł to ;
Gawęda Macieja.
K o c h a n y P a n i e R e d a k t o r z e !
N a p i s z c i e t v m w s z y s t k im z a c n y m w i a r u s o m i d r u h o m , c o w o s t a tn i m t y g o d n iu d o m n i e p i s a l i, ż e s e r d e c z n i e i m d z i ę k u j ę z a p o c z c i w e s ł o w o , a l e n i e c h s i ę n i e g n i e w a j ą , ż e i m d z i ś n i e m o g ę o d p o ? w ie d z ie ć , b o i t a k b v z m e j o d p o w ie d z i n i e b y l i u r a d o w a n i .
Z a p y ta c ie s i ę p e w n i e , c z e m u , c z y m c h o r y , c z y d y c h a w i c a j d a r c ie w k o ś c i a c h m i d o l e g a . O t ó ż c z u ję s i ę d o p r a w d y , j a k w c i ę ż k i e j c h o r o b i e , z a g r d y k ę m n i e c o ś u ł a p i ło i d ł a w i, a ż j u ż r a d y s o b i e n i e w i e m . T a k m n i e z m a r t w i ła t a a w a n tu r a s t r a j * k o w a t y c h t e le f o n is te k i t r a m w a ja r z y w a r s z a w s k i c h .
J e s t e m p r o s t y c h ł o p i s z k ó l w y ż s z y c h n i e z a ; z n a ł e m , a l e w s ty d z i łb y m s i ę t a k n ę d z n ie s o b ie p o ? s t ę p o w a ć , j a k o n e u c z o n e p a n n i c e o d t y c h te le f o * n ó w a l b o c i p r z e m ą d r z a li p a n k o w i e o d t r a m w a ? j ó w , a j e s z c z e b a r d z i e j w s t y d z i ł b y m s i ę t a k ś la = m a z a r n i e s o b ie p o c z y n a ć , j a k o w i m i n i s t r o w i e o d p r a c y i s p r a w w e w n ę t r z n y c h .
J a , p r o s t y c h ł o p , r o z u m i e m d o b r z e , ż e d z i ś , g d y r z ą d p i ę d z i s i ę n a d n a p r a w ą g o s p o d a r k i p a ń ? s t w o w e j, g d y P o l s k a c h c e p o k a z a ć , ż e z a s łu g u je n a h o n o r z a s i a d a n i a o b o k i n n y c h p a ń s t w w o w e j L i d z e N a r o d ó w , t r z e b a n a m , p r z y n a j m n i e j n a z e « w n ą t r z , p o k a z a ć , ż e P o l s k a t o p a ń s t w o p o r z ą d n e , a P o l a c y t o n a r ó d s z a n u j ą c y p r a w o i k o c h a j ą c y O j c z y z n ę . A t a k i e u r z ę d n ic z k i , c o w i e lk i e s z k o ły p r z e c h o d z ił y i p a n ia m i k a ż ą s i ę n a z y w a ć , u r z ą ; d z a ją w t a k i e j c h w i li g ł u p ie s t r a j k i i b u n t y p r z e ; c i w k o w ł a d z y i p r a w u .
C z y m y ś lą m o ż e , ż e u m ą c z o n e i u m a l o w a n e g ę b y , o b c i ę t e w ł o s y , n a p ó ł n a g ie n o g i d a j ą i m p r a w o d o l e k c e w a ż e n i a w ł a d z y i p o r z ą d k u ? O t ó ż n i e c h w i e d z ą , ż e t o w s z y s t k o f u n t a k ł a k ó w n i e w a r te , j e ż e l i w g ł o w i e n i e m a r o z u m u , a w s e r c u p o c z u c i a o b y w a t e ls k i e g o i p o s z a n o w a n ia p r a w a . 1 t o n i e c h w i e d z ą , ż e t a w i e js k a d z i e w k a , c o u g o ; s p o d a r z a s ł u ż y i o d ś w it u d o n o c y h a r u j e i d o >
b y t k u s w e g o c h l e b o d a w c y s u m i e n n i e d o g l ą d a , w s w e j c h u s tc e b r u d n e j n a g ł o w ie , w p o c e r o w a ; n e j k i e c c e , w c i ę ż k i c h d r e w n ia k a c h n a n o g a c h w i ę c e j j e s t w a r t a n i ż t a k ie p a r a d n e p a n n i c e , c o s t r a j k u j ą n a s z k o d ę p a ń s t w a i u t r a p i e n ie c a ł e g o n a r o d u .
A le , j a k t o s i ę m ó w i: j a k i p a n , t a k i k r a m . — G d y b y o w e p a n n i c e n i e c z u ł y u m i n i s t r ó w , t y c h s o c ja l is t y c z n y c h i e n p e r o w s k ic h , p o p a r c ia , t o b y s o b i e n a t a k ie w y b r y k i n i e p o z w a la ł y , a l e p r z e c ie ż w i e d z ą , ż e u t y c h p a n ó w w z g l ą d n a p a r t j e i n a d o b r e i m i ę u z g r a i k r z y k a c z y w i e c o w y c h w i ę c e j w a ż y n i ż d o b r o p a ń s tw a i O j c z y z n y .
Z a m i a s t d o p o m ó c p r z e ł o ż o n y m t y c h r o z b e s t ; w i o n y c h p a n n i c d o p o s k r o m i e n i a i c h w y b r y k ó w , t o t a k i m i n i s t e r , j e d e n i d r u g i , w d a je s i ę z n i e m i w u k ł a d y . A k i e d y t e l e f o n i s tk i z b i u r u r z ę d o ; w y c h , z r o b ił y s o b ie o b ó z i n i e c h c i a ł y s i ę w y n i e ś ć , t o m i n i s t r o w i e z u p e łn i e g ł o w y p o t r a c il i , z a m ia s t w y p u ś c ić d o t y c h s a l k o p ę — m y s z y . M o ż e b y t a m j e d n a i d r u g a d o s t a ł a n a p i ę ć m i n u t c h o r o b y ś w . W i t a a l b o c o ś i n n e g o b y s i ę t e j l u b o w e j p r z y ; d a r z y ło , k r z y w d a b y s i ę i m n i e s t a ła , a n a r z ą d z i e n i e s p o c z ę ła b y s r o m o t n a p l a m a , ż e u l ą k ł s i ę g r o m a d y b a b .
A p o t e m t e n ę d z n e d o n i e s i e n i a u r z ę d o w e , j a k o b y r z ą d z a ł a t w i ł z a t a r g i p r z y w r ó c ił p o i z ą d e k . A t o p r z e c T e ż n i e p r a w d a , b o r z ą d w z ią ł o w e t e le ; f o n y p o d w ł a s n y z a r z ą d , a p r a c o d a w c ó w o d s u n ą ł.
w n y m , w s ta ł i p o c z ą ł s i ę p r z e c h a d z a ć p o p o k o j u . B y ł o t o p o w t ó r z e n ie m p r a w i e c o d z i e n n e j w a lk i z e w s p o m n ie n i a m i p r z e s z ł o ś c i j e s z c z e n i e z a p o m n i a n e j , z a w s z e b o l e ś n ie p r z y t o m n e j . C o ; d z i e n n ie n i e m a l k s i ą ż ę R o b e r t z a p r z y s i ę g a ł s ię , ż e j u ż t e g o b i u r k a n i e o t w o r z y , ż e o b r a z t e n i z n i s z c z y , ż e w s o b i e n a m i ę t n o ś c i n i e z g a s z o n e j j e s z c z e p o d ż e g a ć n i e b ę d z ie , i c o d z i e ń p o w r a c a ł u p o k o r z o n y d o z a t r u te g o n a p o ju . ’
T a g o d z i n a d n i a b y ł a d l a ń m ę c z a r n ią z a r a ; z e m i j e d y n ą r o z k o s z ą ; z b l i ż a ją c ą s i ę c z u ł, w a b c z y ł , o p i e r a ł s ię j e j , i u l e g a ł s ł a b o ś c i . C h w y ta ł p o r t r e t, ł z y s t a w a ły m u w o c z a c h , u ś m ie c h a ł s ię d o n i e g o , t r z y m a ł g o r ę k a m i d r ż ą c e m i... B y ł o t o p i e r w s z e s p o t k a n i e , m o ż e p i e r w s z e w y r z e c z o n e s ł o w o ; p o t e m z a s ę p ia ł o s i ę c z o ło , p r z e s u w a ła c a ła t r a g e d j a o w e j m i ło ś c i p r z e d o c z y m a d u s z y , m r o ; c z y ł y r y s y a n i e l s k ie , c h m u r z y ł y p o w i e k i. O d tr ą ; c a ł w iz e r u n e k i ż e g n a ł g o , a ż d o j u t r a .
N i e p a t r z ą c n a ń , n o s i ł g o c i ą g l e w d u s z y . Z a t r z a s k i w a ł b i u r o w ł a ś n i e , g d y w s z e d ł Z e ; n o n Ż u r b a . N a w y k ł y d o k ł a m a n i a t w a r z ą p o k o j u , k s i ą ż ę R o b e r t p r z y b r a ł n a t y c h m i a s t f i z jo g n o m j ę o b o j ę tn ą i j a s n ą ; t r u d n o b y ł o o d g a d n ą ć , ż e p r z e d c h w i lą j e s z c z e ś c i ą g a ł a j ą b o l e ś ć i w i lż y ł y ł z v .
Z e n o n z m ie r z y ł k s ię c i a w z r o k ie m b a d a ; w c z y m ; p r z y c h o d z i ł n a p o z ó r w e s o ł y , z z a p a s e m d o b r e g o h u m o r u , z z a m ia r e m r o z b u d z e n i a d o ż y c i a .
— A , ż e t e ż k s i ą ż ę m o ż e s z w t a k p i ę k n e d n i e l e tn i e w y t r z y m a ć t a k z a m k n i ę t y , z t ą n i e s z c z ę s n ą k s i ą ż k ą .
S p o j r z a ł w o t w a r t ą , b y ł t o G i l B i a s . U ś m i e ; c h n ą ł s ię .
— K t ó r y t o r a z k s i ą ż ę c z y t a t o a r c y d z i e ł o ? ( C i ą g d a l s z v n a s t ą p i .)
