POD PIRACKĄ BANDERĄ04/2021
04/2021 – cena 14,99 zł (w tym 8% VAT)
MIT PIR ACK IE J REPUBLIK I NA MADAG A SK AR ZE
OD KOMPANÓW ODYSEUSZA DO PIR ATÓW Z SOMALII
PIRACKĄPOD
BANDERĄ
ROZBOJE WIKINGÓW KORSAR ZE Z BAŁT YKU TROPICIELE ZŁOTA Z NOWEGO ŚWIATA PIRATKI NIE TYLKO Z KARAIBÓW BRACIA BARBAROSSA CZARNOBRODY I INNI
FHE_2104_OKLADKA_piraci01.indd 1
FHE_2104_OKLADKA_piraci01.indd 1 18.08.2021 15:55:3218.08.2021 15:55:32
FACEBOOK.COM/MAGAZYNFOCUS WWW.FOCUS.PL
DOSTAWA DO DOMU
GRATIS!
JUŻ W SPRZEDAŻY!
SZUKAJ W SALONACH PRASOWYCH I NA
FB 0121 Przywodcy 210x270.indd 1 23.08.2021 15:42
W
Adam Węgłowski
W lutym 1864 roku okręt konfederacki „H.L. Hunley” podpłynął nocą do jankeskiej jednostki, podłożył kilkudziesię- ciokilogramową minę i dał dyla. Zaatakowany statek poszedł na dno. Załoga „H.L. Hunley” mogła świętować. Załoga, dodajmy, korsarska. Był to pierwszy w historii udany korsarski atak przeprowadzony przez okręt podwodny! Tyle że nie zakończył się tak jak w romantycznych książkach przygodowych. Konfederaci bowiem też poszli na dno. Nie było świętowania przy beczce rumu. Owi podwodniacy z czasów wojny secesyjnej nie wywiesili nawet pirackiej bandery.
Trudno sobie dziś wyobrazić piratów bez flagi z czaszką i piszczelami. Lecz wciąż pozostaje zagadką, skąd wziął się ów tzw. Jolly Roger. Powstała nawet teoria, że to rzekoma zaginiona flota templariuszy pierwsza wywiesiła tę banderę, by łupić statki państw, które doprowadziły do zagłady zakonu. Ciekawa legenda. Czy prawdziwa? A czy to coś zmie- ni? Piraci byli i są popularni, choć przypiekali swoje ofiary na wolnym ogniu. Nic nie jest w stanie ani zaszkodzić ich wizerunkowi, ani jeszcze go ubarwić. W tym numerze daleko zapuścimy się z piratami: od antycznych miast Morza Śródziemnego, przez plaże Karaibów i azjatyckie wyspy, aż po współczesny Róg Afryki. Zapraszam do lektury!
Pod piracką banderą
Adam Węgłowski redaktor naczelny
PRENUMERUJ I ZYSKAJ DO 40 % RABATU OD CENY W KIOSKU!
TYLKO DLA PRENUMERATORÓW:
rabaty do 40% od ceny w kiosku magazyn dostarczany przed premierą nielimitowane zniżki na książki i kolekcje
DARMOWA DOSTAWA
RABATY NA KSIĄŻKI
SPECJALNE PUBLIKACJE Wejdź na www.kultowy.pl i wybierz najlepszą opcję prenumeraty dla siebie.
3
FHE_2104_003_wstepniak.indd 3
FHE_2104_003_wstepniak.indd 3 24.08.2021 10:12:2424.08.2021 10:12:24
6 Herosi i piraci / Roman Żuchowicz
Nie ma starożytnej historii Morza Śródziemnego bez piratów. Atakowali Egipt i Rzym, pirackimi przygodami chwalił się nawet mityczny Odyseusz!
12 Królowa na okręcie / Paweł Kupsik
Podczas wojny grecko-perskiej walczyła przeciw Hellenom pod Salaminą.
Odebrali to jako podwójną potwarz.
18 300 lat grozy / Wojciech Lada
Wikingowie zdobyli i spustoszyli pół Europy, rozbudzili też w Europejczykach zew morskich podróży. Czy słusznie kojarzą nam się z wandalami?
28 Bretońska tygrysica / Michael Morys-Twarowski Kiedy w 1343 r. król Francji kazał stracić jej męża, Joanna de Belleville poprzysięgła zemstę. Sprzedała, co miała, kupiła statki i została piratką!
34 Bracia, którzy zatrzęśli Bałtykiem
/ Wojciech Lada
W średniowieczu na Bałtyku i Morzu Północnym siali postrach Bracia
Witalijscy. Znienawidzeni przez kupców, ale uwielbiani przez prostych ludzi.
42 Łupić dla króla... Łupić dla siebie / Krzysztof Kowalski Rzeczpospolita szlachecka długo nie miała własnej floty, ale wojowała na morzu rękami kaprów. Wielu uważało ich po prostu za piratów... Kim byli?
50 Postrach Morza Śródziemnego / Natalia Oumedjebeur
Bracia Barbarossa byli ambitnymi i okrutnymi rozbójnikami morskimi.
Ci islamscy piraci zupełnie zmienili układ sił na południowym krańcu Europy.
58 Jean Fleury i złoto Azteków / Ernest Kowalczyk
Bogactwa Montezumy, zdobyte przez hiszpańskich konkwistadorów, trafiły w ręce Francuzów. Wszystko za sprawą korsarza Jeana Fleury’ego.
66 Smok Jej Królewskiej Mości / Mikołaj Golachowski
Francis Drake zdobywał skarby, odkrywał nieznane lądy i morza, zostawił nawet tajemnicę wyjaśnioną dopiero w XX wieku.
74 Rabuś Iwana Groźnego / Sergiusz Mitin
Carsten Rode był pierwszym piratem cara Iwana Groźnego. Za jego przyzwoleniem łupił polskie i szwedzkie statki na Bałtyku.
S p i s t r e ś c i
4
FHE_2104_004-005_spistresci.indd 4
FHE_2104_004-005_spistresci.indd 4 25.08.2021 12:57:4325.08.2021 12:57:43
80 Pirat, który został bogiem / Łukasz Czarnecki
Najpotężniejszy pirat w dziejach czczony jest na Dalekim Wschodzie jako bóstwo, ale na Zachodzie pozostaje słabo znany.
88 Libertalia: wyspiarska republika / Patryk Zając
Ile jest prawdy w opowieściach o republice pirackiej na Madagaskarze?
96 Czarnobrody: prawdziwa historia / Michael Morys-Twarowski
Choć rabował tylko ponad rok, Edward Teach stał się najsłynniejszym piratem Karaibów. Dlaczego?
102 Piratki z Karaibów / Piotr Kałuża
Dwie morskie wilczyce Anne Bonny i Mary Read obaliły mit, że pirackim przygodom mogą sprostać jedynie mężczyźni.
108 Pod flagą czerwoną – wojna chińsko-chińska / Jakub Mielnik Zheng Yi Sao przeszła do historii jako królowa pirackiego imperium. Seks, intrygi i dyscyplina zapewniły jej powodzenie.
116 Anatomia pirata / Tobiasz Cwynar
Skąd wziął się znany dziś wizerunek pirata:
z papugą, drewnianą nogą i skarbem?
122 Morskie zbiry / Kazimierz Pytko
Zamiast papugi noszą na ramieniu kałasznikowa, zamiast żaglowcami pływają szybkimi
motorówkami, a zamiast lunety używają nawigacji satelitarnej.
PROJEKT OKŁADKI: I MAKIETY: MICHAŁ JANICKI; FOT: SHUTTERSTOCK (2)
tel. +48 22 360 37 38, fax +48 22 360 39 90 www.focus.pl e-mail: focus@burdamedia.pl REDAKTOR NACZELNY GRUPY FOCUS
Łukasz Załuski ZASTĘPCY REDAKTORA NACZELNEGO
Magdalena Salik, Jan Stradowski REDAKTOR NACZELNY FOCUS HISTORIA
Adam Węgłowski DYREKTOR ARTYSTYCZNY
Michał Janicki REDAKCJA GRUPY FOCUS Hanna Adamkowska, Zuzanna Kisielewska
SEKRETARZ REDAKCJI Dorota Smusz FOTOEDYCJA Aleksandra Bajer, Roman Turos
STUDIO GRAFICZNE Robert Bany (z-ca dyr. art.), Marcin Sobczak, Anita Wygryz
STALI WSPÓŁPRACOWNICY Kazimierz Pytko, Roman Żuchowicz, Łukasz Czarnecki, Marcin Szymaniak
WWW.FOCUS.PL Jan Stradowski (szef serwisu), Katarzyna Grzelak (redaktorka), Michał Rolecki (redaktor)
Tomasz Podgórski (media społecznościowe) PRODUKCJA & PREPRESS QUALITY Dariusz Jahn (dyr.), Stanisław Siemiński Redakcja nie zwraca materiałów niezamówionych, zastrzega sobie prawo redagowania nadesłanych tekstów
i nie odpowiada za treść reklam
WYDAWCA: Burda Media Polska Sp. z o.o.
Członek Izby Wydawców Prasy, ul. Marynarska 15, 02-674 Warszawa tel. 22 360 38 00; www.burdamedia.pl
SENIOR BUSINESS MANAGER Olga Sztąberska, olga.sztaberska@burdamedia.pl
BRAND MANAGER Anna Piszczadowska, anna.piszczadowska@burdamedia.pl
SEKRETARIAT BIURA REKLAMY 22 360 36 03, fax +48 22 360 39 80,
e-mail: reklama@burdamedia.pl CHIEF COMMERCIAL OFFICER
Michał Helman SALES DIRECTOR Małgorzata Nocuń-Zygmuntowicz
DEPUTY SALES DIRECTOR Katarzyna Nowakowska, katarzyna.nowakowska@burdamedia.pl
ZESPÓŁ:
ZESPÓŻaneta Lis-Stryczewska, zaneta.lis@burdamedia.pl
Agnieszka Rosiak, agnieszka.rosiak@burdamedia.pl Małgorzata Walos, malgorzata.walos@burdamedia.pl Katarzyna Osiak-Łazur (koordynator), katarzyna.osiak@burdamedia.pl
DISTRIBUTION DIRECTOR Tomasz Kałuża
M&A AND PARTNERSHIPS AND SUBSCRIPTION DIRECTOR Marcin Stark, marcin.stark@burdamedia.pl SUBSCRIPTION PRODUCT MANAGER
Aleksandra Mikołajczyk-Tomczak aleksandra.mikolajczyk-tomczak@burdamedia.pl
BIURO OBSŁUGI KLIENTA ul. Marynarska 15, 02‒674 Warszawa Infolinia tel: (22) 360 37 77 (pon.-pt., godz. 9‒17)
e-mail: bok@burdamedia.pl Numer rachunku bankowego do wpłaty za prenumeratę:
mBank: 32 1140 1977 0000 4186 6900 1017 PRENUMERATA ZAGRANICZNA:
Verlag-Hübsch & Matuszczyk KG: www.prenumerata.de Lowell International Co.: www.polishmagazines.com
FOCUS
G+J International Magazines GmbH International Brands and Licenses Am Baumwall 11, 20459 Hamburg / Germany
Phone: +49 40 3703 6331, Fax: +49 40 3703 5867 Websites: www.guj.de and www.guj-international-brands.com
MANAGING DIRECTOR Rolf Heinz, Dr. Christian Bosse HEAD OF INTERNATIONAL BRANDS AND LICENSES
Daniela Zimmer DEPUTY Daniel Gesse
This „Focus” is published under license from G+J International Magazines GmbH. „FOCUS”
and are intellectual property of G+J International Magazines GmbH
5
FHE_2104_004-005_spistresci.indd 5
FHE_2104_004-005_spistresci.indd 5 25.08.2021 12:57:4325.08.2021 12:57:43
Roman Żuchowicz Nie ma starożytnej historii Morza Śródziemnego bez piratów. Atakowali Egipt i Rzym, pirackimi przygodami chwalił się nawet mityczny Odyseusz!
HEROSI I PIRACI
6
FHE_2104_006-011_Starozytni piraci_OK.indd 6
FHE_2104_006-011_Starozytni piraci_OK.indd 6 24.08.2021 10:22:4624.08.2021 10:22:46
FOT. GOOGLE ART PROJECT/WIKIPEDIA COMMONS
HEROSI I PIRACI
7
FHE_2104_006-011_Starozytni piraci_OK.indd 7
FHE_2104_006-011_Starozytni piraci_OK.indd 7 24.08.2021 10:25:0924.08.2021 10:25:09
