R O C Z N I K P O L S K I E G O T O W A R Z Y S T W A G E O L O G I C Z N E G O A N N A L E S D E L A S O C I E T E G E O L O G I Q U E D E P O L O G N E
T o m ( V o lu m e ) X X X V I — 1966 Z e s z y t ( F a s c i c u l e ) 3 K r a k ó w 1963
S T R E S Z C Z E N I A R E F E R A T Ó W P O S I E D Z E Ń N A U K O W Y C H P O L S K I E G O T O W A R Z Y S T W A G E O L O G I C Z N E G O
Resumes de communications scientifiques des seances de la Societe Geologique de Pologne
MICHAŁ SZULCZEWSKI
STROMATOLITY JU R A JSK IE *
Ogólne wnioski dotyczące strom atolitów jurajskich wywodzą się ze studiów autora n ad strom atolitam i z polskiej ju ry oraz ze wspólnie z drem A. R a d w a ń s k i m prowadzonych badań nad strom atolitam i kelow ej- skimi z Villanyi na Węgrzech. W śród polskich strom atolitów jurajskich przedm iotem zainteresow ania autora były znane już dawniej strom atolity z pogranicza kelow eju i oksfordu w Ju rze Krakowsko-Częstochowskiej oraz z batonu tatrzańskich serii wierchowych, jak i nowo odkryte stro m ato lity z w ezulu (?), dolnego i górnego keloweju obrzeżenia Gór Św ię
tokrzyskich, z dolnego oksfordu J u r y K rakow skiej oraz z kelow eju w n ie których w ierceniach na Niżu Polskim. Przedstaw iono następnie zróżni
cowanie strom atolitów jurajskich pod względem form y oraz rozpatrzono sposób w ew nętrznej organizacji w arstw strom atolitow ych. Szczególnie interesujące są m ik ro stru k tu ry strom atolitów jurajskich. Główną rolę odgrywa w nich m ateriał organodetry tyczny, z którym w spółw ystępuje m ateriał terrygeniczsiy, pelitow y osad w apienny i w odorotlenki żelaza.
Osad gromadzony w strom atolitach podlegał selekcji mechanicznej i obej
m u je tylko drobne frakcje. Omówiono również w ew nętrzne cechy te k stu - raln e strom atolitów. Obserwacje tyczące się bezpośrednio strom atolitów zostały rozszerzone o analizę położenia w arstw strom atolitow ych w p ro filach jurajskich. W ykazują one pod tym względem szereg niew ątpliw ych prawidłowości. W arstw om strom atolitow ym pospolicie tow arzyszą luki stratygraficzne, lub co najm niej nieciągłości sedym entacyjne. Wiąże się z tym współ w ystępowanie strom atolitów z osadami transgresyw nym i, lub z osadami końcowego epizodu w cyklu sedym entacji m orskiej. W osadach towarzyszących w arstw om strom atolitow ym często w ystępuje wymieszana fauna różnowiekowa i niejednokrotnie zaznacza się. kondensacja s tra ty graficzna. W arstw y sąsiadujące w profilach ze strom atolitow ym i re p re zen tu ją pod względem lito- i biofacjalnym facje płytkowodne. Ponadto w ystępowanie strom atolitów jurajskich jest ograniczone jedynie do obsza
rów epikontynentalnych, a w obszarach geosynklinalnych tylko do grzbie
tów intrageantyklinalnych. Reasum ując można stwierdzić, że w arstw y strom atolitow e rep rezen tu ją zwykle epizod ekstrem alnej płytkowodności
* Odczyt w ygłoszony na zebraniu Sekcji Sedym entologicznej Pol. Tow. Geol.
23 X I 1965 r.
w konkretnych profilach. Bliskie analogie strom atolitów ju rajskich ze współczesnymi zarówno pod względem formy, jak i m ik ro stru k tu ry oraz w ybitnie płytkow odny ch a ra k te r strom atolitów jurajskich pozw alają utoż
samić sposób i środowisko ich pow stawania ze środowiskiem m acierzy
stym współczesnych strom atolitów. Strom atolity jurajskie, podobnie jak współczesne, są więc stru k tu ra m i biosedym entacyjnym i, pow stałym i w w yniku mechanicznego wiązania osadu przez zespoły sinic. W arstw y strom atolitow e mogą być uznane za w skaźnik strefy pływów, a izolo
wanie form y w ystępow ania strom atolitów mogły się tworzyć również w najpłytszej części strefy infralitoralnej. W ielostronne porównanie stro m atolitów jurajskich z ich odpowiednikami dawniejszym i i współczesny
mi w ykazuje, że strom atolity ju rajskie pod wieloma względami są bliższe strom atolitom współczesnym niż powszechnie znanym strom atolitom p re- kam bryjskim i staropaleozoicznym. Być może jest to wynikiem zwężenia nisz ekologicznych, w których dom inują sinice, oraz ewolucją przew od
nich rysów paleogeografii w czasie geologicznym. Podniesione zostały również pewne konsekwencje n a tu ry regionalnej w ynikające z ograniczo
nego środowiska pow staw ania strom atolitów.
— 324 —
