476 Kronika
rektorem tej wiodącej uczelni protestanckiej. Jego zasługi lingwistyczne (liczne publikacje hebraistyczme, przekład Biblii z hebrajskiego na łacinę, pionierskie ba-dania nad językiem aramejskim, prace z zakresu arabistyki i etiopistyki) przy-ciągnęły do niego»liczne grono uczniów m.in. Kalwina i Lelio So z ima. Mimo tych badań jego naukową sławę ugruntowała jedna z 'najwybitniejszych prac nauko-wych XVI w., choć z całkiem innej dziedziny, mianowicie Kosmographia (Bazylea 1544). Poprzedziły ją liczne kalendarze w języku niemieckim i francuskim, które układał od czasu studiów w Tybindze, szereg prac o zegarach słonecznych (przy-niosły mu one tytuł ojca gnomonistyki) i większa praca Organum uranicum (Ba-zylea 1536). Po Kosmografii wydał on jeszcze Rudimenta mathematica (Ba(Ba-zylea
1551). Już rozpoczynając studia w Tybindze miał zamiar napisać Kosmografię, ale przygotowywał się do tego przez szereg podróży po Szwajcarii, Francji, Szwabii i Alzacji oraz przez studiowanie dzieł współczesnych uczonych; opisów historycz-nych, geograficznych i kartograficznych okolic ich stałego pobytu. Sam też opra-cował w 1530 r. Germaniae descriptio, w 1536 r. Mappa Europae, w 1538 r. Rhaetia a w 1540 r. przygotował do druku geografię Ptolemeusza z szeregiem unowocześ-nionych przez siebie map. Polemiczny jako autor reformacyjny, w Kosmografii był jak najbardziej rzeczowy i bezstronny, co zapewniło tej książce od razu wielką popularność, tak w krajach protestanckich, jak i katolickich i prawie natych-miastowe przekłady na łacinę, francuski, włoski i czeski. Polski z autopsji nie znal i oparł się tu na dostępnej mu literaturze (Eneasz Syilwiusz Picotammi, Mie-chowita, Justus Decius, Jodok Willich), mapach Polski Bernarda Wapowskiego i Prus swego ucznia Henryka Zeella (który opierał się na pracach M. Kopernika i J. Retyka), ale też starał się usilnie o wiarygodne informacje przez korespon-dencję z królem Zygmuntem Augustem, Stanisławem Łaskim, Andrzejem Trzy-cieskim, Andrzejem Górką i Janem Tarnowskim.
Referat wywołał ożywioną dyskusję. Prof. E. Rybka rozszerzył nieco informacje prelegenta na temat kontaktów Münstera z Wapowskim, do czego nawiązał dr A. Kempfi, analizując różnice kartograficzne między nimi. Prof. I. Zarębski scharakteryzował w dłuższej wypowiedział krąg polskich informatorów Münstera, szczególnie twórczość Deciusa i Miechowity, uwypuklił też jego związki z okresu bazylejskiego z Picolominim. Dr Z. Bezwiński przypomniał empiryzm Münstera i jego pedantyczne mp. tropienie źródeł Dunaju.
W związku z marginesową uwagą prelegenta o kontaktach Münstera z przy-rodnikiem K. Gessnerem doc. S. Brzozowski zapytał o wykorzystywanie przez niego materiałów dotyczących kręgu polskich informatorów Gessnera i wyraził żal, że referat nie zawierał większej ilości nazwisk polskich.
Dr Burmeister przyznał w odpowiedzi, że problem współpracy Münstera z Polską nie został przez niego w opublikowanej książce szerzej rozwinięty, że rzeczywiście zarówno w związku z Münsterem jak ii Gessnerem można wymienić wiele polskich nazwisk, że w tej sprawie prowadzi właśnie dodatkowe poszukiwa-nia w Polsce, Austrii i Szwajcarii, wyniki których pragnie potem opublikować w wydawnictwach Zakładu Historii Nauki i Techniki PAN.
Stanisław Brzozowski
POSIEDZENIE NAUKOWE ZESPOŁU HISTORII GEODEZJI
W dniu 19 listopada 1970 r. odbyło się w Warszawie, pod przewodnictwem prof. J. Gomoliszewskiego, posiedzenie Zespołu Historii Geodezji. Na program po-siedzenia złożyły się: dyskusja nad referatem mgra K. Sawickiego O problemach polskiej historiografii geodezyjnej, komunikat prof. J. Gomoliszewskiego o
przygo-Kronika 477 towanej w Akademii Górniczo-Hutniczej pnący dyplomowej Analiza dokładnoś-tiowa starych map miasta Wieliczki w celu wyodrębnienia zabytkowych zespołów architektonicznych dla ich rekonstrukcji oraz sprawozdania mgra T. Bychawskiego z prowadzonych badań nad początkami geodezji.
W ożywionej dyskusji nad referatem mgra Sawickiego, rozesłanym członkom Zespołu przed zebraniem, stwierdzano dużą jego wartość i potrzebę poruszania zawartej w nim tematyki. W wypowiedziach szczególnie podkreślano potrzebę stworzenia katalogu starych dzieł geodezyjnych, co wspomagałoby organizowanie warsztatów pracy historyków geodezji; wprowadzenia seminarium lub konsultacji prowadzonych przez historyków dla członków Zespołu, co wiąże się z poszerzeniem grona uczestników Zespołu; ostatecznego ustalenia zakresu badawczego Zespołu.
W podsumowaniu dyskusji doc. J. Babicz zaznaczył, że konieczne jest ustalenie rangi i funkcji społecznej historii geodezji. Stwierdził, że należy dokonać wyboru elementów twórczych i pobudzających i wykorzystać je dla celów dydaktycznych. W dalszym ciągu posiedzenia prof. J. Gomoliszewski przedstawił zebranym wyniki, powstałej pod jego kierunkiem, w Zakładzie Geodezji Przemysłowej Instytutu Geodezji AGH, pracy dyplomowej. Przeprowadzono w niej ocenę geode-zyjną map dla rekonstrukcji zespołu architektonicznego, posługując się metodą transformacji współrzędnych.
W sprawozdaniu z badań nad początkami geodezji mgr T. Bychawski przed-stawił wnikliwe i bardzo interesujące uwagi dotyczące dzieła Geometria Culmensis, na podstawie przebadanego przez siebie piętnastowiecznego egzemplarza, z n a j d u -jącego się w Bibliotece Uniwersyteckiej we Wrocławiu.
W części organizacyjnej posiedzenia omówiono sprawę opracowania bibliografii geodezji.
Zofia Traczewska-Białkowa
SESJA NAUKOWA ZESPOŁU HISTORII GEOLOGII
W dniu 24 listopada 1970 r. staraniem Zakładu Historii Nauki i Techniki PAN oraz Muzeum Ziemi PAN odbyła się kolejna robocza sesja naukowa Zespołu Hi-storii Geologii. Obrady toczyły się w Muzeum Ziemi. W części pierwszej prowadził je przewodniczący Państwowej Rady Górniczej oraz przewodniczący Rady Nauko-wej Muzeum Ziemi prof. В. Krupiński, a w części drugiej przewodniczący Zespołu prof. A. Gaweł.
Tematem pierwszej części obrad był referat prof. A. Gawła Dotychczasowy dorobek w dziedzinie historii geologii w Polsce i dalsze potrzeby badawcze w tej dziedzinie. W części drugiej zreferowano dwa zagadnienia szczegółowe: prof. A. Cha-łubińska mówiła o Domeykianach w Paryżu, a dr H. Duczmal-Pacowska o Znajo-mości surowców mineralnych w Polsce w okresie działalności Komisji Kruszcowej (1782—1787) — złoża soli i miedzi. Planowane na sesję dwa dalsze referaty: prof. К. Maślankiewicza Dotychczasowy dorobek Międzynarodowego Komitetu Historii Nauk Geologicznych i plany na przyszłość oraz prof. A. Halickiej Nowe nabytki do zbio-rów Archiwum Muzeum Ziemi przełożone zostały na kolejne posiedzenie Zespołu.
Tematem wystąpienia prof. Gawła było omówienie osiągnięć historii geologii w 25-leciu Polski Ludowej. Na tym tle referent przedstawił uwagi dotyczące kie-runków badawczych w przyszłości. Prof. Gaweł zwrócił uwagę na wielokierunko-wość tej dyscypliny w wykładach uniwersyteckich zalecając w pierwszym etapie wstępy do wykładów z poszczególnych dziedzin oraz próby czasowego wprowadzania historii geologii jako wykładu samodzielnego (wykłady prof. Gawła w 1952 r. w Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie). W referacie podkreślono także rolę
