Badanie i ocena zgodności z INSPIRE

ROCZNIKI GEOMATYKI 2013 m T XI m Z 2(59)

BADANIE I OCENA ZGODNOŒCI Z INSPIRE

EXAMINATION AND ASSESSMENT OF COMPLIANCE

WITH INSPIRE

Uniwersytet Warmiñsko-Mazurski w Olsztynie, Wydzia³ Geodezji i Gospodarki Przestrzennej, Katedra Geodezji Szczegó³owej

S³owa kluczowe: INSPIRE, zgodnoœæ, testowanie Keywords: INSPIRE, compliance, testing

INSPIRE w Polsce

Po uchwaleniu w Polsce ustawy o infrastrukturze informacji przestrzennej, która jest trans-pozycj¹ Dyrektywy INSPIRE, a wiêc przystosowaniem przepisów dyrektywy do prawa kra-jowego, w znacznym stopniu wzros³o zainteresowanie udostêpnianiem danych przestrzen-nych i zwi¹zaprzestrzen-nych z nimi us³ug, zw³aszcza przez organy pañstwowe, publiczne i prywatne. Zaowocowa³o to szeregiem inicjatyw maj¹cych na celu budowê tzw. geoportali tematycznych, dedykowanych ró¿nym tematom i zagadnieniom, nazywanych równie¿ tematycznymi wêz³a-mi IIP na poziowêz³a-mie krajowym, regionalnym lub lokalnym. Na rynku pojawi³o siê wiele firm i instytucji wspomagaj¹cych realizacjê takich przedsiêwziêæ, a co wiêcej zapewniaj¹cych zgod-noœæ swoich rozwi¹zañ z INSPIRE. Ale co de facto oznacza zgodzgod-noœæ z INSPIRE? Jak spraw-dziæ, ¿e dany produkt, rozwi¹zanie, us³uga jest zgodna z INSPIRE? Kto mo¿e potrzebowaæ lub wymagaæ takiej weryfikacji? Dla kogo taka kontrola mo¿e byæ istotna?

Celem niniejszego artyku³u jest wypracowanie i zaproponowanie metodyki badania i oce-ny zgodnoœci z INSPIRE, przede wszystkim w zakresie daoce-nych, metadaoce-nych i us³ug. Omó-wiona zostanie równie¿ zgodnoœæ na poziomie prawnym i technicznym.

*Autorka wspó³pracowa³a z firm¹ Intergraph Polska Sp. z o.o. jako analityk, podczas realizacji projek-tu „Rozwój metadanych oraz harmonizacja zbiorów i us³ug danych przestrzennych”. Obecnie wspó³pra-cuje z Okrêgowym Przedsiêbiorstwem Geodezyjno-Kartograficznym OPEGIEKA Sp. z o.o. oraz z firm¹ INTELL-GIS Sp. z o.o. przy realizacji projektu „Rozwój metadanych oraz harmonizacja zbiorów i us³ug danych przestrzennych dla tematów ujêtych w 2 i 3 grupie tematycznej ustawy o IIP w projekcie GEOPOR-TAL 2”. Wspó³pracowa³a równie¿ z firm¹ MGGP S.A. jako ekspert/konsultant ds. procesu implementacji warstw hydrograficznych w struktury INSPIRE przy realizacji projektu ISOK/MPHP.

ZgodnoϾ z INSPIRE

S³owniki jêzyka polskiego (Doroszewski, 2013; S³ownik, 2013) pojêcie „zgodnoœæ” defi-niuj¹ jako „brak rozbie¿noœci”, „brak konfliktu”, „niesprzecznoœæ z czymœ”, „identycznoœæ, harmonia, zgoda”. W kontekœcie informatycznym termin „zgodnoœæ” oznacza zgodnoœæ z danym standardem lub interfejsem, ale równie¿ „kompatybilnoœæ” (ang. compatibility), czyli tak¹ cechê oprogramowania i sprzêtu, która umo¿liwia bezproblemow¹ wspó³pracê syste-mów komputerowych, a w szczególnoœci wymianê danych (Wikipedia PL, 2013).

W jêzyku angielskim najczêœciej stosuje siê dwa terminy t³umaczone na jêzyk polski jako zgodnoœæ: „compliance” i „conformance”. S³owo „compliance” oznacza, ¿e coœ musi prze-strzegaæ, stosowaæ siê do ustawy b¹dŸ jej rozporz¹dzania (Quality Handbook, 2013). Mo¿e odnosiæ siê do zgodnoœci regulacyjnej (ang. regulatory compliance), czyli oznaczaæ prze-strzeganie i stosowanie siê do standardów (norm), regulacji czy innych wymagañ (Wikipedia EN, 2013). Termin ten mo¿e tak¿e odnosiæ siê do intencji wytwórcy podczas projektowania nowego produktu, np. producent mo¿e podj¹æ siê wytworzenia produktu, który stosuje siê do wymogów Unii Europejskiej (ProZ.com, 2013).

Natomiast pojêcie „conformance” oznacza, ¿e coœ musi przestrzegaæ, stosowaæ siê do wymagania, normy (standardu) lub procedury (Quality Handbook, 2013). Oznacza równie¿, ¿e coœ, np. produkt spe³nia okreœlony standard (normê). W po³¹czeniu „conformance te-sting”, czyli testowanie zgodnoœci, oznacza sprawdzenie czy dany produkt, rozwi¹zanie spe³nia okreœlony standard (Wikipedia EN, 2013). Testowanie zgodnoœci ma tak¿e miejsce podczas okreœlania stopnia zgodnoœci próbki produktu z jego specyfikacj¹ projektow¹, zwy-kle w okreœlonym œrodowisku testowym. Mo¿e zostaæ równie¿ rozszerzone o sprawdzenie, czy specyfikacja projektowa umo¿liwia zapewnienie zgodnoœci z odpowiednimi regulacjami. Takie testowanie zgodnoœci mo¿e byæ przeprowadzone przez producenta (jeœli posiada od-powiednie narzêdzia do testowania) lub specjaln¹ jednostkê (agencjê) zewnêtrzn¹, równie¿ po to aby udowodniæ, ¿e próbka produktu jest zgodna, zanim wejdzie na rynek albo aby rozwiaæ wszelkie w¹tpliwoœci dotycz¹ce faktycznej zgodnoœci produktu (ProZ.com, 2013). W kontekœcie badania zgodnoœci, w jêzyku angielskim powszechnie stosowany jest tak¿e termin „conformity”, który odnosi siê do tego, czy produkt rzeczywiœcie spe³nia okreœlone wymogi, gdy opuszcza fabrykê. Nawet jeœli produkt jest zgodny z ustalonymi standardami, jego pojedyncze egzemplarze mog¹ ju¿ nie byæ zgodne. Przyczyn¹ tego mo¿e byæ niewystar-czaj¹ca kontrola ca³ego procesu produkcji (ProZ.com, 2013).

Zgodnoœæ z INSPIRE oznacza wiêc zgodnoœæ danego produktu (danych, metadanych, us³ug) z wymaganiami, regu³ami, wytycznymi i specyfikacjami okreœlonymi przez INSPIRE dla poszczególnych grup produktów.

Mo¿liwoœæ sprawdzenia i oceny zgodnoœci z INSPIRE jest szczególnie istotna z punktu widzenia administracji publicznej, która na realizacjê swoich projektów wydaje pieni¹dze publiczne i jest za to dosyæ skrupulatnie przez spo³eczeñstwo obserwowana, rozliczana i z regu³y niestety krytykowana. Ale taka mo¿liwoœæ mo¿e byæ równie¿ przydatna dla twórców rozwi¹zañ wspieraj¹cych budowê infrastruktur informacji przestrzennej, czy te¿ dla ka¿dego u¿ytkownika IIP.

Badanie zgodnoœci z INSPIRE

Ide¹ i g³ównym celem badañ autorki jest wypracowanie i zaproponowanie metodyki ba-dania i oceny zgodnoœci z INSPIRE, przede wszystkim w zakresie danych, metadanych i us³ug.

W zakresie badania zgodnoœci z INSPIRE nale¿y rozwa¿yæ zgodnoœæ na poziomie praw-nym oraz zgodnoœæ na poziomie techniczpraw-nym.

ZgodnoϾ merytoryczna

Zgodnoœæ z INSPIRE na poziomie prawnym mo¿na nazwaæ zgodnoœci¹ merytoryczn¹. Jest to zgodnoœæ „teoretyczna”, przede wszystkim w zakresie formy i treœci, zgodnoœæ pod k¹tem formalnym i merytorycznym. Niestety ten rodzaj zgodnoœci mo¿e byæ trudny do zweryfikowania, poniewa¿ ka¿dy wytwórca mo¿e stwierdziæ, ¿e jego produkt czy rozwi¹za-nie jest zgodne z INSPIRE.

Badanie zgodnoœci na poziomie prawnym powinno uwzglêdniaæ weryfikacjê zgodnoœci z wymaganiami, regu³ami, wytycznymi i specyfikacjami INSPIRE, z normami ISO serii 19100 w dziedzinie informacji geograficznej, ze specyfikacjami OGC, z przepisami prawny-mi w³aœciwyprawny-mi dla danego kraju oraz uwzglêdniaæ obszar tzw. dobrych praktyk w zakresie realizacji podobnych projektów.

Testowanie tego rodzaju zgodnoœci mo¿na przeprowadziæ przy u¿yciu zestawu testów abstrakcyjnych (ATS, ang. abstract test suite). Zgodnie z norm¹ ISO 19105 (ISO/TC 211, 19105:2000), abstrakcyjny zestaw testowy to zbiór abstrakcyjnych przypadków testowych (ang. abstract test cases) i abstrakcyjnych modu³ów testowych (ang. abstract module cases) opisuj¹cych zasady testowania zgodnoœci produktu pod k¹tem okreœlonej grupy wymagañ (e-Przewodnik, 2013). Zestaw testów abstrakcyjnych stanowi podstawê do zdefiniowania zestawu testów wykonywalnych (ETS, ang. executable test cases).

Proponuje siê, aby metodyka badania zgodnoœci na poziomie prawnym w zakresie da-nych obejmowa³a kontrolê podstawow¹ i dodatkow¹. Kontrola podstawowa powinna zwe-ryfikowaæ zgodnoœæ danych z wymaganiami, wytycznymi, regu³ami i specyfikacjami da-nych INSPIRE (np. Guidelines for the encoding of spatial data, INSPIRE Data Specifica-tion – Guidelines). W przypadku tematów danych przestrzennych pochodz¹cych z drugiej i trzeciej grupy tematycznej (za³¹cznik II i III dyrektywy INSPIRE) przeprowadzenie takiej kontroli znacznie u³atwiaj¹ zestawy testów abstrakcyjnych, bêd¹ce czêœci¹ specyfikacji da-nych INSPIRE dla poszczególda-nych tematów. Dla tematów dada-nych przestrzenda-nych z pierw-szej grupy tematycznej (za³¹cznik I) nale¿y niestety samodzielnie opracowaæ takie testy.

Dodatkowa kontrola mo¿e uwzglêdniaæ weryfikacjê zgodnoœci danych z normami ISO serii 19100, jednak¿e nale¿y pamiêtaæ, ¿e idea INSPIRE jest zgodna z za³o¿eniami norm ISO 19100. Ponadto mo¿na równie¿ sprawdziæ zgodnoœæ danych z krajowymi przepisami praw-nymi, np. z zaleceniami ustawy Prawo geodezyjne i kartograficzne i zwi¹zanych z ni¹ rozpo-rz¹dzeñ. Warto tak¿e uwzglêdniæ obszar tzw. dobrych praktyk w zakresie realizacji podob-nych projektów w inpodob-nych krajach Unii Europejskiej.

W zakresie badania zgodnoœci merytorycznej metadanych, podobnie jak w przypadku danych, rekomenduje siê przeprowadzenie kontroli podstawowej i rozszerzonej. W pierw-szej kolejnoœci nale¿y przeprowadziæ weryfikacjê zgodnoœci metadanych z wymaganiami, wytycznymi, regu³ami i specyfikacjami INSPIRE (np. INSPIRE Metadata Regulation). Warto

w tym miejscu wspomnieæ, i¿ jednym z elementów metadanych jest element gmd:DQ_Con-formanceResult, w którym zapisuje siê informacje dotycz¹ce stopnia zgodnoœci zbioru da-nych lub us³ugi z okreœlon¹ specyfikacj¹.

Dodatkowo mo¿na przetestowaæ zgodnoœæ metadanych z normami ISO 19115 i ISO 19139, ale taka kontrola jest raczej zbêdna ze wzglêdu na zgodnoœæ INSPIRE z ISO 19100. Warto natomiast przetestowaæ zgodnoœæ z polskimi profilami metadanych opracowanymi przez G³ówny Urz¹d Geodezji i Kartografii dla poszczególnych zbiorów danych Pañstwowe-go Zasobu GeodezyjnePañstwowe-go i KartograficznePañstwowe-go oraz uwzglêdniæ obszar tzw. dobrych praktyk w zakresie tworzenia metadanych.

Badanie zgodnoœci us³ug danych przestrzennych pod k¹tem formalnym i merytorycz-nym, w zakresie kontroli podstawowej powinno uwzglêdniaæ weryfikacjê ich zgodnoœci z wymaganiami, wytycznymi, regu³ami i specyfikacjami INSPIRE (np. Technical Guidance for the implementation of INSPIRE Services). W zakresie kontroli dodatkowej mo¿na prze-testowaæ zgodnoœæ us³ug z odpowiednimi normami ISO serii 19100 (np. ISO 19119, ISO 19128, ISO 19142) oraz ze stosownymi specyfikacjami OGC (np. WMS, WFS, CS-W). Warto nadmieniæ, ¿e OGC umo¿liwia przeprowadzenie testów zgodnoœci na swoich stro-nach (http://www.opengeospatial.org/compliance), a co wiêcej daje równie¿ mo¿liwoœæ uzy-skania certyfikatu zgodnoœci danego produktu z OGC.

Ponadto mo¿na jeszcze przeprowadziæ kontrolê zgodnoœci us³ug z zaleceniami ustawy o infrastrukturze informacji przestrzennej oraz uwzglêdniæ obszar tzw. dobrych praktyk w zakresie tworzenia us³ug geoinformacyjnych.

ZgodnoϾ techniczna

Zgodnoœæ z INSPIRE na poziomie technicznym mo¿na nazwaæ po prostu zgodnoœci¹ techniczn¹. Jest to zgodnoœæ „praktyczna”, wykonywalna, mo¿liwa do zaimplementowania, a wiêc jej weryfikacja jest ³atwa do przeprowadzenia.

Badanie zgodnoœci na poziomie technicznym powinno uwzglêdniaæ m.in. weryfikacjê formatu i struktury danych, kontrolê poprawnoœci mapowañ struktur danych, poprawnoœci i zasadnoœci stosowania wartoœci dla atrybutu nilReason, weryfikacjê zastosowanego uk³a-du wspó³rzêdnych oraz weryfikacjê struktury i zakresu informacyjnego metadanych dla zbiorów danych i us³ug.

Testowanie tego rodzaju zgodnoœci mo¿na przeprowadziæ przy u¿yciu zestawu testów wykonywalnych. Wed³ug ISO 19105, jest to zbiór wykonywalnych przypadków testowych, tworzony w oparciu o zestaw testów abstrakcyjnych, poprzez ustawienie aktualnych para-metrów dla wszystkich uwzglêdnionych w nim przypadków testowych (e-Przewodnik, 2013). Organizacja ETS odpowiada organizacji ATS, na podstawie którego zosta³ przygotowany dany zestaw testów wykonywalnych.

Zaleca siê, aby metodyka badania zgodnoœci technicznej danych uwzglêdnia³a kontrolê podstawow¹ i dodatkow¹. W zakresie kontroli podstawowej nale¿y przede wszystkim prze-prowadziæ walidacjê plików GML zawieraj¹cych konkretne dane ze schematami aplikacyjny-mi opracowanyaplikacyjny-mi przez INSPIRE, a wiêc sprawdziæ poprawnoœæ formatu i struktur da-nych. Ponadto powinno siê zweryfikowaæ zgodnoœæ danych z wymaganiami, wytycznymi, regu³ami i specyfikacjami INSPIRE (np. INSPIRE Data Specification – Guidelines). Podob-nie jak w przypadku testowania zgodnoœci merytorycznej danych, testowaPodob-nie zgodnoœci technicznej jest nieco u³atwione dla tematów danych przestrzennych pochodz¹cych z drugiej

i trzeciej grupy tematycznej, dla których opracowano zestawy testów abstrakcyjnych, które z kolei s¹ podstaw¹ do przeprowadzenia testów wykonywalnych.

W ramach kontroli dodatkowej zaleca siê weryfikacjê poprawnoœci mapowania struktur danych, czyli odwzorowania struktur krajowych baz danych Ÿród³owych na model danych ze specyfikacji danych INSPIRE. Warto równie¿ sprawdziæ poprawnoœæ i zasadnoœæ stoso-wania atrybutu nilReason. Specyfikacje danych INSPIRE zalecaj¹ stosowanie tylko 2 lub 3 wartoœci dla nilReason (dla tematów danych przestrzennych z za³¹cznika I: unpopulated, unknown, z za³¹cznika II i III: unpopulated, unknown, withheld). Ponadto niektóre elementy w schemacie aplikacyjnym GML posiadaj¹ wbudowany atrybut nilReason (np. wszyst-kie typy z³o¿one z przyrostwszyst-kiem „PropertyType” dla klas UML oznaczonych stereotypem «FeatureType»), co oznacza, ¿e plik GML przejdzie walidacjê mimo braku wartoœci dla atrybutu wymaganego przez specyfikacjê (nie oznaczonego stereotypem «voidable» na diagramie klas).

Sprawdzenie zgodnoœci technicznej metadanych mo¿na ograniczyæ jedynie do kontroli podstawowej, w ramach której nale¿y przeprowadziæ walidacjê plików XML, czyli zweryfi-kowaæ poprawnoœæ formatu i strukturê pliku zawieraj¹cego metadane. Nale¿y równie¿ skon-trolowaæ zgodnoœæ metadanych z wymaganiami, wytycznymi, regu³ami i specyfikacjami INSPIRE (np. INSPIRE Metadata Implementing Rules: Technical Guidelines based on EN ISO 19115 and EN ISO 19119) oraz poprawnoœæ struktury i zakres informacyjny metada-nych dla zbiorów dametada-nych i us³ug.

W zakresie badania zgodnoœci technicznej us³ug danych przestrzennych powinno znajdo-waæ siê przede wszystkim uruchomienie takiej us³ugi, a nastêpnie jej odpytanie. W przypad-ku us³ug szczególnie istotna jest ich funkcjonalnoœæ, a zw³aszcza wydajnoœæ. Ponadto warto tak¿e sprawdziæ zgodnoœæ us³ug z wymaganiami, wytycznymi, regu³ami i specyfikacjami INSPIRE (np. Technical Guidance for the implementation of INSPIRE Services, który za-wiera tabelê INSPIRE Network Services Regulation Compliance oraz INSPIRE Data Speci-fication – Guidelines, które dla poszczególnych tematów danych przestrzennych zawieraj¹ zalecenia dotycz¹ce warstw i stylów, za pomoc¹ których nale¿y prezentowaæ dane prze-strzenne w us³ugach przegl¹dania).

Przypadki studialne

Badanie zgodnoœci z INSPIRE w praktyce zostanie omówione na przyk³adzie dwóch projektów realizowanych w Polsce, stanowi¹cych istotny wk³ad do budowy infrastruktury informacji przestrzennej w kraju. Przedsiêwziêcia te wykorzystuj¹ ró¿ne metody, narzêdzia programowe i œcie¿ki technologiczne zmierzaj¹ce do „osi¹gniêcia” INSPIRE.

GEOPORTAL 2

Jeden z najwiêkszych projektów w Polsce, który koncentruje siê na rozwoju infrastruk-tury informacji przestrzennej w kraju, realizowany przez G³ówny Urz¹d Geodezji i Kartogra-fii (rys. 1). G³ównym jego celem jest dostarczenie obywatelom, przedsiêbiorcom i admini-stracji publicznej, dostêpu do rz¹dowych rejestrów danych o najwy¿szej jakoœci i wiarygod-noœci. Ma to byæ centralny punkt dostêpowy do krajowych danych (broker INSPIRE), okreœlonych w dyrektywie INSPIRE, z wykorzystaniem us³ug zgodnych z wymaganiami zawartymi w dyrektywie INSPIRE, g³ówny punkt dostêpowy do krajowej infrastruktury

informacji przestrzennej (broker krajowy), jak równie¿ innowacyjne narzêdzie umo¿liwiaj¹-ce zakup produktów zwi¹zanych z danymi przestrzennymi (broker bran¿owy) (Asendy E., Szulc M., 2012). Projekt ten realizowany jest przy udziale i wsparciu ró¿nych firm komer-cyjnych (m.in. Intergraph, Asseco, ESRI, GIS Partner, OPEGIEKA Elbl¹g, Intell-GIS), z wy-korzystaniem ró¿nych technologii.

W przypadku projektu GEOPORTAL 2, weryfikacja zgodnoœci z INSPIRE zosta³a prze-prowadzona za pomoc¹ tzw. testów akceptacyjnych, czyli testów formalnych umo¿liwiaj¹-cych u¿ytkownikowi, klientowi lub innemu uprawnionemu podmiotowi ustalenie czy zaak-ceptowaæ dane rozwi¹zanie, system lub modu³.

Badanie zgodnoœci danych polega³o na przeprowadzeniu walidacji plików GML ze sche-matami aplikacyjnymi INSPIRE w œrodowisku pracy klienta, a wiêc na sprawdzeniu kon-strukcji plików GML pod k¹tem ich zgodnoœci z wytycznymi INSPIRE. Nastêpnie dokonano weryfikacji wartoœci atrybutów oraz porównania zawartoœci plików GML z tabelami mapo-wañ. Ostatnim krokiem by³o sprawdzenie, czy zharmonizowane zbiory danych przestrzen-nych spe³niaj¹ wczeœniej zdefiniowane regu³y harmonizacji i integracji daprzestrzen-nych.

Weryfikacja zgodnoœci metadanych obejmowa³a walidacjê plików XML ze schematem aplikacyjnym ISO 19139, przy u¿yciu ró¿nych walidatorów oraz kontrolê zawartoœci infor-macyjnej metadanych, m.in. sprawdzenie wartoœci unikalnego identyfikatora zasobu, uk³adu odniesienia wspó³rzêdnych, opisu procesu harmonizacji, wyst¹pienia elementów wielojêzy-kowych (np. tytu³, streszczenie, pochodzenie).

Testowanie zgodnoœci us³ug nie zosta³o przeprowadzone, poniewa¿ opracowanie us³ug znajdowa³o siê poza zakresem realizacji projektu, w którym autorka bra³a udzia³.

MPHP

Mapa Podzia³u Hydrograficznego Polski w skali 1:10 000 to kompleksowy system infor-macji przestrzennej zwieraj¹cy aktualny obraz sieci hydrograficznej oraz podzia³ hydrogra-ficzny obszaru Rzeczypospolitej Polskiej (rys. 2). Jest to produkt projektu ISOK, Informa-tycznego Systemu Os³ony Kraju, którego celem jest wsparcie os³ony spo³eczeñstwa, gospo-darki i œrodowiska przed nadzwyczajnymi zagro¿eniami, a tak¿e wspomaganie podejmowa-nia decyzji w przypadku wyst¹piepodejmowa-nia groŸnych zdarzeñ (ISOK, 2013).

Za realizacjê MPHP odpowiedzialny jest Krajowy Zarz¹d Gospodarki Wodnej, Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej – Pañstwowy Instytut Badawczy, zaœ wykonawc¹ tego przedsiêwziêcia jest MGGP S.A. oraz Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej – Pañstwo-wy Instytut Badawczy.

W przypadku projektu MPHP nie generowano plików GML z konkretnymi danymi, po-niewa¿ realizacja projektu zak³ada³a jedynie skonfigurowanie struktury bazy publikacyjnej. Dlatego te¿ nie by³o mo¿liwoœci przeprowadzenia ich walidacji w celu sprawdzenia zgodno-œci ze specyfikacj¹ danych INSPIRE w zakresie tematu hydrografia. Kontrola zgodnozgodno-œci danych z INSPIRE polega³a jedynie na weryfikacji wartoœci poszczególnych atrybutów z tabel¹ mapowañ.

Badanie zgodnoœci metadanych zrealizowano poprzez ich walidacjê w walidatorze INSPIRE (INSPIRE Geoportal Metadata Validator) oraz kontrolê struktury i zakresu infor-macyjnego metadanych dla zbiorów danych i us³ug.

Weryfikacja zgodnoœci us³ug danych przestrzennych z INSPIRE polega³a na ich urucho-mieniu i odpytaniu w œrodowisku klienta, jak równie¿ na sprawdzeniu, czy spe³niaj¹ one zalecenia INSPIRE w zakresie us³ug sieciowych.

Wnioski

Niew¹tpliwie mo¿liwoœæ weryfikacji zgodnoœci z INSPIRE danego produktu czy rozwi¹za-nia jest potrzebna i szczególnie istotna dla administracji publicznej, ale równie¿ przydatna dla twórców rozwi¹zañ wspieraj¹cych budowê infrastruktur informacji przestrzennej, czy te¿ zwyk³ego u¿ytkownika infrastruktury informacji przestrzennej. W niektórych przypadkach taka kontrola jest ³atwa i prosta do wykonania, w innych nieco trudniej j¹ przeprowadziæ.

Z pewnoœci¹ nale¿y rozwa¿yæ opracowanie stosownego narzêdzia wspomagaj¹cego i przede wszystkim automatyzuj¹cego proces badania i oceny zgodnoœci z INSPIRE. Federal-na Agencja Kartografii i Geodezji z Frankfurtu w Niemczech, podjê³a ju¿ pierwsze próby implementacji takich automatycznych testów, na razie w zakresie sprawdzania zgodnoœci technicznej metadanych i wybranych us³ug sieciowych (modu³ testowy dostêpny pod adre-sem: http://testsuite.gdi-de.org/gdi/).

Nale¿y równie¿ zastanowiæ siê nad mo¿liwoœci¹ certyfikowania zgodnoœci z INSPIRE. Takie rozwi¹zanie zaproponowa³o konsorcjum OGC, które pozwala na uzyskanie dla danego produktu certyfikatu zgodnoœci ze specyfikacjami OGC.

W zakresie badania i oceny zgodnoœci z INSPIRE pozostaje do rozwa¿enia jeszcze kilka innych kwestii, m.in. jak okreœliæ stopieñ „wpasowania” danych Ÿród³owych w mo-del INSPIRE, gdy na podstawie danych Ÿród³owych nie daje siê odwzorowaæ wszystkich klas z modelu INSPIRE, b¹dŸ gdy w skali kraju mamy niepe³ne pokrycie danymi tematycz-nymi. Wobec tego, jaki stopieñ „wpasowania” danych jest wystarczaj¹cy, aby stwierdziæ, ¿e zbiór danych jest zgodny z INSPIRE? Innym zagadnieniem jest zgodnoœæ us³ug sieciowych udostêpniaj¹cych dane przestrzenne. Jeœli zbiór danych jest zgodny z INSPIRE, je¿eli sama us³uga sieciowa jest równie¿ zgodna z INSPIRE, to czy implikuje to zgodnoœæ z INSPIRE tej us³ugi w powi¹zaniu z tymi danymi, przy za³o¿eniu, ¿e ka¿dy z tych produktów zosta³ opra-cowany przez innego twórcê?

Kolejne etapy prac badawczych zwi¹zanych z badaniem i ocen¹ zgodnoœci z INSPIRE danych, metadanych i us³ug powinny tak¿e uwzglêdniaæ zagadnienia zgodnoœci profili norm oraz modeli pojêciowych i aplikacji.

Literatura

Asendy E., Szulc M., 2012: GEOPORTAL 2. Broker INSPIRE. Broker krajowy. Broker bran¿owy. X Kon-ferencja ESRI Polska, 23-25 paŸdziernika, Warszawa.

http://www.konferencja.esri.pl/sites/default/files/GUGiK_M.Szulc_.pdf

Doroszewski W., 2013: S³ownik jêzyka polskiego. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa. Wydanie internetowe, http://sjpd.pwn.pl/

e-Przewodnik, 2013: e-Przewodnik do Polskich Norm w dziedzinie informacji geograficznej. Wydanie inter-netowe, http://e-przewodnik.gugik.gov.pl/

Guidelines for the encoding of spatial data, 2013: Framework Document. INSPIRE Drafting Team „Data Specifications”.

INSPIRE Data Specification – Guidelines, np.:

INSPIRE Data Specification on Cadastral Parcels – Guidelines, 2010: Technical Guidelines Annex I. INSPIRE Thematic Working Group Cadastral Parcels.

INSPIRE Data Specification on Hydrography – Guidelines, 2010: Technical Guidelines Annex I. INSPIRE Thematic Working Group Hydrography.

Data Specification on Area management (restriction) regulation zones and reporting units – Draft Technical Guidelines, 2013: Draft Technical Guidelines Annex II & III. INSPIRE Thematic Working Group Area management/restriction/regulation zones and reporting units.

Data Specification on Soil – Draft Technical Guidelines, 2013: Draft Technical Guidelines Annex II & III. INSPIRE Thematic Working Group Soil.

INSPIRE Metadata Implementing Rules: Technical Guidelines based on EN ISO 19115 and EN ISO 19119, 2010: Guidance Document. Drafting Team Metadata and European Commission Joint Research Centre. INSPIRE Metadata Regulation, 2008: Legislation. European Commission.

ISOK, 2013: ISOK, Informatyczny System Os³ony Kraju, http://www.isok.gov.pl/

ISO/TC 211 (Geographic Information/Geomatics), ISO 19105:2000, Geographic information – Conformance and testing. Norma PN-EN ISO 19105:2005E, Informacja geograficzna – Zgodnoœæ i testowanie zgodnoœci. ProZ.com, 2013: ProZ.com, the translation workplace, http://www.proz.com/

Quality Handbook, 2013: Free Online Quality Handbook, http://www.qualitygurus.net/

S³ownik, 2013: S³ownik jêzyka polskiego. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa. Wydanie internetowe, http://sjp.pwn.pl/

Technical Guidance for the implementation of INSPIRE Services, np.:

Technical Guidance for the implementation of INSPIRE Discovery Services, 2011: Guidance Document. IOC TF.

Technical Guidance for the implementation of INSPIRE Download Services, 2013: Guidance Document. IOC TF.

Technical Guidance for the implementation of INSPIRE View Services, 2013: Guidance Document. IOC TF. Wikipedia PL, 2013: Wikipedia, wolna encyklopedia. Wydanie internetowe, http://pl.wikipedia.org/wiki/ Wikipedia EN, 2013: Wikipedia, the free encyclopedia. Wydanie internetowe, http://en.wikipedia.org/wiki/

Abstract

After passing the ‘Law on spatial information infrastructure in Poland‘, the interest of making spatial data and services available has increased significantly, particularly among public administration and private institutions. This entailed a series of initiatives that guaranteed building of so-called ‘thematic geoportals’, dedicated to different subjects and issues, also called thematic nodes of Spatial Informa-tion Infrastructure at regional or local level. Many companies and instituInforma-tions supporting implemen-tation of such undertakings have appeared in the market and, moreover, assured that their solutions and products are INSPIRE compliant. But what de facto means ‘INSPIRE compliant’? How to check that a product, solution or service is INSPIRE compliant?

The capability to examine and estimate compliance with INSPIRE is particularly important from the public administration point of view, that spends public money to implement its projects and is scrupu-lously accounted for by the society.

The main aim of this paper is to work out and propose methodology of examination and assessment of compliance with INSPIRE, basically with regard to data, metadata and services.

dr in¿. Agnieszka Chojka agnieszka.chojka@uwm.edu.pl