Kalendarz Parafjalny na Rok 1929 dla Dobrej i Okolicy

Dogodne i latwodostępne źródło taniego kredytu!

Najpewniejsza lokata oszczędności!

B a n k Spółdzielczy

z odpowiedzialnością ograniczoną

w Dobrej k/Turka

RYNEK, dom p. Pawłowskiego.

Czynny codzień oprócz świąt od godz. 9 r. do 3 po poł.

Przyjmuje wkłady oszczędnościowe, wypłacalne na każde żądanie, lub w umówionym terminie, lub za umówionem wypowiedzeniem z opro- --- centowaniem od 9 do ll°/0 ro c zn ie .---- Udziela pożyczek wekslowych swoim członkom na 12^rocz.

Członkiem Banku może być każda osoba fizyczna lub prawna po złożeniu odpowiedniej deklaracji

i wniesienia przynajmniej jednego udziału w wysokości 25 zł. i 2 zł. 50 gr. wpisu.

Udziały pozostają własnością członka i podlegają zwrotowi przy wystąpieniu członka ze Spółdzielni.

Chcesz za p e w n ić sobie p o ży ­ czkę w c h w ili potrzeby i uehro n ić się od lich w ia rsk ic h pro­

centów — zapisz się do

Chcesz zabezpieczyć swój cię­

żk i grosz i m ie ć go w każdej c h w ili do ro zporządzenia — złó ż swe oszczędności do

BANKU SPÓŁDZIELCZEGO

z o d p o w ie d z, o g ra n ic z o n ą

w Dobre! k/Turka

Kalendarz Parafjalny

"E=D NA ROK 1929 LEETj

- dla i ...

L—o DOBREJ i OKOLICY o—

U ŁO ŻYŁ i WY DA Ł

Ks. Roman Kmiecik.

Czeionhami tłoczni „ZIEMI SIERADZKIE]” w Sieradzu.

Przedmowa

N a dziesięciolecie niepodległości P o lsk i p r z e z ułożenie i wy- danie niniejszego kalendarza chcą do ogólnego dorobku dołożyć także skrom ną cegiełkę.

M a terja ł do d zia łu historycznego czerpałem : z miejscowego archiw um kościelnego, z aktów tutejszego m agistratu, które sięgają zaledwie 1812 r., z „ L iber B en ejicio ru m

Jana Łaskiego, z dzieła M ichała Balińskiego i Tym oteusza Lipińskiego p. t. „ Starożytna P o ls k a " , W a ts z a w a 1843, ze Słow nika G eograficzn eg o i z R u - bryceli W łocław skiej z a r. i8yy.

D o żyw otu bł. B ogum iła klisze zostały mi łaskawie użyczone p r z e z ks. kanonika Cyranow skiego z Uniejowa.

N iejedne spraw y

tu poruszone, traktowane są pobieżnie, g d y ż brak cza su nie p ozw o lił m i na dokładniejsze opracowanie.

Ks. Roman Kmiecik.

Dobra w listopadzie 1928 r.

O Kalendarzu.

Tak często powtarzane słowo: kalendarz — pochodzi z języka łaciń­

skiego. Dawni Rzymianie nazywali kalendami dzień każdego miesiąca.

Obecnie kalendarzem nazywamy podział czasu na pewne stałe okresy- Za podstawę przy układaniu kalendarza, jak i w mierzeniu czasu, przy­

jęto ruchy ciał niebieskich, a mianowicie: ruch ziemi około słońca odmierza lata, ruch jej około własnej osi odmierza doby; ruch księżyca około ziemi odmierza miesiące. Podział czasu na tygodnie ułatwiły odmiany księżyca (nów, pierwsza kwadra, pełnia, ostatnia kwadra), na które zwrócono uwagę już w bardzo dawnych czasach. Przeciąg czasu od jednego nowiu do następnego, zwany miesiącem księżycowym, zawiera średnio 29 i pół dni, a różni się od miesiąca słonecznego.

Większość ludów starożytnych przyjęła pierwotnie rachubę czasu według księżyca, lecz okazało się, że rachuba ta jest niepraktyczna, gdyż nie zgadza się z rachubą według słońca, skutkiem czego początek miesięcy i dnie pewnych uroczystości, obliczone według miesięcy księżycowych, przypadały na różne pory roku. Wobec tego zaczęto obliczać według roku słonecznego, ale i tutaj okazały się duże trudności i dlatego też poro­

biono błędy.

Jedną z takich trudności było ścisłe oznaczenie długości roku, t. j.

czasu obiegu ziemi około słońca. Juljusz Cezar, jeden z najsławniejszych Rzymian (urodził się w 100 r. przed Chrystusem), przyjął długość roku na 365

lU

Z biegiem czasu okazało się na zasadzie ściślejszych badań, że obli­

czenie Juijusza Cezara jest błędne, gdyż długość roku przez niego przyjęta była większa od rzeczywistej o 11 minut i 14 sekund, z których po upływie każdych 128 lat tworzyła się doba nadliczbowa.

Konieczność poprawki w kalendarzu juljańskim odczuwali ludzie uczeni, to też na wdzięczną pamięć zasłużył sobie papież Grzegorz XIII, gdy w 1582 r. usunął 10 dni i nakazał, aby po dniu 4 października liczono 15 października. Aby zapobiec tworzeniu się |błędu w przyszłości Grzegorz XIII postanowił, ażeby w każde 400 lat wykreślano po 3idni. Za najod­

powiedniejsze do wykreślań uznano lata, kończące się dwoma zerami, których setki nie dzielą się przez 4, a zatem z lat 1600, 1700, 1800, 1900 za przestępny (366 dni) uważa się tylko rok 1600, zaś lata pozostałe są uważane za zwyczajne (po 365 dni). W kalendarzu juljańskim każdy setny rok uważany jest za przestępny, to też co każde 400 lat zwiększa się różnica o 3 dni i gdy za papieża Grzegorza XIII wynosiła 10 dni, to w naszych czasach wynosi 13 dni Kalendarz poprawiony przez papieża Grzegorza XIII nazywamy gregoriańskim, albo nowego stylu.

Kalendarz gregorjański został przyjęty niezwłocznie we Włoszech, w Hiszpanji, Portugalji i w Polsce, a z biegiem czasu i w innych krajach.

Rosja carska trzymała się kalendarza juljańskiego i dlatego przed wojną u nas w różnych dokumentach, np. w aktach stanu cywilnego, spotyka się dwie daty: juljańską i gregorjańską.

Różne ludy w różnych czasach rok zaczynały. Starożytni Egipcjanie, Chaldejczycy, Persowie i inni zaczynali od jesiennego porównania dnia

z nocą, inne zaś ludy od przesilenia zimowego- Pierwszym miesiącem Rzymian był z początku marzec, później styczeń uznali za pierwszy miesiąc roku. Żydzi liczą nowy rok od najbliższego nowiu przed porównaniem jesiennem.

Pory roku są właściwie oznaczeniem stanu powietrza czyli, jak się mówi naukowo, meteorologicznym podziałem roku. Dziś pory roku w y­

znaczone są ściśle nie tyle ze względu na zjawiska powietrza, lecz ze względu na czas przejścia ziemi przez cztery znamienne punkty na jej drodze: przez oba punkty porównania dnia z nocą i punkty przysłoneczny i odsłoneczny. Punkty owe są stałe dla całej ziemi, a wobec tego nie mogą im wszędzie odpowiad ić jednakowe stany powietrza, które dla każdego punktu ziemi są inne, np. na równiku są tylko dwie pory roku ze względu na powietrze: czas suszy i czas deszczów; na półkuli południowej w czasie naszej zimy panują największe upały, podczas naszego lata tam pada śnieg;

kiedy u nas wiosna, tam jest jesień i odwrotnie.

Kalendarzem zowią również wydawnictwa, zawierające podział czasu na dnie, tygodnie i miesiące wraz z podaniem świąt stałych i ruchomych (zależnych od Wielkanocy, która wypada w niedzielę po pierwszej wiosennej pełni księżyca), wykazem świętych na każdy dzień, oznaczeniem wschodu i zachodu słońca, odmian księżyca i t. p. O d XVIII wieku kalendarze zamieniły się na wydawnictwa zapełnione różnemi uczonemi rozprawami, wiadomościami historycznemi, powiastkami, praktycznemi radami i t. d.

Takie kalendarze mają wielką poczytność wśród ludu.

— 4 ^-

Niektóre rachuby czasu i ery.

(Słowo „era" pochodzi z języka greckiego i oznacza bardzo ważne wydarzenie, od którego zaczyna się rachuba lat).

Era Chrześcijańska

Nowy rok rozpoczyna się z dniem 1 stycznia. Rok 1929 jest rokiem zwy­

czajnym i liczy 365 dni, tj. 52 tygodnie i 1 dzień.

Kościół grecki

Rosjanie

Od początku 18 wieku m ają nasz rok; 12 czerwca 1923 zaprowadzono i w Rosji kalendarz gregorjański.

Rusini

Arabowie, Persowie, Turcy

W

Żydzi

— 5 ^—

Kalendarz żydowski.

Święta ściśle obchodzone, oznaczone są (*) gwiazdką.

Post Estery 25 marca. Purim 26 marca. Pascha (W ie lk an o c) * 25 kwietnia. Drugie święto * 26 kwietnia. Siódm e święto * 1 m aja. Koniec Paschy 2 maja. Święto tygodni * 14 czerwca. D rugie święto * 15 czerwca.

Post, zburzenie Jerozolim y 25 lipca. Nowy rok (5690) * 5 października.

Drugie święto * 6 października. Post G edaljah 7 paździer. Święto p o­

jednania * 14 paździer. Święto szałasów * 19 paździer., święto palm 25 października. Ostatni dzień szałasowy * 26 paździer. Radość z nadania praw * 27 październ.

Zaćmienia słońca.

W tym roku przypadają dwa zaćm ienia słońca:

1) całkowite zaćm ienie słońca 9 m aja, w Europie niewidzialne.

2) Częściowe zaćm ienie słońca 1 listopada. Początek 9 g. 12 m., koniec 14 g. 57 m in. — widzialne w zachodniej i środkowej Europie.

CJ nas będzie widoczny tylko początek.

Zaćm ienia księżyca w tym roku nie będzie.

Cztery pory roku.

W iosna astronom iczna rozpoczyna się 21 marca o godz. 4, lato astron.

d. 21 czerwca o godz. 23, jesień astronom , dnia 23 września o godz. 14, zima astronom iczna dnia 22 grudnia o godz. 9.

Dni świąteczne.

Wszystkie niedziele oraz dni: Nowego Roku, Trzech Króli, św. Józefa, W niebow stąpienia P., Bożego Ciała, Św. ftpost. Piotra i Pawła, W niebo­

wzięcia N. M. P., Wszystkich Św iętych, N iepokalanego Poczęcia N. M. P.

i Bożego Narodzenia. Wszyscy obow iązani są pod grzechem ciężkim , jeśli nie m a ją ważnej, uspraw iedliw iającej przeszkody, wysłuchać całej Mszy św. i wstrzymać się od prac służebnych. W inne dnie, chociażby uroczyste nabożeństw a się odbywały, Kościół obow iązku tego nie nakłada

Władze polskie i urzędy świętują dni następujące.

Wszystkie niedziele całego roku, Nowy Rok — 1 stycznia, Święto Trzech Króli — 6 stycznia, Matki Boskiej G rom nicznej— 2 lutego, 2 dzień W ielki ej nocy— (data zm ienna), Matki Boskiej Królowej Korony Polskiej — 3 m aja, W niebow stąpienie P ań skie— (data zm ie n n a), 2 dzień Zielonych Świątek — (data zm ienna), Boże Ciało — (data zm ie n n a), Św. Apostołów Piotra i Pawła — 29 czerwca, W niebowzięcie N.M.P. 15 sierpnia (Cud nad W isłą), Wszystkich Świętych — 1 listopada, N iepokalane Poczęcie N.M.P.

— 8 grudnia, pierwsze i drugie święto Bożego Narodzenia — 25 i 26 grudnia.

Dni postne-

W e wszystkie piątki obow iązuje wstrzymanie się od potraw mięsnych, a więc od rosołu i mięsa. W Środę Popielcową, w piątki i soboty W iel­

kiego Postu, w suche dni i we wigilje: Bożego N arodzenia, Zielonych Świątek, W niebowzięcia N. Marji Panny i Wszystkich Świętych obow iązuje

post ścisły, t. j. jednorazowy posiłek dosyta i powstrzymanie się od potraw mięsnych.

We wszystkie pozostałe dni W ielkiego Postu (poniedziałki, wtorki, środy i czwartki) wolno używać dosyta raz na dzień potraw m ięsnych'

Jednorazow y posiłek dosyta w dni postne obow iązuje dorosłych do 60 r. życia, zdrowych i nie pracujących ciężko.

Niedziele i uroczyste święta, powyżej wyliczone, poza W ielkim Postem, znoszą obow iązek postu i wstrzymania się od mięsa.

W e W ielką Sobotę od południa post nie obowiązuje.

Okrasy i nabiału w olno używać zawsze.

Ktoby nie m ógł zastosować się do powyższych przepisów kościelnych, m oże uzyskać dyspensę od swego proboszcza lub od innego kapłana na spowiedzi.

Dni, w które należy się wstrzymać od mięsa, a więc piątki, ozna­

czone są w tym kalendarzu jednym krzyżykiem, zaś dni ścisłego postu (powstrzymanie się od mięsa i jednorazowy posiłek dosyta) dw om a krzyżykami.

Czasy zakazane

W czasie od 1 Niedzieli ftdw entu do Bożego Narodź, włącznie i od Środy Popielcowej do Niedzieli W ielkan. włącznie zabaw weselnych i innych publicznych wyprawiać nie wolno.

Nowy podział doby na godziny.

Przyzwyczailiśmy się do liczenia godzin od północy do południa — 12 godzin i od południa do północy — 12 godzin. Ponieważ ten sposób liczenia okazał się niewygodny, gdyż trzeba było dodaw ać do godziny jeszcze objaśnienie, np. g. 6 rano, albo 6 wieczorem, więc zaniechano, przedewszystkiem na kolejach, liczenia po południu godzin od początkuj a zastosowano liczenie od północy do północy. W ten sposób godzina 1 po południu jest 13, 2 po południu — 14, 3 po południu — 15, 4 po południu— 16, 5 po południu — 17, 6 po p o łu d n iu— 18, 7 wieczorem— 19, 8 wieczorem — 20, 9 wieczorem — 21, 10 wieczorem— 22, 11 wieczorem— 23, 12 w nocy— 24. Po północy do godziny 1 używają w rozkładach k ole jo­

wych na oznaczenie godziny zera, dodając odpow iednie m inuty, więc 20 m inut po północy oznacza się w ten sposób: 0-20. Ten sposób liczenia godzin zastosowany jest w naszym kalendarzu przy wykazie wschodu i zachodu słońca i księżyca.

Nazwy dni tygodnia i miesięcy w roku.

Niedziela — od nie działać, nie pracować ciężko; poniedziałek — dzień po niedzieli, wtorek— wtóry czyli drugi dzień po niedzieli; środa — środkowy dzień tygodnia; czwartek — czwarty dzień po niedzieli; p iąte k__

piąty dzień po niedzieli; sobota — od hebrajskiego szabat, a łacińskiego sabbatum .

Styczeń — od stykać się, gdyż styka się rok stary z now ym ; luty—

od przym iotnika luty czyli srogi, okrutny; marzec — od m arznąć, gdyż w tym m iesiącu są częste przymrozki; kwiecień— od kwiecia, które ukazuje się w tym m iesiącu; m a j— od łacińskiej nazwy tego m iesiąca, poświęco­

nego bogini Mai; czerwiec— od m ałego owadu tej samej nazwy, niektóre gatunki czerwca żyjącego głównie na korzonkach niepozornego ziela, zwanego rów nież czerwiec, dostarczają rozmaitych barw ników , — owady zbierano zazwyczaj w lecie i m aw iano, że w czerwcu (m iesiącu) pod czerwcem (rośliną) siedzi czerwiec (owad); lipiec— od kwitnących w tym czasie lip; sierpień— od sierpa, używanego dawniej do żniw, odbywających się przeważnie w tym miesiącu; wrzesień — od kwitnących w tym czasie wrzosów; październik— od paździorów, gdyż w tym m iesiącu przeważnie odbywa się m iędlenie lnu i konopi; listopad— od opadania liści; grudzień — od grudy.

- 8 -

Dni Kalendarz

rzymsko - katolicki

Kalendarz słowiański

Słońca Księżyca wsch. 1

g. m. |zachód g. m. wscn.

g. m. zscb ć ^ g. m.

1 W. Nowy Rok. Mieczysława 8 14 15 54 23 52 11 14

2 s. Makarego w. Strzeżysława 8 13 15 55 — 11 31

3 c. Genowefy panny W łastym iła 8 13 15 56 001 11 47 4 V. Tytusa b., Eugen. b. f Dobromira 8 13 15 57 1 09 1204 5 s. Telesfora p. męcz. Włastybora 8 13 15 58 2 15 12 22 1. 1 po N. R. 0 m ędrcach ze W schodu. Mat. 2, 1 -- 12.

6 N. T rze ch K róli Bojomira 8 12 15 59 3 23 12 43 7 P. Lucjana m., Ju ij. Swiatoslawa 8 12 16 00 4 30 13 09 8 W. Seweryna opata Mścisława 8 11 16 02 5 35 1341 9 s. Marcjanny p. W ładym ira 8 11 16 03 6 36 14 23 10 u. flgatona p., Wilh. b. Dobroslawa 8 10 16 04 7 30 15 15 11 p. Hygina p. męcz. -f- Krzesimira 8 10 16 05 8 15 1615 12 s. flrkadjusza męcz. Czesławy 8 09 16 07 8 51 17 23 2. 1 po Trzech Król. 12-letni Jezus naucza w kościele. Luk. 2, 42— 52.

13 N. Gotfryda i Leon. Bogumira 8 08 16 08 9 20 18 33 14 P. Eufrozyny p. Radogosta* 8 07 16 10 9 43 19 45 15 W. Pawia I. pustelnika Domosława 8 07 16 11 1003 20 58 16 $. Marcel, p. męcz. W łodzimierza 8 06 1612 10 21 22 11 17 c. Antoniego op. Rościsława 8 05 16 14 1039 23 26 18 p. Kat. św. Piotra Rz. f Jaropełka 8 04 1615 10 59 — 19 s. Ferdyn., Henryka Ratymira 8 C3 1617 11 17 0 42

3. 2 po Trzech Król. Gody w Kanie Galilejskiej. Ja n 2, 1 — 11 20 N. Fabjana i Seb. m. Przeździsława 8 03 1619 1143 2 03 21 P. Agnieszki p. i m. Jarosław y 8 00 16 20 1214 3 26 22 W. Wicent. i flnast. n. Witosława 7 59 16 22 12 58 4 48 23 s. Zaśl. N.M.P., Rajm. Wrócisławy 7 58 1.625 1356 6 04 24 c. Tymoteusza b. m. Chwaliboga 7 57 16 25 15 08 7 07 25 p. Nawr. św. Pawła f Miłosza 7 56 16 26 1629 7 54 26 s. Polikarpa b. m. Skarbimira 7 54 1628 17 53 8 29

4 . S tarozapu stna. O robotnikach w winnicy. Mat. 20 1-16.

27 N. Jan a Chryzostom a Przybysława 7 53 16 30 1913 8 55 28 P. Walerego i Ju l. Radomira 7 51 1631 20 30 9 16 29 W. Franciszka Sal. Zdzisława 7 49 16 32 2143 9 35 30 s. Martyny., Hiac. Dobrogniewa 7 48 16 35 22 53 9 51 31 c. Piotra N„ Marceli Spitogniewa 7 47 16 36 — 10 08

Żywot św. Szczepana.

Apostołowie po zesłaniu Ducha św.

głosili Ewangelję i zajm ow ali się ubo­

gimi, którym rozda­

wali pieniądze, ofia­

rowane przez za­

m ożniejszych chrze ścijan. Gdy jednak zbyt dużo czasu trzeba było poświę­

cać na opiekę nad ubogim i, wyświęcili siedm iu diakonów, którzy specjalnie m ieli się zająć zbie­

raniem ofiar i za­

opatrywaniem ubo­

gich. Z pom iędzy diakonów wyróżniał się Szczepan, któ­

ry od znaczał się niezwykłą wymową i szczególnym da­

rem przekonywania wrogów nauki Chry­

stusowej W ypeł­

niając obowiązki jałm użnika, był też, dzięki darom Bo­

żym, pom ocnikiem Apostołów w nawra­

caniu żydów i wie­

lu z nich doprow a­

dził do chrztu św.

Kapłani żydowscy, nie mogąc go zw al­

czyć w słowaeh i widząc, jak wielu pociąga do Chry­

stusa, fałszywie go oskarżyli, stawia­

jąc przekupionych świadków, którzy zeznali, że słyszeli go irdwiącego sło­

wa b l u ź n i e r s k i e przeciw M ojżeszo­

wi i Bogu. Św. Szcze­

pan wypowiedział na sądzie przepię­

kną mowę, ale o- skarżycielei fałszy­

wi świadkowie nie upam iętali sięi ska­

zano go na ukam ie­

nowanie

Umierając, m odlił się za kam ie nu ją­

cych go: „Panie, nie poczytuj im te­

go grzechu". — Ko­

ściół obchodzi uro­

czystość św. Szcze­

pana w d. 26 gru­

dnia.

STYCZEŃ w PRZYSŁOWIACH.

Nowy Rok pogodny — zbiór będzie dorodny.

Trzej Królowie pod szopę — przybyło dnia na kurzą stopę.

Kiedy styczeń najostrzejszy — roczek będzie najpłodniejszy.

A gdy w styczniu deszcze leją — nie ciesz się wielką nadzieją.

Gdy w styczniu pszczółka z ula wylatuje— nie bardzo dobry rok nam obiecuje.

Kiedy w styczniu rośnie trawa — licha w lato jest postawa.

RA D Y G O SPO D A RCZE.

W polu usuwać nadm iar wody, by ozim ina nie wymokła. Na zeszkloną skorupę śn ie żn ą wypuszczać inwentarz, żeby ją połamał. Wywózka gnoju w zim ie zawsze po­

woduje straty, ale gdyby w iosną miały być trudności, to zaraz należy roztrząsać, jeśli pole płaskie i nie zawalone śniegiem, w przeciwnym r a z ie — składać gnój na duże kupy, mocno ubić i przykryć prószem lub ziem ią. — Cielęta styczniowe najlepsze do chowu.

Odsadzać je po 24 godzinach i poić ze skopka. O trąb i kuchu krowom nie żałować.

Codzień wyganiać inwentarz na świeże powietrze. — W isadzie zagarniać śnieg w obręby koron drzewnych i udeptywać, zwłaszcza pod w iśniam i i gruszami, by opóźnić kwitnienie i ochronić kwiat od przymrozków wiosennych. Kokony owadów zbierać i palić. Pnie poskrobać i pobielić wapnem z krowieńcem. W ycinać suche gałęzie.

O statnia kwadra dnia 2

Nów „ 11

Zmiany księżyca.

godz. 18.44 0.28

Pierwsza kwadra dnia 18

Pełnia „ 125

godz. 15.15 7.09

— 10 ^-

» y

x . V /

• M'ł

• A •

Luty-

l wV V . : o i \

v *•••* X .

V :

V • • : : • :

• ••••••

...

•• w :••••* V .

••••••••••••

/ • **.

*•« «*i

Dni Kalendarz

rzymsko- katolicki

Kalendarz słowiański

Słońca Księżyca wsch.

g. m. zac hód g. m. wsch.

g. m. zachód g. m.

1 P. Ignacego b. i m. -{- Zegoty 7 45 16 38 0 03 10 25 2 8. N. M. P. G rom n. Miłosławy 7 43 16 40 1 11 10 45 5. Mięsopustna. O różnej roli. Łuk. 8. 4--25

3 N. Błażeja b. i m. Scibora 7 42 16 42 219 11 10 4 P. Weroniki Panny Witoslawy 7 40 16 43 3 25 11 40 5 W. flgaty p. męcz. D*brochny 7 38 16 45 4 27 12 18 6 S. Doroty p. męcz. Bohdany 7 37 16 47 5 24 13 06 7 c . Romualda op. wyz. Sulislawa 7 35 16 48 6 12 14 04 8 i’. Jana z Maty f Gniewomira 7 33 16 50 6 51 15 10 9 s. flpolonji panny Gorysławy 7 31 16 52 7 22 16 21 6 . Zapustna. Uzdrowienie ślepego. Łuk. 18, 31— 43.

10 N. Scholastyki p. Tomiły 7 29 16 54 7 48 17 34

11 P. Objaw. NMP. w Lourd. Świętochny 7 27 16 55 8 09 18 48

12 W. Modesta męcz. Radzyna 7 25 16 57 8 27 20 02

13 s. Popielec Katarz. R. +•(• Jordana 7 24 16 69 8 45 21 16 14 c. Walentego kapl. m. Niemira 7 22 17 00 9 03 22 32 15 p. Faustyny męcz. f f Szczęsławy 7 20 17 02 9 22 23 40 lb s. Juljanny p i m . Milady 719 17 04 9 44 23 51

7. Wstępna (1 postu). 0 kuszeniu P. Jezusa. Mat. 4, 1-11

17 N. Aleksego Świętorada 716 17 06 1013 1 12

18 P. Sym eona b. i m. Wielosławy 7 14 17 07 10 51 2 33 19 W. Konrada wyzn. Czcistawy 7 12 17 09 11 42 3 49 20 s. Leona b. i w. f f Lubomila 7 09 17 11 12 46 4 54

21 c. Fortunata m. Onoslawy 7 07 17 12 14 02 5 46

22 p. Katedry ś. P. w fln t. f f- Wrócislawa 7 05 17 14 15 24 626 23 s. Piotra Dam. + f Przeździstawa 7 03 17 16 16 46 6 54

8 . Sucha (2 postu). O przem ienieniu Pańskiem . Mat. 17, 1— 9.

24 N. Macieja apost. Bogusza 7 01 17 18 18 04 7 18

25 P. Zygfr. b. i W ik t Slawoboja 6 59 17 20 19 20 7 37 26 W. Aleksandra bisk. Mirosława 6 57 17 22 20 33 7 64 27 s. Ju lja n a i Leandr. Wiarostawy 6 54 17 24 21 44 811 28 C. Romana opata Tworzymira 6 52 17 26 22 54 8 28

- 11 ^—

Objawienie się N. M. P. w Lourdes.

ŁUTY w PRZYSŁOWIACH.

Gdy w Gromnicę z dachów ciecze — zim a długo się powlecze.

Sw. Walenty, gdy odmrozi pięty — na wyżywienie wyprzedawaj sprzęty.

Gdy mróz w lutym ostro trzym a — tedy już niedługa zima.

Gdy ciepło w lutym — zimno w marcu bywa.

Na dzień św. Doroty — ma być śnieg pod płoty.

Gdy święty Maciej Jodu nie roztopi — będą chuchali długo w ręce chłopi.

RADY GOSPODARCZE.

W dni ciepłe przebierać ziem niaki. Rozsiewać tomasówkę i kainit na pola i łąki, gdy śniegu nie zawiele i gdy nie są zalane. Wywozić komposty na suche iąki, na wilgot­

niejsze poskrzypki z szos, podwórzy i opłotków zebrane jesienią. Na obsychające górki puścić włókę. Konie zacząć mocniej żywić. Drób trzymać w cieple i dobrze karmić, a będzie niósł jaja. Szykować pod południową ścianą grzędy na rozsady. Zakładać inspe- kta, a gdy się ziemia ogrzeje siać kapustę wczesną, kalefjory, kalarepę, sałatę, rzod­

kiewkę i t. _{p. -} siać raadko, inspekta wietrzyć i utrzymywać umiarkowanie wilgotno.

Pszczelarze w ciepłe dni winni wietrzyć stebnik, pnie niespokojne poić wodą, głodniaki podkarmiać przez nalewanie gęstej syty do plastrów.

ZMIANY KSIĘŻYCA.

Ostatnia kwadra dnia 1 o godz. 14.10 || Pierwsza kwadra dnia 17 o godz. 0.23

Nów » 9 .. 17.55 ! Pełnia „ 23 „ 18.59

Papież Pius IX w r. 1854 ogłosił dogmat o Niepoka- lanem Poczęciu N.

M. P.. Otóż w cztery lata potem w połu­

dniowej Francji, niedaleko granicy hiszpańskiej, w gó­

rzystej miejscowo­

ści Lourdes (Lurd), ukazała się Najśw.

Marja Panna ubo­

giej, ale niewinnej i pobożnej dziew­

czynce Bernadecie To objawienie się miało miejsce w dn.

11 lutego 1858 r.

Bernadetta ujrzała w grocie skalistej nadzwyczaj piękną panią w b ia ły m welonie, otoczoną światłośaią, ubraną wbiałą suknię,prze­

pasaną niebieskim pasem, z różańcem na ręku. Widzenia powtarzały się co- dzień. W dniu 25 lutego dziewczynka z rozkazu Pani zro­

biła mały otwór w skale, który napeł­

n ił się wodą i od tej

chwili poczęło tu bić źródło. W krótce woda z tego źródła sprawiała cudowne uzdrowię-

r :

ły wielu do Boga ścioła Rzym. katolickiego.

nia W d. 25 marca na usilne prośby Ber­

nadetty Pani wypo­

wiedziała: „Jam jest Niepokalane Poczę­

cie". Życzeniem Najśw. Marji Panny było, by tu wysta­

wiono kaplicę i o d ­ bywano uroczyste modły. 1 tak się też stało. Lurd zasły­

nęło w całym świe- cie. Z najdalszych stron spieszą piel­

grzymi, a przede- wszystkiem chorzy nieuleczalnie i wie­

lu doznaje tu cu­

downych uzdrowień Cuda dzieją się przy zanurzeniu chorego w wodzie ze wspomnianego źródła, a jeszcze częściej w czasie procesji z Najśw.

Sakramentem. Lurd z ubogiej miejsco­

wości stało się du- żem i pięknem m ia­

stem. Kościół jest tu wspaniały i to tak górny, jak i dol­

ny. Cuda w Lurd zdziałane nawróai- i prawdziwego Ko-

- 12

• • ••• •

\ •%...•

• »• •• •« •§ J i •

! •• • •• Z •

• • •••*••>. • • i L A V •• •.: *

? > . v . < •• ?

• _____ •

\ •••* V •••••/. G’?V‘OC-

•••••• *•»••• ••• .

...

Marzec.

•••• / \ - ...•

Kalendarz Słońca Księżyca

Dni rzymsko-katolicki słowiański wschód g. m. zachód

g. m. wschód g. m.

zachód g. m . 1

2 P.

S.

Albina b. f f Heleny wd. f f

Budzislawa Radosława

6 50 6 48

17 28 17 29 0 04

8 47 9 09 9 . Głucha (3 postu) Po wypędzeniu djabta. Łuk. 11, 14—28.

3 4 5 6 7 8 9

N.

P.

W.

ś.

c.

p.

s.

Kunegundy ces.

Kazimierza w.

Gerazyma p.

Marcjana b. m.

Tomasza z Akw.

Jana Bożego w. + t Franciszki wd. f t

Sławomiły Kazimierza św.

Pakosława Wojsława Bogowita Miłogosta Mścisława

6 46 6 43 6 41 6 39 6 36 6 34 6 32

17 31 17 32 17 34 17 36 17 37 17 39 17 41

1 11 216 316 407 449 5 23 5 50

9 37 1012 10 66 11 50 12 54 14 03 1516 i o Środopostna (4 postu). O nakarmieniu 5000 ludzi. Ja n 6, 1 —-15.

10 11 12 13 14 15 16

N.

P.

W.

ś.

c.

p.

s.

40 męczenników Konstantyna w.

Grzegorza W. p.

Katarzyny Bon.

Leona b., Matyldy Klemensa Hofb. f + Abrahama pust. f t

Bożesława Ludosławy Światosza Niecistawa Bożenny Długomira Ojcosława

6 29 6 27 6 25 6 23 6 20 618 616

17 42 17 44 17 46 17 47 17 49 17 50 17 52

613 6 32 6 50 7 08 7 27 7 48 8 15

16 30 17 46 19 02 20 20 21 39 23 01

11^{. Czarna} (5 postu). O żydach, chcących Jezusa ukamienować Jan 8,46—59 17

18 19 20 21 22 23

N.

P.

W.

ś.

c.

p.

s.

Gertrudy i Patr.

Gabrjela i Cyr.

J ó z e fa O b i. N. M. P.

Klaudji i Euf.

Benedykta op.

Katarzyny Szwed, f f W iktorji i Pel. t f

Zbigniewa Boguchwała Bohdana Polemira Bogosława Czcimisława Godysława

613 611 6 09 6 06 6 04 6 01 6 59

17 54 17 55 17 57 17 58 18 00 18 02 18 03

8 49 9 35 10 34 11 46 13 04 14 24 15 43

0 23 141 2 50 3 44 4 26 4 57 5 21 12 Palmowa (6 postu). 0 wjeździe P. Jezusa do Jerozolim y Mat. 2 i, 1— y 24

25 26 27 28 29 30

N.

P.

W.

Ś.

c.

p.

s.

Tymoteusza m.

Z w iastow anie N.M.P.

Dyzmy i Eman.

Jan a Damasc.

W ielki Czw. Ja n a Kap.

Wielki Piąt. W iktorji+ t Wielka Sobota Zozym a

Zbisława Lubomiry Więcysławy Świętoboja Bohdara Krzesława Szukosława

5 57 5 54 5 52 5 50 5 47 5 45 5 42

18 05 18 06 18 08 18 09 18 11 18 13 18 14

1669 18 13 19 25 20 36 2147 22 57

541 5 58 6 14 6 31 6 49 710 7 35 13 . O zmartwychwstaniu Pańskiem. Mark. l(i, 1 - 7 .

31 |N. Wielkanoc K om elji i Balb.lDobrom iry | 5 40! 18 16 | 0 04 | 8 07

i .

— 13 ^-

Żywot św. Heleny.

Św. Helena byia żoną hetmana rzym­

skiego Konstancju- sza, który p*tem został wspólrządcą cesarza Dioklecja­

na. Z tego związku małżeńskiego uro­

dził się isyn Kon­

stantyn, [późniejszy przesławny cesarz, zwany W i e 1 k,i m, gdyż rzeczywiście dokonał wielkich rzeczy, a to nie bez wpływu świętej m a­

tki. Do czasów Kon­

stantyna chrześci­

janie w państwie rzymskiem byli sro­

go prześladowani, a szczególniej za wspomnianego Dio­

klecjana. Gdy Kon­

stantyn został ce­

sarzem nie pozwolił prześladować chrze ścijan, a po cudo- wnem zwycięstwie nad swoim przeci­

wnikiem Maksen- cjuszem ogłosił w w 313 r. dla chrze­

ścijan wolność i sam został

nem. Wielka wtedy była radość w sercu świętej matki. Jako cesarzowa miała m ożność wiele u- czynić dla chwały Bożej- Udała się do Ziemi Świętej i tam wszczęła poszuki­

wania Krzyża, na którym Chrystus dokonał odkupienia świata. Pan Bóg po­

błogosławił jej wy­

siłkom, gdyż odszu­

kała tę wielką re- likwję i dlatego na obrazku jest przed­

stawiona zkrzyżem.

Na miejscach u- święconych przez Pana Jezusa wybu­

dowała wspaniale świątynie. Od tego czasu krzyż w pań­

stwie rzymskiem przestał być godłem hańby, a zaczął do­

znawać publicznej czci i stał się ozdo­

bą. Przyczyniła się do tego w wielkiej mierze św. Helena, chrześćijani- || któr«jipamiątkę obchodzimy w d. 2 marca.

MARZEC w PRZYSŁOWIACH.

Suchy marzec, mokry maj — będzie żyto jako gaj.

Kiedy w marcu deszczu wiele — nieurodzaj zboże ściele.

He w marcu dni mglistych — tyle w żniwa dni dżdżystych Święty Józef pogodny — będzie roczek urodny.

Święty Józe f skłoni brodą — zima idzie na dół z wodą.

Kto sieje groch w m arcu — gotuje go w garncu, a kto w m aju— ten w jaju.

RADY GOSPODARCZE.

W polu puszczać włókę, gdzie tylko obeschnie, a gdy się chwast ruszy — bro­

nę pod marcowe siewy. W żyto zacząć siać kończynę białą i seradelę na najsuchszych piaskach, na wilgotniejszych za miesiąc. Siew grochu, peluszki, mieszanek, owsa, jęcz­

m ienia dwurzędowego. Nic nie siać w ziem ię mokrą, ani ziemi mokrej nie poruszać.

W końcu miesiąca siać burak cukrowy i marchew. Przy wiosennych robotach unikać pługa, orać tylko tam, gdzie ziemia zessana, lub gdy trzeba przykryć gnój. Na wiosnę wystarcza brona, a na mocniejszych ziemiach kultywator, sprężynówka. Bronować koniczyny, łąki, pastwiska. — Nasadzać drób. — Sadzić wysadki marchwi, kapusty, buraków i obsypać ziemią, by zające nie uszkodziły. — Sadzić drzewa owocowe, ałe trafnie dobrane do jakości gruntu, lepiej sadzić zapłytko, niż zagłęboko. Drzewa oczyś­

cić z robactwa. — Podejrzane ziem niaki przesuszyć i spaść. Trzymać kopce nadal pod grubem nakrySiem.

Z m ia n y k sięży ca.

Ostatnia kwadra dnia 3 o godz. 11.09 II Pierwsza kwadra dnia 18 o godz. 7.42

Nów „ 11 „ 8.37 j| Pełnią n 25 „ 7.46

— 14 —

Dni Kalendarz

rzymsko- katolicki

Kalendarz słowiański

Słońca Księżyca wschód

g. m. zachód g. m. wschód

g. m. zachód g. rn.

1 P . Pon. Wielkan. Teodora Zbigniewa 5 38 1817 1 06 8 47

2 W. Franc. i Pawła Sadomira 5 35 18 19 2 01 9 37

3

s.

4 C. Izydora Bożywoja 6 31 18 22 3 23 11 43

5 P. Wincentego -j- Świętobora 5 28 18 23 3 52 12 54 6 s. W ilhelma op. Przesława 5 26 18 24 4 16 14 08 1 4 . 1 po Wielkanocy (Przewodnia). 0 niewiernym Tomaszu. Jan 20,19-31

7 N. Epifanjusza Radosława 5 24 18 27 4 36 15 23

8 P. Dionizego b. Dobrosława 5 22 18 28 4 55 16 40 9 W. Marcelego i Marji KI. Gorysława 5 19 18 30 5 12 17 58

10 $ . Ezechjela Jaromira 5 17 1831 5 30 19 19

11 c. Leona W., p. Lubosława 5 15 18 33 5 51 20 42 12 p . Wiktora m. f Przemysława 5 12 18 34 616 22 07 13 s. Hermenegilda m. Myślimira 5 10 18 36 6 47 23 29

15. 2 po Wielkanocy. 0 dobrym pasterzu. Jan 10, 11—16 14 N. Tyburcego, Walerjana Wacława 5 08 18 37 7 30 ^—

15 P. Anastazji m. Nosisława 5 06 18 39 8 26 0 43

16 W. Lamberta b. m. Krasisława 5 03 18 41 9 35 1 43 17

s.

19 p. Tymona m. f Czesława 4 57 18 45 13 20 3 27

20 s. Wiktora, flnt. Drogomira 4 55 18 47 14 45 3 44 16• 3 po Wielkanocy. Maluczko a nie ujrzycie mnie. Jan 16, 16—-22.

21 N. Anzelma bisk. Strzeżymira 4 53 18 48 15 53 4 04 22 P. Sotera m. i Teod. Wojciecha św. 4 50 18 50 1710 421 23 W. Wojciecha b. m. Jerzego św. 448 18 52 18 20 4 36 24 s. Fidelisa, Egberta Jarosława 4 46 18 53 1931 4 54

25 c . Marka Ew. Spitymira 4 44 18 55 20 41 5 14

26

p.

27 8. Tertuljana Zywisława 4 40 18 58 22 55 6 05

17_• 4 po Wielkanocy. 0 odejściu do Ojca. Ja n 16, 5--14.

28 N. Pawia od Krzyża Sławogosta 4 38 18 69 23 44 6 42 29 P. Piotra m. i Hug. op. Chwalisława 4 36 19 01 — 7 28 30 W. Katarzyny panny Lubomira 4 34 19 02 0 43 8 23

- 15 ^-

Żywot św. Bonifacego.

Ojczyzną św. Bo­

nifacego była fln- glja. Pochodził z książęcego rodu i na chrzcie otrzym ał imię W infryda. W młodych latach wstąpił do Bene­

dyktynów. Gorąca m iłość dla Chrys­

tusa skłoniła go do opuszczenia ojczy­

zny i do udania się na misję do Nie­

miec. Pracował we Fryzji i Hesji, n a ­ w racając wielu po­

gan do wiary Chry­

stusowej. Papież m ianow ał go bisku­

pem i nadał mu im ię Bonifacego.

J a k o biskup bar­

dzo wiele dobrego dokonał dla koś­

cioła. Założył w Niemczech liczne klasztory i stolice biskupie. Z klasz­

torów przezeń za­

łożonych najw ięk­

szą sławą cieszy się klasztor we Fuldzie

twierdza katolicyzm u w Niem czech. J u ż w podeszłym wieku, gdy się dowiedział,

że we F ryzji zm arł biskup św. Willi- brord, a ch rze ści­

jaństw o zaczyna tam upad ać, u d a ł się znowu do tego kraju, od którego rozpoczął misjonar- stwo. We Fryzji spotkała go śmierć m ęczeńska w 755 r.

Zw łoki jego z ło ż o ­ no we Fuldzie, tam też znajduję się drogocenna księga Ewangelji, zbroczo­

na jego krwią i przebita m ieczem mordercy. Św. Bo nifacy nosi tytuł A postoła Niemców którzy do czasów Lutra wszyscy byli k atolikam i. Na cześć świętego u- tworzono w Niem ­ czech Stowarzysze­

nie pod jego wez­

waniem, m ające na celu wspieranie wszelkich dążeń K ościoławobec pro­

testantów.

Św. Bonifacem u pośw ięcony jest dzień 5 czerwca.

KWIECIEŃ W PRZYSŁOWIACH.

Kwiecień plecień, bo przeplata — trochę zim y, trochę lata.

Kiedy w kw ietniu słonko grzeje — tedy chłop nie zubożeje.

Grzm ot w kw ietniu — dobra nowina — ju ż szron roślin nie pościna.

Jeśli na św. W ojciech śnieg pada — ce trzecia kopa siana przepada.

Gdy św. Jerzy schowa wronę w życie — to zboża będzie obficie.

RADY GOSPODARCZE.

Kończyć pracę w m arcu zaczęte. O koło połowy m iesiąca siać łubiny na nasienie.

W drugiej połowie sadzić ziemniaki. Oprócz obornika lub przyoranej zielonki potrzebna jest na lżejszej ziem i sól potasowa. Na zasiewy buraków i marchwi w razie powstałej skorupy puścić wał lub kruszyć skorupę gracką. Na jarzyny siane bez wsiewki puszczać lekkie bronki. Na ziem iach zwięźlejszych wsiewać koniczyny. — K u końcowi m iesiąca krowy paść m ieszanką żyta z wyką piaskową, z początku z dodatkiem sieczki. — Bielić staj­

nie i obory. — Dawać szczepionki trzodzie, byle pewne i odpow iednie dawki. — Pood- tykać wyloty ułów, oczyścić je wewnątrz. Zakładać pasieki, gdzie się tylko da. — Sa­

dzić w grunt wczesną kapustę, siać brukiew, buraczki czerwone, m ak, groch cukrowy, sałatę, cebulę i t. p, Sadzić m orw ę białą. — O dpadki z kopców powywozić na kompost.

ZMIANY KSIĘŻYCA.

O statnia kwadra dnia 2 a godz. 7.29 || Pierwsza kwadra dnia 16 o godz. 14.09

Nów „ 9 „ 20.33 Pełnia „ 33 „ 21.47