Kotórz Mały «Kotórz Wielki «Li
gota * Osowiec * Rzędów * Tura
wa * Węgry * Zakrzów * Zawada
NR 2 /1 5 /9 4 KW A R TA LN IK G M IN Y TURAW A CENA
W S K R Ó C IE
D oniesienia praso
we sygnalizują, że na
stęp u je sp adek p ro
dukcji mięsa i ceny na rynku będą nadal wyso
kie, m im o osłabionej siły nabywczej konsu
mentów. Jeść przecież trzeba. Stawia się więc pytanie: Czy można już mówić o zahamowaniu niekorzystnych relacji cenowych dla produ
centów mięsa?
O sytuacji Turowskie
go rolnictwa, jego proble
mach i przyszłości
Str. 5
Jedną z pierwszych inicjatyw w zak resie promocji kultury było ro z p o c z ę c ie druku kwartalnika “F ala”.
Początkowo wydawany w niew ielkim nakła
dzie 100-150 egz. i pro
stej szacie graficznej, by (ostatnie wydanie) osiągn ąć przyzw oity wygląd lokalnej gazet
ki o nakładzie 400-450 egzemplarzy.
O dokonaniach w w ielu dziedzinach na przestrzeni ostatnich 4 lat
Str. 7
Rozm ow a z G otfrydem D ługoszem
• przew odniczącym R ady Gm iny Tu raw a
Gotfryd Długosz
Zbliżają się wybory do sa
m orządu. O tym jak przebie
gała praca sam orządu naszej gm iny mijającej kadencji in
form u je pan G otfryd D łu gosz.
Od którego roku je s t P an radnym gm iny T uraw a i ile kadencji przewodniczy Pan ra
dzie?
- Radnym jestem od 1952 roku za wyjątkiem lat 1988- 1990, przew odniczącym zaś j e s t e m p r z e z 3 k a d e n c je
1980-1988, 1990-1994.
Ilu radnych liczy obecnie R ada Gminy i kto wchodzi w je j skład?
- Rada Gminy liczy 21 rad
nych. Każda wieś ma w Ra
dzie swojego reprezentanta;
Turawa i Osowiec reprezen
towani są przez trzech rad
nych, n atom iast in n e wsie m ają p o jed n y m rep rezen tancie. Rada G m inyjest orga
n em uchwałodawczym, nato
m ia st o r g a n e m w ykonaw czym jest Zarząd Gminy Tu
rawa.
J a k ie są komisje w Radzie Gminy; kto stoi na ich czele?
- Rada składa się z 5-ciu komisji:
Strona 2
R e a liz a c ja In w e s ty c ji I re m o n tó w k ap italn y c h p rze z organy sam orządu te ry to ria ln e g o
w T u ra w ie
N ow o powstały samorząd terytorialny biorąc ster wła
dzy gm innej w swoje ręce stal się kontynuatorem inwestycji realizow anych d o 27 m aja 1990 r. przez Gm inną Radę N arodową w Turawie.
W sp u śc iź n ie swej GRN nie pozostawała Radzie Gmi
ny ani u chw alonego budżetu gminy, ani planu społeczno- gospodarczego na rok 1990.
Jedynym d o k u m en tem , do którego m ożna było się od nieść pozostał “Program dzia
łania Gm innej Rady N arodo
wej w Turawie na lata 1988- 1992”, k tórego treść w p o łowie urwanej kadencji stała się już w 1990 r. m ocn o zde
zaktualizowana. A jed n ak in
w estycji r o z p o c z ę ty c h i kontynuow anych było dość dużo jak na możliwości finan
sowe turawskiej gminy.
W połow ie 1990 r. w trak
cie realizacji były następujące zadania inwestycyjne:
1 / p aw ilon handlow y w Turawie na działce budynku byłego U rzędu Gminy przy ul. Opolskiej 6.
2 / r e m iz a strażack a w
Strona 2
Rozmowa z Gotfrydem ...
D okończenie z e strony 1
Komisja Rewizyjna - przew. G.Smok Komisja R olna i Ochr. Środowiska -
przew. M.Kaleja
K om isja S a m o r z ą d o w a - przew . E.Czech
Komisja oświaty - przew. A .Polednia Kom isja Ładu i P orządk u - przew.
P.Kansy
Proszę określić czym zajmowały się poszcze
gólne komisje, która z komisji miała najwięcej pracy?
- Najwięcej pracy w m ijającej k ad en cji m iała Kom isja Rewizyjna, k tó ra odbyła 21 p o sied zeń . Zajm ow ała się o n a k o n tro lą fi
n an so w ą w szystkich k lu b ó w sp o rto w y ch , k o n tr o lą fin an s o w ą o c h o tn ic z y c h straży po żarn y ch , d o m ó w kultury. K ontrolow ała ró w n ie ż w y k o n a n ie z a le c e ń , w y k o n a n ie rocznych i kw artalnych b u d żetó w i p lanów sp o łeczn o -g o sp o d arczy ch .
Kom isja R o ln a - o d b y ła 13 p o sied zeń . W ydaw ała o p in ie w spraw ie d o p ła t u rz ę d u g m iny d o in sem in acji. W ydaw ała o p in ie o p rzezn aczen iu g ru n tó w ro ln y ch n a cele p o zarolnicze, o c e n ia ła sta n dzik ich wysypisk śm ieci o raz stan k o n ten ery zacji gm iny. Zaj
m ow ała się spraw am i związanymi z zagospo
d aro w an iem ziem i leżącej o d ło g iem , in fo r
m ow ała o sta n ie m elio racji w roln ictw ie, a także o p rz eb ieg u sk u p u pło d ó w rolnych.
Kom isja Ł ad u i P o rz ą d k u P u b liczn eg o w swej p racy zw róciła uw agę na:
- ek sp lo atację żw irow ni w Zaw adzie, - stan tec h n icz n y d ró g w g m in ie o ra z ich
oznakow anie,
- lustrację obrzeży naszych jez io r,
- o c e n ę p rz e b ie g u s e z o n u tu ry sty czn eg o p o d w zględem b ezpieczeństw a.
Kom isja Sam orządow a m iała n a uw adze p rz e d e wszystkim:
- o c e n ę d z ia ł a l n o ś c i n i e k t ó r y c h r a d
sołeck ich
- sprawy zw iązane z telefo n izacją gm iny - in fo rm a cje o budow nictw ie m ieszk an io
wym, letniskow ym o ra z inw estycjach ko
m u n aln y ch .
Kom isja ta zajm ow ała się rów nież o p i
n io w a n ie m g m in n e g o p ro g ra m u p ro filak tyki i rozw iązyw aniem p ro b lem ó w a lk o h o lowych.
Kom isja K ultury i Oświaty zajm ow ała się takim i sp raw am ijak :
- p rz eg ląd szkół i p rzed szk o li o ra z przygo
tow anie ich d o praw idłow ego fu n k c jo n o w ania
- w ydaw anie o p in ii w spraw ie u d z ie le n ia p o m o cy społecznej
- p l a n o w a n i e i m p r e z k u l t u r a l n o - o ś wiatow ych n a te re n ie całej gminy.
Rada Gminy działa obecnie w nowych ustro
jowych warunkach i pod wpływem przemian gospodarczych. Jak Pan ocenia rolę Rady w tych warunkach w porównaniu z poprzednimi lata
mi?
-W o b e cn y c h w a ru n k ac h R ad a p ra c u je lepiej, p o n iew ażjestsam o rząd n a. P rzed tem obowiązywał system nakazow o-rozdzielczy, któ ry wiązał ręce. Dziś p a n u je g o sp o d a rk a w o ln o r y n k o w a , o b o w ią z u je p e ł n a s a m o rząd n o ść, w któ rej g o s p o d a ru jem y taki
m i śro d k am i, ja k ie posiadam y. Myślę, że sa
m o rzą d n o ść wyszła n a m n a d o b re . Jak realizowane są uchwały Rady Gminy oraz ja k Pan ocenia współpracę z Zarządem, wójtem i administracją urzędu gminy?
-W szystkie uchw ały p o d e jm o w a n e p rzez ra d ę realizu je zarząd g m in y i re la c jo n u je j a k p r z e b ie g a w y k o n a n ie ty ch u c h w a ł.
W sp ó łp raca ta u k ład a się b a rd z o d o b rz e.
Uwagi ze stro n y rad y d o ty cz ąje d y n ie asfal
to w a n ia d r ó g , k tó r e n is z c z o n e są p rz y zak ład an iu w odociągów.
Co - poza oświatą gmina przejęła na swoje barki?
- Poza ośw iatą g m in a d o fin an so w u je r e fe ra t dzielnicow y policji, o p a ł d la ośrodków
zdrow ia n a te r e n ie całej gm iny, b u d o w ę szpitala w O p o lu , O zim k u o ra z Kup.
Jakie były Pana zdaniem ważne dokonania Rady Gminy w mijającej kadencji?
-W m ijającej k ad en cji d o k o n a n o więcej, an iżeli w k a d e n c ja c h p o p rz e d n ic h ra d .
W y k o n an o tak w ażne p o łąc ze n ia w o d o ciągow e w Zaw adzie, K otorzu M ałym i Ko- to rzu W ielkim n a M arszałkach. Przygoto
w a n o d o k u m e n t a c j ę d o w o d o c ią g u w W ę g ra c h , O so w cu i T rzęsin ie. P o ło ż o n o c h o d n ik i w kilku m iejscow ościach, a także k a b le tele fo n ic zn e m .in . w T uraw ie. W ybu
do w an o b ard zo p o trze b n e wysypisko śm ieci w B ierd z an a c h . D o k o n a n o od w iertó w d la now ych u jęć w o dnych - m .in . w K ad łu b ie T uraw skim a także b a rd zo w ażna sp raw a - w y k o n a n ie d o k u m e n t a c j i o c z y s z c z a ln i ścieków. N ie u d a ło się przep ro w ad zić re- m o n tu d r ó g n a zaplanow anych o d c in k a c h c zę śc io w o z p o w o d u b ra k u śro d k ó w , a częściow o z p o w o d u tru d n o śc i ja k ie pow o
d u je fin an so w an ie wodociągów.
19 czerwca społeczeństwo naszej gminy wy
bierze nowych radnych. Jakie uwagi chciałby Pan jako doświadczony przewodniczący prze
kazać nowej radzie?
- S p ołeczeństw u całej g m iny życzę aby w ybrali o d p o w ie d n ic h rad n y ch , którzy in tere su ją się spraw am i istotnym i d la gminy.
Nowym ra d n y m życzę, aby byli c h ę tn i d o p racy w rad zie, aby znajdow ali czas n a tę p ra cę . P oniew aż je s t to udział n ie tylko w sesjach Rady, a le i o d p o w ied zialn a p ra c a w kom isjach.
Jakie są Pana życzenia na przyszłość?
- C hciałbym , aby g o sp o d a rze m g m iny p o zo stał n a d a l o b ecn y w ó jt-W a lte r Świerc.
W sp ó łp rac a R ady G m iny z w ójtem u k ład a się po m y śln ie i teg o rów nież życzyłbym ra d nym , k tórzy b ę d ą w ybrani 19 czerw ca.
Dziękuję za rozmowę.
Rozmawiała T.Zulewska
Realizacja Inwestycji...
___________________Dokończenie ze strony 1
Węgrąch, której budowę rozpoczęto w kwietniu 1988 r. jako czyn społeczny.
3 / rem iza strażacka w Ligocie Tu- rawskiej, której budow ę rozpoczęto w czynie społecznym w m arcu 1986 r.
4 / w odociąg miejski w Zawadzie, budowany od 1 listopada 1989 r.
5 / budowa bazy żeglarskiej O środ
ka Sportu i Rekreacji w Turawie, 6 / b u d ow a o b iek tu d la p otrzeb U rzędu Gminy, G m in n ego Ośrodka Zdrowia i Apteki w Turawie
O d k ilk u la t trw ał r e m o n t k a p ita ln y
Szkoły Podstawow ej w W ęgrach. B ardzo p o woli realizow ana była p rzez R ejon D ró g P u blicznych w O p o lu m o d ern izacja d ro g i i b u dow a c h o d n ik a n a ul. O polskiej w Turaw ie.
R acjo n aln a g o sp o d ark a śro d k am i fin an sowymi ja k i p o trze b y społeczeństw a p rze
mawiały za tym, żeby te inw estycje j a k naj
szybciej kończyć. Z d ru g iej stro n y g m in a ja k o j e d n o s tk a s a m o rzą d o w a n ie m o g ła otrzym ać żad n y ch d o tacji z U rz ę d u W oje
w ódzkiego n a ich k o n ty n u o w a n ie . Z apał m ieszkańców , za w yjątkiem W ęgier, znacz
n ie ostygł.
Z a rz ą d G m in y p o z a p o z n a n iu się z m o żliw o ściam i fin an so w y m i zd ecy d o w ał wyszukać p a rtn e ra , k tó ry by d ro g ą um ow y w zam ian za przyszłą dzierżaw ę ukończył b u d o w ę sk le p u w T uraw ie. P o ro zm o w ach
z k ilk o m a je d n o s tk a m i g o spodarczym i zde
c y d o w a n o s ię n a ta k ą u m o w ę ze S p ó ł
d zieln ią P ro d u k c y jn ą w C hrząstow icach. Ze śro d k ó w sp ó łd z ie ln i z ak o ń c zo n o b u d o w ę sk le p u w T uraw ie. W d n iu 16 p a źd ziern ik a 1991 r. p a n T o m asz Kowalski z S u c h e g o B o r u o tw o rz y ł w n o w o w y b u d o w a n y m o b iek cie sklep spożywczy. Z czasem p a n Ko
walski zrezygnow ał z p ro w a d ze n ia sklepu.
S klep został sp rzed an y p a n u W itoldowi Kała z K otorza W ielkiego, k tó ry o d p aździernika 1991 r. u ru c h o m ił sklep spożywczy, a p a rę m iesięcy p ó ź n ie j jeszcze sklep z arty k u łam i przem ysłow ym i.
W 1990 r. u k o ń c z o n a została też m o d e r
n izacja Szkoły Podstaw ow ej w W ęgrach. W w yniku tej m o d e rn iz a c ji w y k o n an o : k o t
ło w n ię c e n tra ln e g o o g rzew an ia w raz z m a
gazynem opalow ym , u b ik acje w ew n ętrzn e w b u d y n k u szkolnym d la d zieci i g r o n a n a uczycielskiego o raz d u że p o m ieszczen ie n a b ib lio tek ę szkolną.
W II p ó łro c z u 1990 r. k o n ty n u o w a n e były wszystkie p ra c e inw estycyjne i re m o n ty kap italn e ro zp o częte p rzez G m in n ą R adę N arodow ą. K o m itet B udow y W o d o ciąg u w Zaw adzie uzyskał d o ta c ję w wysokości 200 m in zł. z F u n d a c ji W sp o m ag ającej Z ao p a
trzenie Wsi w W odę, co um ożliw iło przyspie
szenie wykonawstwa ro b ó t p rzez “W o d ro l”.
P rzedsiębiorstw o Z a o p a trz e n ia R olnictw a i Wsi w W o d ę z O p o la .
P o ro z p a trz e n iu m ożliw ości p łatniczych Z arząd G m iny zlecił Z akładow i G o s p o d ar
ki K o m u n a ln e j i M ieszkaniow ej z K otorza M ałego b u d o w ę trw ałego m o stu betonow e-
zytywnych u z g o d n ie n ia c h Z arz ąd G m iny postan o w ił zabezpieczyć śro d k i n a bu d o w ę k a n ału tele k o m u n ik ac y jn eg o n a o d c in k u o d b u d ynku pocztow ego d o m o stu n a Małej P anw i, aby w te n sp o só b u n ik n ą ć w przy
szłości ro z b ie ran ia c h o d n ik a w związku z za
m ie rz o n ą ro z b u d o w ą sieci te le fo n ic z n e j (p race te realizow ane b ęd ą w 1994 r.). Zmia
ny d o k o n a n e n a ul. O polskiej w T uraw ie spow odow ały k o n ieczn o ść n o w eg o usytuo
w ania przystanków au tobusow ych. P o d ró ż n i w m iejsce je d n e g o otrzym ali dw a przy
stanki (dla odjeżdżających w k ieru n k u O p o la o ra z w k ie ru n k u D o b ro d z ie n ia ).
Ze środków przeznaczonych n a drogow nictw o w ykonano trw ałą naw ierzch n ię asfal
tow ą n a ulicy Młyńskiej w W ęg rach i ul. Zie
lo n ej w K oto rzu Małym.
g o n a rzece Je m ie ln ic y w Zaw adzie, łączą
c eg o u licę Z ie lo n ą i W odociągow ą. Nowy m o st rozw iązuje n a w iele la t p ro b le m d o ja zdu ro ln ik ó w d o p ó l, j a k i p rz ejaz d d o d o m ów przy ul. Z ielonej.
Rok 1991
Pierw szą o d d a n ą d o ek sp lo atacji inw e
stycją w 1991 r. był w o d o ciąg wiejski w Za
w adzie. W yko n an y ch 309 przyłączy całko
wicie z asp o k o iło p o trze b y m ieszkańców i zlokalizow anych tu zakładów pracy. R ów no
cześnie Z akład G o s p o d a rk i K o m u n a ln e j i M ieszkaniow ej w ybudow ał d ru g i ju ż z kolei m o st beto n o w y n a ul. Brzegow ej w Zawa
dzie.
R ejo n D ró g P ublicznych w O p o lu p rz ed n a sta n ie m se z o n u turystycznego zakończył p rz eb u d o w ę części ul. O po lsk iej w raz z wy
k o n a n ie m c h o d n ik a i k analizacji burzow ej w T uraw ie. B udow a c h o d n ik ó w w T uraw ie stała się koniecznością ze w zględu n a wzmo
żony ru c h kołow y w p o rz e letn iej i duży napływ turystów. Stąd wójt gm iny p odjął roz
mowy z d y re k to re m R e jo n u D ró g Publicz
nych n a te m a t budow y c h o d n ik a p o d r u giej stro n ie d ro g i n a ul. O po lsk iej. P o p o
S a m o fin a n s u ją c y się L u d o w y Z e s p ó ł S portow y w B ierd z an a c h przeznaczył swoje w ypracow ane śro d k i finansow e i w spólnie z g m in ą ułożył n a w ierzch n ię asfaltow ą n a ulicy Boiskowej w B ierd zan ach , j a k rów nież w c e n tru m wsi przy sk lep ach S p ó łd zieln i
“S a m o p o m o c c h ło p sk a ”.
P rzyjęte o d K u ra to ra szkoły p o dstaw o
we wymagały rów nież re m o n tó w bieżących ale i k a p ita ln y c h . W 1991 r. z ak o ń c zo n e zostały p ra ce m odernizacyjne w Szkole P o d stawowej w K adłubie Turawskim. W ra m a ch m o d ern iza c ji w ybudow ano kotło w n ię c e n tra ln e g o o grzew ania, ubikacje w ew nętrzne (w b u d y n k u szkolnym ) d la dzieci i k ad ry p e d a g o g ic z n e j, a także d o k o n a n o całk o witej wymiany stolarki o k ien n ej i drzwiowej.
W tym sam ym K ad łu b ie T uraw skim a d o p tując b u d y n e k m ieszkalny n a p rzed szk o le w ykonano przy okazji salę gim nastyczną dla p o trz e b m łodzieży szkolnej. W Szkole P o d stawowej w L igocie Turawskiej w ym ieniono sto lark ę o k ie n n ą i drzwiową. P rz e ło ż o n o d a ch n a Przedszkolu w Turaw ie i D o m u N a
uczyciela w Zakrzow ie Turaw skim . S p o łeczeń stw o w idząc w iele inicjatyw Z arządu G m iny uaktyw niło się. C oraz więcej N ow y bu d yn ek U rzędu G m iny w Turawie
m ieszk ań có w m o ż n a było spotkać przy b u dow ie re m iz strażackich. Z m ia n a system u u s tro jo w e g o n aszej g o s p o d a rk i w ym aga szybkiego k o m u n ik o w a n ia się w ró żn y ch spraw ach. Z aczęto m yśleć o rozw oju sieci tele fo n ic zn e j. Pierwszym zarejestrow anym k o m ite te m był S połeczny K o m itet Budowy Sieci T elefo n iczn ej w Zaw adzie pow ołany p rzez m ieszkańców w d n iu 4 listo p ad a 1991 r. E fekty d ziałalności sam orządow ej w spar
te z aan g ażo w an iem wszystkich m ieszk ań ców d ały o sobie znać w r o k u n astęp n y m .
Rok 1992
R ok 1992 był znacznie bogatszyjeśli cho
dzi o ilość zrealizow anych inwestycji i re m o n tó w k apitalnych. Podstawowy wpływ n a to zjawisko m iał fakt, że w ro k u 1991 przy
gotow yw ano z w y p rzed zen iem d o k u m e n tację tech n iczn ą, ogłoszono p rzetargi n a wy
k o n a n ie r o b ó t i w yłoniono spo śró d różnych o feren tó w wykonawców dających gw arancję n ie tylko n a jta ń sze g o , a le term in o w eg o i praw id ło w eg o w yko n an ia ro b ó t. Z d ru g iej stro n y Z arząd G m iny p o o k resie 1,5 rocz
nej d ziałalności m ia łju ż d ośw iadczenie p o zw alające n a tak ie z ap lan o w an ie rozw oju i m o d ern iza c ji in fra s tru k tu ry tec h n icz n ej i społecznej gm iny, k tó re daw ałoby najkorzy
stniejsze efekty.
W ro k u 1992 szczególnie duży był zakres w ykonanych ro b ó t drogow ych. W K adłubie T uraw skim w yk o n an o n a w ierzch n ię b itu m ic z n ą n a ulicy Starej n a d ługości 700 m e
trów. W Zakrzow ie Turaw skim p rzebudow a
n o tzw. ro n d o o ra z w ykonano n aw ierzch n ię b itu m icz n ą n a ulicy Jodłow ej o d ulicy Głów nej w k ie ru n k u K olonii. P o d o b n e n a w ie rzc h n ie trw ałe w ykonano n a ulicy K rót
kiej w Zaw adzie, Rzecznej w T uraw ie, Zie
lo n ej (n a o d c in k u o d skrzyżow ania z ul. 1 M aja d o ul. O p o lsk ie j), w K otorzu Małym o ra z n a ulicy O g ro d o w ej w T uraw ie. W yko
n a n ie n a w ierz ch n i n a ul. O grodow ej w T u
ra w ie f i n a n s o w a n e b y ło c z ę ś c io w o ze ś ro d k ó w T a rta k u , k tó ry z n a jd u je się n a k o ń c u tejże ulicy.
W ychodząc nap rzeciw p o trz e b o m m ie
szkańców u z u p e łn io n o o św ied en ie u liczne w B ie r d z a n a c h , L ig o c ie T u raw sk iej i w K ad łu b ie T uraw skim . R ów nocześnie zain
stalo w an e zostały tzw. ośw iedeniow e zega
ry oszczędnościow e.
W d n iu 16 m aja 1992 r. k ap elan d o spraw p o żarn ictw a ks. d r A n d rzej H a n ic h d o k o n a ł p o św ięcen ia rem izy O c h o tn ic ze j Straży P o ż a rn ej w W ęg ra ch . O tw arcie tej w spa
niałej remizy, przy b u d o w ie k tó rej p ra c o w ała n ie m a l c a ła w ieś, s ta ło się dużym przeżyciem . W ra m a c h czynu sp o łeczn eg o strażacy i in n i m ieszkańcy p rzep raco w ali n ie o d p ła tn ie p o n a d 34 tysiące robo czo g o - d zin . Dziś w re m izie n ie tylko szkoli się i w ychow uje w ęgierska m łodzież, ale skupia się tu życie k u ltu ra ln e m ieszkańców . Mając
C zerw iec 1994
tak d o g o d n ą b azę n ie tylko strażacką p o wstał tu c h ó r i o rk ie s tra d ęta.
D łużej trw ała b u d o w a re m izy O c h o t
niczej Straży P ożarnej w Ligocie Turawskiej.
O ile O S P w W ęg ra ch m iała rem izę, tylko że n ie o d p o w iad ającąju ż aktualnym p o trze
bom , to O S P w L igocie Turawskiej n ie m iała rem izy w o góle. B udow a je j n ap o ty k a ła n a większe tru d n o ś c i i gdyby n ie o so b iste za
an g ażo w an ie w ójta w sp ie ran e p rzez kilku społeczników , d o k tó ry ch n a le ż a ł też ks.
Jerzy O bst, p ro b o szcz p a rafii w L igocie T u
raw skiej, re m iz a p o zo staw ałab y cią g le w b u d o w ie . J e j o tw a r c ie i p o ś w ię c e n ie z u d z ia łem ks. d r a A n d rz eja H a n ic h a i W oje
w ody O p o ls k ie g o R y szard a Z em b ac z y ń skiego n a stąp iło 26 w rześnia 1992 r. R em i
za w L igocie j e s t m niejsza niż w W ęg rach . Składa się z d w ó ch boksów garażow ych, za
p lec za te c h n ic z n e g o i so c ja ln e g o , du żej świetlicy n a I p iętrze o raz pom ieszczeń , w któ ry ch się m ieści U rz ą d Pocztow y w raz z cen tralą telefoniczną. Te dwie rem izy biorąc p o d uw agę ich fu n k c jo n a ln o ść o raz sposób w ykonania i w ykończenia m o g ą być w zorem d o realizacji in n y ch teg o typu obiektów .
D la popraw y z ao p a trz e n ia w w o d ę wy
b u d o w a n a została no w a stacja p o m p i sieć w o d o c iąg o w a w T u raw ie - M a rsz ałk a ch . N ow e ujęcie okazało się n ie tylko zaso b n e w w odę, a le ilość w y stęp u jąceg o żelaza i m a n g a n u w w odzie j e s t niższa niż d o p u szczają to norm y. P e łn e w ykorzystanie tych ujęć n astąp iło d o p ie ro w r o k u 1993.
P rzy z n a c z n y m z a a n g a ż o w a n iu m ie szkańców p rz y stą p io n o d o m o d e rn iz a c ji Szkoły Podstaw ow ej w Z akrzow ie Turaw - skim . W wyniku tej m o d ern iza c ji wykona
n o c e n tr a ln e o g rz e w a n ie , u b ik a c je w e
w nątrz b u d y n k u d la d zieci i g ro n a p e d ag o gicznego, a także d o b u d o w a n o dwa p o m ie szczenia dydaktyczne o raz pokój nauczyciel
ski.
S połeczność wiejska B ierd z an przy n ie znacznej p o m o cy finansow ej g m iny d o k o n a ła r e m o n tu św ietlicy zn ajd u jącej się w re m izie . W Z aw adzie u k o ń c z o n o ro z b u dow ę, a właściwie b u d o w ę sieci telefo n icz
nej. Z ainstalow ana 100 n u m e ro w a c e n tra l
ka a u to m a ty c zn a jest całkowicie wykorzysta
na.
W tym sam ym czasie trw a ła b u d o w a G m in n e g o W ysypiska Ś m ieci w B ierdza- n a c h o ra z k o n ty n u o w a n a b u d o w a U rz ęd u G m iny w T uraw ie. Pisząc o inw estycjach sa
m orządow ych n ie m o żn a n ie zasygnalizo
wać fak tu zrealizow ania pierw szej inwesty
cji pryw atnej - stacji benzynow ej w Zawadzie w ybu d o w an ej p rz ez p a n a T ad e u sz a M o
czydłow skiego z O p o la.
Rok 1993
W ro k u 1993 z a k o ń c z o n o re a liz a c ję o sta tn ic h d w óch inwestycji realizow anych o d p o czątk u k a d en c ji. O ś ro d e k S p o rtu i
R ekreacji d efinityw nie zakończył b u d o w ę bazy żeglarskiej (o d d a w an e j e ta p a m i d o u ży tk o w an ia). R ów nież w d n iu 23 sie rp n ia U rząd G m iny został p rz en iesio n y d o n o w e
go b u d y n k u . W now ym o b iek c ie m a sie
d zib ę n ie tylko U rząd Gm iny, a le rów nież je d n o s tk i k tó re dotychczas pracow ały w bar
dzo ciężkich w aru n k ach lokalowych, a miały swoje siedziby w T uraw ie przy ul. O p olskiej 6. Są to: Z espół E k o n o m iczn o -A d m in istra
cyjny S zkół, G m in n y O ś r o d e k P o m o c y S p o łeczn ej, Z arząd G m in n y Towarzystwa S p o łeczn o -K u ltu raln eg o M niejszości N ie
m ieckiej . B an k Spółdzielczy w Ł u b n ia n a c h u ru c h o m ił tu swoją filię. Rów nież utw orzo
n a z o s ta ła a p te k a ty p u A d y s p o n u ją c a p ełn y m zestaw em leków - dotychczas w T u
raw ie była tylko a p te k a leków gotow ych. J e d ynie G m in n y O ś ro d e k Z drow ia zo stan ie p rz en iesio n y d o p rzezn aczo n y ch n a o śro d e k p o m ie sz c z e ń n a p rz e ło m ie m a rc a i k w ietnia 1994 r. O ś ro d e k te n w zbogaci się o la b o ra to riu m analityczne.
W p o b liżu U rz ę d u G m iny została w ybu
d o w a n a m e c h a n ic z n o -b io lo g ic z n a oczy
szczalnia ścieków. O czyszczalnia m o głaby służyć m ieszk ań co m i insty tu cjo m zlokali
zow anym w tej części Turawy. N a razie z oczyszczalni korzysta U rz ąd G m iny i insty
tu cje korzystające z b u d y n k u o ra z Policja.
I n n e je d n o s tk i ja k S p ó łd z ie ln ia “S a m o p o m o c C h ło p sk a ” czy N adleśnictw o w T u ra wie n ie wyraziły c h ęci p o d łąc ze n ia o b iek tów d o oczyszczalni.
K olejną zn aczn ą inw estycją z ak o ń czo n ą w 1993 r. było g m in n e wysypisko śm ieci w B ierd zan ach . W ysypisko o d p o w ia d a wszyst
k im w ym ogom tec h n icz n y m dotyczącym ekologii. Korzystają z n ie g o wsie p o ło ż o n e w p o b liżu B ierd zan należące d o g m in y T u
raw a ja k i część wsi z g m iny Ł u b n ia n y (n a podstaw ie zaw artego p o ro z u m ien ia między
g m in n e g o ) .
W io s n ą 1993 r. W o je w ó d z k ie P r z e d siębiorstw o B udow nictw a K o m u n a ln e g o z O p o la w ygrało p rz e ta rg n a b u d o w ę w o d o ciągu d la K otorza M ałego i K otorza W iel
kiego. W odociąg z asilan y jest z u jęc ia w od
n e g o w Turaw ie-M arszałkach. O k re s p ó łro czny wystarczył n a w ybudow anie sieci tra n zytowej długości 3497 m , sieci rozdzielczej d łu g o ś c i 1 0406 m o ra z w y k o n a n ie 289 przyłączy. O d d a n ie d o ek sp lo atacji w odo
ciągu w K oto rzu W ielkim n a stąp iło 17 g ru d n ia, a w K otorzu M ałym 22 g ru d n ia 1993 r.
Do końca roku zostało jeszcze wykonawcy tyle czasu, żeby wejść n a teren budowy w Tu
rawie - Marszałkach, gdzie aktualnie je s t roz
budowywana sieć wodociągowa i w oda zosta
nie doprow adzona d o 112 budynków m ie
szkalnych i domków letniskowych. Planuje się zakończenie tej inwestycji w m aju 1994 r.
Tem po prowadzonych dotychczas ro b ó t wska
zuje, że term in ten będzie dotrzymany.
W ra m a c h p lan o w an ej system atycznej m odernizacji bazy szkolnej prace rem ontow e
prow adzone były w Szkole Podstawowej w Li
gocie Turawskiej. W 1993 r. wykonano w b u d y n k u szkolnym u bikacje, szatnie, p o m ie
szczenie n a zajęcia p raktyczno-techniczne w raz z k u c h n ią . N ie k tó re in n e p ra c e za
kończone zostaną ju ż w połowie 1994. Wyko
n an e i zakończone w 1993 r. inwestycje i re
m onty kap italn e były k a p itało ch ło n n e, ale ró w n o cześn ie b a rd z o p o trz e b n e g m in n e j wspólnocie sam orządowej.
Dalsze zamierzenia
W ro k u 1994 R ad a G m iny ze środków budżetowych przeznacza 2,5 m iliarda n a bu
dowę d ró g o nawierzchni asfaltowej w Koto
rzu Wielkim, Zawadzie i Turawie. W ykonany o d w ie rt s tu d n i w K a d łu b ie T u raw sk im umożliwia w najbliższym okresie budowę wo
dociągu dla Kadłuba, Zakrzowa i Ligoty Turaw
skiej. Tymczasem przygotowywana je s t doku
m entacja na wodociągi dla W ęgier i Osowca.
Budowa sieci tranzytowej d o tych wsi pow inna nastąpić jeszcze w 1994 roku. Budowana linia przesyłowa gazu ziem nego dla O pola stwarza d la gm in y m ożliw ość gazyfikacji, stąd ze środków budżetowych zostaną wybudowane dwie stacje redukcyjne, co pozwoli w niedale
kiej przyszłości n a doprowadzenie gazu do wsi położonych w zachodniej i środkowej części gminy łącznie z obrzeżami jezior turawskich.
Rozpoczęto wstępne prace projektowe na bu
dowę oczyszczalni ścieków w Kotorzu Małym wraz z systemem kanalizacyjnym. Przygotowy
wana je s t również dokum entacja techniczna na rozbudowę Szkoły Podstawowej w Zawadzie i rem o n t szkoły w Turawie.
Uwagi końcowe
Pierwsza kadencja samorządu terytorialne
go wykazała, że samorząd jest przygotowany i zdolny do sam odzielnego prowadzenia racjo
nalnej gospodarki terenowej. Świadczy o tym ilość i zakres prowadzonych prac remontowych i inwestycyjnych. A przecież jest to tylko je d n a dziedzina działalności prowadzonej czy kiero
w anej p rzez o rg an y sam orządow e. M im o skromnych zasobów finansowych, w niewielkiej 10-tysięcznej gm inie, nie tylko zaniechały, ale wprost przeciwnie rozwinęły działalność pla
cówki kulturalne i kluby sportowe. Przy ogól
nym narzekaniu n a sytuację w oświacie, gm ina nie czekała n a przyjęcie szkół do roku 1994 czy 1996. Do tego czasu placówki te bez re
m ontów mogłyby być zdewastowane. Turaw
skich szkół i przedszkoli nie m ożna się wsty
dzić, a planowe m odernizacje powodują, że są on e funkcjonalne dla uczniow i nauczycieli.
Pisząc o turawskich osiągnięciach chciałbym zwrócić uwagę n a fakt, że gm ina m a opraco
wany plan rozwoju społeczno-gospodarczego do roku 2000. Stanowi o n dla radnych, Rady i Zarządu Gminy swoisty indeks określający po
trzeby i k o lejn o ść ich zasp o k o jen ia i je s t niezbędny do podejm ow ania decyzji obecnie oraz w następnych kadencjach.
W ójt i Zarząd Gminy wykorzystują także wszystkie możliwości, aby z różnych ¡śmiejących fundacji uzyskać dotacje n a poprawę infrastruk
tury gm innej.
m gr Edward Malisz
Tu raw skie ro ln ictw o
Rolnicy gm iny Turawa gospodarują na powierzchni 4.217 h a użytków rol
nych, w tym łąk i pastwisk 1.345 ha tj.
31 % p rocen t o g ó ln e g o areału. Mamy bardzo n iek orzystn ą d la prod uk cji strukturę gospodarstw tj. do 7 ha 788 gospodarstw, zajmują o n e ok oło 70 % areału naszej gminy. Są to gospodar
stwa za małe, by uzyskać opłacalną pro
dukcję. W /g op racow ań i o b licz eń ROD Łosiów gospodarstw o m usi m ieć powyżej 30 ha, by je g o produkcja była opłacalna.
Powyżej 7 ha do 15 ha mamy 135 gospodarstw i powyżej 15 ha tylko 52 g o sp o d a r stw a . W śród tych g o s p o darstw powyżej 15 h a na szczególn e wyróżnienie zasługują następujący rol
nicy:
1. Pan Skiba Rom an z Kadłuba Tu- raw skiego, prow adzi gosp od arstw o rolne o pow. około 50 ha użytków rol
nych, specjalizuje się w produkcji m le
ka, zajm ując o d k ilk u la t j e d n o z cz o ło w y ch m iejsc w w ojew ód ztw ie o p olsk im . P rodukcję m lek a op iera głów nie na paszach własnych.
2. Pan N ow ak J a n i syn Bernard z Kotorza M ałego, prowadzą gospodar
stwo rolne o pow. 50 ha użytków rol
nych. Specjalizują się w hodow li trzo
dy ch lew n ej, posiadają 18 m acior i ok oło 200 sztuk trzody w różnym wie
ku. Wybudowali nową chlewnię o do
celow ej produkcji 600 szt. roczn ie.
Żyw ienie trzody ch lew n ej op ierają głów n ie o pasze własne, dokupując dodatki paszowe i m ineralne.
3. Pan Krystian Sochor zam. Węgry prowadzi gospodarstwo rolne o pow.
40 ha użytków rolnych, specjalizuje się w produkcji żywca wieprzowego, w cy
klu zam kniętym , posiada 12 macior.
Ż yw ienie o p ie r a o p ro d u k cję pasz własnych.
4. Pan D aw id Krzysztof zam. Ligota Turawska prowadzi gospodarstwo rol
n e o pow. 30 h a użytków rolnych, osiąga dobre wyniki w produkcji m le
ka i żywca wołow ego.
Ponadto dobre wyniki produkcyjne osiągają rów nież Pan H yla Andrzej z Zawady, Pan Panicz H enryk z Ligoty Tu- rawskiej, Pan Panicz Bonifacy z Kadłuba Turaws kiego.
Franciszka Latacz
R olnik b ie rze p o lo ...
D oniesienia prasowe sygnalizują, że następuje spadek produkcji m ięsa i ceny na rynku b ęd ą nadal wysokie, m im o osłabionej siły nabywczej kon
sumentów. Jeść przecież trzeba. Stawia się więc pytanie: Czy m ożn aju ż mówić o zaham owaniu niekorzystnych rela
cji cenowych dla p roducentów mięsa?
O dpow iedzi poszukaliśm y u przo
dującego hodow cy trzody chlewnej w naszej gm inie. Jest nim Bernard N o
wak z Kotorza M ałego. O to co nam przekazał:
- Na ceny narzekać nie m ogę, są one ju ż dla m n ie o p ła ca ln e. W roku u- biegłym odstawiłem blisko 300 tuczni
ków, m ożna z tego wyżyć. O d lipca tego roku zakłady m ięsn e “Peters” z O p olu w p row ad zą p r e m io w a n ie p od w yż
szonej m ięsności półtusz wg standar
dów zachod n ioeu rop ejsk ich . System nazywa się “EUROP” i p olega na elek
tronicznej, tzw. “obiektywnej” o cen ie poubojow ej za p om ocą precyzyjnych urządzeń. Jestem ju ż na to przygoto
wany. O d roku posiadam rasow ego knura i zakupiłem go d o rozbudowy stada loszk i czystej rasy L an drace.
Mam d o b r e przyrosty przy n iskim zużyciu pasz. Dziś trzeba wszystko li
czyć: koszty paliwa i koszty pasz. Najle
piej jak są to pasze własne, oczywiście
z dodatkiem sprawdzonych koncentra
tów lub premiksów. O bca pasza jest droższa i n ie m ożna m ieć pew ności jakie da efekty. W roku ubiegłym upra
wiałem p onad 70 ha w 8 kompleksach.
Szybciej zakończyłem akcję siewów w io s e n n y c h n iż w tym ro k u , gd y przyszło mi oddać użytkowane kom pleksy Agencji W łasności Rolnej Skar
bu Państwa i przejść na m ałe kawałki.
Teraz uprawiam 42 ha w prawie 30 kawałkach. Mam duży ciągn ik i u- sp r z ę to w ie n ie d o n ie g o , k tóre na małych powierzchniach n ie je st właś
ciwie wykorzystane. In n e też wyszło zużycie paliwa na 1 hektar uprawy.
Gdyby n ie p o m o c ojca i d o sta te k sprzętu (mam trzy ciągniki) długo j e szcze obsiewałbym pola, a tu przecież początek maja. D latego uważam, że aby utrzymać się w reżim ie kosztów i prowadzić opłacalną produkcję trzo
dy, trzeba oprzeć się o własne pasze produkowane w sposób nowoczesny na zwartych kom pleksach przy zasto
sowaniu wydajnych narzędzi uprawo
wych.
To już n ie te czasy, by rolnik przez cały rok o d świtu do zmroku pracował na gospodarstwie. I nie o to chodzi, by od wczesnej wiosny d o późnej j e sieni być uwiązanym pracami polowy
m i. Mam sprzęt, m am n ow oczesn e ob iek ty inw entarskie. D ocelow o za
m ierzam produkować 1000 tuczników rocznie. Pozostaje sprawa pola, to li
m ituje na razie rozwój mojej produk
cji. Naw iasem mówiąc, poniew aż od pew nego czasu znacznie poprawiła się op ła ca ln o ść produkcji drobiarskiej, czasem żałuję, że zdecydowałem się na zakup n ow ego ciągnika, bo przecież m o g łem dobu dow ać p om ieszczen ia na chów drobiu. Ale w naszym polskim roln ictw ie p ro g n o zo w a n ie o p ła ca l
ności je st bardzo trudne.
Roz/nawiał H .Jakubowski
6
In fo rm acja o d ziałaln o ści han d lo w ej
i usług ow ej na te re n ie gm iny w o kresie m ija ją c e j ka d e n c ji
W początkow ym o k resie wejścia w życie ustaw y o d z ia ła ln o śc i g o sp o d a rc z e j z au w a ża ło się o k r e s w y c z e k iw a n ia i ty lk o odważniejsi rozpoczynali działalność gospo
darczą. D o p ie ro zm ia n a stosu n k ó w gospo- d a rc z o -p o lity c z n y c h w k r a ju w yzw oliła przed sięb io rczo ść i rozw ój b ran ży h a n d lo wej i usługow ej. O bow iązująca ustaw a wciąż now elizow ana i w raz z n ią w pew nym o k re sie d o g o d n e kredyty zac h ęc ała d o p row a
d z e n ia d z iałaln o ści n a w łasny ra c h u n e k . Z n iesio n e o g ra n ic z e n ia j a k (wymóg posia
d a n ia kwalifikacji, niejasny system p o d a tk o wy, lim it z atru d n ie n ia, reg lam en tacja surow
ców i to w aró w ), sprzyjały szybkiem u rozw o
jow i sek to ra pryw atnego. Zaczęły powstawać n o w e z a k ła d y i p la c ó w k i h a n d lo w e po czątk o w o o sk ro m n y m a so rty m e n cie i w yposażeniu, aby z upływ em la t stać się d o b rz e w yposażonym i p u n k ta m i często z estetycznym w ystrojem w nętrz. M a to pozy
tywny wpływ n a istn iejące placów ki se k to ra u s p o ł e c z n i o n e g o , k t ó r e z a r e a g o w a ły p o d o b n ie , ch o ciaż o fero w an y a so rty m e n t tow aru i wystrój w n ętrz n ie d o ró w n u ją p ręż
nym p laców kom pryw atnym .
P o d o b n ie zareag o w ał pryw atny se k to r usług. Istniejące większe zakłady rozpoczęły m o d ern izację i ro zbudow ę sw oich obiektów dostosow ując j e d o stale zwiększającej się p ro d u k c ji i z w ięk szo n e g o z a tr u d n ie n ia , św iadcząc i p ro d u k u ją c u sługi wysokiej j a kości. N a to m ia st n iek o rz y stn a sytuacja lo
kalow a, b ra k w olnych i n iez ag o sp o d aro w a
n y ch p o m ieszczeń n ie sprzyja rozwojowi d ro b n y c h m ało d o c h o d o w y c h zakładów pro d ukcyjnych i usługow ych. W iększość j e szcze w olnych lokali je s t w rę k ac h pryw at
nych, a w łaściciele rzad k o d ecy d u ją się n a sprzedaż, w ydzierżaw ienie lu b u ru c h o m ie n ie z własnej inicjatywy jak iejk o lw iek dzia
łaln o śc i, szc ze g ó ln ie w id o c zn e j e s t to w m iejscow ościach położonych dalej o d O p o la.
W o d r ó ż n ie n iu o d b ra n ży h a n d lo w ej zakłady usługow e rozm ieszczone są n ierów n o m ie rn ie n a naszym te re n ie . N ajwiększa k o n c e n tr a c ja z a k ład ó w n a w e t tej sam ej b ra n ży n a stąp iła w m iejscow ościach: Zawa
d a, K o to rz Mały, W ęgry, O sow iec, T uraw a.
Z w iązane j e s t to ró w n ież ze św iadczeniem u słu g d la m ieszk ań có w O p o la , c o zn aczn ie p o d n o s i re n to w n o ść tych zakładów . J e s t to z ja w is k o ty p o w e , a a d m i n i s t r a c j a s a m o rzą d o w a n ie m a m ożliw ości wpływu n a lo k alizację n o w o pow stających zakładów . U z u p e łn ie n ie b rakujących usług m o że n a stąp ić je d y n ie p o p rz e z o d p o w ie d n i p o p y t n a d a n y ro d z aj usługi, d ający m ożliw ość u trzy m an ia się o so b ie p o d e jm u jąc ej dzia
łalność. J a k z powyższego wynika p o p y tje s t m o to re m rozw oju s e k to ra p ry w a tn eg o w o b e c n y m sy stem ie p o lity c z n o -g o s p o d a r
czym k raju. W praw dzie w rę k a c h a d m in i
stracji sam orządow ej istn ieją jeszcze czyn
n ik i z ac h ęcające d o u r u c h a m ia n ia u słu g brakujących n a naszym te re n ie , j a k ob n iżk a p o d a tk u d o n ie ru c h o m o ś c i, p rzy d zielen ie lo k alu n a deficytow e usługi, ale j a k d o tej p o ry stosow anie teg o ro d z aju zach ęty n ie p rz y n io sło o czek iw an y ch rezu ltató w . Za
wsze p opyt n a d a n ą usługę decydow ał o k o n tynuacji działalności. Mijająca k adencja cha
r a k te r y z o w a ła się sz y b k im ro z w o je m działalności gospodarczej n ie spotykanym w o k resie m in io n e g o 45-lecia pow ojennego.
N ajlepiej o b razu je to zestaw ienie poniżej:
Poniższa tabela przedstawia ilościowy stan punktów handlowych, usługowych i ilość zarejestrowanych podm iotów gospodarczych w okresie mijającej kaden
cji na terenie gm iny Turawa.
Rok 1990 1991 1992 1!
HANDEL ogółem 37 50 49
w tym GS - Turawa 18 18 14
prywatne 14 24 26
Kioski całoroczne 5 8 9
HURTOWNIE 6 14 16
GASTONOMIA ogółem 9 14 16
w tym GS - Turawa 4 3 4
prywatna 5 11 12
UStUGI I RZEMIOStO 115 182 219
ILOŚĆ PODM. GOSP. ZAREJESTR. 309 428 550
55
30
10 16
12 226 635
Barbara Majewska
In fo rm acja o p rzeb ieg u d zia ła ln o ś c i s p o rto w e j i k u ltu ra ln e j na te re n ie gm iny w o kres ie m ija ją c e j k a d e n c ji -
I. Działalność sportowa
W zakresie działalności sportowej, mijającą kadencję m ożna zaliczyć d o bardzo udanej, czego potw ierdzeniem m oże być ilość orga
nizowanych im prez sportowych. M ożna nawet dodać, że tak aktywne życie sportow e na tere
nie naszej gm iny nie istniało w żadnym okre
sie m inionego 45-lecia powojennego. Owszem odbywały się wtedy im prezy sportow e, ale nie miały o n e ch arak teru zorganizow anego, cy
klicznego, tylko organizow ane były sporadycz
nie z okazji świąt państwowych, regionalnych uroczystości wiejskich itp.
Pow ołana 18 lutego 1991 r. Rada G m inna LZS w sk ład k tó re j w eszli zaan g ażo w an i działacze sportowi, rozpoczęła skrom nie, od zo rg an izo w an ia w m -cu czerw cu tu rn ie ju piłkarskiego “O p u c h a r W ójta Gm iny Tura
wa”, w którym udział brały kluby sportowe i młodzież 8 szkół podstawowych z tere n u gmi
ny Turawa. W następnym roku (1992) o p ra
cowano ju ż plan pracy n a podstawie którego zorganizowano:
- w m-cu czerwcu n a stadionie w Kotorzu Małym tu rn ie j piłkarski “O P u c h a r W ójta Gminy Turawa” dla klubów sportowych i 4 fi
nalistów piłkarskich drużyn szkolnych.
- od m-ca gru d n ia elim inacje do finału tur
nieju tenisa stołowego “O Mistrzostwo Gmi
ny Turawa”.
Nabyte dośw iadczenie, skłoniło działaczy sportowych d o dalszego poszerzenia kalanda- rza im prez sportowych i w 1993 r. z inicjatywy Rady G m innej LZS zorganizow ano:
- w m -cu lu ty m f in a ł tu r n ie ju te n is a stołowego “O drużynowe Mistrzostwo Gminy”
oraz tu rn iej “O indyw idualne M istrzostwo Gminy”. Mając z pobliżujeziora nie zapomnia
n o o w ędkarzach. Po raz pierwszy w dzia
łalności Rady w d n iu 5 czerwca zorganizowa
n o zawody wędkarskie n a walach J.D użego “O nag ro d ę Rady G m innej LZS”. Biorący udział w zawodach wędkarze z zadowoleniem przyjęli wiadomość o corocznym kontynuow aniu za
wodów.
-10 czerwca n a stadionie w Kotorzu Małym odbył się finał turnieju piłkarskiego szkół pod
stawowych “O P u ch ar W ójta Gm iny Turawa”.
- 4 lipca n a stadionie w B ierdzanach zor
ganizow ano turniej piłkarski klubów sporto
wych “O P u c h a r W ójta Gminy Turawa”.
- w listopadzie rozpoczęły się drużynowe elim inacje rozgrywek tenisa stołowego.
- w g ru d n iu elim inacje do finału turnieju ten isa stołowego, w którym wzięło udział 8 szkół podstawowych.
Rok 1994 rozpoczął się cyklem turniejów tenisa stołowego, jak:
-1 6 stycznia finał tu rn ieju “O Drużynowe Mistrzostwo Gminy”
- 30 stycznia finał drużynowych mistrzostw gm iny szkół podstawowych
- 6 lutego indyw idualne mistrzostwa gmi
ny w tenisie stołowym
- 20 lutego indywidualne mistrzostwa gmi
ny szkół podstawowych, w których brało udział 14 chłopcow i 14 dziewcząt
- 27 lutego turniej tenisa stołowego “O Mistrzostwo Gminy Oldbojów ”
- 3 m aja odbędzie się w Ligocie Turawskiej turniej piłkarski “O P uchar W ójta Gminy Tu
raw a”, w którym weźm ie u dział 5 klubów piłkarskich z tere n u gminy
- 1 czerwca o dbędzie się fin ał tu rn ie ju piłkarskiego szkół podstawowych “O Puchar W ójta Gminy Turawa”
Jak z powyższej inform acji wynika, z roku n a rok aktywizuje się życie sportowe n a na
szym terenie, a większość im prez weszło n a stałe do kalendarza pracy osób odpowiedzial
nych za sport n a teren ie gminy.
U. Działalność kulturalna I. Baza kulturalna
Nowe warunki polityczno-gospodarcze kra
j u zmusiły niejako d o sam ofinansow ania lub zm inimalizowania kosztów utrzym ania pla
cówek kulturalnych. Spowodowało to n a na
szym terenie wycofanie się dotychczasowych użytkowników obiektów kultu raln y ch , jak:
“R uchu” z klubów w Kadłubie Turawskim i Zawadzie, GS-u z “Klubów Rolnika” w Rzę- dowie i Ligocie Turawskiej, urzędu gminy w Zakrzowie Turawskim (przekazany n a bar GS- owi).
Większość w /w pomieszczeń służy dzisiaj tylko jak o sale zebrań wiejskich, zabaw lub wykorzystywana je s t z okazji lokalnych uroczy
stości. Mimo, że n a dzień dzisiejszy nie m a sposobu ich sensow nego zagospodarow ania n a działalność kulturalną, pom ieszczenia te są niezbędne dla funkcjonow ania lokalnych organizacji i adm inistracji samorządowych. Z istniejących obiektów, które m ożna uznać, że są wykorzystywane między innym i d o dzia
łalności kulturalnej są: klub TSKMN w Bier
dzanach i Dom Kultury w Osowcu. W obiek
tach tych odbywają się pró b y znanych ze
społów pieśni i tańca “Jaźw inek” i “Osowca”.
Sąjeszcze piękne sale w nowowybudowanych rem izach OSP w W ęgrach i Ligocie Turaw
skiej, ale wykorzystywane są tylko n a zabawy, wesela, uroczystości wiejskie, zebrania itp.
Faktycznie d o tej pory u rząd gm iny nie posiada n a swoim teren ie obiektu, w którym, w szerokim rozum ieniu, m ożnaby inspirować i prowadzić działalność kulturalną. O becnie trwają rozmowy z dyrekcją FWM o przekaza
n iu D om u Kultury. Sfinalizowanie rozmów umożliwi uruchom ienie środków przeznaczo
nych w budżecie (200 m in) n a re m o n t d achu i in sta la c ji w o d n o -k an alizacy jn ej. Po za
k o ń c z e n iu r e m o n tu w znow iona z o stan ie działalność kulturalna w zakresie szerszym niż dotychczas.
II. Biblioteki
Mijająca kad en cja stosunkow o łagodnie po d eszła d o b ib lio tek . Z d o łan o utrzym ać G m inną Bibliotekę Publiczną i 5 jej filii. Nie
obeszło się je d n a k bez pewnych narzuconych działań oszczędnościowych, w ram ach których w trzech filiach ograniczono ilość zatrudnio
nych osób i ograniczono do jed n e g o d n ia w tygodniu wypożyczenie książek. In n ą form ą łagodzącą koszty utrzym ania było wprowadze
n ie wypożyczalni kaset w bibliotece w Tura
wie, w filiach w Zawadzie i Ligocie Turawskiej oraz sprzedaży biletów dla biura podróży “Jo wisz”. J e d n a k trzeba przyznać, że uzyskiwane efekty finansow e ja k i w zakresie prom ocji k ultury są niewielkie w stosunku do ponoszo
nych nakładów. Pow inno to być sygnałem do dalszej reorganizacji naszych bibliotek.
III. Działania adm inistracji samorządowej w zakresie prom ocji kultury.
Je d n ą z pierwszych inicjatyw w tym zakre
sie było rozpoczęcie dru k u kwartalnika “Fala”.
Początkowo wydawany w niewielkim nakładzie 100-150 egz. i prostej szacie graficznej, by (ostatnie wydanie) osiągnąć przyzwoity wygląd lokalnej gazetki o nakładzie 400-450 egzem
plarzy. Przeszłość je s t ważnym składnikiem k u ltu r y k a żd e j sp o łe c z n o ś c i. Z m yślą o następ n y ch p o k o len ia ch , w yrem ontow ano obiekt p o byłym młynie w Turawie z przezna
czeniem n a m uzeum etnograficzne. Grom a
dzić się tam będzie eksponaty związane z dzie
dzictwem kulturowym naszego terenu. Na ten cel z bud żetu gminy przeznaczono w br. 40 m in zł., a część eksponatów m a być uzyskana z k o n kursu organizow anego w szkołach jesie- nią br.
In n ą form ą prom ocji k u ltu ry je st organi
zowany po raz drugi w szkołach podstawowych
“Konkurs Wiedzy o G m inie Turawa” bazujący n a m ateriałach publikow anych w kwartalni
ku “Fala”.
C elem k o n k u rsu je s t utrw alenie więzi z historyczną przeszłością naszego teren u , po
z n a w a n ie m iejsco w y ch tra d y c ji i w spół
czesnych problem ów i osiągnięć naszej gmi
ny. Im preza ta zajm uje ju ż stałe miejsce w ka
len d a rzu im p rez kulturalnych organizow a
nych z inicjatywy i p o d p atro n atem urzędu gminy.
W ażne znaczenie dla dalszej organizacji życia k u lturalnego n a naszym terenie będzie m iała pow ołana 14 stycznia br. Rada Progra
mowa d / s Kultury, któ ra uaktywni się po za
kończeniu re m o n tu D om u Kultury w Osow
cu. Na uwagę zasługuje również fakt objęcia stałą opieką zespołów artystycznych “Osowca”,
“Jaźw inek” i “H aim at M elodii” i po raz pierw
szy o d bieżącego ro k u przyznania tym ze
społom środków finansowych n a zakup stro
jów lub n iezbędnego sprzętu.
Tradycyjną m ożna ju ż nazwać im prezę - g m inne dożynki, które organizow ane są sy
stem atycznie o d trzech lat, dają okazję d o p re z e n to w a n ia m iejscow ego fo lk lo ru , ze
społów artystycznych naszego tere n u i oko
licznych szkół. Ja k z powyższej inform acji wy
n ik a , in s p ir u ją c a r o la a d m in is tr a c ji sa
m orządowej m a duże znaczenie, a wciąż do chodzące nowe im prezy ożywiają życie kultu
ralne naszej gminy.
R. Borkowski
Oświata gminna - samorządowa w Turawie dobra ozy zła - czas rozliczeń
Organizacja
Bardzo krótki okres, w którym zapoznano się ze sprawami oświaty po wyborach do rady i Zarządu Gminy w 1990 roku doprowadził do przejęcia przez W ójta Gminy Turawa placówek przedszkolnych i szkól podstawowych znaj
dujących się na terenie gminy z dniem 1 stycz
nia 1991 roku. Stosowne w tej sprawie porozu
m ienie w d n iu 31 gru d n ia 1990 roku z Kurato
rem Oświaty i Wychowania w O polu Czesławem C hm ielew skim p o d p is a ł W ó jt w im ie n iu Zarządu Gminy. W ten sposób gm ina Turawa znalazła się w gronie 19 gm in województwa z oświatą samorządową.
Jakie placówki przejęto:
1 / Przedszkola Publiczne: w Turawie - 2 oddziały, w Bierdzanach - 2 oddz., w W ęgrach - 1 oddział, w Zawadzie - 2 oddziały, w Osowcu - 2 oddziały, w K otorzu Wielkim - 1 oddział, w Kotorzu Małym -1 oddział i Zakrzowie Turaw- skim -1 oddział.
Razem 8 przedszkoli - 12 oddziałów. Stan obecny - 8 przedszkoli, 12 oddziałów, 19 nau
czycieli.
2 / Oddziały Przedszkolne w Szkołach dla dzieci 6 letnich w Rzędowie, Kadłubie Turaw- skim i Ligocie Turawskiej. W oddziałach tych pracuje 3 nauczycieli.
3 / Szkoły podstawowe 8-klasowe: w Tura
wie -13 oddziałów, w Osowcu - 8 oddziałów, w Zawadzie - 8 oddziałów, w W ęgrach - 8 od
działów, w Bierdzanach - 8 oddziałów, w Ligo
cie Turawskiej - 6 oddziałów, w Zakrzowie Tur.
- 5 oddziałów, w Kadłubie Turawskim - 4 od
działy i w Kotorzu Małym - 3 oddziały.
Razem: 63 oddziały w 9 szkołach i 93 nau
czycieli.
W przedszkolach opiekę wychowawczą znaj
duje rocznie średnio 270 dzieci. W trzech od
działach przedszkolnych - 35 dzieci. Natomiast w szkołach podstawowych n aukę p o b iera i opiekę wychowawczą znajduje 1200 dzieci. Przy S.P. w Turawie funkcjonuje kuchnia przygoto
wująca 120 obiadów d z ie n n ie o raz wydaje chętnym mleko w okresie zimowym.
K adry
W latach 1990/91 do 1993/94 dla pełnej obsady w przedszkolach zatru d n io n o trzech nauczycieli po studiach wyższych mgr., czterech nauczycieli po Studium nauczycielskim. W trak
cie zatrudnienia dwie nauczycielki ukończyły SN, a trzy kontynuują studia wyższe n a WSP.
W okresie lat 1990-91 d o 1993/4 dla po
trzeb szkół zatrudniono pięciu nauczycieli po studiach wyższych mgr, siedm iu po Studium Nauczycielskim i jed n e g o po Liceum Pedago
gicznym.
Z ju ż zatrudnionych nauczycieli, w tym cza
sie, studia wyższe m gr ukończyło dziewięciu nauczycieli, a siedm iu studiuje na wyższych uczelniach. Wszystkie stanowiska kierownicze
w przedszkolach i szkołach obsadzone zostały n a drodze konkursu, przeprow adzonego w 1992 r., a Komisji przewodniczył E.Malisz - Se
kretarz Urzędu Gminy. Dyrektorów przedszkoli i szkół powołano na okres 5 lat.
B aza m aterialna
Indeks wykonywanych prac rem ontow o- budowlanych czterolecia choć jes t znaczny, nie zaspakaja p o trzeb i oczekiwań. Biorąc p o d uwagę placówki wychowania przedszkolnego udało się przeprowadzić znaczny rem ont obiek
tu mieszkalno-przedszkolnego w Bierdzanach.
D ok o n an o wymiany obró b k i blacharskiej i pokrycia dachowego. Uzupełniono i poprawio
n o tynki zewnętrzne, doprow adzono wodę z ujęcia wodociągowego PGR. Wymalowano po
mieszczenia, a LZS Bierdzany i Jeg o Prezes H .M ichalczyk przygotowali w tym obiekcie pom ieszczenia dla O środka Zdrowia. Koszt tych prac około 120 m in zł. W obiekcie przed
szkolnym w W ęgrach wym ieniono pokrycie dachowe. W ymieniono 4 duże okna, oczyszczo
no studnię, wymieniono bojler oraz znacznym kosztem napraw iono kocioł c.o. z wymianą zużytych żeber. Koszt prac około 50 m in zł.
Natomiast z obiekcie przedszkolnym w Tu
rawie kosztem 20 m in zł. napraw iono uszko
dzony przy wycięciu drzew dach z naprawam i całości ubytków. Wreszcie n a konieczną wy
m ianę pokrycia dachowego w obiekcie mie
szkalnym - przedszkolnym w Zakrzowie Turaw
skim zakupiono blachę trapezową teflonową za 35 m in zł i zlecono dekarzowi jej położenie, co kosztować będzie dalszych 30 m in zł.
W odę z ujęcia wodociągowego wsi d opro
wadzono d o obiektów przedszkolnych w Ko
to rzu W ielkim i K otorzu Małym (wraz ze szkołą). W większości placówek corocznie po
prawia się pomieszczenia kuchenno-magazyno- wo-sanitarne ze środków własnych przedszkoli i GZEASz. Na przejęciu oświaty przez Zarząd naszej gminy najwięcej skorzystały dotychczas obiekty szkolne, choć daleko jeszcze do zaspo
k o jen ia wszystkich p o trze b . W 1991 r. za
kończono prace rozbudowy z adaptacją obiek
tu szkolnego w W ęgrach. Do wybudowanej kodowni podłączono obiekt główny szkoły. Wy
posażono w ubikacje wewnętrzne i podłączono d o szamba. Urządzono bibliotekę z czytelnią.
Pomalowano obiekt szkolny na zewnątrz, wy
m ieniono płoty. Zmodernizowano obiekt szkol
ny w Zakrzowie Turawskim - d o b u d o w an o łącznik, w którym znalazły się ubikacje we
wnętrzne, kotłownia, a w obiekcie zainstalowa
no c.o., nową instalację elektryczną i wodę w salach lekcyjnych.
Na D om u Nauczyciela przy szkole zmienio
n o pokrycie dachowe. Koszt prac około 500 m in zł.
W Ligocie Turawskiej kolejno napraw iono dach, wymieniono stolarkę okienną i drzwiową, dobudow ano wewnętrzne ubikacje z szatnia-
Szkoła w Zakrzowie Turawskim po remoncie
m i, k tó re o d d a n e zostaną d o użytku od 1 września 1994 r. Do zakończenia pozostało za
kupienie i m ontaż kręgów n a szambo. Koszt prac 600 m in zł.
W obiekcie szkolnym w Bierdzanach wymie
n io n o obróbkę blacharską d achu oraz pokryj cie d ach o w e. W yk o n an o 4 now e p o d ło g i łącznie kosztem 170 m in zł. O biekt ten pom a
lowano społecznie. W latach osiemdziesiątych i późniejszych udało się w znaczny sposób p o prawić bazę szkolną w Kadłubie Turawskim poprzez dobudow anie kodowni, wprowadze
nie centralnego ogrzewania oraz ubikacji we
w nętrznych. P o d o b n ie w budynku szkolno- przedszkolnym w Kotorzu Małym, gdzie wmon
towano c.o. oraz ubikację wewnętrzną. D opro
w adzono wodę z ujęcia wiejskiego wodociągu.
Pilnego rem o n tu wymagają obiekty w:
- Osowcu d o wymiany dach, podłogi oraz stolarka okienna
- Turawie likwidacja skutków pęknięć ścian oraz pochodnych
- przedszkole w Turawie - likwidacja skut
ków pęknięć ścian oraz wzmocnienie konstruk
cji nośnych.
W ciągu omaw ianego czterolecia G m inne
m u Zespołowi Ekonomiczno-Administracyjne
m u Szkół w Turawie oraz Urzędowi Gminy udało się zakupić stoliki i krzesła w kom ple
tach klasowych dla SP Ligota Tur., Zakrzów Turawski, Zawada i Węgry. Zakupiono 16 ta
blic pojedynczych oraz 8 tryptyków dla Ligoty Turawskiej, Zawady, Węgier, Kotorza Małego i Zakrzowa Turawskiego. Z akupiono cztery ko
lorowe telewizory, 3 magnetowidy, znaczącą ilość instrum entów muzycznych d o zajęć prak
tycznych, a także sprzęt dla pokoi nauczyciel
skich - krzesła i szafy. Dla przedszkoli zakupio
n o - 3 kuchnie elektryczne, 3 lodówki, odku
rzacze, roboty kuchenne.
G odnym p o d k re ślen ia je s t fakt zakupu przez Komitety Rodzicielskie szkół w Turawie, Zakrzowie, Kadłubie, Węgrach, Osowcu, Zawa
dzie i Bierdzanach, znacznych ilości sprzętu i pom ocy oraz m ateriałów do rem ontów i malo
wania ze środków zebranych przez rodziców oraz instytucji. Pom oc ta om ówiona zostanie oddzielnie w jed n y m z następnych wydań na
szej “Fali”. N a koniec pragnę powiadomić czy
telników, że GZEASz. w Turawie otrzymał w darze m ateriały budow lano-instalacyjne od wojska n a wartość około 400-500 m in zł. Rów
nież SP Węgry otrzymała p o d obne materiały.
B. Kulig
Kwartalnik Towarzystwa Miłośników Ziemi Turawskiej “Fala”
Redaktor naczelny - Leonard Richta, sekretarz redakcji - Teresa Żulewska, redaktor techniczny - Barbara Majewska.
Z redakcją stale współpracują: Walter Świerc, Danuta Matysek, Benedykt Kulig, Edward Mallsz, Grażyna Szczurek, Piotr Jendrzej, Roman Borkowski.
Opracowanie graficzne: Grzegorz Rybczyński, Skład i druk: ARG - Dobrzeń Wielki, (0-77) 392-50,695-507
