DT\806908PL.doc PE439.336v01-00
PL
Zjednoczona w różnorodnościPL
PARLAMENT EUROPEJSKI 2009 - 2014
Komisja Kontroli Budżetowej
1.3.2010
DOKUMENT ROBOCZY
w sprawie sprawozdania specjalnego nr 17/2009 Europejskiego Trybunału Obrachunkowego dotyczącego działań w zakresie szkolenia zawodowego kobiet współfinansowanego z Europejskiego Funduszu Społecznego
Komisja Kontroli Budżetowej
Sprawozdawca: Derek Vaughan
PE439.336v01-00 2/6 DT\806908PL.doc
PL
1– Kontekst ogólny
Zasada równych szans kobiet i mężczyzn na rynku pracy jest celem wspólnotowym określonym w art. 2 traktatu, rozporządzeniu Rady (EWG) nr 2081/93 oraz komunikatach i sprawozdaniach Komisji1.
Równość płci powinna oznaczać, że kobiety mają takie same szanse uczestniczenia i bycia reprezentowanymi w gospodarce, podejmowaniu decyzji oraz życiu społecznym, kulturalnym i obywatelskim. Ze sprawozdania rocznego Komisji wynika, że wciąż istnieją różnice w traktowaniu kobiet i mężczyzn, szczególnie w odniesieniu do poziomu zatrudnienia i wynagrodzenia, segregacji sektorowej i zawodowej oraz odsetka kobiet na stanowiskach kierowniczych. Jednak w większości krajów UE-27 różnica ta zmniejszyła się w latach 2001-2007.
Wyżej wspomniane sprawozdanie dotyczy działań w zakresie szkolenia zawodowego kobiet współfinansowanych z EFS w okresie programowania 2000–2006. W przedmiotowym okresie programowania przeznaczono 4 mld euro z EFS na „działania na rzecz kobiet na rynku pracy”, w porównaniu z okresem programowania 2007–2013, na który przeznaczono znacznie mniej środków. Ponadto państwa członkowskie mogą wdrażać programy krajowe i regionalne, nie korzystając ze współfinansowania przez UE.
Korzystanie ze środków EFS łączyło konkretne działania z tzw. uwzględnianiem aspektu płci we wszystkich strategiach politycznych Wspólnoty mogących mieć bezpośredni lub pośredni wpływ na rynek pracy. Konkretne działania dotyczą rozwoju zawodowego kobiet, dostępu kobiet do nowych możliwości zatrudnienia, zakładania przedsiębiorstw oraz ograniczenia segregacji pionowej i poziomej.
Warunek konieczny przydzielenia środków stanowi ocena ex ante mocnych i słabych stron danego państwa członkowskiego, regionu lub sektora. Poszczególne projekty zgłaszane przez promotorów projektów zostały zatwierdzone przez wyznaczone władze, natomiast Komisji Europejskiej dostarczono uzyskane w wyniku monitoringu informacje na temat postępów w realizacji projektów. Państwa członkowskie i Komisja muszą zatem zadbać o to, by środki wspólnotowe były wykorzystywane zgodnie z zasadami należytego zarządzania finansami.
Ocena śródokresowa dotycząca okresu programowania 2000–2006 obejmuje następujące elementy:
to, czy strategia jest nadal istotna;
kwantyfikacji celów;
efektywności, wydajności i prawdopodobnego oddziaływania;
jakości realizacji i ustaleń dotyczących monitoringu.
Ponadto wspólnotowa pomoc strukturalna podlega ocenie ex post przeprowadzanej
1– Rozporządzenie Rady (EWG) nr 2081/93 zmieniające rozporządzenie (EWG) nr 2052/88;
– Komunikat Komisji w sprawie uwzględniania aspektu płci w dokumentach programowych związanych z funduszami strukturalnymi na lata 2000–2006, COM(2002) 748 wersja ostateczna z dnia 20.12.2002 r.;
– Najnowsze sprawozdanie (COM(2008) 10 wersja ostateczna) Komisji dla Rady, Parlamentu Europejskiego, Komitetu Społeczno-Ekonomicznego i Komitetu Regionów pochodzi z dnia 23.01.2008 r.
DT\806908PL.doc 3/6 PE439.336v01-00
PL
przez niezależnych ekspertów, za którą odpowiedzialność ponosi Komisja działająca we współpracy z państwami członkowskimi i instytucjami zarządzającymi.
2 – Zakres kontroli i podejście kontrolne
Najważniejszym celem kontroli Trybunału było sprawdzenie, czy selekcja działań w zakresie szkolenia zawodowego kobiet współfinansowanych z EFS oparta była na klarownej analizie priorytetów związanych z rynkiem pracy i czy działania te pozwoliły osiągnąć wyznaczone cele.
Kontrolę oparto o pięć programów realizowanych przez państwa, które otrzymują w sumie 76% wszystkich środków wydawanych w tym zakresie na rzecz UE-25. Były to: Saksonia- Anhalt (Niemcy), Andaluzja (Hiszpania), Szkocja (Wielka Brytania) i Lombardia (Włochy) oraz region Ile-de-France (Francja).
W okresie programowania 2000–2006 75% wdrożonych „działań na rzecz kobiet na rynku pracy” stanowiły szczegółowe działania w zakresie szkolenia zawodowego. Na wyżej wspomniane programy przeznaczono 490 mln euro, co stanowi 12% wszystkich wydatków przeznaczonych na „działania na rzecz kobiet na rynku pracy”. W ramach tej kwoty blisko 380 mln euro przeznaczono na działania w zakresie szkolenia zawodowego. Podobnie, Trybunał skontrolował osiem projektów z każdego kraju należących do tego obszaru działań.
3 – Ustalenia Europejskiego Trybunału Obrachunkowego
Trybunał sformułował dwie zasadnicze uwagi, odnoszące się do poniższych kwestii.
Kryteria selekcji działań w zakresie szkolenia zawodowego kobiet
Określenie szkolenia jako priorytetu oraz celów do osiągnięcia było zatem oparte na ocenie ex ante [rozporządzenie (WE) nr 1260/1999].
Podczas kontroli Trybunału zbadano istnienie analizy poszczególnych rynków pracy na szczeblu państw członkowskich oraz kryteria selekcji zarówno projektów, jak i uczestników. W związku z powyższym nie było jasnego związku pomiędzy wynikami analizy a proponowanymi celami szkoleń (np. przypadek Lombardii i program francuski w porównaniu z programem z Saksonii-Anhalt).
Ponadto w trzech spośród pięciu skontrolowanych programów odnotowano bardzo nieznaczne różnice między działaniami w zakresie szkoleń przeznaczonych wyłącznie dla kobiet a działaniami w zakresie szkoleń dostępnych zarówno dla kobiet, jak i mężczyzn.
Oprócz tego jednym z głównych celów działań było udzielenie wsparcia kobietom w sektorach, w których były one w przeszłości niedostatecznie reprezentowane.
Ponadto kryteria selekcji nie zagwarantowały uwzględnienia w wystarczającym stopniu kwestii wynikających z analizy rynku pracy ani też nie dały solidnych podstaw do osiągnięcia celów programowych. Na przykład w ramach programu w Andaluzji nie spełniono kryterium
PE439.336v01-00 4/6 DT\806908PL.doc
PL
selekcji w odniesieniu do zobowiązania, aby przyjąć osoby wyszkolone, zapewnienia staży w firmach i wskaźnika zatrudnienia wśród uczestników poprzednich kursów.
Rola informacji uzyskanych w wyniku monitoringu w ocenie celów
Aby ocenić działania w zakresie szkolenia zawodowego, wykorzystano wskaźniki wyników, rezultatów i oddziaływania. Ponadto Trybunał zbadał, czy wskaźniki te są właściwe, wiarygodne i dostępne. Stwierdzono następujące niedociągnięcia dotyczące podstawowych danych, odnoszące się w szczególności do ich niepełności, interpretacji i rozbieżności.
W kontroli wskazano na brak ukierunkowania działań i skwantyfikowania wartości docelowych (w szczególności w przypadku szkockiego programu).
Niezbędne jest podkreślenie, że podczas kontroli w większości wypadków instytucje zarządzające i organy oddelegowane do przeprowadzenia kontroli nie uwzględniły oceny przekazanych przez promotorów danych pochodzących z monitoringu.
Podsumowując, należy zaznaczyć, że wszelka ocena tego, czy współfinansowane działania szkoleniowe były skuteczne, była utrudniona ze względu na braki w zakresie wskaźników i wartości docelowych oraz z powodu problemów związanych z wiarygodnością danych.
4 – Zalecenia Europejskiego Trybunału Obrachunkowego
Kontrola działań współfinansowanych z EFS w okresie 2000–2006, związanych ze szkoleniem zawodowym kobiet, wykazała szereg uchybień dotyczących ustanowienia działań, selekcji projektów i monitorowania realizacji.
Trybunał stwierdził, że działania szkoleniowe przewidziane w programach objętych kontrolą nie wynikały bezpośrednio z analizy istniejących potrzeb na rynku pracy, a zakres proponowanych działań był bardzo szeroki. Ponadto niektóre projekty ciągle koncentrowały się na szkoleniu w tradycyjnych kobiecych zawodach.
Ani instytucje wdrażające w państwach członkowskich, ani Komisja nie były w stanie ocenić, do jakiego stopnia osiągnięte zostały cele realizowane poprzez poszczególne działania.
Podsumowując, Trybunał zalecił, by przyszłe programy operacyjne koncentrowały się na rodzaju szkolenia wynikającego z niedoboru umiejętności na rynku pracy oraz odpowiedniej procedury selekcji i ich prawidłowego wdrożenia.
5 – Odpowiedzi Komisji Europejskiej
Sytuacja w pięciu państwach członkowskich objętych kontrolą różniła się pod względem kryteriów wyboru projektów oraz konkretnych potrzeb poszczególnych krajów, z których wszystkie są powiązane ze strategią lizbońską.
Komisja rozpoczęła badanie mające na celu dokonanie oceny wiarygodności informacji uzyskanych podczas wdrażania wraz z oceną ex post dotyczącą okresu 2000–2006, podczas
DT\806908PL.doc 5/6 PE439.336v01-00
PL
gdy programy na lata 2007–2013 już zawierają uzgodnione wskaźniki ściśle monitorowane przez Komisję we współpracy z każdym państwem członkowskim.
Działania wybrane do tej kontroli stanowią część szerzej zakrojonej polityki w zakresie równouprawnienia płci w poszczególnych państwach członkowskich i regionach. Komisja twierdzi, że programy EFS należy postrzegać w szerszym kontekście, ponieważ szczegółowe działania objęte kontrolą uzupełniają inne działania promujące równość szans kobiet i mężczyzn na rynku pracy.
W ramach oceny śródokresowej funduszy strukturalnych na lata 2000–2006 Komisja wydała dokument metodologiczny, który zawiera wskazówki dotyczące sposobu organizacji oceny śródokresowej i jej zawartości.
Komisja nie uważa jednak, że jedynym uzasadnieniem dla działań w zakresie szkolenia jest zapotrzebowanie rynku pracy. Szkolenie może mieć różne cele: podniesienie umiejętności pracowników z myślą o utrzymaniu zatrudnienia; skierowanie pracowników do nowego zatrudnienia zanim zostaną zwolnieni; uczenie nowych umiejętności, aby zwiększyć zdolność do zatrudnienia.
Mimo że nie w każdym przypadku badanie rynku pracy było wyraźnie dostępne w tekście programu operacyjnego (spójny zestaw priorytetów przygotowywany na szczeblu centralnym lub regionalnym w państwie członkowskim i zatwierdzony przez Komisję), działania w zakresie równości płci zawsze opierały się na krajowych i unijnych dokumentach w zakresie polityki.
Komisja sprawdza, w jak i sposób osiąga się cele działań, na podstawie wszystkich otrzymanych informacji. Jeżeli chodzi o wiarygodność otrzymanych informacji, w kontekście zarządzania dzielonego funduszami strukturalnymi dostarczenie dokładnych i wiarygodnych informacji, w szczególności dotyczących wskaźników i celów, jest głównie obowiązkiem państw członkowskich.
Roczne sprawozdanie z realizacji z 2006 r. zawierało ostatnie dane dotyczące wskaźników dostępne w czasie wizyty kontrolnej Trybunału. Komisja zwróciła się do organów odpowiedzialnych za program o udzielenie informacji. Po dokonaniu oceny śródokresowej, która dotyczyła szczególnie systemów wdrażania programów, zażądano od instytucji zarządzających zwiększenia wysiłków na rzecz poprawy jakości przekazywania danych.
W czasie przeprowadzania kontroli proces ten był w toku.
W związku z powyższym szkolenia obejmowały zarówno elementy szczegółowe (przypadek Lombardii), jak i ogólne (przypadek Andaluzji), co zwię k s z a ogólne zdolności do zatrudnienia osób uczestniczących w szkoleniach. Proporcje każdego z tych elementów zależą w dużej mierze od konkretnych sytuacji.
Zalecenie Trybunału odpowiada głównym zasadom, którymi kieruje się Komisja podczas przyjmowania programów na okres 2007–2013, w przypadku których zasadnicze znaczenie miało opracowanie przejrzystych kryteriów selekcji i jakość wskaźników. Monitorowanie wdrażania programów w okresie 2007–2013 zostanie wzmocnione m.in. przy użyciu uzgodnionych wskaźników i nowego informatycznego systemu monitorowania SFC 2007.
PE439.336v01-00 6/6 DT\806908PL.doc
PL
6 – Uwagi i zalecenia sprawozdawcy do włączenia do rezolucji w sprawie udzielenia absolutorium za rok budżetowy 2008 – Komisja
1. Z zadowoleniem przyjmuje sprawozdanie sporządzone w Komisji i pięciu państwach członkowskich (Niemcy, Hiszpania, Francja, Wielka Brytania i Włochy), które otrzymały w sumie 76% środków wydawanych na działania w zakresie szkolenia zawodowego kobiet współfinansowane z EFS w okresie programowania 2000–2006. Zauważa jednak, że w sprawozdaniu stwierdzono szereg słabych stron w odniesieniu do ustanawiania działań i selekcji projektów skontrolowanych przez Trybunał, oraz zwraca uwagę na niedociągnięcia dotyczące monitorowania realizacji programów.
2. Zauważa, że działania szkoleniowe przewidziane w programach objętych kontrolą nie wynikały bezpośrednio z analiz istniejących potrzeb na rynku pracy, a zakres działań, które miały zostać wdrożone, był na ogół zbyt szeroki, co sprawiło, że nie skoncentrowano się w odpowiednim stopniu na konkretnych grupach docelowych; wyraża ubolewanie w związku z faktem, że Trybunał nie uwzględnił szerszych zagadnień dotyczących powrotu kobiet do pracy lub udoskonalenia ich kwalifikacji.
3. Sądzi, że w przyszłych programach operacyjnych należy uwzględnić analizę rynku pracy, tak by działania w zakresie szkolenia mogły jej odpowiadać. Uważa jednak, że szkolenia dla kobiet muszą zwiększać ich umiejętności, z uwzględnieniem szczególnych potrzeb kobiet, dotyczących np. opieki nad dziećmi i elastycznych godzin pracy. Ponadto zgadza się ze stwierdzeniem, że należy wprowadzić skuteczną procedurę selekcji projektów, aby zatwierdzać projekty, które walczą z nierównością i stanowią odpowiedź na problemy wyszczególnione w analizie.
4. Zauważa, że przy wykorzystaniu obecnych wskaźników kryteria selekcji projektów w państwach członkowskich objętych kontrolą nie uwzględniały w dostatecznym stopniu analiz rynku pracy ani nie gwarantowały zgodności wybranych projektów z ogólnymi celami programowymi; zaleca, aby w przyszłości wskaźniki były bardziej skoncentrowane na równości płci, aby ustanowiono jasne cele oraz zwiększono wiarygodność informacji w celu zagwarantowania większej skuteczności kontroli przeprowadzanych przez instytucje wdrażające, państwa członkowskie i Komisję.
5. Zwraca się do Komisji, aby w dalszym ciągu monitorowała, czy państwa członkowskie ustanawiają odpowiednie i realistyczne wskaźniki, aby zagwarantować, że gromadzone są wiarygodne dane, które pozwalają formułować przydatne wnioski na temat wydajności i skuteczności współfinansowanych działań oraz regularnie informować o osiągniętych postępach, przy zagwarantowaniu, że obowiązki sponsorów projektów nie staną się uciążliwe.
6. Mając na uwadze wciąż istniejące różnice w wynagradzaniu kobiet i mężczyzn w Europie, wzywa Komisję, aby nadal wspierała działania w zakresie szkolenia zawodowego adresowane konkretnie do kobiet, aby pomóc im zdobyć lub udoskonalić umiejętności potrzebne do przezwyciężenia tej dysproporcji.
