BEZPARTYJNE POLSKO-KATOUCKIE PISMO LUDOWE.EDCBA
P M y a f ł n ł a ł a * e k g p e d . m ie i lę o a n i* l , J 0 » l » * < i n o » * e -ZYXWVUTSRQPONMLKJIHGFEDCBA
■ n t l U p i Q l a ■ n ie m p r s e c p o e i t ę 2 0 g r . w i ę c e j . W w y p a d k a c h n i e p n e w i d s i a n y e h , p r i y w s t r z y m a n i u p n e d a l ę b i o r a t w a ,
■ t a k e n i a p r a c y , p r z e r w a n ia k o m u n i k a c j i, a b o n e n t n ie m a p r a w a t * d a d p o z a t e r m i n o w y c h d o s t a r c z e ń g a z e t y , l u b z w r o t u o e n y a b o n a - a u n t u . Z a d z ia ł o g ł o s z e n i o w y r e d a k c j a n ie o d p o w i a d a . R e d a k c j a I a d m i n i s t r a c j a : u l . M i c k i e w ic z a 1 . T e l e f o n 8 0 . K o n t o c z e k o w e P . K . O . P o a n c ń 2 0 4 ,2 5 2 . — R e d a k t o r p r z y j m u j e o d 1 0 — 1 1 .
Sumiennem wykonywaniem obowiązków, budujemy zilną Ojczyznę/
O n l ' f t c ^ a n i o « Z a o g ł o s z . p o b i e r a s i ę o d w i e r s z a m m . ( 7 ugiuszenid, ł a m . f i o g r , z a r e k l a m y n a s t r . Mam. w w ia d o m o d c i a e h p o t o c z n y c h M g r n a p ie r w s z e j s t r . 8 0 g r . R a b a t u u d z i e l a s i ę p r z y o z b s t e m o g ła s z a n i u . . G ł o s W ą b r z e s k i^ w y e h o A d t r z y r a z y t y g o d n . i t o : w p o n i e d z ia ł e k , ś r o d ę i p i ą t e k . Pruy sąde wem ś c i ą g a n iu n a l e i n o ś o i r a b a t u p a d a . D la wszelkich spraw spor n y o h w ł a ś c i w y j e s t S ą d w W ą b r z e ź n i e . Z a t e r m in o w y d r u k , pras pi s a n e m ie j s c e o g ł o s z e n i a a d m i n i s t r a c j a n i e o d p o w i a d a .
N r . 5 0 Wąbrzeźno, Kowalewo, Golub czwartek 28 kwietnia 1932 roku. R o k X I I
Na gruzach koalicji weimarskiej.
M O Ż L I W O Ś C I H I T L E R A .
K o a l ic j a w e i m a r s k a r o z b i t a , O t o w s k r ó c i e t r z e c h ( s łó w r e z u l t a t n i e d z i e l n y c h w y b o r ó w w N i e m c z e c h ,
W y b i e r a n o d o „ L a n d t a g ó w ” w s z e r e g u „ k r a jó w z w ią z k o w y c h ” ; B a w a r j i , W i r t e n b e r g j i , A n h a l t u , H a m b u r g u , A l e n a j w i ę k s z e z a i n te r e s o w a n ie b u d z i ł y w y b o r y w P r u s a c h , N i e t y lk o d l a t e g o , ż e n a 6 2 m i l j b n . l u d n o ś c i N i e m i e c , P r u s y r e p r e z e n tu j ą 3 8 m U j o n ó w , a l e r ó w n i e ż i d l a t e g o , ż e s t a n o w i ą o ś r o d e k c a łe g o p a ń s t w a . S t o l i c a P r u s j e s t r ó w n o c z e ś n i e s t o l i c ą R z e s z y . B e r l in , s i e d z i b ą g ł o w y p a ń s t w a i w ł a d z c e n t r a l n y c h , j e s t z a r a z e m s i e d z i b ą r z ą d u p r u s k ie g o . W ł a d z e c e n t r a l n e , i c h s p o k ó j i b e z p i e c z e ń s t w o , s ą z a l e ż n e o d t e g o , k t o r z ą d z i w P r u s a c h . P r u s k i p r e m je r i p r u s k i m i n i s t e r s p r a w w e w n ę t r z n y c h s ą g w a r a n ta m i s w o b o d y w ł a d z c e n t r a l n y c h R z e s z y , Z c h w i l ą , g d y B e r l i n j e s t n i e j a k o o b l e g a n y p r z e z „ L a n d t a g ” p r u s k i i r z ą d p r u s k i , n i e n a l e ż ą c y d o k o a l i c j i w e i m a r s k i e j — k o ń c z y s i ę n i e z a l e ż n o ś ć m o r a l n a i f i z y c z n a o b e c n e g o r z ą d u R z e s z y . D l a t e g o t e ż z o l b r z y m i e m z a i n t e r e s o w a n i e m o c z e k i w a n o r e z u l t a t u n i e d z i e l n y c h w y b o r ó w n a t e r e n i e P r u s ,
K o a l ic j a w e i m a r s k a w „ L a n d t a g u ” p r u s k i m o p i e r a ł a s i ę o w i ę k s z o ś ć , z ł o ż o n ą z 3 c z ł o n k ó w ; 1 3 7 s o c j a l i s tó w , 7 1 c e n t r u m i 4 0 d e m o k r a t ó w . W i ę k s z o ś ć t a w n i e d z i e l ę z o s t a ła r o z b i ta . D e m o k r a c i z u p e łn i e n i e m a l s t a r c i z o s ta l i z p o w i e r z c h n i ż y c i a p o l i ty c z n e g o ; s o c j a l i ś c i z 1 3 7 m a n d a t ó w u r a t o w a li t y l k o 9 3 ; c e n t r u m z d o ł a ł o s i ę u t r z y m a ć ( z 7 1 — 6 7 m a n d a t ó w ) . N a t o m i a s t o p o z y c j a z d o b y ł a w i ę k s z o ś ć . O c z y w i ś c i e w p i e r w s z y m r z ę d z i e w z r o s ły s i ły H i t l e r a , z 7 0 m a n d a t ó w p o d s k o c z y ł y d o 1 6 2 . T a k s a m o d r u g i o d ł a m n a c j o n a l i z m u — k i e r u n e k H u g e n b e r g a
— z d o ł a ł o s i ą g n ą ć p o w a ż n e r e z u l ta t y , a k o m u n i ś c i w z m ó c s i ę n a s i ł a c h ( z 4 8 n a 5 7 m i e js c ) . P o d o b n i e p r z e d s t a w ia j ą s i ę r e z u l t a ty w y b o r ó w w i n n y c h k r a j a c h z w ią z k o w y c h . W s z ę d z i e j e d e n i t e n s a m o b r a z s y tu a c y j n y ; w z m o ż e n i e s i ę w p l y - wó w h i t l e r y z m u i p o k r e w n y c h n a c jo n a l i - s t y c z n y c h o r g a n i z a c y j , — r o z g r o m ie n i e m i e s z c z a ń s k ie g o l i b e r a li z m u , — o d p ł y w w y b o r c ó w z p a r t j i s o c j a l is t y c z -
! } ° J ? e ?0 1 tr a ty c z * * * * * * * n * * *e j, — u t r z y m a n i e s i ę n a d o t y c h c z a s o ^ y j H p o z i o m i e w p ł y w ó w c e n r u m k a t o l i ck i e g o i k o m u n i s t ó w ,
A l e — j a k o n a j w i ę k s z a s i ł a l i c z e b n a , s t a l e r o s n ą c a z r e s z t ą i j e s z c z e n i e b ę d ą c a w k u l m i n a c y j n y m p u n k c i e s w y c h w p ł y w ó w — w y w ie r a ć b ę d z i e d o m i n u j ą c ą r o l ę . D o t y c h c z a s b y ł s i ł ą p o t e n c ja l n ą . O d n i e d z i e l i s t a j e s i ę s i ł ą k i n e t y c z n ą . D o t y c h c z a s o b a l a ł . T e r a z p o c z y n a p r z e b u d o w y w a ć N i e m c y w e d l e s w y c h h a s e ł p r o g r a m o w y c h . D o t y c h c z a s w y w i e r a ł w p ł y w n e g a t y w n y . O b e c n i e w y w i e r a ć p o c z n i e — p o z y t y w n y .
I t o j e s t t a z a s a d n i c z a z m i a n a , j a k a w n i e d z i e l ę z a s z ł a w N i e m c z e c h ,
Z m i a n ę t ę d o b r z e u ś w ia d o m i ć s o b i e m u s z ą w s z y s c y , k t ó r z y w j a k i m k o l w i e k k o n t a k c i e — s ą s i e d z k i m , p o l i t y c z n y m , g o s p o d a r c z y m — p o z o s t a j ą z R z e s z ą N i e m i e c k ą . N i e t y lk o u ś w i a d o m i ć , a l e i w y s n u ć k o n s e k w e n c je .
W r e z u lt a c ie : k o a l ic j a w e i m a r s k a n i e m a l w s z ę d z i e r o z g r o m i o n a , n i e z d o l n a
° Y n o n i? 111l a Y ^ a s n y c h r z ą d ó w w p o s z c z e g ó l n y c h k r a j a c h R z e s Z y
H i t l e r d o t y c h c z a s m i a ł p r z e w a g ę t y l - k o w „ L a n d t a g a c h " T u r y n g j i i B r u n ś w i - u . T e r a z z a s z d o b y ł p r z e w a g ę w P r u s a c h i p i ę c i u i n n y c h s e j m a c h , r e p r e z e n -
u j ą c y c h ł ą c z n i e 8 0 % c a ł e j l u d n o ś c i N i e m i e c . O t r z y m u j e p r z e w a g ę , _ _ a I e s a m m e p o s i a d ł w i ę k s z o ś c i . S t a n o w i n a j l i c z n i e js z y z e s p ó ł p a r ty j n y , — a l e , b y r z ą d z i ć , m u s i p r z e c i ą g n ą ć z d o t y c h c z a s o w e j k o a l i c j i w e im a r s k i e j, z a s t ę p l u d z i , k t ó r y - y 7 ^ S 2° ś ć . K o g o w i ę c ? R o z - i t k i l i b e r a ł ó w o c z y w i ś c ie n i e w c h o d z ą
I n n e p a ń s t w a b r a ć m o g ą p r z y k ł a d o d P o l s k i j a k n a l e ż y w a l c z y ć z d e p r e s j ą
Polski itsl M h ińdi
która przetrwała wszystkie burze
N o w y J o r k . P A T , W o s t a t n ic h c z a s a c h u k a z a ł o s ię w p r a s i e a m e r y k a ń s k ie j k i lk a a r t y k u ł ó w o P o ls c e , u t r z y m a n y c h w t o n i e d la n a s n a d e r p r z y c h y ln y m .
„ S a tu r d a y E v e n in g P o s t " , o m a w i a ją c s y t u a c j ę p o l it y c z n ą i g o s p o d a r c z ą w E u r o p ie , p i s z e m , in .: „ N a t y m c h m u r n y m w i d n o k r ę g u P o l s k a j e s t j a k b y j a s n ą g w i a z d ą , g d y ż n i e d a ł a s i ę p o r w a ć f a l i o g ó l n e g o u p a d k u i w ł a s n e m i s i ł a m i b e z n i c z y j e j p o m o c y p r z e t r w a ł a z w y c i ę s k o o k r e s , w k t ó r y m z a c h w i a ły s i ę b i b n a w e t z a ł a m a ł y n a j t r w a ls z e , j a k s i ę z d a w a ło , s t r u k t u r y p a ń s tw o w e . ”
K o r e s p o n d e n t „ C h ic a g o D a ily N e w s "
P a u l S c o tt M o w r e r w y r a ż a s ię o P o l
s c e z je s z c z e w ię k s z y m e n t u z j a z m e m :
„ Z n a r o d ó w — p i s z e M o w r e r — k t ó r e w c z a s i e w o jn y ś w ia to w e j n a j s t r a s z n i e j s z e p r z e s z ły c h w ile i k t ó r y c h k r a j e
„Polska krajem kwiatów i skarbów kalluralnyth1 *
B o s to n * P A T . W b o s to r is k im d z i e n n i k u „ C h r i s t i a n S c ie n c e M o n it o r " u k a z a ł s ię d w u s z p a l t o w y a r ty k u ł o P o ls c e . A u t o r o w i c h o d z i w ty m a r t y k u le p r z e - d e w s z y s tk i e m o p o i n f o r m o w a n i e A m e r y k a n ó w , ż e P o ls k a , k t ó r ą n a z y w a
P O W Y B O R A C H
D y m is j a R z ą d u B r a u n a
B e r li n . ( P a t.) W e d ł u g d o n ie s ie ń „ D e u t s c h e A l g e m e in e Z tg ," r z ą d p r u s k i B r a u n a z ło ż y ć m a w n a jb liż s z y m c z a s ie f o r m a l n ą d y m is ję i p o z o s t a ć n a s t a n o w i s k u ja k o r z ą d k i e r o w n ik ó w r e s o r tó w a ż d o
w r a c h u b ę . T a k s a m o i k o m u n i ś c i . P o z o - s t a j ą w i ę c ; a l b o s o c j a l iś c i a l b o c e n t r u m . O c z y w i ś c i e w g r ę w e j ś ć m o ż e t y l k o — c e n t r u m . Z a t e m ; p o r o z b i c i u k o a l i c j i w e i m a r s k i e j n a j b l i ż s z a p r z y s z ł o ś ć n a l e ż y d o k o m b i n a c j i r z ą d ó w c e n t r o w o - n a c j o - n a l i s t y c z n y c h . C e n t r u m k a t o l i c k i e w r a z z o b o z e m n a c jo n a l i s t y c z n y m s t a n o w i ć m o g ł o b y j e d y n y b l o k , z d o l n y d o w y ł o n i e n ia i u s t a b il i z o w a n i a r z ą d ó w w N i e m c z e c h . Z t e m t r z e b a s i ę l i c z y ć . J e ś l i n i e m a j ą N i e m c y u t k w i ć w c h a o s i e , p e ł n y m n i e s p o d z ia n e k , t o k o n i e c z n o ś ć p o w s t a n i a r z ą d ó w „ c e n tr o - p r a w i c o w y c h ” s t a n i e s i ę r z e c z ą o c z y w i s t ą i — p r ę d z e j c z y p ó ź n i e j — s t a n i e s i ę f a k t e m ,
H i t le r w t y m w y p a d k u b ę d z i e m u s ia ł s i ę d z i e l i ć w ł a d z ą z k a t o l i c k i e m c e n t r u m n i e b ę d z ie w y ł ą c z n y m s t e r n i k i e m p o l i t y k i w e w n ę t r z n e j i z e w n ę t r z n e j N i e m ie c . '
n a j b a r d z i e j z o s ta ł y z n is z c z o n e , n a p i e r w s z y m m ie js c u s t a ła P o l s k a .
P o l a c y r o z p o c z ę l i n o w e p a ń s t w o z n ic ż e m ; n a liś c ie ic h . a k t y w ó w b y ły t y l
k o r u i n y i z g lis z c z a . P r o w a d z i l i o n i w o jn ę d łu ż e j n iż in n e n a r o d y , p r z e s z li p r z e z t r z y in f la c je , o d k i l k u l a t p r o w a d z ą w o jn ę c e l n ą z N ie m c a m i, g r a n i c e ic h w s c h o d n ie i p ó ł n o c n e s ą n i e m a l z a m k n i ę t e d la h a n d l u p o ls k ie g o , p o m o c j a k ą o t r z y m a l i z z a g r a n i c y , b y ł a z n i k o m a , a j e d n a k u t r z y m a l i s w o ją z ł o tą w a l u tę , o p a r l i s ię d e p r e s ji, a lic z b a ic h b e z r o b o tn y c h j e s t n i e z m ie r n ie m a ła -
P r z y p i s a ć t o n a l e ż y n i e s ły c h a n e m u p a t r jo t y z m o w i P o l a k ó w o r a z e n e r g j i i c h r z ą d u , k t ó r y z a m i a s t p o ż y c z a ć , w o ł a ł o s z c z ę d z a ć . M o n e ta t a u r a t o w a ł a P o l s k ę , k t ó r a m o ż e b y ć d z i s i a j n a w e t d l a n a j p o t ę ż n i e js z y c h p a ń s t w p r z y k ł a d e m , j a k w a l c z y ć n a l e ż y z d e p r e s j ą .
„ k r a j e m k w i a tó w i s k a r b ó w k u l t u r a l
n y c h " j e s t t a k ż e k r a j e m g o d n y m o d w i e d z a n ia p r z e z t u r y s t ó w a m e r y k a ń s k i c h . A u t o r o d n o s i s i ę d o n a s z e g o k r a j u z n i e z w y k łą s e r d e c z n o ś c ią .
—o —
u t w o r z e n i a n o w e g o r z ą d u .
K r o k t e n m a m ie ć — z d a n ie m d z i e n n i k a — n a c e lu u n i k n i ę c i e v o tu m n i e u f n o ś c i w n o w y m s e jm ie p r u s k im .
S I E K I E R A M I B Ę D Z I E M Y Ś C I N A Ć G Ł O W Y B I S K U P O M .
E S S E N , ( P a t.) B i s k u p o w i J o h a n n e s o w i z M o n a s t e r u n a d e s ł a li h i t l e r o w c y s i e k i e r ę i l i s t , w k t ó r y m a n o n i m o w y a u t o r , w y j a ś n i a j ą c z n a c z e n ie t e j n i e z w y k ł e j p r z e s y ł k i , s t w i e r d z a , ż e t a k ą s i e k ie r ą ś c i n a ć b ę d ą h i t l e r o w c y g ł o w y b i s k u p o m .
P i e r w s z y m b i s k u p e m , k t ó r e g o g ł o w a p a d n i e p o d u d e r z e n ie m t e j s i e k i e r y , b ę d z i e k a r d y n a ł F a u l h a b e r z M o n a c h j u m .
K O N F E R E N C J A W S P R A W I E O D S Z K O D O W A Ń 1 6 C Z E R W C A
G e n e w a , P A T . U s ta lo n o o s t a te c z n i e iż l o z e ń s k a k o n f e r e n c j a w s p r a w i e o d s z k o d o w a ń o d b ę d z i e s ię 1 6 c z e r w c a .
Z A Z D R A D Ę S T A N U .
B e r li n , ( P a t.) „ A b e n d " d o n o s i, ż e n a d p r o k u r a to r t r y b u n a łu R z e s z y w y s t ą p i ł z w n io s k ie m p o s t a w i e n ia p r z y w ó d c y s o c j a l is t ó w G o e b e l s a w s t a n o s k a r ż e n i a o z d r a d ę s t a n u .
B L I S K O M I L J O N P O L A K Ó W
W A M E R Y C E ,
W a s z y n g t o n , P A T . W e d łu g o s t a t
n ie g o s p is u lu d n o ś c i, P o la k ó w , u r o d z o n y c h w P o ls c e , a z a m ie s z k a ł y c h w S t a n a c h Z je d n o c z o n y c h j e s t n i e c a ły m iljo n . Z e s p is u te g o n i e p o d o b n a w y w n io s k o w a ć , ilu j e s t P o l a k ó w , u r o d z o n y c h w A m e r y c e , a lb o w ie m t a c y f ig u r u j ą w s p is ie ju ż ja k o A m e r y k a n ie , P i s m a p o l s k i e o b lic z a ją , ż e P o la k ó w j e s t w S t a n a c h Z je d n o c z o n y c h o k o ł o p i ę c iu m iljo n ó w ,
U D A R E M N I E N I A Z A M A C H Ó W . L i z b o n a . ( P a t.) A r e s z to w a n o k i l k u n a s t u k o m u n i s t ó w w c h w ili, g d y d o k o n y w a li p o d m ia s t e m e k s p e r y m e n t u z b o m b a m i, m a ją c e m i im s łu ż y ć d o w y k o n y w a n ia s z e r e g u z a m a c h ó w w d n iu 1 m a ja . O D C Z Y T O P O M O R Z U W N O W Y M
J O R K U .
N o w y J o r k , ( P a t.) P r z e m y s ło w ie c p o m o r s k i, in ź , A lf r e d S a s - D z iu d z ie l, r a d c a I z b y P r z e m y s ło w o - H a n d l o w e j w G d y n i, w y g ło s ił n a z e b r a n i u w T r e n t o n a n a s t ę p n e g o d n ia w K o le P o l s k i e m w N o w y m J o r k u o d c z y t, p o ś w ię c o n y s p r a w ie P o m o r z a , z a g a d n i e n i o m m o r s k im P o ls k i, o r a z p o r t o m w G d y n i i G d a ń s k u , O d c z y t y p , D z iu d z ie la w z b u d z i ł y s z e r o k i e z a i n t e r e s o w a n i e .
„ K O Ś C I U S Z K O” P Ł Y N I E D O K R A J U , N o w y Y o r k , ( P a t.) S t a t e k „ K o ś c iu s z k o " o d p ł y n ą ł z a b ie r a ją c n a s w y m p o k ł a d z i e b l i s k o 6 0 0 p o d r ó ż n y c h , m , in . d y r e k t o r a lin ji P o l s k a A m e r y k a K u ty ło - w s k ie g o o r a z w y c ie c z k ę U n ji ś w , J ó z e f a z P i tt s b u r g h a .
D E F R A U D A N T 7 M I L J O N Ó W . M o r a w s k a O s t r a w a . ( P a t,) W i e l k ą s e n s a c j ę w y w o ł a ło t u r o z e s ł a n ie l i s tó w g o ń c z y c h z a d y r e k t o r e m m a j ą t k u h r , L a - r i s c h a z K a r w i n y d r , Z a jic k im , k t ó r y s p r z e n i e w i e r z y ł s u m ę 7 m iljo n ó w k o r o n c z e s k ic h i z n ik ł b e z ś la d u . P o b o r y r o c z n e d r , Z a j ic k a w y n o s ił y 8 0 0 ,0 0 0 k o r o n c z e s k ic h . D e f r a u d a c j i d o p u ś c ił s ię o n w t e n s p o s ó b , ż e j a k o g e n e r a l n y p r o k u r e n t f ir m y n a d u ż y w a ł d l a c e l ó w o s o b is ty c h k o n t o h r , L a r i s c h a w w i e l k i c h b a n k a c h M o r a w s k ie j O s tr a w y , n a k t ó r e w p ł y w a ł y n a l e ż n o ś c i z a s p r z e d a ż w ę g la ,
■ ---- - S tr: 2 „ G Ł O S W Ą B R Z E S !3 M N r. 5 0
W H iń t Id n i g tt
Arcybiskup Pragi o prasie katolickiejW e d łu g n a d c h o d z ą c y c h z S z a n g h a ju w ia d o m o ś c i, w k ilk u p r o w in c ja c h s z e rz y s ię o b e n c ie p r z e r a ż a ją c a k lę s k a g ło d o w a , k tó r a p o c ią g n ę ła ju ż k ilk a ty s ię c y o f ia r w lu d z ia c h . D a ls z y m d z ie s ią tk o m ty s ię c y w lu d n o ś c i z a g r a ż a b e z p o ś r e d n ia ś m ie r ć g ło d o w a ,
.Z n ie k tó ry c h p r o w in c y j c e n tr a ln y c h n a w ie d z io n y c h b r a k ie m ż y w n o ś c i d o n o s z ą z e z g r o z ą p r z e jm u ją c y c h s c e n a c h z ja d a n ia d z ie c i p r z e z w ła s n y c h r o d z i
c ó w . —
D o w ó z ż y w n o ś c i g ło d u ją c y c h je s t n a d e r u tr u d n io n y p r z e z g r a s u ją c e b a n
d y r o z b ó jn ik ó w , k tó r z y p lo n d r u ją z r e - g ó ły k a ż d y tr a n s p o r t ż y w n o ś c i.
K lę s k a g ło d o w a p o w o d u je z a s tr a s z a ją c e s z e r z e n ie s ię n ie b e z p ie c z n y c h c h o r ó b e p id e m ic z n y c h , n a k tó r e z a - p a d ło ju ż • k ilk a n a ś c ie ty s ię c y o s ó b . F u n d u s z a m e r y k a ń s k ie g o K o m ite tu C z e r w o n e g o K r z y ż a , k tó r y z a jm u je s ię n ie s ie n ie m p o m o c y z a g r o ż o n e j g ło d e m i e p id e m ja m i lu d n o ś c i, s ą z u p e łn ie w y r c z e r p a n e , w o b e c c z e g o a k c ja r a to w n i
c z a u tk w iła n a m a r tw y m p u n k c ie .
—o —
( K A P ), W z w ią z k u z z a ło ż e n ie m c z e c h o s ło w a c k ie g o k a to lic k ie g o b iu r a p r a s o w e g o ,,V o x“ , K s . D r . K a s p e r , A r c y b is k u p P r a g i, w y g ło s ił d o z e b r a n y c h d z ie n n ik a r z y p r z e m o w ę o z a d a n ia c h i o c e la c h p r a s y k a to lic k ie j w o g ó le .
M y , k a to lic y — m ó w ił k s . A r c y b is k u p — m u s im y p o s ia d a ć w ła s n ą p r a s ę a p r a s a ta p o w in n a b y ć p o s ta w io n ą n a n a jw y ż s z y m p o z io m ie , K a to lic k ie b o w ie m c e le , k tó r y c h o b r o n ę p r z y jm u je n a s ie b ie p r a s a k a to lic k a , s ą id e a ła m i n a j
b a r d z ie j w z n io s łe m i, s ą s a m ą p r a w d ą , a d la n a s z y c h w ła ś n ie c z a s ó w , w a r u n k ie m n ie o d z o w n y m . S ło w o p is a n e z a w s z e m a w ie lk i w p ły w n a lu d z i.
W s z e lk ie z a te m p r ó b y w z m o c n ie n ia p r a s y k a to lic k ie j s ą d la m n ie p r z e to
ź r ó d łe m w ie lk ie g o z a d o w o le n ia . K a to lic k i s e rv ic e p r a s o w y m u s i u tr z y m y w a ć s w o ic h c z y te ln ik ó w n a s z c z y ta c h te g o w s z y s tk ie g o , c o d o ty c z y w y d a r z e ń k a - j to lic k ic h .
Z a g r a n ic ą ż y c ie k a to lic k ie w s p a n ia le s ię r o z w ija i w s z e lk ię o te rn w ia d o m o ś c i b a rd z o s ą p o u c z a ją c e , P r a s a k a to lic k a m u s i p o s ia d a ć w ła s n y s e rv ic e in f o r m a c y jn y . Z a g r a n ic ą d o b r z e to z r o z u m ia n o i ta k i s e r v ic e z n a jd u je s iln e p o p a r c ie b is k u p ó w , S k o r o p o m y ś lim y , ja k ie ś r o d k i p o s ia d a ją n a s i w r o g o w ie n a s w o ją p r a s ę i ja k ją o p ła c a ją , to i m y n ie m o ż e m y n ic z e g o o s z c z ę d z a ć , a b y p r a s ę n a s z ą n a - ‘.
r ó w n y m z p is m a m i n ie k a to lic k ie m i p o s ta w ić p o z io m ie * '.
Tyfus i ospa nad
W o k o lic a c h ś r o d k o w e j W o łg i ja k d o n o s z ą g a z e ty , r o s y js k ie , c h le b d o s z e d ł d o 3 r u b li (1 4 z ło ty c h ) z a ft, 4 0 d k g - i n a w e t z a tę c e n ę d o s ta ć n ie m o ż n a g o . L u d n o ś ć z ja d a s z c z a w i p o k r z y w y .
D o ły z ie m n ia c z a n e , z a s y p a n e w je s ie n i, w lu ty m z o s ta ły p r z e z lu d n o ś ć r o z g r a b io n e .
P r z y r a b u n k a c h d o łó w z ie m n ia c z a n y c h w y d a r z y ło s ię k ilk a s ta r ć z w o j s k ie m — je s t m n ó s tw o z a b ity c h i r a n -
Wszechpolski kongres muzyki kościel.
H I W s z e c h p o ls k i K o n g r e s M u z y k i J a n W iś n ie w s k i, ja k o k ie r o w n ik a r ty - K o ś c ie ln e j o d b ę d z ie s ię w T o r u n iu w s ty c z n y . H a s łe m K o n g r e s u b ę d z ie m u z y - Z ie lo n e Ś w ią tk i — 4 — 6 c z e rw c a 1 9 3 3 r. k a p o ls k a , a w s z c z e g ó ln o ś c i m u z y k a
jo o ls k a w s łu ż b ie M a tk i B o s k ie j. D la w y g ła s z a n ia r e f e r a tó w p o s ta r a s ię K o m ite t o p o z y s k a n ie n a jle p s z y c h z n a w c ó w m u z y k i k o ś c ie ln e j,
—o —
p o d p r o te k to r a te m J E , K s , B is k u p a C h e ł m iń s k ie g o D r, O k o n ie w s k ie g o . N a c z e le k o m ite tu w y k o n a w c z e g o s ta n ę li: K s . p r a ł, J ó z e f W y s iń s k i z T o ru n ia ja k o p r e z e s i d y r e k to r c h ó ru k a te d ra ln e g o , K s ,
Zamordowali i powiesili na drzewo
Ł ó d ź . ( P a t.) O r g a n a p o lic ji p a ń s tw o w e j n a p o w ia t łó d z k i z o s ta ły z a a la r m o w a n e o d n a le z ie n ie m w la s k u o ls z y n o w y m p o d K o ła m i w p o w , łó d z k im w is z ą c e n a d r z e w ie z w ło k i 4- le tn ie j d z ie w c z y n k i, w k tó ry c h n a s tę p n ie r o z p o z n a n o K a z im ie r ę S z k u d la r k ó w n ę , c o f k ę
w y io b n ik a , z a m ie s z k a łe g o w K o c h a n ó w - k u , p o d Ł o d z ią .
D z ie w c z y n k a z o s ta ła p o w ie s z o n a , p r z y c z e m w id a ć z e ś la d ó w , ż e z a m o r
d o w a n a s to c z y ła w a lk ę . P o d e jr z a n a je s t p e w n a k o b ie ta , k tó ra p r z e d d w o m a d n .
z a p y ty w a ła b a w ią c e s ię d z ie c i o S z k u d la r k ó w n ę . P o lic ja p r o w a d z i e n e rg ic z n e d o c h o d z e n ia .
P O L A K B U R M I S T R Z E M W A M E R Y C E .
P e tr o it. P A T , B u r m is tr z e m m ia s ta H a m tra m c k w S ta n ie M ic h ig a n w y b r a n y z o s ta ł P io tr J e ż e w s k i, k tó r y ju ż r a z o d r o k u 1 9 2 2 d o 1 9 2 6 p ia s to w a ł te n u r z ą d . L is t w y b o r c z y c h b y ło c z te r y , a
środkowa Wołgą
n y c h .
T y f u s p la m is ty p a n u je o d la ta r. u b . w z d łu ż c a łe j W o łg i. O p r ó c z ty f u s u o d je s ie n i p a n u je e p id e m ja o s p y . M ó w ią , ż e o s p ę z a w le k li k o m u n iś c i k o m s o m o l- s c y , k tó r z y u c ie k li z S y b e r ji.
P o d o b n e w ia d o m o ś c i, n a d c h o d z ą z in n y c h o k r ę g ó w R o s ji- W ś ró d m iljo n ó w lu d n o ś c i w ie js k ie j b r a k je s t c h le b a . N a te r e n a c h ż y z n e j U k r a in y K r y m u i K a u k a z u r e jo n ó w , k tó re p r z e d w o jn ą b y ły ś p ic h le r z a m i E u r o p y p a n u je g łó d .
n e j) f ig u r o w a li k a n d y d a c i p o ls c y . N a n a w s z y s tk ic h ( n a w e t n a k o m u n is ty c z - in n e u r z ę d y m ie js k ie w y b r a n i z o s ta li n ie m a l w y łą c z n ie P o la c y - N a s k a rb n ik a w y b r a n o w e te ra n a a r m ji p o ls k ie j J a n a A n g e r a ,
O D Z N A C Z E N I E P O L A K A . D e tr o it P A T , S te f a n Z a n d , in ż y n ie r p o ls k i, o d z n a c z o n y z o s ta ł z ło ty m m e d a le m W r ig h t'a , Z a n d u r o d z ił s ię 1 8 9 6 r, w Ł o d z i, a s tu d ja p o lite c h n ic z n e u k o ń c z y ł w Z iir ic h u .
N a s tę p n ie s łu ż y ł w d y w iz ji s a m o c h o d o w e j w a r m ji p o ls k ie j, D o S ta n ó w Z je d n o c z o n y c h p r z y b y ł w r. 1 9 2 5 i tu ta j p r a c o w a ł w Z a k ła d a c h C u r tis a w B u f f a lo , u F o r d 'a w D e tr o it, a n a s tę p n ie w T a y lo r I n s tru m e n t C o m p a n y , w R o c h e s te r , N - Y , D z ie łe m s w o je m
„ A ir c r a f t I n s tr u m e n t a n d B o a rd V ib ra tio n " —z w r ó c ił o n n a s ie b ie o c z y a - m e ry k a ń s k ie g o ś w ia ta lo tn ic z e g o . Ś W . J E R Z Y P A T R O N H A R C E R S T W A .
Ś w . J e r z y z K a p a d o c ji, r y c e r z r z y m s k i, k tó r y p o d c z a s p r z e ś la d o w a n ia c h r z e ś c ija n z a c z a s ó w D jo k le c ja n a , p o r z u c ił s w ą s łu ż b ę w o js k o w ą , r o z d a ł s w ó j m a ją te k i z a c z ą ł p u b lic z n ie w y z n a w a ć s w ą w ia r ę w S h r y s tu s a , P o w ia d o m io n y o te r n o k r u tn y p r e fe k t D a c ju s z k a z a ł g o p o d d a ć m ę c z a rn io m , B ó g je d n a k d a ł ś w ię te m u c u d o w n ą m o c z n o s z e n ia m ę c z a r n i b e z b ó lu , a g d y D a c ju s z c h c ia ł g o z m u s ić d o u k o r z e n ia s ię p r z e d b o ż k a m i r z y m s k ie m i — w e d łu g le g e n d y , o g ie ń p ie k ie ln y p o c h ło n ą ł c a łą ś w ią ty n ię w r a z z je j k a p ła n a m i. Ś w . J e r z y z g in ą ł, ś c ię ty z a s w ą n ie z ło m n ą w ia r ę .
T ę p ię k n ą s y lw e tk ę C h r y s ty s o w e g o ż o łn ie r z a w ie k i o s n u ty tę c z o w ą p r z ę d z ą b a ś n i, w k tó r e j w s z e lk ie z ło p a n u ją c e n a
z ie m i z n a la z ło s w ó j s y m b o l w s m o k u p o • k o n a n y m p r z e z ś w , J e rz e g o ,
S m o k te n m ie s z k a ł w je z io r z e , r o z ta c z a ją c y m s w e w o d y o b o k le g e n d a rn e g o m ia s ta S y le n ji w L ib ji, S r o ż y ł s ię o n n a d m ie s z k a ń c a m i te g o m ia s ta , w y m a g a ją c o d n ic h c o r a z to c z ę s ts z y c h o f ia r z p o ś r ó d m ło d z ie ń c ó w i d z ie w c z ą t. A ż lo s w y p a d ł n a je d y n ą i u k o c h a n ą c ó r k ę k r ó la . G d y b ie d n a k r ó le w n a s z ła z a p ła k a n a n a s p o tk a n ie s m o k a , s p o tk a ła ś w , J e rz e g o , k tó r y p r z e je ż d ż a ł p r z e z tę k r a in ę , D o w ie d z ia w s z y s ię o p r z y c z y n ie r o z p a c z y k r ó le w n y , ś w , J e r z y r u s z y ł n a s m o k a , s to c z y ł z n im w a lk ę i w y s z e d ł z n ie j z w y c ię s k o ,.
S z c z ę ś liw y lu d , u w o ln io n y o d n ie s z c z ę ś c ia d a ł s ię ś w ię te m u J e rz e m u n a w r ó c ić n a p r a w d z iw ą w ia r ę i o c h r z c ć i.
D la s w e j o d w a g i ś w , J e r z y s ta ł s ię p a tr o n e m i id e a łe m r e c e r z y . P o n ie w a ż z a ś r y c e rs k ie c n o ty m a ją b y ć r ó w n ie ż i s k a u tó w u d z ia łe m , p r z e to s k a u c i c a łe g o ś w ia ta id ą c z a p r z y k ła d e m A n g lji, te g o w ła ś n ie ś w ię te g o o b r a li s o b ie z a s w e g o p a tr o n a i d z ie ń je g o im ie n in o b c h o d z ą b a r d z o u r o c z y ś c ie .
T e n w s p ó ln y p a tr o n m ło d z ie ż y s k a u to w e j c a łe g o ś w ia ta , je s t ja k b y w id o m y m z n a k ie m w s p ó ln o ś c i je j id e a łó w i d ą ż e ń , w y r a z e m b r a te rs k ie j w s p ó łp r a c y n a d r e a liz o w a n ie m ic h ,
Z A B I C IE O F I C E R A — P O L A K A M a n a g u a ( N ic a ra g u a ) P A T . P o d c z a s b u n tu g w a rd ji n a r o d o w e j w m ia s te c z k u G is a la y a w r e p u b lic e N ic a ra g u a z a b i
ty z o s ta ł o f ic e r te j g w a rd ji, P o la k , K a r o l L e w o ń s k i, L e w o ń s k i, k tó r y lic z y ł z a le d w ie 2 9 la t, u r o d z ił s ię w W a rs z a w ie , a r o d z ic e je g o m ie s z k a ją w m ia s te c z k u D o lg e v ille , w s ta n ie N o w o jo r s k im .
W . W IL IA M .
Szpieg Wilhelma II.
Przełożył z angielskiego D. Królikowski.
5 8 ) (C ią g d a ls z y .)
— N ie r o z m a w ia j p a n z n im d z iś w n o c y , a g d y r a n o p r z y jd z ie p o o d p o w ie d ź z a ż ą d a j p a n p r z e d łu ż e n ia te rm in u . D o p ie ro k r ó tk o p rz e d g o d z in ą d z ie s ią tą , g d y b ę d z ie m ia ł p ó jś ć n a p o lo w a n ie , k a ż m u p o w ie d z ie ć ż e c h c e sz o d p o w ie d z i u d z ie lić .
— D e s m o n d z ie , rz e k ła , o d c h o d z ą c . — M y tr o je je s te ś m y te r a z z łą c z e n i n ie ro z e rw a ln ie . J e ż e li w s z y s tk o p ó jd z ie d o b rz e , ja z w a m i o d c h o d z ę .
P o k ilk u m in u ta c h p rz y s z e d ł S c h m a lz z k ilk o m a ż o łn ie r z a m i, k tó r z y m n ie z a p ro w a d z ili d o ja k ie jś p iw n i
c y . Z a m k n ię to m n ie ta m n a c a łą n o c .
Ś n iło m i s ię o fro n c ie Z n o w u w d y c h a łe m z a p a c h y ś w ie ż e j z ie m i, w s tr ę tn ą w o ń tr u p ią . Z n o w u s ły sz a łe m h u k d z ia ł i s z c z e k o t k a r a b in ó w m a s z y n o w y c h . Z d a w a ło m i s ię , ż e p a tr z ę n a s y g n a ły ś w ie tln e , w z n o sz ą c e się k u n ie b u w y s o k o i ro z ja śn ia ją c e p o b o jo w is k o . K to ś p o c z ą ł trz ą ś ć m e m ra m ie n ie m . M u s ia łe m s p a ć tw a rd o .
P r z y s z e d ł ż o łn ie rz , a b y m n ie o b u d z ić . W s ta łe m i s ia d łe m n a łó ż k u . W e d r z w ia c h s ta ł p o d o fic e r w p r o m ie n ia c h s ło ń c a .
— M a sz p r z y jś ć n a g ó rę .
Z a p r o w a d z ił m n ie d o iz b y b ila r d o w e j, g d z ie s ie d z ia ł C lu b f o o t, u b r a n y p o m y ś liw s k u , u m y ty i o g o lo n y .
S ie d z ia ł p r z y s to lic z k u w s ło ń c u i p r z e g lą d a ł ja k ie ś lis ty . Z e g a r n a ś c ia n ie w s k a z y w a ł ó s m ą .
— D o m y ś la m s ię , ż e p a n c h c e sz z e m n ą p o m ó w ić — r z e k ł n ie d b a le .
— M u sis z m i p a n d a ć n ie c o w ię c e j c z a s u — o d p o w ie d z ia łe m . W c z o r a j b y łe m w y c z e r p a n y z u p e łn ie . Z e z n u ż e n ia z a s n ą łe m i n ie m y ś la łe m o n ic z e m . M o ż e b y ś p a n p r z e d łu ż y ł te r m in je s z c z e o g o d z in k ę .
M ó w iłe m w to n ie p ro s z ą c y m i to g o m o ż e u ję ło .
— N ie je ste m n ie s p ra w ie d liw y , m iły k a p ita n ie O a k - w o o d e — o d p o w ie d z ia ł. N ie m y ś l p a n je d n a k , ż e z e m n ie m o ż e sz ż a rto w a ć . P r z e d te rn o s trz e g a m p a n a . U d z ie lę p a n u c z a su d o d a ls z e g o n a m y s łu .
— T e r a z ó s m a — p rz e rw a łe m . N ie m o ż n a b y ta k d o d z ie s ią te j?
— C lu b f o o t z g o d z ił się .
— O d p r o w a d z ić te g o c z ło w ie k a — r o z k a z a ł ż o ł
n ie rz o w i — d o m e j s y p ia ln i. N ie c h a j ta m s p o ż y je ś n ia d a n ie . P o te m o g o d z . 1 0 p r z y p r o w a d z is z g o tu ta j. P o w ie s z S c h m id to w i, a b y m i p r z y d r z w ia c h p o z o s ta w ił a u to . N ie c h n a m n ie n ie c z e k a , p o n ie w a ż m a b y ć n a g a n ia c z e m . N a p o lo w a n ie p r z y ja d ę s a m .
C o s ię d z ia ło p o te m , ju ż n ie p a m ię ta m . J a d łe m ś n ia d a n ie , a le n ie w ie d z ia łe m , c o je m . P o d o fic e r, p r a w d z i
w y ż o łn ie rz p ru s k i, m a rs z c z y ł b rw i, ile k ro ć s ię d o n ie g o o d z y w a łe m . D a w a ł m i d o z ro z u m ie n ia , ż e ro z m a w ia ć n ie c h c e .
U s p o so b ie n ie m ia łe m s m u tn e . U p a d łe m n a d u c h u G d y te r a z s o b ie p r z y p o m in a m ó w p o ra n e k , m u s ia łe m z n a jd o w a ć s ię w s ta n ie o k ro p n y m .
S ie d z ia łe m i c z e k a łe m . Z a u w a ż y łe m , ż e ru c h ja k iś p a n u je w z a m k u . W id o c z n ie b y ły to p r z y g o to w a n ia n a ło w y . P o te m s tu k u m ilk ł i z a p a n o w a ła c isz a .
K r ó tk o p r z e d g o d z in ą d z ie s ią tą p o d o fic e r z a p r o w a d z ił m n ie d o s a lk i b ila rd o w e j.
G r u n d t ju ż s ię ta m z n a jd o w a ł.
K ie d y m n a n ie g o p o p a tr z a ł, u tu c z o n e g o , z a d o w o lo n e g o , z m in ą tr iu m fu ją c ą , k r e w m i u d e r z y ła d o g ło w y . A p rz e c ie ż w id o k te g o N ie m c a p o b u d z ił m n ie d o w y tę ż e n ia s ił w s z y s tk ic h . Z r e s z tą , m o je n e rw y b y ły w z u p e łn y m p o r z ą d k u .
B y łe m p e w n y , ż e ro lę o d e g ra m d o k o ń c a , i w y tr z y m a m tr z y g o d z in y .
A p o te m ... g d y n ic s ię n ie s ta n ie ? ...
C lu b f o o t o d e sła ł p o d o fic e ra .
■— B ę d ę g o te r a z p iln o w a ł s a m — d o d a ł to n e m ż a r
to b liw y m i w e s o ły m .
T o n te n ś w ia d c z y ł, iż b y ł p e w n y w y g ra n e j. P o d o f ic e r o d d a ł m u u k ło n w o jsk o w y i o d s z e d ł. J e g o k ro k i w p u s ty m k o r y ta r z u m ia ły w s o b ie c o ś c ię ż k ie g o , o ło w ia n e g o , ja k b y to b y ły k r o k i p rz e z n a c z e n ia n ie u b ła g a n e g o i n ie o d m ie n n e g o .
P a tr z a łe m n a C lu b fo o ta .
P o w in ie n e m z n im p o s tę p o w a ć m e to d y c z n ie i o s tr o ż n ie .
M ó g łb y m ty lk o w ó w c z a s lic z y ć n a m o ż n o ś ć z a tr z y m a n ia g o p r z e z tr z y g o d z in y , o ile u p o z o ru ję m o ją z w ło k ę rz e c z o w o i o ile s p o strz e ż e p e w n ą w m e m p o s tę p o w a n iu ś c isło ś ć .
M ia łe m p r z y g o to w a n e c z te ry p u n k ty . M ia łe m o n ic h m ó w ić k o le jn o , p rz y te m z e g a r m ia ł m n ie o rje n to w a ć w c z a sie . K a ż d e m u p u n k to w i p o ś w ię c a łe m p ó ł g o d z in y . J e d y n ie ty m s p o s o b e m m o g łe m m ie ć n a d z ie ję , ż e n ie z a u w a ż y , iż g ra m n a z w ło k ę . P o w in ie n e m g o b y ł w c ią ż u tw ie r d z a ć , ż e o d n ie s ie z w y c ię s tw o i s ta n ie u c e lu . T r z y g o d z in y to c z a s u d u ż o i ś w ia d o m b y łe m w z u p e łn o śc i, ja k tr u d n a je s t m o ja ro la .
J e d y n a o k o lic z n o ś ć w z b u d z a ła w e m n ie n a d z ie ję , ż e b ę d ę m ia ł p o w o d z e n ie . Z a u w a ż y łe m u n ie g o p e w n o ś ć z w y c ię s tw a , k tó r ą w z b u d z iłe m m o je m z a c h o w a n ie m . N ie b y ło z r e s z tą w s p o s o b ie m ó w ie n ia u m n ie n ic n ie n a tu r a ln e g o , p o n ie w a ż d o m in o w a ło ta k u c z u c ie , iż z n a j
d o w a łe m s ię w s ta n ie z w ą tp ie n ia . T y lk o n a ż ą d a n ie b r a ta u c z y n iłe m o s ta tn ią p ró b ę , c z u łe m w s z a k ż e , ż e b y ła to p r ó b a o s ta tn ia . D o d a lsz y c h b y łb y m n ie z d o ln y . Z r e s z tą , m ia łe m p rz e ś w ia d c z e n ie , iż je s te m b e z n a d z ie jn ie
s tra c o n y . _ , j
P r z y s tą p iłe m d o p ie rw sz e g o p u n k tu . O ś w ia d c z y łe m m u , ż e u w a ż a m s ię z a p o k o n a n e g o i ż e d o k u m e n ty m o ż e 1 o tr z y m a ć . Ż e je d n a k o w o ż s k u tk ie m u m ó w d a w n ie js z y c h - m n ie k rę p u ją c y c h s ą p e w n e tru d n o ś c i. O k ła m y w a liś m y s ię z r a z u w z a je m n ie .
(C ią g d a ls z y n a s tą p i.}
