Przymowienie Się Jasnie Wielmoznego [...] Jana Suchorzewskiego Posła Kaliskiego Na Sessyi Dnia 12. Pazdzienika 1790. Roku.

f »•

.

•

• s , c '

r

,

%

*

■

•v 4 ' •. • i

* , /

.

• i • : ^.5 ł' i Ł

(

* •

' /

-

,

■

■ - -■

\ '

_ _

'

'

P R Z Y M O W I E N I E SI E

J A Ś N IE ' W IELM OŻNEGO J M C I PANA

J A N A

P O S Ł A K A L I S K I E G O

N A S E S S Y I

Dnia 12. j Października 1790. Roku.

P

JŁ rzyznaycie N. Stany, iak trzeba czafem nayświęt- fzym wniołkom ftawać w oppozycyi, aby początkom dążącym do złego zagrodzić. Przypomniycie fobie N.

Stany, iak piękny pozor prorogowanie Konfederacyi miało za fobą, iak go tu zbawieniem nazywano Oyczy- zny, ia i wielu Kollegow ze mną nie tak myśleli , Pro- iekt JJWW- Wołyńfkich zbawieniem rzetelnym mia­

nowaliśmy Oyczj'zny, on na zawfze liberum veto uma­

rzał, on decyzyą materyom przez więkfzość g^ofow ftanowił, on prerogatywy Narodu w obieraniu Poflow święcie fzanował, on wrefzcie końcem zabeśpieczenia Oyczyzny, między Seymein kończącym Hę a zaczyna- iącym fif od iakidy klęfki, zgodnym czynił, dodatek .IW. Mikorfkiego Kalifkiego aby inter vallum pomiędzy Seymowe załtąplone było przez Nas w mocy Seymu gotowego. Przyimowali ten dodatek JJ. WW. Wo- łyńfcy , fprzeciwiano fię przecie tak zbawiennemu projektowi, końcem poparcia prorogacyi Konfede­

racyi, fprzeciwiłem fię i ia prorogacyi, nie dla fltu- tkow Konfederacyi, Jęcz ala konlekwcncyi z proro-

A gacyi

gacyi oneyże pochodzących , dla tego żem widział iak w z.wierciedle iż aby fię tylko prorogacya Konfede- racyi wbrew prawu przez Nas napifanemu utrzymała, wciśnie fię zaraz prorogacya funkcyi Nafzych, i dla tegoć maiąc fobie przyrzeczone przez N. Stany po przeyściu toczącey fię materyi pierwfzeuftwo decy- zyi znifzczenia libero veto Konfederacyą uznawfzy za N rzecz oboiętną wtenczas, na przedłużenie Konfede- racyi zgodzić fię byłem gotowy, i godziłem fię po­

dług proiektu JW. Mikorłkiego Kaliłkiego, bo w nim prorogowaną widząc Konfederacyą ocalone widziałem prerogatywy Narodu, ale godziłem fię na zmienienie go całkiem w Prawo, nie zaś Kategoryami, bo iak mówi­

łem, nie wierzyłem . aby gdy fię utrzyma prorogacya Konfederacyi nie zechciano prorogować funkcyi fwo- ich, w czym nieomyliłem fię, ,bo co tylko Ko federacya prorogowana, natychmiaft zabierała iię N. Stany do prorogowania funkcyi fwych Pofelfkich. Dzięki czynię moiey oftrożności, że gdy gwałtem wbrew prawu, podana łJyła Propozycya ad , czyli Konfede- racya ma bydź prorogowana, przeciw Propozycyi pro- teftuiac fię, niegodzilem fię na nie, i niewotowałem.

Bozoftatniey prorogacyi wbrew także prawom Naro­

du, doznałem z iaką to łatwością można fię Seymowi prorogować, bo zły przykład w zgwałceniu prawa przez N. Stany iakom wtenczas przewiduiąc mówił że Nas ośmieli do gwałcenia go więcey razy, i w fliutku dziś na to patrzę: tak w potomności dla wol­

ności Narodowey znałem go i znam bydź ąrcy niebe­

zpiecznym. Ze tak było biorę na Świadka obitawania

moiego w ten czas Dyaryufz Seymowy, i proteftacyą

przezemnie w Aktachtuteyfzych uczynioną, i ieilim

( o ) ^s«'

wtenczas przez światły głos zacnego Poiła Bracław:

JW. Wawrzeckiego, ograniczającego i koniec rozwią­

zaniu Konfecłeracyi kładącego, wotował in Turno za prorogacyą Seymu z przydatkiem Pollow, wotowalem dłatego^iak tu na zelzły niedawno Sellyi powiedział gorliwy i fzanowny Pofeł JW. Zmudzki Plater ) żem z dwoyga złego wciśniętego w Izbie do Decyzyi, mniey- fze przymufzony był wybierać?. Lecz gdy zdzifieyfze- go poftępowania, lękać mi fię należy w tym Seymie takiego gwałtu, którego by więkfzość nie tylko po­

trafiła fiebie póki zechce prorogować, ale iż ośmielić- by fię nawet mogła funkcye fwoie w Dzieciach proro­

gować, przeto na propozycyą dopiero podaną przez JW. Marfzałka, dążącą do prorogowania fiinkcyi Na- fzych Pofellkich nie zgadzam fię. Konłederacyi Akt prorogowany wbrew lubo prawu przez Nas uftano- wionemu, nie tak mnie obchodzi, ale ieźełi ośmielemy fię prorogować flebie, i u ż nie tylko mnie, ale cały Na­

ród obchodzić winno, i będzie. Widzę N. Stany nay- gorfzą konfekwencyą, chociażby narefzcie niewtym Seymie to wpóźnieyfzym, który nieday go Bożrc wię- cey, na wzór Seymu 1775. złą dobrawfizy więkfzość, gotowy maiąc przykład, z Seymu który z początko­

wych lwych czynności zawfze lłynąć winien proroko­

wać fię będzie póki zechce, a może i wiecznie, a ma­

iąc Skarb Woyflio i Prawodawftwo w mocy włoży wie­

czne niewoli na Naród iarzmo. Wtenczas dopiero przeklinać Nas Potomkowie będą, nie tych iednak którzy liberum veto wypędzić chcieli, zabeśpieczyć in­

ter vallum pomiędzy Seymowe, i nie przedłużać urzę­

dowania fwego, ale tych co dzifiay chociaż w nay- lepfzych intencyach zły zoftawiaią, przedłużenia Po-

A s felskiey

( o ) ^

fellkiey funkcyi przykład. Ten ieft powod który mnie prowadzi do fzanówania Prawa Narodu, tym więcey że od Deputacyi Zagtaniczney depeiże przeczytane, nie takim niebeśpieczeńftwem grożą, iakiego wielkość ftaraią fię wrażać w umylły. Strafzą fię obce iedne Po- tencye, drugie \voiuią iefzcze iak woiowały. Nas na­

wet nieftrafzą, a gdyby ftrafzyły, to o przygotowa­

niu fię w zapas broni i amunicyi myśleć by należało nie . o gwałceniu Prawa. Niemafz powtarzam nic niebeśpie- „ cznego dla Nafzey Oyczyzny, wtym właśnie momen-\’’

c ie , i zdaie fię że dla tego Deputac.yą pociągniono-do , czytania depefzow, dla tego ftrafzą, ab^ ubarwić i u- poważuić trolkliwościa o dobro O jczyzny, bezprawie, do którego dążemy. Kocham n oią Oyczyznę, i gdy­

bym widział nieuchronne n ebeśpieczeńitwo dla niejp, i odważyłbym fię w rzetelney potrzebie na zgwałcenie

Prawa, odważyłbym fię chociaż z niebeśp erzeńlłwem^

wlafnego życia, i wydaniem nę iiłt icmftc Narodu, ale gdy go ^ rzeczy famey nie widzę, tylko odmalowane, niewiem iak mogę łię na to odważyć. Lecz niech by i tak było, czy iuż niemalż innego lpofobu zaradzenia, tylko gwałcić Prawa, czy frzodki przez JJWW. Wo- lyńfKich podawane nie były, czy w takim przypadku inne Rzeczpłite, do gwałtu udaią fię prawa, nie zaifte, patrzmy na przykład który cytuię w Anglij wypadał teraz termin kończący urzędowanie fkładaiących Par­

lament Ofob, wtenczas właśnie, gdy iftotnie armo- wano fię przeciw Hifzpanom, prorogowaliż dla tego funkcyą fwoię przywiązani do wolności, praw i Oy- czyzny fwoiey Anglicy £ nie zoftawili mocy excku- cyiney obronę Kraiu, wtenczas, gdy sami poiesha- li fprawić fię przed Panami z urzędowania fwego, gdy

zofta-

; \

^ c - o )

2oftawili Narodowi wolnosd obrania nowych Pleni­

potentów, approbacyi, dub - reprobacji fwoiey. Dla tego to Anglicy fą fzanowani, czynni i potężni, że zafadzaią fundament Narodowego fzczęścia na fzanowaniu Praw, My nigdy niefpodziewaymy fię bydź fzczęśliwemi, bo gwałcić prawa ośmielamy fię Stali Sparta niezwyciężona, dopóki praw przez Li- burga przepifanych lluchala, a lluchala ściśle, aż do rofoly gotowania, który im czarny był przepifany.

Zginęła, iak tylko dopuściła fię przeflrępftwa Prawa, zginiemy i My ieźli tak czynić będziemy. Prócz tych przyczyn wlfctzymać Nas winnych od targnięcia lię na Prerogatywy Narodu, nie mogę przekonać fię iak mo­

glibyśmy fię potwierdzić na funkcyi Pofelfkiey, gdy fię przekonywamy, że w tym Seymie i iego (kładzie: nie- wfzyfcyśmy z fiebie kontenci, a fpytaymy fię do tego czyli Naród z Nas konteiit wfzyłlkich, czy mu który

7 Nas nieprzewinił, czy nieftałlię odwołania wartym.

Ja fara liebie wyltawiam naprzykład że i zemnie ktoś niekontent, opifawlży ranie palżkwilem, gdyby to prawda była, co na mnie w tym Pafzkwilu napiiańo, wart żebym dłużey tę funkcyą fprawować, wart żebym ia bydź prawodawcą, mógłżebym (ię odważyć na chęć defpotycznego Panowania nad niemi Panami, w poftaći Tyrana Uzurpatora, rozkazującego im, proroguiąc fie­

bie, niełtawiwfzy fię przed ich na Seymikach relacyj­

nych Trybunałem, na którym ieźlibym fię złym, zaraycą Oyczyzny okazał, powinienem ulłyfzec wyroić zepifty. śmierć, fzubienicy, przeciwnie zaś ieźlim fię dobrze fprawował z chlubą powinienem pragnąć ich ap- probacyi, żem byl takim, iakim bydź powinienem, filmem pafgkwiluiącym nadto wzgardzare, kiedy i

druko-

4 ®^. C o )

drukować go każę, żadney fenfacyi we mnie niefprawia, niech ich naywięcey wychodzi, nie dokuczą mi, w ten czas ich fię zacznę obawiać, gdyby prawdę o mnie pi- fa'y. Ze zaś wfpomniałem o nim, że każę go drukować, nie dla tego to czynię abym fię chciat ufprawiedliwiać gdy winy w fobie nieczuię, lecz dla tego, by Naród świadek i Sędzia fprawiedliwy moiego życia, moich czynności, dowiedział fię iż tu w Warfzawie przy Na- fzym Seymie ieft Kabała, która chcąc flużyć obcym, a fiużyć udziałem części Kraiu, Portu lub Miafta, chcąc niewolniczy rząd utworzyć, Monarchią, a może de- fpotyzm, przez Sukcefiyonalne Panowanie zbliżyć, widząc ftawaiących przeciw ich zamyflom, widząc ftale gotowych do opierania fię temu, z których i ia liczby ieftem, bierze fię do fpofobow oczernienia tych co niepozwalaią, tych co proteftuią, a to dla tego że­

by im Naród nie wierzył, i czyfte intencye ich miał owlzein za podeyżrane. Jeft to rada Machiawela, aby oftróżnych, i opieraiących fię gorliwie w Rzpltey przy Wolności i Prawach Narodowych, nayprzód ftarać fię o:

fzukać, to gdy fię nie uda, ftrafzyć utratą życia lub wol­

ności, to gdy fię nieuda, ftrarzyć, odięciemczci i Iławy, pafzkwilować, kredyt życiem wyflugiwany u Narodu obalić podeyźreniami. Ten ci to oftatni fpofob fzarpa- nia Iławy, ieft fbafznieyfzy nad famo wydarcie życia, do tego udaia fię Kabała fpofobu, chcąc mnie czernić, a czerniąc ftłumić we mnie ochotę Iłtiżenia wiernie Oy- czyżnie. Niewftrzyma mnie to przecie, abyni niemiał bydź takim Polakiem iakim dotąd byłem, żebym życia, Iławy nawet nad wfzyftko naydrożfzey niemiał łożyć dla moiey kochaney Oyczyzny. Owfzem gdyby z nay- więklzym Komu fię narażeniem, obftawać przy całości

Kraiu,

4 * C ° )

Kraiu, wolności i Prerogatywach Narodu zawfze będę.

Zoftawuiąc ztąd Potomności przykład, a memu Po- tomftwu naukę, że gdyby go Kabały nayokropniey- fzemi fptofoby dotykać miały/lic to nie powinno zra­

żać od uflug winnych fwoiey Oyczyznie, i dla tegoć zapewniam W. K. Mość, i Oyczyznę, że iak mnie za­

wfze, za Oyczyznę i za Ciebie ginąć widziałeś goto­

wego, tak nigdy mnie zmiennikiem nieoglądalz. Nie- mogf bydź Sędzią życia moiego, ale ieźli dotąd by­

łem poczciwym, ieźli za takiego znałeś mnie K kólu , znał mnie Naród, unitę poczciwym, bo nieodmienię megó fpofobu myślenia i życia,.nieboiąc łię i teraz ża- dney potwarzy, nieboiąc lię o ży cie, ftawam teraźniey- fzey matery i , propozycyi w oppozycyi a nie mogąc fię zgodzić na taki przykład, abym liebie przez fiebie po- ftanawiał za Pana nad Panem moim, proroguiąc fun- kcyę fwoią Pofeilką, oświadczam fię, iż na taką pro- pozycyą nie będę wotował, i owfzem proteftacyą prze­

ciw niey uczynię, a ieźli N. Stany z Seymu robiąc Seymiki obiorą fię tu nadal Poflami, póydę do moich wfpól-braci, przełożę im niebeśpieczeńftwa ztąd po­

chodzące, i konieczność zepchnięcia Uzurpatorów fwych Prerogatyw, oświadczę wreście że nie obrany na nowo od nich, kontynuować daley funkcyi moiey ani fię ośmielę, ani fprawować myślę.

Za rozkazem i expenfem $W. Sucliorzewjkie- go lofła , K a lijk ieg o ni wyrażony drukowany.

P A M I Ę Ć