Oddział Rzeszowski (1956)

Czesława Szeleta

Oddział Rzeszowski (1956)

Pamiętnik Literacki : czasopismo kwartalne poświęcone historii i krytyce

literatury polskiej 53/3, 340-342

3 4 0 S P R A W O Z D A N IA O D D Z IA Ł Ó W

Zarządu brak um iejętnego zainteresow ania działalnością Tow arzystw a szerszych kręgów m iejscowej inteligencji.

W ciągu 6 lat istnienia Oddziału ograniczono się z konieczności do akcji od­ czytow ej, w której brali udział prelegenci Zarządu G łównego. N aw iązano k on ­ takty z B iblioteką W ojewódzką i Ośrodkiem M etodycznym . Oddział liczy około 30 członków. Odbyło się 36 odczytów.

Obecny skład Zarządu: m gr Z. Piszczkow ski (przewodniczący), F. Hałaburda (zastępca przewodniczącego), mgr S. Maciocha (sekretarz), A. M ajorówna (skarb­ nik); dr S. Osiecka, mgr J. Izydorczyk (członkowie Zarządu).

Z y g m u n t P iszczkow ski

ODDZIAŁ RZESZOWSKI (1956)

Zarząd G łówny Towarzystwa Literackiego im. Adama M ickiew icza w War­ szawie w porozum ieniu z aktyw em kulturalnym Rzeszow a postanow ił założyć Oddział Towarzystwa w Rzeszowie. Zebranie organizacyjne odbyło się 12 VI 1956, z udziałem przedstaw icieli Zarządu Głów nego, dra E. Sawrym ow icza i mgra S. Swirki. Do członków założycieli należeli: F. Błoński, B. Cmela, S. Darłak, W. D ługcsz, J. Fatyga-W atrasowa, J. Grygiel, J. Janowski, Z. M akuszkowa, J . No­ w akow ski, J. Pleśniarow icz, K. Świerczew ska, F. Świder, Z. W awszczak, M. Za- guła. W skład pierwszego Zarządu w eszli: mgr W. Długosz (przewodniczący), m gr Z. Makuszkowa, mgr J. Pleśniarow icz (zastępcy przewodniczącego), m gr J. No­ w akow sk i (sekretarz), m gr Z. W awszczak (skarbnik); mgr B. Cmela, m gr J. G ry­ giel, mgr Cz. Szetela, mgr M. Zaguła (członkowie Zarządu); K om isja R ewizyjna: mgr J. Janowski (przewodniczący), mgr K. Sw ierczew ska, mgr S. Darłak.

Duże zainteresow anie wzbudził w ów czas w ykład Eugeniusza Sawrym ow icza

Spór o rom an ty zm , doskonale naśw ietlający zagadnienia rom antyzmu i ciekawie

interpretujący najnowsze publikacje na ten temat.

Zamierzenia Oddziału b yły bardzo szerokie — obok akcji odczytow ej z udzia­ łem w ybitnych znawców literatury i członków Związku L iteratów Polskich, zam ierzano otoczyć opieką pracujących w rozproszeniu badaczy kultury ludowej i m iejscow ych badaczy naukowych przez u łatw ienie im kontaktów z odpowiednim i placów kam i naukowym i. Istotne m iejsce w planach zajęła m łodzież szkolna: cho­ dziło o zainteresow anie jej kulturą i literaturą przez ułatw ian ie kontaktów z teatrem , kinem , sztuką recytatorską. Oddział zgłosił też gotow ość pomocy w or­ ganizow aniu zjazdów urządzanych przez Zarząd G łówny w w ojew ództw ie rze­ szowskim.

Idąc za sugestią dra Sawrym ow icza, Oddział oparł działalność na rzeszy n auczycieli-polonistów i m iejscow ym aktyw ie kulturalnym . Liczba członków w pierwszym roku w ynosiła 53 osoby.

Dużym wydarzeniem w dziejach Oddziału R zeszowskiego był ogólnopolski sprawozdawczo-wyborczy W alny Zjazd Tow arzystw a Literackiego im. Adama M ickiew icza w Rzeszowie 6—7 X 1956, z udziałem w ybitnych znaw ców litera­ tury polskiej. W iększość prelekcji pośw ięcono tem atyce regionalnej, związanej z ziem ią rzeszowską.

We wrześniu 1960 w sesji w Łańcucie i w uroczystościach w Krośnie oraz Żarnowcu, poświęconych Marii K onopnickiej, u czestniczyli członkow ie Oddziału, a jeden spośród nich, M ieczysław A dam owski, opracował na podstaw ie sprawozdań szkolnych znajdujących się w bibliotece Liceum im. Stanisław a K onarskiego re­ ferat K u lt Marii Kon opnickiej w szkole średniej b. zaboru austriackiego w la ­

S P R A W O Z D A N IA O D D Z IA Ł Ó W

₃₄₁

Ze wzglądu na trudności środowiskowe nie w szystkie zamierzone form y dzia­ łalności udało się zrealizować. Nie udało się poprowadzić sam odzielnych prac nauko­ w o-badaw czych z powodu braku ośrodka naukowego, dlatego Towarzystw o oparło działalność odczytow ą na prelegentach Zarządu Głównego. Prowadzenie akcji odczytowej było i jest bardzo utrudnione przy rozproszeniu członków w odległych zakątkach w ojew ództw a. N ależy podkreślić, że docieranie z odczytam i do w szy st­ kich nauczycieli-poloriistów było m ożliw e dzięki w spółpracy z Ośrodkiem M eto­ dycznym , prowadzonym przez mgr Z. M akuszkową, zastępcę przewodniczącego Oddziału — w konferencjach n auczycieli-polonistów brali udział prelegenci Za­ rządu Głównego.

Znaczenie Oddziału Tow arzystw a na tle innych stow arzyszeń czy in stytu cji Rzeszowa jest m niejsze z tego w zględu, że one w łaśnie skupiają ludzi prow a­ dzących sam odzielne badania naukowe, ludzi częstokroć nie obciążonych dodat­ kową pracą (np. w szkole) i m ających m ożliwości publikowania w „Roczniku R zeszow skim ” czy oddzielnie, w ramach akcji T ysiąclecia Państw a Polskiego, gdy np. wspom niana praca M ieczysław a Adam ow skiego, mimo starań u w ładz m iejscowych, nie doczekała się druku. A ktyw kulturalny Rzeszowa, który zainicjo­ w ał pow stanie Oddziełu Tow arzystw a, odsunął się po pew nym czasie całkow icie od jego prac, pochłonięty w łasn ym i sprawam i zawodow ym i, a działalność Od­ działu oparła się w yłącznie na przepracowanych nauczycielach-polonistach, k tó ­ rych w sam ym m ieście nie ma zbyt w ielu. Duże zasługi położył W ładysław D łu ­ gosz, członek założyciel i pierw szy ofiarny prezes Oddziału Rzeszowskiego. Dobrze zasłużyli się rów nież Zofia M akuszkowa, kierow nik Sekcji Języka Polskiego w Ośrodku M etodycznym (przez zapraszanie prelegentów Zarządu G łów nego na konferencje nauczycieli-polonistów ) oraz Franciszek Świder, który w łożył dużo pracy w pierwszych, trudnych tygodniach startu nowo pow stałego Oddziału.

A k c j a o d c z y t o w a 1956

Roman Pollak, Przedrozbiorowe em a n c y p a n tk i;

Juliusz N ow ak-D łużew ski, Z d z ie ­

jó w literatu ry d a w n e j R zeszów szczyzn y;

K azim ierz Wyka, O poetach R z e ­

szow a i ziemi rzeszowskiej;

Julian Krzyżanowski, Ś w ia to w a sła­

w a Sienkiewicza;

Czesław Zgorzelski, O sztuce lir y c z ­

nej Mickiewicza;

C zesław Hernas, Rybałci na ziemi

rze szo w s k iej w okresie renesansu;

S tan isław Frybes, Jan L a m i Rodoć

jako s a ty r y c y c. k. Galicji.

1957

S tefan Swierzewski, J. I. K r a s z e w ­

ski jako malarz i organizator życia kulturalnego w Polsce;

H enryk M arkiewicz, P raw da i z m y ­

ślenie w „Lalce” B. Prusa;

W ładysław Długosz, Pieśni weselne

pow iatu rzeszowskiego;

Henryk Bereza, Literatu ra w kręgu

egzystencjalizmu;

W incenty Danek, Powieści h isto ­ ryczn e K raszew skie go w św ietle n o w ej oceny;

Jan N ow akow ski, K ategorie ogólne

w twórczości St. Wyspiańskiego;

Eugeniusz Sawrym owicz, Sło wacki mało znany;

Jan G rygiel, W yspiań ski a te a tr współcze sn y;

Józef N ow akow ski, Problem re a liz­

m u w literaturze i k r y ty c e w s p ó łc ze s­ nej;

342

zagadek, p rzy słó w i piosenek rz e s z o w ­ skich.

1958

Janina K ulczycka-Saloni, Zola — te o retyk i tw órca powieści;

Juliusz Wiktor Gomulicki, Norw id

ciągle n iezn a n y;

Zbigniew Goliński, K rasicki o sobie

w św ietle korespondencji;

W ładysław Słodkowski, „ S yzyfow e prace” jako doku m en t epoki;

Jerzy Starnaw ski, Jak powsta je książka;

Jerzy Starnawski, M ickiew icz w o-

czach poetów.

1959 brak danych

1960

Janina K ulczycka-Saloni, Pierwsze

lata polskiego modernizmu;

Jan Nowakow ski, S ło w a c k i a ro­

m a n tyczn a poezja w kraju;

H enryk Bereza, W spółcześni p r o ­ zaicy polscy;

A ntoni Sledziew ski, Ludowość w tw órczości M. Konopnickiej;

M ieczysław A dam ow ski, K u lt M. K o ­

n opnickiej w szkole śre d n iej b. zaboru austriackiego w latach 1900—1910;

Jerzy Starnawski, D ram at okresu M łodej Polski.

1961

Tadeusz Stanisz, Pisarze ziemi r z e ­

szowskiej;

K azim ierz Wyka, W stulecie p o k o ­

lenia Młodej Polski;

K azim ierz Wyka, N a d te k s te m „Pana T a d e u s z a p o t o m s t w o S cyzoryka.

Czesła w a Szetela

ODDZIAŁ KOSZALIŃSKI (1956)

W w yniku rozmów w stępnych, przeprowadzonych na Zjeździe Towarzystwa w R zeszowie 31 X 1956, m gr J. Grobelna, jako kierownik Sekcji Języka Polskiego WODKO w K oszalinie, zwróciła się z prośbą o założenie Oddziału Towarzystw a w Koszalinie, zapraszając na inaugurację Oddziału prof. E. Sawrym owicza. Ze­ branie organizacyjne odbyło się 16 XI 1956, z udziałem w iceprezesa Zarządu G łównego, prof. E. Sawrym owicza, który w ystąpił z odczytem S p raw a realizm u

w literaturze. Następną prelekcję, 18 XI tegoż reku, pt. S ien kiew ic z jako k r y t y k i te o re ty k literatury, w ygłosiła Janina K ulczycka-Saloni.

Oddział Koszaliński rozpoczął żyw ą działalność, która jednak nie trw ała d łu­ go. W skutek choroby przewodniczącej Oddziału, mgr Grobelnej, zamarła w Od­ dziale działalność odczytowa, przerwany został w szelki kontakt z Zarządem Głównym. Dążeniem Zarządu Głównego było nawiązanie łączności z polonistam i Koszalina i znalezienie osoby, która m ogłaby przejąć funkcje przewodniczącej. W tym celu Zarząd G łów ny zwrócił się do Okręgowego Ośrodka M etodycznego z prośbą o w ydelegow anie na jubileuszow y Zjazd Towarzystw a w Opolu (27—29 X 1961) przedstawiciela, który poznawszy problem atykę pracy stow arzyszenia m ógłby stać się inicjatorem w znow ienia działalności koszalińskiej placów ki. Tak się rzeczyw iście stało. W Zjeździe w zięła udział mgr K. Słowik, z in icjatyw y której reaktyw ow ana została działalność Oddziału. Zorganizowano b ow iem 15 I 1962 Walne Zebranie członków Oddziału, na którym sprawozdanie ze Zjazdu T ow a­ rzystwa w Opolu złożyła mgr K. Słowik, kierownik Sekcji Języka Polskiego Okręgowego Ośrodka M etodycznego w Koszalinie. Wybrano now e w ładze Od­ działu w składzie: mgr A. Ulm an (przewodniczący), A. W olikowska (zastępca przewodniczącego), mgr K. Słow ik (sekretarz), B. Busłow icz (skarbnik); K. Brodz- ka, Z. Harmacińska, M. Kujawska, M. Grudzień, R. Anczykowska, Z. W itczyńska (członkowie Zarządu).