Rozmieszczenie upraw roślin oleistych na świecie. Wprowadzenie Przeczytaj Grafika interaktywna Sprawdź się Dla nauczyciela

(1)

Rozmieszczenie upraw roślin oleistych na świecie

Wprowadzenie Przeczytaj

Graﬁka interaktywna Sprawdź się

Dla nauczyciela

(2)

Tłuszcze odgrywają ogromną rolę w diecie człowieka. Stanowią źródło energii, witamin oraz

nienasyconych kwasów tłuszczowych. Warto wiedzieć, że 1 g tłuszczu dostarcza aż 9 kcal, podczas gdy 1 g białka i cukrów – tylko 4 kcal.

W tłuszczu rozpuszczają się witaminy A, D, E i K, dlatego tak ważne jest dodawanie odrobiny oleju, oliwy, śmietany czy majonezu do sałatek i surówek.

Tłuszcze są składnikiem wszystkich roślin, lecz tylko niektóre z nich zawiera na tyle dużo tego składnika, że opłaca się go z nich pozyskiwać.

Twoje cele

Podasz przykłady roślin oleistych.

Wskażesz główne rejony upraw roślin oleistych na świecie.

Przedstawisz tendencje w globalnej produkcji roślin oleistych.

Porównasz wymagania głównych roślin oleistych i wyjaśnisz przyczyny rozmieszczenia upraw tych roślin na świecie.

Sformułujesz prawidłowości na temat związków między największymi obszarami upraw roślin oleistych na świecie a głównymi ich producentami.

Rozmieszczenie upraw roślin oleistych na świecie

Źródło: Pixabay License, h ps://pixabay.com/pl/service/terms/#license, dostępny w internecie:

www.pixabay.com.

Czy wiesz, z jakich roślin uzyskuje się oleje, których używasz w kuchni?

Źródło: Pixabay License,

h ps://pixabay.com/pl/service/terms/#license, dostępny w internecie:

h ps://pixabay.com/pl/photos/oliwa-z-oliwek-sos-sałatkowy-968657/.

(3)

Przeczytaj

Główne rośliny oleiste

Do najważniejszych roślin, z których otrzymuje się oleje, należą:

w streﬁe klimatów tropikalnych i subtropikalnych: olejowiec gwinejski (palma olejowa), palma kokosowa, orzeszki ziemne i sezam indyjski;

w streﬁe klimatu śródziemnomorskiego: oliwka europejska;

w streﬁe klimatów umiarkowanych: gatunki naturalne (len, rzepak, słonecznik) i zaadaptowane, lecz wymagające wyższych temperatur w okresie wegetacji (soja i konopie).

Polecenie 1

Wyjaśnij pochodzenie głównych roślin oleistych.

Rzepak

Źródło: CC0 h ps://crea vecommons.org/publicdomain/zero/1.0/deed.en, dostępny w internecie: h ps://pxhere.com/en/photo/815409.

Źródło: Pixabay License, h ps://pixabay.com/pl/service/terms/#license, dostępny w internecie: h ps://pixabay.com.

 



 



(4)

Roślina ta najprawdopodobniej powstała w średniowieczu w Basenie Morza Śródziemnego w wyniku skrzyżowania kapusty warzywnej z kapustą polną. Jest jednoroczna lub dwuletnia, o rozgałęzionej łodydze sięgającej 1‑1,5 m, żółtych kwiatach zebranych w grono. Jej łuszczyna zawiera wiele nasion bogatych w olej. Gatunki uprawne zostały ukształtowane w Niemczech. Według badań uprawa rzepaku na olej rozpoczęła się w wieku XVIII. Rzepak ozimy jest uprawiany powszechnie w Europie, a jary (ze względu na srogie zimy) – w Kanadzie. Olej z tej rośliny otrzymuje się w wyniku tłoczenia nasion.

Wymaga on dość żyznych, porowatych gleb, bogatych w próchnicę, o głębokim poziomie próchnicznym i pH w granicach 6‑7, chociaż uprawiany jest on także na żyznych glebach lekkich. Najlepiej udaje się w umiarkowanych szerokościach geograﬁcznych, w klimacie umiarkowanym. Jego odmiana ozima, w porównaniu ze zbożami ozimymi, jest rośliną mniej mrozoodporną i przy braku pokrywy śnieżnej jest wrażliwa na niską temperaturę.

Głównymi obszarami uprawy rzepaku są:

w Europie: obszar niemal całego kontynentu (głównie: Niemcy, Wielka Brytania, Francja, Polska, Czechy, Litwa, Szwecja) za wyjątkiem południowej części kontynentu;

w Azji: Chiny (Nizina Północnochińska, Dolina Jangcy, Kotlina Syczuańska) i Indie (Nizina Gangesu);

w Ameryce Północnej: Kanada (Sasketchewan i Manitoba);

południowo‑wschodnia część Australii.

Soja

Źródło: By MOs810 - Own work, CC BY-SA 4.0, h ps://crea vecommons.org/licenses/by-sa/4.0, dostępny w internecie:

h ps://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=73461038.

(5)

Jest to roślina jednoroczna, której owocem jest strąk z nasionami zawierającymi dużo białka i tłuszczu.

Pochodzi ona ze Starego Świata, jednak dopiero niedawno stała się popularnym źródłem żywności i oleju.

Źródło: By United Soybean Board, CC BY 2.0 h ps://crea vecommons.org/licenses/by/2.0/, dostępny w internecie:

h ps://www.ﬂickr.com/photos/unitedsoybean/9620474325.

Źródło: CC0, h ps://crea vecommons.org/publicdomain/zero/1.0/deed.en, dostępny w internecie: h ps://www.piqsels.com/en/publicdomain-photo-olcsn.

Źródło: Pixabay License, h ps://pixabay.com/pl/service/terms/#license, dostępny w internecie: h ps://pixabay.com/pl/photos/sojowy-soja- materiału-siewnego-3754425/.

 



 



(6)

Obecnie jest najważniejszym pod względem wielkości produkcji gatunkiem roślin strączkowych.

O jczyzną soi uprawnej są północno‑wschodnie Chiny. Jej udomowienie nastąpiło mniej więcej 1100 lat p.n.e. W czasach panowania dynastii Zhou (XI‑III w. p.n.e.) nastąpiła ekspansja soi na południe Chin. Do USA dotarła ona na początku XIX w., a w Europie jej uprawę rozpoczęto niespełna sto lat później. W 1924 roku w USA rozpoczął się dynamiczny rozwój jej produkcji i trwa on do chwili obecnej. Olej z tej rośliny otrzymuje się w wyniku tłoczenia jej ziaren. Oprócz tego roślina ta znalazła bardzo szerokie

zastosowanie, nie tylko w przemyśle spożywczym.

Charakteryzuje się dużymi wymaganiami agroklimatycznymi. Wymaga stosunkowo żyznych gleb. Jest rośliną ciepłolubną, toteż najbardziej sprzyja jej klimat ciepły lub umiarkowanie ciepły. Nie służą jej mrozy. Najlepsze warunki do jej uprawy występują zatem między 35°N a 45°N.

Głównymi obszarami uprawy soi są:

w Ameryce Północnej: Stany Zjednoczone (środkowa część dorzecza Missisipi, wschodnia część kraju: Karolina Północna, Virginia, Michigan), Kanada (rejon Wielkich Jezior);

w Ameryce Południowej: Brazylia (południowo‑wschodnia cześć), Argentyna (Nizina La Platy), Paragwaj, Urugwaj i Boliwia;

w Azji: Chiny (Mandżuria, Nizina Północnochińska, dolina Jangcy), Indie, Indonezja;

w Europie: Rosja, Ukraina, Włochy, Rumunia, Serbia.

Słonecznik

Źródło: CC0, h ps://crea vecommons.org/publicdomain/zero/1.0/deed.en, dostępny w internecie:

h p://www.peakpx.com/546717/sunﬂower-ﬁeld.

(7)

O jczyzną tej rośliny jest południowa część USA (obecny Teksas), jednak istnieją także hipotezy na temat migracji tego gatunku z Peru i Meksyku. W pierwszym tysiącleciu p.n.e. nastąpiło jej udomowienie. Po przybyciu Europejczyków do Ameryki Północnej roślinę tę zaczęto uprawiać na całym obszarze tego kontynentu. W 1510 roku dotarła ona do Europy. Jest to roślina jednoroczna, o grubej, owłosionej łodydze, która sięga do 4 m wysokości. Jej owocami są niełupki z nasionami zawierającymi olej i białko.

Zbiorów słonecznika dokonuje się ręcznie lub maszynowo. Następnie poddaje się je działaniu łuszczarek.

Roślina ta znalazła swoje zastosowanie również w produkcji farb, lakierów, a także jako pasza dla zwierząt (resztki poekstrakcyjne).

Jako klasyczna roślina stepowa wymaga dość wysokiej temperatury powietrza w okresie wzrostu i nie potrzebuje dużej ilości wody (jest odporny na suszę). Wymaga za to dobrej gleby i dużego

nasłonecznienia.

Głównymi obszarami uprawy słonecznika są:

w Europie: duże obszary kontynentu, m.in.: Ukraina, Rosja (Kubań, Powołże), Hiszpania, Francja, Niemcy, Rumunia, Węgry, Mołdawia;

w Ameryce Południowej: Argentyna (Pampa, Nizina La Platy);

w Ameryce Północnej: rejon Wielkich Jezior i północno‑zachodnia część Stanów Zjednoczonych;

w Azji: Turcja, Indie (część północna) i Chiny (Nizina Mandżurska).

Źródło: CC0, h ps://crea vecommons.org/publicdomain/zero/1.0/deed.en, dostępny w internecie: h ps://www.piqsels.com/en/publicdomain-photo-jekhm.

 



 



(8)

Oliwka

Źródło: Par © Hans Hillewaert, CC BY-SA 3.0, h ps://crea vecommons.org/licenses/by-sa/3.0, dostępny w internecie:

Źródło: CC0, h ps://crea vecommons.org/publicdomain/zero/1.0/deed.en, dostępny w internecie: h ps://pxhere.com/en/photo/489806.

Źródło: By Oregon State University CC BY-SA 2.0 h ps://crea vecommons.org/licenses/by-sa/2.0/, dostępny w internecie:

h ps://www.ﬂickr.com/photos/oregonstateuniversity/21959161494.

 



 



(9)

Oliwka europejska to wiecznie zielona roślina drzewiasta, która osiąga nawet 12 metrów wysokości. Jest długowieczna – może żyć aż kilkaset lat. Owocuje co dwa lata, lecz obecnie w Kalifornii doprowadzono do corocznego owocowania. Olej z owoców tej rośliny (oliwek) wyciska się nawet do czterech razy.

Najlepszą jakość uzyskuje się z pierwszego tłoczenia (tzw. oliwa dziewicza) – wówczas nadaje się on do bezpośredniego spożycia. Roślina ta znalazła swoje zastosowanie również w celach opałowych,

przemysłowych i pastewnych. Zaczęto ją uprawiać wraz ze zbożami, prawdopodobnie w neolicie, już 6‑5 tysięcy lat temu na Krecie, w Syrii i Palestynie. Następnie dotarła ona aż na Półwysep Apeniński i do Tunezji. W latach 3000–1800 p.n.e. uprawiana była w Egipcie i Kartaginie, a później w Rzymie. Do Ameryki Południowej dotarła w XVI w., lecz zaczęto ją uprawiać powszechnie dopiero w XIX w.

Jako roślina klimatu śródziemnomorskiego jest ona wrażliwa na przymrozki i ginie w temperaturze niższej niż -9°C. Jednakże zimą do kwitnienia i wydania plonu potrzebuje niższej temperatury, natomiast owoce powstają dopiero w temperaturze 18‑22°C. Potrzebuje 500‑700 mm całkowitej rocznej sumy opadów. Najlepiej udaje się na glebach lekkich o odczynie zasadowym.

Głównymi obszarami uprawy oliwki są kraje śródziemnomorskie: Hiszpania, Włochy, Grecja, Turcja, Maroko, Tunezja, Egipt, Izrael, Syria. Niewielkie znaczenie ma ona w innych krajach o podobnych cechach klimatu, np. w USA (Kalifornia), Brazylii, Chile, RPA, Chinach i Australii.

Produkcja roślin oleistych

Zarówno zbiory, jak i powierzchnia upraw roślin oleistych wykazują od początku lat 60. XX tendencję rosnącą. Jednakże soja (na tle rzepaku, słonecznika i oliwek) odznacza się kilkakrotnie większymi zbiorami i powierzchnią upraw. Obecnie światowa powierzchnia upraw soi wynosi ponad 120 mln ha, natomiast w przypadku rzepaku, słonecznika i oliwek sięga ona odpowiednio: 35, 27 i 11 mln ha (według danych FAO). Podobne proporcje odnotowano w przypadku światowych zbiorów tych roślin: ok. 350 mln ton soi, 76 mln ton rzepaku, 48 mln ton słonecznika i 21 mln ton oliwek. Światowe plony soi i rzepaku na przestrzeni analizowanych lat wykazały tendencję wzrostową i wyniosły w 2017 roku odpowiednio: 2,9 oraz 2,2 t/ha. Światowe plony słonecznika wzrosły w mniejszym stopniu i w 2017 roku wyniosły 1,8 t/ha.

Natomiast parametr ten w przypadku oliwki do połowy lat 90. XX w. wykazywał tendencję malejącą, choć obecnie jest na mniej więcej stałym poziomie (w 2017 roku: 1,9 t/ha).

Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., CC BY-SA 3.0, h ps://crea vecommons.org/licenses/by-sa/3.0/

Opracowanie własne na podstawie danych FAO, [online], dostępny w internecie: h p://www.fao.org/faostat/en/#data/QC.

(10)

Według danych FAO głównymi producentami rzepaku są obecnie Kanada, Chiny i Indie. Spośród państw europejskich największy udział w produkcji tej rośliny mają Francja i Niemcy. Jeżeli chodzi o soję, to trzy kraje amerykańskie: USA, Brazylia i Argentyna wytwarzają ponad 80% światowej produkcji tej rośliny.

W przypadku słonecznika niemal połowa jego światowej produkcji przypada na dwa kraje: Rosję i Ukrainę.

Natomiast analizując globalną produkcję oliwek, to jej 50‑60% przypada na trzy kraje europejskie leżące nad Morzem Śródziemnym: Hiszpanię, Grecję i Włochy.

 



 



(11)

Główni producenci rzepaku na świecie

Główni producenci soi na świecie

Główni producenci słonecznika na świecie

 



 



(12)

Słownik

dynas a Zhou

dynastia chińska panująca od 1122 r. p.n.e. (według tradycyjnych źródeł) lub 1027 r. p.n.e. (według współczesnych historyków chińskich) do 256 r. p.n.e., założona przez Fa (zwanego Wu Wang) (encyklopedia.pwn.pl)

grono

typ kwiatostanu i owocostanu groniastego, występujący np. w winogronach, fasoli (sjp.pwn.pl) łuszczarka

maszyna do oczyszczania ziarna z łuski (sjp.pwn.pl) łuszczyna

owoc suchy wielu roślin z rodziny krzyżowych (sjp.pwn.pl) niełupka

typ jednonasiennego, suchego, niepękającego owocu (sjp.pwn.pl) Główni producenci oliwek na świecie

(13)

Graﬁka interaktywna

Polecenie 1

Wskaż najważniejsze regiony upraw roślin oleistych na świecie. Ponadto porównaj je z czołówką największych producentów tych roślin.

Graﬁki w panelach bocznych:

1, By Don Graham, CC BY-SA 2.0, h ps://crea vecommons.org/licenses/by-sa/2.0/, [online], dostępny w internecie:

h ps://www.ﬂickr.com/photos/23155134@N06/6576490785

2, By User:Alfonso" - Own work, CC BY-SA 3.0, h p://crea vecommons.org/licenses/by-sa/3.0/, [online], dostępny w internecie:

h ps://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=1161341

3, By Kazimierz Mendlik, CC BY-SA 3.0, h ps://crea vecommons.org/licenses/by-sa/3.0, [online], dostępny w internecie:

4, By Peter Firminger, CC BY-SA 2.0, h ps://crea vecommons.org/licenses/by/2.0/, [online], dostępny w internecie:

h ps://www.ﬂickr.com/photos/wollombi/49941220

5, Pixabay License, h ps://pixabay.com/pl/service/terms/#license, [online], dostępne w internecie: h ps://pixabay.com 6, By I, Baburkhan, CC BY-SA 3.0, h p://crea vecommons.org/licenses/by-sa/3.0/, [online], dostępny w internecie:

(14)

Sprawdź się

Ćwiczenie 1

Źródło: 1, By Huangdan2060 - Own work, CC0, h p://crea vecommons.org/publicdomain/zero/1.0/deed.en, [online], dostępny w internecie:

2, Pixabay License, h ps://pixabay.com/pl/service/terms/#license, [online], dostępne w internecie: h ps://pixabay.com 3, Domena publiczna, [online], dostępny w internecie: h ps://www.goodfreephotos.com/

4, Pixabay License, h ps://pixabay.com/pl/service/terms/#license, [online], dostępne w internecie: h ps://pixabay.com 5, Pixabay License, h ps://pixabay.com/pl/service/terms/#license, [online], dostępne w internecie: h ps://pixabay.com

6, By Marco Schmidt [1] - Own work, CC BY-SA 2.5, h ps://crea vecommons.org/licenses/by-sa/2.5, [online], dostępny w internecie:

輸

Ćwiczenie 2

Odpowiedz prawidłowo na poniższe pytanie.

Która spośród podanych roślin oleistych odznacza się największą powierzchnią zasiewów na świecie?">

Odpowiedz prawidłowo na poniższe pytanie.

Która spośród podanych roślin oleistych odznacza się największą powierzchnią zasiewów na świecie?

Soja Rzepak Słonecznik Orzeszki ziemne

輸

Ćwiczenie 3

Zaznacz nazwę rośliny oleistej, której dotyczy opis.

Ojczyzną tej rośliny jest południowa część USA (obecny Teksas). Została ona udomowiona w pierwszym tysiącleciu p.n.e. Na początku XVI w. dotarła ona Europy.">

Zaznacz nazwę rośliny oleistej, której dotyczy opis.

O jczyzną tej rośliny jest południowa część USA (obecny Teksas). Została ona udomowiona w pierwszym tysiącleciu p.n.e. Na początku XVI w. dotarła ona Europy.

Soja Słonecznik Orzeszki ziemne Olejowiec gwinejski

輸

(15)

Ćwiczenie 4

Oceń, czy poniższe stwierdzenia są prawdziwe czy fałszywe.">

Oceń, czy poniższe stwierdzenia są prawdziwe czy fałszywe.

Stwierdzenie Prawda Fałsz

Rośliną oleistą strefy śródziemnomorskiej jest słonecznik.

□ □

Pod koniec XIX w.

rozpoczęła się dynamiczna produkcja soi w Stanach Zjednoczonych.

□ □

Odmiana ozima rzepaku uprawiana jest

w południowej części Kanady (m.in. w Manitoba).

□ □

Soja wymaga wyższej temperatury w okresie wegetacji.

□ □

輸

Ćwiczenie 5

Połącz podane nazwy roślin oleistych z ich głównymi producentami (wg FAO za 2017).">

Połącz podane nazwy roślin oleistych z ich głównymi producentami (wg FAO za 2017).

USA, Brazylia, Argentyna, Hiszpania, Grecja, Włochy, Ukraina, Rosja, Argentyna, Kanada, Chiny, Indie soja

rzepak

słonecznik

oliwki

醙

Ćwiczenie 6

Uporządkuj podane kraje według rosnącego udziału w światowej produkcji rzepaku (według danych FAO za 2017 rok).">

Uporządkuj podane kraje według rosnącego udziału w światowej produkcji rzepaku (według danych FAO za 2017 rok).

Kanada Polska Francja Indie Niemcy

醙

(16)

Ćwiczenie 7

Uporządkuj podane rośliny oleiste według rosnących światowych plonów (według danych FAO za 2017 rok).">

Uporządkuj podane rośliny oleiste według rosnących światowych plonów (według danych FAO za 2017 rok).

oliwka słonecznik soja rzepak

醙

Ćwiczenie 8

Korzystając z różnych źródeł informacji, sprawdź, czym jest krokosz barwierski. Następnie wypisz państwa, w których istnieją duże obszary jego uprawy. Napisz też, jakie ma on zastosowanie.

難

(17)

Dla nauczyciela

Imię i nazwisko autora: Kamil Kaliński Przedmiot: geograﬁa

Temat zajęć: Rozmieszczenie upraw roślin oleistych na świecie.

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum i technikum, zakres podstawowy, klasa II PODSTAWA PROGRAMOWA

X. Rolnictwo, leśnictwo i rybactwo: czynniki rozwoju rolnictwa, struktura użytków rolnych, obszary upraw i chów zwierząt, zrównoważona gospodarka leśna, rybactwo (morskie i śródlądowe, akwakultura).

Uczeń:

3) Wyjaśnia zasięg geograﬁczny głównych upraw i chowu zwierząt na świecie Kształtowane kompetencje kluczowe

kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,

kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne Uczeń:

podaje przykłady roślin oleistych,

wskazuje główne rejony upraw roślin oleistych na świecie,

przedstawia tendencje w globalnej produkcji roślin oleistych na świecie,

porównuje wymagania głównych roślin oleistych i wyjaśnia przyczyny rozmieszczenia upraw tych roślin na świecie,

formułuje prawidłowości na temat związków między największymi obszarami upraw roślin oleistych na świecie a głównymi ich producentami.

Strategie: odwrócona klasa

Metody nauczania: dyskusja, praca z e‑materiałem, prezentacja multimedialna

Formy zajęć: praca indywidualna, praca w parach (lub grupach), praca całego zespołu klasowego Środki dydaktyczne: e‑materiał, komputer, projektor multimedialny (lub/i tablety z dostępem do internetu), zeszyt przedmiotowy

Materiały pomocnicze Bibliograﬁa:

Falkowski J., Kostrowicki J., Geograﬁa rolnictwa świata, PWN, Warszawa 2005.

Fierla I. (red.), Geograﬁa gospodarcza świata, PWE, Warszawa 2005.

Grzebisz W., Szramka H., Wielka Encyklopedia Geograﬁi Świata. Tom XI. Rolnictwo i leśnictwo, Wyd.

Kurpisz, Poznań 1998.

Wrona J., (red.), Podstawy geograﬁi ekonomicznej, PWE, Warszawa 2006.

Netograﬁa (dostęp: 20.11.2019):

(18)

http://www.fao.org/faostat/en/#data/QC.

PRZEBIEG LEKCJI

Kilka lekcji wcześniej nauczyciel dzieli uczniów na cztery grupy i prosi o przygotowanie prezentacji na temat: Rozmieszczenie upraw roślin oleistych na świecie. Każda z grup wybiera jedną z roślin: rzepak, soja, słonecznik, oliwka. Uczniowie mają za zadanie zwrócić szczególną uwagę na następujące

zagadnienia:

Pochodzenie wybranej rośliny oleistej.

Preferencje środowiskowe (gleby, agroklimat) wybranej rośliny oleistej.

Główne regiony uprawy wybranej rośliny oleistej na świecie oraz ich związek z preferencjami środowiskowymi tej rośliny.

Wielkość światowych plonów, zbiorów i powierzchni upraw wybranej rośliny oleistej.

Główni producenci wybranej rośliny oleistej oraz związek z preferencjami środowiskowymi tej rośliny.

W tym celu nauczyciel zaleca zapoznać się z niniejszym e‑materiałem, literaturą zamieszczoną powyżej oraz innymi źródłami informacji geograﬁcznej.

Faza wprowadzająca

Czynności organizacyjne (powitanie, sprawdzenie obecności).

Sprawdzenie ewentualnego zadania domowego.

Dialog z uczniami mający na celu usystematyzowanie podstawowych wiadomości na temat podziałów roślin uprawnych.

Przedstawienie celów lekcji.

Faza realizacyjna

Nauczyciel rozpoczyna dyskusję na temat przykładów roślin oleistych. Włączają się w nią uczniowie.

Nauczyciel posiłkuje się fragmentem e‑materiału wyświetlonym na ekranie.

W następnej kolejności grupy przedstawiają przygotowane wcześniej prezentacje. Ich kolejność ustala nauczyciel. Po wysłuchaniu wszystkich prezentacji nauczyciel rozpoczyna dyskusję na temat podsumowania i porównania rejonów występowania i głównych producentów wszystkich czterech roślin oleistych. W tym celu posiłkuje się wykresami i treściami z bloku tekstowego wyświetlonymi na ekranie.

W następnym etapie lekcji nauczyciel wyświetla na tablicy zadania z bloku ćwiczeń interaktywnych.

Wskazani uczniowie podchodzą do tablicy i rozwiązują je.

Faza podsumowująca

Podsumowanie i utrwalenie nowej wiedzy poprzez zapoznanie się z graﬁką interaktywną. Nauczyciel może ją wyświetlić na ekranie, a uczniowie na tabletach.

Nauczyciel nagradza aktywnych uczniów, ocenia pracę w grupach i przypomina cele zajęć.

Pożegnanie i zaproszenie na kolejną lekcję.

Praca domowa

Nauczyciel może zadać sporządzenie w zeszytach notatki opatrzonej rysunkami podsumowującą lekcję. Uczniowie mają za zadanie w sposób przejrzysty i obrazowy przedstawić najważniejsze treści z tego tematu.

Opcjonalnie można także prosić o zapoznanie się z kolejnym tematem lekcji (w przypadku blended‑learning).

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium

Graﬁka interaktywna może posłużyć zarówno w fazie realizacyjnej (jako uzupełnienie prezentacji

(19)

uczniów), a także w fazie podsumowującej. Może znaleźć swoje zastosowanie także podczas lekcji powtórzeniowej.