I Z B Y P R Z E M Y S Ł O W O - H A N D L O W E J W P O Z N A N I U
O r g a n p u b l i k a c y j n y W o jew ó d zkieg o W y d z ia łu A p ro w izacji i H an d lu , W o jew ó d zkieg o W y d z ia łu Przemysłowego, Izb y P rzem ysłow o-H andlow ej i Izb y Rzemieślniczej w Poznaniu
Rok II 13 lipca 19 4 6 Nr 2 8
O dpow iedzialność
za zo b o w iązan ia p odatkow e
Z dekretu o zobowiązaniach podatkowych).
A rt. 9. 1. Za zob ow iąza nia p o d a tko w e o d po w ia da po
datnik z m o cy p ra w a caiym swoim majątkiem , chyba że z m o c y u s ta w y o b o w ią ze k w p ła c e n ia na leżności z ty tu łu zo b o w ią za n ia p o d a tk o w e g o p o d a tn ik a c ią ż y w y łą c z n ie na p ła tn ik u .
2. Płatnicy o d p o w ia d a ją z m o cy p ra w a całym swoim m ajątkiem za zaniechanie ustaw ow ego lu b zleconego obo
w ią z k u o b lic z e n ia i p o b ie ra n ia od p o d a tn ik a należności z t y tu łu zo b o w ią za n ia po da tko w e go, za p o b ra n ie w k w o c ie n iż szej niż należało, jaik ró w n ie ż za n ie w p ła c e n ie w ła ś c iw y m w ładzo m w e w ła ś c iw y m te rm in ie sum pobranych. Poza ty m do zob ow iąza nia p ła tn ik a s to s u je się te same p rz e p is y co do zob ow iąza nia po da tko w e go p o d a tn ika . P rzepisy u s ta w og ra
nicza ją ce o d po w ie dzialn ość p ła tn ik ó w pozostają w m ocy.
3. Osoby trzecie o d p o w ia d a ją za zob ow iąza nia p o d a tk o w e p o d a tn ik a w p rz y p a d k a c h i na zasadach o k re ś lo n y c h w de krecie o zob ow iąza niach po
d a tk o w y c h , p rz y czym do orze
k a n ia o o d p o w ie d z ia ln o ś c i oraz do u s ta la n ia w y s o k o ś c i k w o ty , za k tó rą od p o w ia d a osoba trz e cia, u p ra w n io n e są w ładze no- w o ła n e do orze kan ia o zobo
w ią z a n iu p o d a tk o w y m . W spra
w a ch ty c h w y łą c z o n a je s t d ro ga sądowa.
W ro zd zia le ty m d e k re t tr a k tu je o o d p o w ie d zia ln o ści za zo b o w ią za n ia po da tko w e , na ło żone j na:
a) p o da tn ika , b) p ła tn ik a ,
c) c z ło n k ó w ro d z in y p o d a t
n ik a ,
d) sp a d k o b ie rc ó w p o d a tn ik a , e) na b yw cę m a ją tk u p o d a t
n ika ,
f) u ż y tk o w n ik a lu b d z ie rż a w cę nie ru ch o m o ści p o d a t
n ik a ,
g) s p ć ln ik ó w i c z ło n k ó w za
rządu s p ó łe k za zo b o w ią zania p o d a tk o w e spółek, h) osoby o d p o w ie d zia ln e za
p ro w a d z e n ie p rz e d s ię b io rs tw
p a ń s tw o w y c h lu b p o z o s ta ją c y c h pod zarządem p a ń s tw o w ym .
Przed analizą poszczególnych prz e p is ó w o o d p o w ie d z ia l
ności za zo b o w ią za n ia p o d a tk o w e w y p a d a w y ja ś n ić p o w tarzające się stale w de kre cie no w e p o ję c ia : podatnik i p łat
nik.
N a p o d k re ś le n ie zasłu g u je spre cyzow ana w y ra ź n ie w de kre cie is to tn a ró ż n ic a m ię d z y ty m i p o ję c ia m i, a to z u w a g i na różnorodność k o n s e k w e n c ji p ra w n y c h zw ią za n ych z ty m i p o ję cia m i.
D e fin ic ję ty c h po ję ć z a w ie ra d e k re t o po stępo w a niu p o d a tk o w y m , w m y ś l k tó re g o podatnikiem je s t strona, k tó ra p o dlega ją c z m o cy u s ta w y o b o w ią z k o w i p o d a tk o w e m u obo
w iązana je s t do uiszczenia d a n in y p u b lic z n e j;
Płatnikiem je s t strona, k tó r a z m o cy u s ta w y o b o w ią zana je s t do o b lic z e n ia i p o b ra n ia od p o d a tn ik a należności z ty tu łu zob ow iąza nia p o d a tk o w e g o i do w p ła c e n ia je j na r a chu ne k w ła ś c iw e j w ła d z y p o d a tk o w e j.
K la s y c z n y m p rz y k ła d e m p ła tn ik a będzie pracodaw ca w p o d a tk u od w yn ag rodze ń, n o ta riu s z p o b ie ra ją c y o p ła tę stem p lo w ą od sporządzonego a ktu prze w ła szczen ia m a ją tk u n ie ruchom ego, w re szcie k ie r o w n ik te a tru lu b k in o te a tru in k a s u ją c y k o m u n a ln y p o d a te k od b ile tó w w stępu. P o d a tn ik ie m zaś w ty c h p rz y p a d k a c h będzie p ra c o w n ik , s tro n y sporządzające a k t p rz e w łaszczenia oraz osoba n a b y w a ją c a b ile t w stępu.
O b o w ią z u ją c a do tąd o rd y n a c ja p o d a tk o w a celem o kre ś
le n ia osoby ob ow iąza ne j do uiszczenia p o d a tk u n ie u żyw a te rm in u .,p o d a tn ik ", m im o że w y ra z te n je s t w m o w ie p o to c z n e j bardzo rozp ow szechn io ny i też d o tychczaso w e m u p ra w o
d a w s tw u p o ls k ie m u n ie je s t obcy.
W tym numerze:
O d p o w ie d z ia ln o ś ć za zob ow iąza nia po d a tko w e . — Z a lic z k i na p o d a te k docho do w y. — O p ła ty samo
rządow e. — P o ra d n ik księ go w eg o. — P raco w n icy u m y s ło w i. — K o m u n ik a ty .
W najbliższych numerach:
O d p o w ie d zia ln o ść za zob ow iąza nia p o da tko w e . — P o ra d n ik księgow ego. — K się go w ość w ś w ietle n o w y c h prze pisów . — K to po dlega ubezpieczeniom społecznym . — P odw yższenie o p ła t stem plow ych.
•— O p ła ta stem plow a od s k ry p tó w d łu ż n y c h w y s ta w ia n y c h przez zjednoczenia i d y re k c je bra nżo
we. — P odatek sp o żyw czy od cukru . — F orm ah n o ści zw iązane ze s ta ra n ia m i o p o z w o le n ie p r z y w o zu i w y w o z u dla firm p ry w a tn y c h . — K o m u n i
k a ty .
Stałe działy:
S karbow ość — K sięgow ość — P ieniądz i k re d y t — S p ra w y socjaln e — K o m u n ik a c ja — U s ta w o d a w stw o h a n d lo w e — A d m in is tra c ja p rze m ysło w a - P rzem ysł — R zem iosło — Handel.
T e rm in u tego u ż y w a s ta le usta w a o op ła ta ch stem olo- w ych , a n ie zna te rm in u „ p ła tn ik " . Ten o s ta tn i je s t w p ra w dzie u ż y ty w rozp orzą dzen iu w y k o n a w c z y m do u s ta w y o op ła ta c h stem plow ych, ale nie w znaczeniu każd ej osoby ob ow ią za n e j do uiszczenia o p ła ty ste m p lo w e j, lecz celem oznaczenia te j spośród osób o b ow iąza nych , k tó ra o p ła tę stem plow ą fa k ty c z n ie u iś c iła lu b d e k la ru je ka sie urzędu skarbow ego zam iar uiszczenia.
O rd y n a c ja p o d a tk o w a ro z ró ż n ia d w ie g ru p y osób o b o w ią zan ych do uiszczenia. P ierw szą okre śla te rm in e m „ p ła tn ik " . In s ty tu c ja praw na, z k tó r e j w y s n u w a s ię p o ję c ie g ru p y d ru g ie j, je s t okre ślo na te rm in e m „o d p o w ie d z ia ln o ś ć za poda
te k " w obec czego te rm in o w i „ p ła t n ik " m ożem y — ja k o n a zw ę g ru p y d ru g ie j — p rz e c iw s ta w ić te rm in „osoba o d p o w ie dzialna. za p o d a te k ". ,
„ P ła tn ik ie m " je s t w m y ś l o rd y n a c ji p o d a tk o w e j „każd a osoba fizyczna, spadek w a k u ją c y lu b osoba p ra w n a p o d le g a ją c a w m y ś l poszczególnych u s ta w p o d a tk o w y c h obo
w ią z k o w i^ p o d a tk o w e m u ". In n y m i s ło w y „ p ła tn ik ie m " je s t osoba, k tó re j zob ow iąza nie p o d a tk o w e n a le ż y do is to ty da
nego stosunku pu bliczn o -p ra w n e g o , m ającego za p rze dm io t uiszczenie p o d a tk u (ja k n ie m a zob ow iąza nia po da tko w e go bez ok re ś le n ia ro d z a ju po d a tku , t y tu łu na leżności i je j w y sokości, ta k n ie ma zo b o w ią za n ia p o d a tk o w e g o bez o k re śle nia p ła tn ik a ).
N a to m ia s t „osobą o d p o w ie d z ia ln ą za p o d a te k " je s t ta, k tó r e j zob ow iąza nie p o d a tk o w e je s t stanem p rz y p a d k o w y m , w y n ik ły m ze szczególnego^ zbieg u o k o lic z n o ś c i: d a n y sto
sunek p ra w n y is tn ia łb y ró w n ie ż bez zob ow iąza nia osoby o d p o w ie d z ia ln e j.
N a zasadach ty c h o p ie ra ła się w d u ż e j m ie rze no w a k o n s tru k c ja d e k re tu o z o b ow iąza niach p o d a tk o w y c h o w y ra -- źn y m p o d zia le p o ję c ia „ p o d a tn ik " i „ p ła tn ik " .
O tóż w e d łu g de k re tu o zob ow iąza niach p o d a tk o w y c h p o d a tn ik o d p o w ia d a za zob ow iąza nia po d a tk o w e z m o cy pra w a c a ły m sw o im m a ją tk ie m i ty lk o w ów czas je s t od te j o d p o w ie d z ia ln o ś c i w o ln y , g d y ó b ow iąze k w p ła c e n ia n a leżności z ty tu łu zob ow iąza nia p o d a tko w e g o c ią ż y w y łą c z n ie na p ła tn ik u .
T y p o w y p rz y p a d e k w o ln o ś c i od o d p o w ie d z ia ln o ś c i p o d a tn ik a zachodzi w p o d a tk u od w y n ag rodze ń. Tam p ła tn ik (shiżbodaw ca) o b o w ią z a n y je s t p o bra ć p o d a te k od p o d a tn i
k a (p ra c o w n ik ) i w p ła c ić ten p o d a te k do k a s y s ka rb o w e j.
O b o w ią ze k w p ła c e n ia na leżności z ty tu łu p o d a tk u cią ży w y łą cznie na p ła tn ik u (słu żbo daw cy); p o d a tn ik (p ra c o w n ik ) n ie m a o b o w ią z k u w p ła c e n ia tego p o d a tk u do k a s y s ka rb o w e j.
S koro zatem o b o w ią z e k w p ła c a n ia p o d a tk u cią ży „ w y łą cznie na p ła tn ik u (służbodaw cy), p o d a tn ik (p ra co w n ik) je s t w o ln y od o d p o w ie d z ia ln o ś c i za ten podatek. O dp ow ie- d z ia ła ln o ś ć ta p rze cho dzi z m o c y p ra w a na p ła tn ik a .
N a le ż y tu je d n a k w ysu n ą ć po w ażne zastrzeżenia co do obecnej k o n s tru k c ji d e kre tu . S tosow anie b o w ie m o m a w ia nego prze pisu w ob ecn ym je g o b rz m ie n iu może na po tka ć na trudn ości, k tó r y c h m ożna b y u n ik n ą ć p rz y zastosow aniu zm ia n u w z g lę d n ia ją c y c h następu ją ce u w a g i:
a) U ż y c ie w ust, 1 w y ra ż e n ia „z m o c y u s ta w y " nie je s t w ła ś c iw e z u w a g i n a to, że w te j m ie rze o b ow iąze k p ła tn ik a może zn a jd o w a ć swe ź ró d ło n ie ty lk o w usta w ach w ś c i
s ły m tego sło w a znaczeniu, le cz w norm ach, k tó re nie n o szą c h a ra k te ru u s ta w czy n a w e t d e k re tó w lu b rozporządzeń z m ocą u s ta w y lu b de kretu, np. w o d p o w ie d n ic h u ch w a ła ch w ła d z sam o rząd ow ych (tzw. statutach).
b) K onieczne b y ło b y zastąpienie w y ra z u „o b lic z e n ie "
w yra ze m „p o trą c e n ie " z u w a g i na to, że is to tn e dla tre ś c i zob ow iąza nia p ła tn ik a je s t zaw sze ty lk o „p o tra c e n ie " lu b .p o b ra n ie " n ie zaś czynność o ch a ra kte rze te c h n ic z n o -p rz y - g o to w a w czym , ja k ą je s t „o b lic z e n ie " należności.
c) U ż y c ie w y ra z u : „z le c o n e g o " je s t okre śle nie m n ie w ła ś c iw y m , gd yż może nasuw ać w n io s e k , że d e k re t dopuszcza m o żliw o ść zleceń o p a rty c h na u m o w a c h p ry w a tn o -p ra w n y c h . To zaś b y ło b y sprzeczne z in te n c ją us ta w o d a w c y , k t ó r y m o że h o n o ro w a ć ty lk o zle ce n ia m a ją c e c h a ra k te r p u b lic z n o p ra w n y .
W re s z c ie zdanie osta tn ie o przepisach u sta w og ran icza
ją c y c h od po w ie d zia ln o ść p ła tn ik ó w n ie je s t zrozu m iałe, chyb a że poza de kretem o z o b ow iąza niach p o d a tk o w y c h is tn ie ją jeszcze in n e u sta w y, k tó re o g ra n ic z a ją o d p o w ie dzialność p ła tn ik ó w .
W n a stępn ych a rty k u ła c h d e k re t n o rm u je o d p o w ie d zialn ość osób trzecich:
A rt. 10. Członkow ie rodziny p o d a tn ik a o d p o w ia d a ją s o lid a rn ie z p o d a tn ik ie m za w y m ie rz o n y p o d a te k w ty m stosunku, w ja k im ic h m a ją te k , p rz y c h ó d lu b dochód (zysk) byty Przyjęte do podstawy op od atkow ania.
O dp o w ie d zia ln o ść c z ło n k ó w ro d z in y o p o d a tk o w a n y c h w s p ó ln ie u re g u lo w a n a została na zasadach do tychczaso w ych .
T y p o w y m p rz y p a d k ie m je s t od po w ie d zia ln o ść za po da
te k do cho do w y. J e ż e li po d a te k do ch o d o w y zosta ł w y m ie rz o n y od k w o ty o b lic z o n e j drogą zesu-moiwania do chodu g ło w y ro d z in y i do cho dó w c z ło n k ó w ro d z in y , to k a ż d y czło ne k rę d z in y , k tó re g o dochód zosta ł d o lic z o n y do dochodu g ło w y ro d z in y , o d po w ia da za tę część p o d a tk u dochodow ego, k tó ra p rz y p a d a stosu nkow o na je go dochód.
Część, za k tó rą o d p o w ia d a da ny czło ne k ro d z in y , ob- b licza się za pom ocą p ro p o rc ji x : p — d : D, p rz y czym ,,p"
oznacza podatek, ,,d" dochód danego- czło nka ro d z in y ,D"
łączną podstaw ę w y m ia ru (w y n ik łą z zesum ow ania dochodu g ło w y ro d z in y i do cho dó w c z ło n k ó w ro d zin y).
Bez p o trz e b y głębszego uzasadnienia będzie zrozu m ia- łe ,iż p o s ta n o w ie n io m art. 10 n a le ż a ło b y raczej nadać n a stępujące b rzm ie n ie : „C z ło n k o w ie ro d z in y p o d a tn ik a odpo
w ia d a ją s o lid a rn ie z p o d a tn ik ie m za tę część w ym ie rzo n e g o podatku, k tó ra przyp ad a sto su n ko w o na ic h m a ją te k , p rz y chód lu b dochód p r z y ję ty do p o d s ta w y o p o d a tk o w a n ia tego p o d a tn ik a ".
, Treść b o w ie m art. 10 w obecnym je g o b rz m ie n iu nie je s t zrozu m iała, a na dto prze pis te n je s t nie za ko ń czo n y (b ra k na k o ń c u zda nia s łó w : „'tego p o d a tn ik a ").
Je że li zaś chodzi o p o ję c ie „z y s k u ", to n ie je s t ono znane żadnem u z o b o w ią z u ją c y c h p rz e p is ó w o podatkach.
A rt. 11. Spadkobiercy p o d a tn ik a o d p o w ia d a ją za zobo
w ią z a n ia po d a tk o w e spa dko da w cy i m asy s p a d ko w e j w ty m sam ym s to s u n k u i w ty c h sam ych granicach, w ja k ic h od
p o w ia d a ją w m y ś l zasad p ra w a spadkow ego za zobow iązania o p arte na ty tu ła c h p ry w a tn o -p ra w n y c h . W ty m stosu nku i w ty c h g ra n ic a c h o d p o w ia d a ją za 'w szystkie z ob ow iąza nia p o d a tk o w e zm arłego, cho ćby one zo s ta ły ustalone po je g o śm ierci.
O dp o w ie d zia ln o ść sp a d k o b ie rc ó w ró w n ie ż op ie ra się na zasadach do tych cza so w ych : „s p a d k o b ie rc y o d p o w ia d a ją za n ie ś c ią g n ię te należności po d a tk o w e sp a d k o d a w c y i m asy spa dko w ej ja k za zobow iązania, op arte na ty tu ła c h p r y w a t
n o -p ra w n y c h , w e d łu g prze pisów p ra w a spa dko w eg o".
T e kst ten nie za w ie ra żadnej n o rm y n o w e j, k tó ra b y nie o b o w ią z y w a ła w b ra k u tego tekstu. Już b o w ie m z pra w a c y w iln e g o w y n ik a , że należności z ty tu łu danin p u b liczn ych , do k tó r y c h uiszczenia b y ł o b o w ią z a n y spadkodaw ca, ale k tó ry c h n ie u iś c ił, należą do d łu g ó w spa d k o w y c h i zasadni
czo p o w in n y b yć zapłacone przez osoby uczestniczące w spa dku w e d łu g ty c h sam ych zasad, k tó re dotyczą w ie r z y te l
ności w obec spadkodaw cy, o p a rty c h na ty tu ła c h p ry w a tn o p ra w n ych .
W razie śm ie rc i osoby, iktóra w -dniu ś m ie rc i b y ła d łu ż n ik ie m S karbu -Państwa, o d b y w a ją się ró w n o le g łe 2 po stę
po w a nia :
1. W je d n y m ma zastosow anie p ra w o pu bliczne , a do o rz e c z n ic tw a p o w o ła n e są w zasadzie w ła d ze p o da tko w e oraz N a jw y ż s z y T ry b u n a ł A d m in is tra c y jn y i ty lk o w y ją t k o w o sądy powszechne.
2. W d ru g im m a zastosow anie p ra w o p ry w a tn e ( c y w il
ne), a o rze cznictw o n a le ż y do sądów pow szechnych.
P rzedm iotem p o s tę p o w a n ia l-sze-go mogą b y ć : a) k w e stia, czy spadkodaw ca b y ł ob o w ią za n y do uiszczenia dane
go -podatku i w ja k ie j w y s o k o ś c i •— na m o cy w ła ś c iw e j u s ta w y p o d a tk o w e j, b) eg z e k u c y jn e ścią gn ięcie p o d a tk u od osób uczestniczących w spadku,
. . K w e s tia „a n ie is tn ie je w p o s tę p o w a n iu pierw szym , je ż e li ju z za ż y c ia s pa dko da w cy została ro z s trz y g n ię ta p ra w om ocnie.
P ostępow anie d ru g ie staje się potrzebne na s k u te k n a stępującego stanu fa k ty c z n e g o : W ła d z a po d a tk o w a po ś m ie rc i osoby A żąda od oso b y B uiszczenia p o d a tk u , do k tó re g o z ap ła cenia b y ła -obowiązana osoba A , a żąda na te j p o dstaw ie, że B je s t następcą p ra w n y m osoby A . C z y n i to bądź przez doręczenie na kazu p ła tn ic z e g o osobie B, je ż e li tenże -nie zo sta ł d o ręczo ny z m a rłe j osobie A bądź przez p o w o ła n ie się na nakaz p ła tn ic z y d o rę czo n y osobie A i w e zw a n ie oso by B do uiszczenia, bądź przez w d ro ż e n ie na p o dstaw ie nakazu p ła tn icze g o e g z e k u c ji p rz e c iw B lu b k o n ty n u o w a n ie p rz e c iw B e g z e k u c ji w d ro ż o n e j p ie rw o tn ie prze
c iw A . — B zaś je s t zdania, że n ie je s t następcą p ra w n y m osoby A lu b że w p ra w d z ie je s t następcą p ra w n y m , ale że z tego fa k tu oraz z w ła ś c iw y c h p rz e p is ó w pra w a c y w iln e g o n ie da -się w y s n u ć zob ow iąza nie osoby B do uiszczenia da
ne j na leżności p o d a tk o w e j 1-ub w reszcie, że w p ra w d z ie w m y ś l p ra w a c y w iln e g o a z t y tu łu następstw a osoba B je st obow iąza na do uiszczenia danego po d a tku , że je d n a k w
■myśl pra w a c y w iln e g o przyp ad a na osobę B n ie ta część p o d a tk u ustalonego w po stę p o w a n iu 1-szym, k tó r e j żąda w ładza p o da tko w a , ale część m niejsza.
W ty m p rz y p a d k u m a ją analogiczne zastosow anie prze
p is y o po stępo w a niu eg z e k u c y jn y m , a zatem osoba B p o w in n a przede w s z y s tk im w y s tą p ić w obec w ła d z y p o d a t
k o w e j z je d n y m z za rz u tó w w y m ie n io n y c h w zda niu p o przednim . W razie z a ła tw ie n ia odm ow nego osoba B zw raca się z po w ó dztw em do sądu powszechnego.
T o p o w ó d z tw o może b yć d w o ja k ie . Przed wszczęciem po stępo w a nia e g zeku cyjne go p o w ó d z tw o m a cechy pozw u 0 ustalenie, po w szczęciu po stępo w a nia e g zeku cyjne go p o w ó dztw o zm ierza do um orzenia e g z e k u c ji w całości lu b w części, g d y ż „ d łu ż n ik . . . p rze czy zdarzeniom , na k tó ry c h o p a rte b y ło w y d a n ie k la u z u li w y k o n a ln o ś c i" (Iks p. c.).
N o w y m u re g u lo w a n ie m je s t ro z c ią g n ię c ie o d p o w ie d z ia l
ności s p a d k o b ie rc ó w za p o d a tk i w y m ie rz o n e spa dko da w cy na w e t po je go śm ierci.
M oże w ię c zajść p rz y p a d e k , że ju ż po o b ję c iu spa dku przez s p a d k o b ie rc ó w zaistn ie ć może d łu g z ty tu łu p o d a tk u n a leżącego się od spadkodaw cy, k t ó r y m u za je g o ż y c ia jeszcze n ie b y ł w y m ie rz o n y .
Jest rzeczą tru d n ą po go dzić ta k ie u n o rm o w a n ie odpo
w ie d z ia ln o ś c i z interesem s p a d ko b ie rcó w , k tó rz y przecież d e c y d u ją s ię ob ją ć spa de k na s k u te k prześw iadczenia, że o d p o w ia d a ją ty lk o za d łu g i u ja w n io n e w po stępo w a niu spadkow ym , tym czasem od po w ie d zia ln o ść ic h rozciąga się 1 na d łu g i n ie u ja w n io n e w ty m postępow aniu.
Przepis ten w iąże się z p o s ta n o w ie n ia m i d e k re tu o p o d a tk u dochodow ym , p rz e w id u ją c y m , że w razie ś m ie rc i p o d a tn ik a p o d a te k w y m ie rz a s ię na im ię zm arłego p o d a tn ik a od dochodu uzyskanego prze d śm iercią.
A r t. 12. 1. Za p o d a tk i rzeczow e ob ok p o d a tn ik a odpo
w ia d a s o lid a rn ie z n im n a b y w c a m a ją tk u p rz y ję te g o do p o d
s ta w y o p o d atkow ania. T a k sam o o d po w ia da on, g d y do p o d
s ta w y op o d a tk o w a n ia p r z y ję ty b y ł o b ró t lu b p rz y c h ó d z tego m a ją tk u .
2. O dp o w ie d zia ln o ść n a b y w c y o k re ś la się w ta k im sto
sunku, w ja k im m a ją te k , p rz y c h ó d lu b o b ró t b y ły p rz y ję te do p o d s ta w y o p od atkow ania.
G w o li ja sn o ści w skazane je st, b y o m a w ia n y przepis u z u p e łn io n y zo sta ł w n a stę p u ją ce j m ie rze: „O d p o w ie d z ia l
ność n a b y w c y o k re ś la się w ta k im stosunku, w ja k im n a b y ty m a ją te k , p rz y c h ó d łu b o b ró t z n a b y te g o m a ją tk u b y ły p rz y ję te do p o d s ta w y o p o d a tk o w a n ia p o d a tn ik a ."
3. O dp o w ie d zia ln o ść n a b y w c y odnosi się do p o d a tk ó w za okres czasu przed n a b y c ie m m a ją tk u p o d a tn ika .
4. N a b y w c a od p o w ia d a ty lk o do w y s o k o ś c i w a rto ś c i n a byteg o m a ją tk u . Do te j w y s o k o ś c i o d po w ia da on c a ły m sw o im m a ją tk ie m .
5. N ie s ta n o w i n a b y c ia p rz e d s ię b io rs tw a a n i je g o części n a b y c ie to w a ró w , je ż e li n a b y c ie to w y n ik ło z czynn ości h a n d lo w y c h , chyba że n a b y c ie to w a ró w przez n a b y w c ę p rze d się b io rstw a lu b c z ło n k ó w je go ro d z in y n a s tą p iło w z w ią z k u z na b y c ie m prze d się b io rstw a .
Z ty c h sam ych na p ro w a d z o n y c h w y ż e j w z g lę d ó w i ten przepis p o w in ie n ulec z m ia n ie w na stę p u ją cym k ie ru n k u :
„ N ie s ta n o w i n a b y c ia p rz e d s ię b io rs tw a an i je g o części n a b y c ie to w a ró w , w y n ik a ją c e z czynności h a n d lo w y c h . Je
ż e li je d n a k n a b y c ie to w a ró w n a s tą p iło św iado m ie w zam ia
rze u m o ż liw ie n ia p o d a tn ik o w i u c h y le n ia się od w y p e łn ie n ia zob ow iąza nia p o d a tko w e go, na byw ca, nieza leżn ie od o d p o w ie d z ia ln o ś c i k a rn e j, p o no si od po w ie d zia ln o ść prze
w id z ia n ą w p u n k c ie 4."
P rzy obecnej b o w ie m k o n s tru k c ji om aw ianego przepisu, p ra k ty c z n ie rzecz biorąc, s toso w an ie go n a p o tk a ło b y na znaczne tru d n o ś c i z u w a g i na nieo g ra n iczo n ą liczb ę osób, na k tó ry c h m o g ła b y cią żyć ¡skom plikow ana co do usta len ia o d po w ie dzialn ość za zob ow iąza nia po da tko w e .
6. O dp ow iedzialność n a b y w c y ulega og ra n ic z e n iu do w y s o k o ś c i sum w y s z c z e g ó ln io n y c h w zaśw iad czen iu w y s ta w io n y m przez w ła ś c iw ą w ła d zę na w n io s e k osoby z a in te re sow anej, je ż e li n a b y c ie . n a s tą p iło w cią gu 3-ch d n i od d a ty w y s ta w ie n ia tego zaśw iadczenia. ,
7. P rzepisy pow yższe o o d p o w ie d z ia ln o ś c i n a b y w c y od
noszą się ró w n ie ż do o p ła ty ste m p lo w e j od p is m s ta n o w ią c y c h t y tu ł p rz e jś c ia w ła s n o ś c i rzeczy nie ru ch o m ych .
mgr Z. M ielcarzew icz.
(Ciąg d a ls z y nastąpi).
Zaliczki n a podatek dochodowy
P rzy u s ta la n iu zalic z e k na p o d a te k do ch o d o w y w try b ie
§ 3 ust. 1 rozp. m in is tra S karbu z dn ia 20 s ty c z n ia 1946 r.
(Dz. Ust. R. P. N r. 5 poz. 50), dla o b lic z e n ia dochodu rocz
nego w celu usta le n ia s to p y p o d a tk u w ładze skaribwe sto
s u ją następujące zasady:
a) W prz y p a d k a c h gd y o s ią g n ię ty w u b ie g ły m m ie siącu dochód sta n o w i dochód z danego ro ku , o b e jm u ją c y okres dłuższy n iż je d e n m iesiąc, (np. k o m o rn e za k ilk a m ie s ię c y .odsetki od k a p ita łu za k w a r ta ł lu b półrocze), p r z y jm u je się m n o ż n ik o d p o w ia d a ją c y s ta n o w i fa k ty c z nem u (np. 4 lu b 2) a nie m n o ż n ik dw anaście.
<b) W p rz y p a d k a c h g d y o s ią g n ię ty w u b ie g ły m m ie siącu dochód s ta n o w i w y łą c z n ie dochód je d n o ra z o w y danego źród ła , (np. u a rty s ty m alarza za sprzedany obraz, spłata z a le g ły c h od setek od k a p ita łu , zalegle kom orne, ko m o rn e pobrane z g ó ry ) n ie stosu je się m nożnika, lecz p o b ie ra zaliczkę od fa k ty c z n ie osiągniętego dochodu, a w razie p o w tó rz e n ia się tego ro d z a ju dochodu w c ią gu ro k u następną z a lic z k ę Oblicza się od całego do
chodu osiąg nię te go od p o czą tku ro ku , p o trą c a od te j k w o ty poprze dnio ju ż uiszczoną zaliczkę i p o b ie ra ró ż
nicę.
c) W p rz y p a d k a c h g d y dochód skła da się z re g u la rn y c h do cho dó w m iesięczn ych oraz z dochodów n ie re g u la rn y c h lu b je d n o ra z o w y c h , do cho dy re g u la rn e m no ży się przez dw anaście i do ta k obliczonego dochodu d o lic z a się d o c h o d y n ie re g u la rn e od p o c z ą tk u ro ku . Stopę p ro
cen tow ą p o d a tk u , p rzyp a d a ją cą od ta k obliczonego rocznego dochodu stosu je się do rz e c z y w iś c ie u z y s k a nego do chodu w u b ie g ły m m iesiącu.
Do w p ła c a n ia zaliczek m iesięczn ych ob o w ią za n i są po
d a tn ic y bez w e z w a n ia urzędu Skarbowego, p rz y czym do o b o w ią z k ó w ic h n a le ż y rów noczesne prze dłożen ie o b lic z e n ia z a lic z e k (d e k la ra c ji). W p rz y p a d k a c h niep rzedłoże nia przez p o d a tn ik a w te rm in ie o b lic z e n ia z a lic z k i (d e k la ra c ji) urząd moż bez w y s y ła n ia w e zw ań n a ło ż y ć na p o d a tn ik a k a rę g rz y w n y z art. 185 O. P. za niep rze d ło że n ie d e k la ra c ji.
O p łaty sam orządowe
Z mocą ob o w ią zu ją cą od d n ia 1 stycznia 1946 r. z w ią z k i sam orządowe m ogą po bierać o p ła ty :
1. a d m in is tra c y jn e za czynności i p o św ia dcze nia urzędow e org a n ó w sam orządow ych; o p ła ty te mogą być pobierane w go tów ce lu b znaczkam i m ie js k im i,
2. za u ż y w a n ie sam orządow ych urządzeń i z a k ła d ó w do
bra publicznego,
3 targow e, od h a n d lu w m ie js k ic h ha la ch ta rg o w y c h lu b na ta rg o w is k a c h . P ob ie ranie o p ła t od a r ty k u łó w ż y w ności d o starczon ych przez p ro d u c e n tó w ro ln y c h je s t do zw o lon e ty lk o w razie sprzedaży ty c h a rty k u łó w w
m ie js k ic h h a la c h ta rg o w y c h . ,
U c h w a ły rad n a ro d o w y c h w s p ra w ie p o b ie ra n ia o p ła t
a d m in is tra c y jn y c h i sposobu ic h uiszczania oraz o p ła t ta r
g o w y c h p o d le g a ją z a tw ie rd z a n iu przez w ładzę nadzorczą.
W y s o k o ś ć o p ła t a d m in is tra c y jn y c h p o w in n a być oznaczona z u w z g lę d n ie n ie m k o s z tó w u trz y m a n ia tego d z ia łu sam orzą
dowego, za któ re g o czynn ości o p a ty m a ją być pobierane.
C elem u z y s k a n ia funduszów o b ro to w y c h na u trz y m a n ie sam orządow ych urządzeń i z a k ła d ó w dobra pu bliczn e g o oraz p rze d się b io rstw , m ogą z w ią z k i sam orządowe po b ie ra ć za
lic zki na o p ła ty od osób k o rz y s ta ją c y c h z ty c h zakład ów ,
urządzeń i p rze d się b io rstw . , ,
W y s o k o ś ć z a licze k p o w in n a b y ć ró ż n ic z k o w a n a w za
le żn o ści od stop nia zdo ln ości p ła tn ic z e j ty c h osób. W razie u d o w o d n ie n ia u b ó stw a z a lic z k a n ie p o w in n a b y ć pobierana.
U c h w a ły o p o b ie ra n iu zaliczek, p rz e w yższa ją cych t r z y k ro tn ą op ła tę m iesięczną, p o d le g a ją z a tw ie rd z e n iu w ła d z nadzorczych.
Z w ią z k i sam orządowe p o b ie ra ją na p o k ry c ie k o sztó w założenia i u trz y m a n ia urządzeń i z a k ła d ó w dobra p u b lic z nego oraz p rz e d s ię b io rs tw k o m u n ik a c y jn y c h , p o s łu g u ją c y c h się w ła s n ą spe cja lną n a w ie rz c h n ią —■ po w y s łu c h a n iu o p in ii sam orządów gospodarczych — specjalne d o p ła ty od ty c h w ła ś c ic ie li nie ru ch o m o ści g ru n to w y c h i b u d y n k o w y c h , p rz e d s ię b io rs tw p rz e m y s ło w y c h , h a n d lo w y c h i u sług ow ych , k tó ry m te urządzenia i z a k ła d y lu b prze d się b io rstw a p r z y noszą szczególne k o rz y ś c i gospodarcze lu b udogodnienia.
W y s o k o ś ć sp e c ja ln e j o p ła ty p o w in n a b yć stop nio w an a w stosunku do w a rto ś c i osiąg anych k o rz y ś c i gospodarczych
lu b udogodnień. ,
W p rz y p a d k u w n ie s ie n ia o d w o ła n ia w prze dm io cie sp e c ja ln e j d o p ła ty , u c h w a ła nie może b y ć w y k o n a n a przed ro z s trz y g n ię c ie m o d w o ła n ia w stosunku do osoby, k tó ra je w n io sła .
W o je w ó d z k i lu b p o w ia to w y zw ią z e k sam orządow y m o że p o b ie ra ć na bu do w ę d ro g i o tw a rd e j n a w ie rz c h n i s p e c ja l
ne d o p ła ty od ty c h w ła ś c ic ie li g ru n tó w i nieru chom o ści, p rz e d s ię b io rs tw p rz e m y s ło w y c h , h a n d lo w y c h i u słu g o w ych , k tó ry m budow ane d ro g i przynoszą k o rz y ś c i gospodarcze lu b ud og od nie nia .
S pecjalne d o p ła ty na budowę, pobieran e na po dstaw ie ust. 1, n ie m ogą przekraczać 35 pro c. k o s z tó w b u d o w y d ro g i o n a w ie rz c h n i su ro w e j szerokości n ie p rze kra cza ją ce j 5 m e tró w p o p o trą c e n iu św iadczeń w na turze oraz n ie m o gą obciążać w ła ś c ic ie li w pasie p rz y d ro ż n y m , szerszym niż trz y k ilo m e tr y z ka ż d e j s tro n y drogi.
W y s o k o ś ć m a k s y m a ln y c h d o p ła t o k re ś la ją w drodze rozporządzenia m in is tro w ie A d m in is tra c ji P ub licznej i Ziem O d zyska n ych w p o ro z u m ie n iu z m in is tra m i Skarbu, K o m u n ik a c ji oraz R o ln ic tw a i Reform R olnych, p rz y czym w y s o kość ty c h d o p ła t dla gospo da rstw ro ln y c h nie może prze
kraczać 20 p ro c e n t w y m ia ru p o d a tk u gru ntow ego .
Z w ią z k i sam orządowe m ogą po b ie ra ć na u trz y m a n ie dróg specjalne d o p ła ty od osób, n a m ie rn ie z u ż y w a ją c y c h drogi.
D la oce ny nadm ierne go zuż y c ia d ro g i m ia ro d a jn y m je s t po w ię kszen ie k o sztó w u trz y m a n ia d ro g i w stosu nku do p rz e c ię tn y c h k o s z tó w u trz y m a n ia na obszarze z w ią z k u sam orzą
dowego d ró g te j samej k a te g o rii i o n a w ie rz c h n i tego sa
mego typ u , co d ro g i n a d m ie rn ie zużyw ane. O gó lna suma d o p ła t za na dm ierne zużycie d ro g i n ie może przew yższać ró ż n ic y m ię d z y p rz e c ię tn y m i k o s z ta m i u trz y m a n ia na ob
szarze z w ią z k u dró g te j samej k a te g o rii o n a w ie rz c h n i te go samego typ u , co dro g a n a d m ie rn ie zużyw ana, a kosztem
u trz y m a n ia te j dro g i. ,
D o p ła ty m ogą b y ć zastąpione przez ry c z a łt u m ó w io n y m ię d z y w ła d zą w y m ia ro w ą a p o d a tn ik ie m .
P. T. PRENUMERATORÓW
P r o s im y o z a p ł a c e n i e p r e n u m e r a t y „ T y g o d n i k a G o s p o d a r c z e g o “ w w y s o k o ś c i z t 1 0 0 .— z a 3 - c i k w a r t a ł ( li p ie c , s ie r p ie ń , w r z e s ie ń ) w u r z ę d a c h p o c z to w y c h , k s i ę g a r n i a c h o r a z w A d m i n i s t r a c j i : K s i ę g a r n i a W i l a k , P o z n a ń - K a n t a k a 1 0 P . K . O . t -4085
Poradnik księgowego
Przekształcenie przedsiębiorstw a jednostkowego w spółkę z ograniczoną odpo w ied zialn o ścią
W ż y c iu gospodarczym n ie n a le ż y do z ja w is k rz a d k ic h prze kszta łce n ie prz e d s ię b io rs tw . K u p ie c w z g lę d n ie p rz e m y słow iec, p ro w a d z ą c y p rz e d s ię b io rs tw o ja k o je d y n y w ła ś c ic ie l, z ró ż n y c h p rz y c z y n może lu b też je s t do pew nego stop nia zm uszony zm ie nić osobowość, je ż e li cho dzi o w ła ś c ic ie la , co w ks ię g o w o ś c i u ja w n ia się pod m ia ne m k a p ita łu w łasnego. T ak np. w p rz e d s ię b io rs tw ie o osobow ości fiz y c z n e j, w k tó ry m w ła ś c ic ie le m je s t je d n a osoba, n ie je d n o k ro tn ie trzeba zm ie nić c h a ra k te r p rz e d s ię b io rs tw a na sk u te k b ra k u zasad
n ic z y c h ś ro d k ó w o b ro to w y c h drogą p rz y ję c ia w s p ó ln ik a , k tó r y za jm ie w p rz e d s ię b io rs tw ie s ta n o w isko rów no rzę dn e z p o prze dnim w ła ś c ic ie le m . N a ty m o d c in k u może zaistnieć d w o ja k a m ożliw o ść, a m ia n o w ic ie :
1. s tw o rze n ie s p ó łk i ja w n e j,
2. s tw o rz e n ie s p ó łk i z ogran iczon ą od po w ie dzialn ością . Będzie m ia ło to m ie jsce w ów czas, gd y do tych cza so w y w ła ś c ic ie l dobierze sobie je dn ego w s p ó ln ik a , k tó re g o w k ła d k a p ita ło w y w y s ta rc z y do w y k o rz y s ta n ia ty c h m o ż liw o ś c i, b y w sposób słu szny i g o d z iw y p o w ię k s z y ć o b ro ty przedsię
bio rstw a .
W p ła ta now ego w ła ś c ic ie la zależna będzie:
a) od w a rto ś c i p rz e d s ię b io rs tw a na dzień p rz y s tą p ie n ia do s p ó łk i,
b) od ro d z a ju p rz e d s ię b io rs tw a i m o ż liw o ś c i ro z w o ju na s k u te k w k ła d u k a p ita ło w e g o now ego w s p ó ln ik a , ,c) od re n to w n o ś c i p rze d się b io rstw a , k tó rą u s ta la m y na
po d s ta w ie B ilan su Z a m k n ię c ia i R achunku S trat i Z ysków .
Jest rzeczą o g ó ln ie znaną, że d w ie p rz y c z y n y p o w o d u ją p o w s ta n ie p rze d się b io rstw a : cel społeczno-gospodarczy i cel p ry w a tn o -g o s p o d a rc z y . Ten o s ta tn i ma szczególne za in te reso w a nie w c h w ili p rz y s tą p ie n ia n o w e j oso b y do przedsię
bio rs tw a . Cel społeczno-gospodarczy w y p ły w a do pew nego s to p n ia sam ze siebie, -— zresztą w e w sp ółcze snym po dłożu p o lit y k i gospodarczej tru d n o w y o b ra z ić sobie is tn ie n ie ta k ie go , czy in ne go prze d się b io rstw a , k tó re b y nie rozu m iało znaczenia te j r o li dla do bra w s z y s tk ic h o b y w a te li.
C el p ry w a tn o -g o s p o d a rc z y będzie w naszym p rz y k ła d z ie p o n ie k ą d w stę p n y m ro zlicze n ie m się m ię d z y do tychczaso
w y m w ła ś c ic ie le m a no w o p rz y s tę p u ją c y m w s p ó ln ik ie m . Je że li w ię c d la p rz y k ła d u za in te re s o w a n i ustalą, że w a rto ść do tychczaso w a p rz e d s ię b io rs tw a (tj. je d n o s tk o w e go) w y n o s i z ł 50.000,— w ów czas no w o p rz y s tę p u ją c y w s p ó l
n ik o b o ję tn ie , czy ma pow stać sp ó łka ja w n a czy też spółka z ograniczoną od po w ie dzialn ością , w n ieść m usi ró w n y u- d z ia ł w w y ż e j w y m ie n io n e j w y s o k o ś c i w gotów ce lu b in n y c h s k ła d n ik a c h m a ją tk o w y c h .
O dnośnie s p ó łk i z ograniczoną o d p o w ie d z ia ln o ś c ią pa
m ię ta ć trzeba o u s ta w o w y m m in im a ln y m w k ła d z ie k a p ita ło w y m , o k tó ry m b y ła m ow a swego czasu na łam ach T y g o d n ik a Gospodarczego.
N ie do rz a d k ic h w y p a d k ó w n a le ż y z a is tn ie n ie n a stępu
ją c e j o k o lic z n o ś c i: D o ty c h c z a s o w y w ła ś c ic ie l p rz e d s ię b io r
stw a u m iera i p rz e d s ię b io rs tw o o b e jm u ją s pa dko bie rcy. Ja k na le ży w ta k im w y p a d k u p o stąpić?---- o to tem at, na k tó r y p ra g n ie m y w n in ie js z y m a rty k u le odpow iedzieć.
S p a d k o b ie rc y p rz e jm u ją z zasady w s z e lk ie należności i zobow iązania. P rzed się bio rstw o może b y ć prow adzone na d a l pod tą samą firm ą z d o d a tk ie m „S p a d k o b ie rc y ", b o w ie m w ów czas w y s tę p u je spółka. Każda n a tom ia st spó łka m usi b y ć w na zw ie p rze dsiębiorstw a , tj. w e firm ie na ze
w n ą trz uw ido cznion a.
R ozliczenia się s p a d k o b ie rc ó w n ie są w is to c ie rzeczy ta k ła tw e . K to k o lw ie k m ia ł z id e n ty c z n y m i spraw am i do czynien ia, m ó g ł się przekonać, że na ty m o d c in k u n a p o ty -
k a m y na przeróżne tru d n o ś c i n a tu ry czysto m a te ria ln e j i k ie ro w n ic z e j, je ż e li chodzi o p o d trz y m a n ie p rz y ż y c iu d o ty c h czas prow adzonego prze dsiębiorstw a .
S p a d ko b ie rcy m ogą p ro w a d z ić dotychczasow e przedsię
b io rs tw o pod sp ó łką ja w n ą albo też ja k o spó łkę z o g ra n i
czoną od po w ie dzialn ością . Ponadto z m a rły w ła ś c ic ie l m óg ł niezależnie od p rz e d s ię b io rs tw a po zostaw ić w spadku pew ną nieruchom ość, k tó ra , czy to na m ocy testam entu, czy też na p o dstaw ie u c h w a ły spa dkobierców , może b yć w yłączon a z p rze dsiębiorstw a . Tego ro d z a ju o k o lic z n o ś c i p o w o d u ją z p u n k tu w id z e n ia k s ię g o w o ś c i zm ia n y w b ila n s ie k o ń c o w y c h
— „s p a d k o w y m ", ja k i w b ila n s ie o tw a rc ia n o w e j sp ó łki.
Z agadnienie księ go w e om aw ianego fa k tu p rze d sta w i nam n a jle p ie j p rz y k ła d . P rzypuśćm y, że do tych cza so w y z m a rły w ła ś c ic ie l ,,X " prze kaza ł na p o dstaw ie testam entu s w ó j m a ją te k żonie oraz tro jg a dzieciom . B ilan s k o ń c o w y p rz e d s ię b io rs tw a o b e jm o w a ł nie t y lk o s k ła d n ik i m a ją tk o w e i k a p ita ło w e prze d się b io rstw a , lecz ró w n ie ż i p ry w a tn e . S pa dko bie rcy po sta n a w ia ją :
1. p ro w a d z ić p rz e d s ię b io rs tw o nadal, ja k o spó łkę z o- graniczoną od po w ie dzialn ością ,
2. należności i zob ow iąza nia p ry w a tn e w y łą c z y ć z prze d
s ię b io rs tw a .
L ic z b y b ila n so w e p rz e d s ta w ia ją się ja k następuje:
Przedsię-
biorstm a Prym atne Razem
Aktyrna . . . . Zadłużenia . . . Czysty m ajątek - (czyli k a p ita ł). .
404.588.70 173.460.30
359.519.40 71.024 —
764.108.10 244.484.30
231.128.40 288 495.40 519.623 80
W y k a z a n e lic z b y w k o lu m n ie „R azem " s ta n o w iły w y j ścio w ą p o z y c ję z b ila n s u zam knięcia, na p o dstaw ie k tó re j do konano p o d z ia łu na p rz e d s ię b io rs tw o i m a ją te k czysto p ry w a tn y . O dnośnie p rz e d s ię b io rs tw a p o w s ta je osobowość p ra w n a „S p ó łk a z ogr. od p o w ." i z te j p rz y c z y n y w y łą c z e nie. K a p ita ł n o w e j s p ó łk i w y n o s iłb y na p o dstaw ie p o w y ż szego p o d z ia łu z ł 231.128,40. Poniew aż ogółem w s p ó ln ik ó w będzie czterech u s ta n o w io n y k a p ita ł p o dw yższyć na zao krą
glon ą sumę w w y s o k o ś c i z ł 270.000,— , to je s t po zł 67.500,—
na każdego w s p ó ln ik a .
Podw yższenie k a p ita łu zakład ow e go s p ó łk i zm ie n i po s tro n ie p a s y w ó w ja k i po s tro n ie a k ty w ó w og ólną sumę.
W s p ó ln ic y nie d ys p o n u ją w te j c h w ili g o tó w k ą i z te j p rz y c z y n y różn icę nieuiszczoną na w y ró w n a n ie u s ta n o w io nego k a p ita łu zasadniczego n a le ż y w y k a z a ć w b ila n s ie po s tro n ie a k ty w ó w , ja k o zob ow iąza nie w s p ó ln ik ó w .
B ilan s zatem n o w o p o w s ta łe j s p ó łk i z ogr. odpow . bę
dzie się p rz e d s ta w ia ł następująco:
B i l a n s o t u i a r c i a Przejęte akty ma 404.588.70 Przejęte
Zobom iązanie zobomiązania 173.460.30
sp ó la ika „ A " 9.717 90 K ap itał zakładotny 270.000.—
„ „ „ B “ 9.717.90 ✓
„ „ „ C " 9.717.90
„ „ „ D “ 9 717.90
443.460.30 443.460.30
B i l a n s O t w a r c i a W yk a z a n a w y ż e j różn ica p o w s ta je :
1. usta lon o n o w y k a p ita ł w w y s o k o ś c i . . zł 270.000,—
2. d o tych cza so w y k a p ita ł w y n o s ił . . . zł 231.128,40 (w e dłu g p o d z ia łu w y ż e j przedstaw ionego)
3. p o w s ta ła r ó ż n i c a ... z ł 38.871,60 k tó ra to suma po dzielo na przez czterech w s p ó ln ik ó w daje nam z ł 9.717,90.
W ten sposób b ila n s spa dko w y, a w ła ś c iw ie k o ń c o w y zm arłego w ła ś c ic ie la , będzie p o db ud ow ą d w u n o w y c h b i
lansów :
a) dla no w o pow sta łe go z p u n k tu w id z e n ia praw nego prze d się b io rstw a , k tó re g o dane lic z b o w e przedsta
w iliś m y ,
b) d.a po zostałej m asy spa dko w ej tj. czysto p r y w a t
nego m a ją tk u , zup ełnie niezależnego od przedsię
bio rstw a .
B ilans m asy spa dko w ej p ry w a tn e g o m a ją tk u z a m yka ł się będzie po obu stronach sumą zł 288.495.40 zgodnie z do
k o n a n y m podziałem .
Powyższe u w a g i i p rz y k ła d , dotyczące p rze kszta łce nia p rz e d s ię b io rs tw a z p u n k tu w id z e n ia K odeksu H a nd low eg o dow odzą o kon ie czności do kon an ia zm ian w ks ię g o w o ś c i danego prze d się b io rstw a . N a je d e n zasadniczy fa k t na le ży na ty m m ie js c u z w ró c ić uwagę, a m ia n o w ic ie : n ie k o n ie c z n ie o s ta tn i bilan s spraw ozdaw czy m usi b yć jednocześnie o tw a r
ciem dla przekształconego p rze dsiębiorstw a . N a to m ia s t — co je s t bardzo ważne ■— bilan s spra w o zdaw czy je s t i n ie w ą tp liw ie m usi b y ć podstaw ą do p rz e b u d o w y b ila n s u w spo
sób i fo rm ie zależnej od c h a ra k te ru no w o u tw o rzo n e g o prze dsiębiorstw a . P ra k ty k a księ go w eg o do w o dzi o każd o
razo w e j zm ianie b ila n s u p rz y prz e k s z ta łc e n iu się przedsię
b io rs tw a ; — n a k re ś le n ie zaś ś c is ły c h re g u ł je s t napraw dę u tru d n io n e , b o w ie m zależy to od z a is tn ie j ących w y p a d k ó w , z k tó r y c h żaden nie je s t ró w n y drugiem u. W spraw ach zatem w ą tp liw y c h n ie o d z o w n y m je s t z w ró c ić się do rze
czoznaw ców w te j d zied zinie n a u k i a w ie d z y .
mgr M . N ow icki.
Pracownicy umysłowi
(Dokończenie) 4) R ozw iązanie u m o w y o pracę.
O m a w ia ją c w p o prze dnim num erze sposób z a w ie ra n ia u m ó w o pracę w s p o m n ie liś m y , że może ona b y ć za w a rta na okres p ró b n y , na okres w y k o n a n ia o k re ś lo n e j ro b o ty , na czas o k re ś lo n y oraz na czas n ie o k re ś lo n y . O becnie ro z w a ż ym y, w ja k i sposób um ow ę o pra cę ro z w ią z u je się.
P rzy u m o w ie z a w a rte j na okres p ró b n y ro z w ią z u je się ją 1-go lu b 16-go dnia m iesiąca kalen darzo w e go, po up rzed
n im 2 -ty g o d n io w y m w y p o w ie d z e n iu , t. z. n a jp ó ź n ie j na 14 d n i przed 1-szym lu b przed 16-tym każdego m iesiąca trzeba w okre sie p ró b n y m um ow ę w y p o w ie d z ie ć . J a k w sp om n ie
liś m y ju ż poprzednio, okres p ró b n y dla p ra c o w n ik a u m y słow ego nie może przekraczać 3-ch m iesięcy. Podany w y ż e j sposób ro z w ią z y w a n ia u m o w y ma ty lk o w te d y zastosowanie, gd y s tro n y u m ó w iły Się, że p ra c o w n ik zostaje p r z y ję ty na próbę bez ścisłego o k re ś la n ia ja k dłu g o okres ten będzie trw a ł. P ra c o w n ik zatem p rz y s tę p u ją c do p ra c y na zasadzie ta k ie j u m o w y w ie je d y n ie to, że p ró b a ta n ie p rz e k ro c z y 3-ch m ie się cy i że może on b y ć z w o ln io n y w w y ż e j p o d a n y sposób. J e ś li zaś s trony, m ó w ią c o okre sie p ró b n y m , ściśle o k r e ś liły czas je g o trw a n ia np. 3 lu b 2 m iesiące, to um o w a ro z w ią z u je się z u p ły w e m tego czasu bez p o trz e b y w y p o
w iedzenia.
P rzy u m o w ie z a w a rte j na okres w y k o n a n ia okre ślo nej ro b o ty um ow a o pracę ro z w ią z u je się po u ko ńcze niu ro b o ty , dla k tó r e j w y k o n a n ia b y ła zaw arta. Jest to d e fin ic ja zup eł
n ie w y ra ź n a i nie w ym a ga żad nych ko m e n ta rzy.
P rzy um o w ie z a w a rte j na czas o k re ś lo n y , um ow a ro z
w ią z u je się p o u p ły w ie czasu, na k tó r y b y ła zaw arta. W tym , zarów no ja k i w po prze dnim p rz y p a d k u nie zachodzi p o trz e ba w y p o w ia d a n ia u m o w y ze s tro n y pra cod aw cy.
U m o w a za w a rta na czas n ie o k re ś lo n y ro z w ią z u je się po u p ły w ie 3-ch m ie s ię c y od w y p o w ie d z e n ia je j przez je d n ą ze stron. Jest rzeczą bardzo ważną przestrzega
nie, b y okres w y p o w ie d z e n ia w y n o s ił c a łk o w ic ie 3 m iesiące ka le n d a rzo w e i b y k o ń c z y ł się zawsze o s ta tn ieg o d n ia m ie siąca kalen darzo w e go. W y p o w ie d z e n ie m usi nastąpić n a j
p ó ź n ie j w o sta tn im d n iu m iesiąca kalendarzow ego,' po prze
dzającego okres w y p o w ie d z e n ia . N a jc z ę ś c ie j m am y do czy
n ie n ia z um o w ą zaw artą na czas n ie o k re ś lo n y , dlatego też w y p o w ie d z e n ie tego ty p u u m o w y p o w in n o b y ć n a jd o k ła d n ie j zrozum iane zarów no przez p ra cod aw có w , ja k i p ra c o w n ik ó w .
W skazany w yżej 3-miesięczny okres w ypowiedzenia jest m inim alnym okresem ustawowym i w żadnym w ypadku nie może być skrócony tz. zm ieniony na niekorzyść pracownika. Natom iast strony mogą między sobą uzgodnić
dłuższy okres w y p o w ie d z e n ia niż u s ta w o w y , np. 6 m ie sięcy.
Z przepisu stanow iącego, że okres w y p o w ie d z e n ia ma w y n o s ić pełne 3 m iesiące kalen darzo w e i że w y p o w ie d z e n ie w in n o an stąpić n a jp ó ź n ie j ■ w o sta tn im d n iu m iesiąca, nie w y n ik a o czyw iście , że pracodaw ca je s t sk rę p o w a n y dniem , w k tó ry m może dokonać w yp o w ie d ze n ia . Dzień ten może b y ć d o w o ln ie w y b ra n y m dniem m iesiąca, 3 m iesiące będą się je d n a k lic z y ły d o piero od na jb liższe go 1-go m ie
siąca kalendarzow ego. J e ś li zatem np. pra cod aw ca do rę
czy p ra c o w n ik o w i w y p o w ie d z e n ie w d n iu 31 lipca, to okres w y p o w ie d z e n ia b ie g n ie od dnia 1 sierpnia. J e ś li ten sam pracodaw ca w y p o w ie d z ia ł n. p. 1-go lip c a , to ró w n ie ż okres w y p o w ie d z e n ia 'biec będzie od na jb liższe go 1-go, tzn. od 1 sierpnia. W a rto jeszcze na dm ienić, że m ó w ią c o d n iu , w k tó ry m n a s tą p iło w y p o w ie d z e n ie , m ow a je s t nie o dniu, w k tó ry m pra cod aw ca je w y s ła ł, a t y lk o o dniu, w k tó ry m p ra c o w n ik je o trzym ał.
P rzepisy n ie p rz e w id u ją , że okres w y p o w ie d z e n ia m usi b y ć ró w n a dla obu stron. M oże b yć zaw arta um ow a o pracę tego rod zaju, że p ra c o w n ik a może w iązać k ró ts z y , zaś p ra codaw cę dłuższy okre s w y p o w ie d z e n ia . Żaden z n ic h je d n a k nie może być k ró ts z y o d okre su ustaw ow ego.
W okre sie w y p o w ie d z e n ia stosunek p ra c y trw a nadal bez zm ia n y i obie s tro n y aż do je go u p ły w u obow iązane są do zachow ania w s z y s tk ic h w a ru n k ó w z a w a rte j um ow y.
Często podn oszo ny je s t ze s tro n y p ra c o w n ic z e j z a rzut, że pra cod aw ca w y p o w ia d a ją c um owę nie po d a ł w w y p o w ie d z e n iu p rz y c z y n y i stąd tr a k tu ją ta k ie w y p o w ie d z e n ie za rzekom o niew ażne. Jest to m niem anie błędne. W y p o w ia d a ją c y o b o w ią z a n y je s t je d y n ie dokonać w y p o w ie d z e n ia : zgodnie z w y m o g a m i u s ta w o w y m i. N ie je s t natomiast, obo
w ią z a n y podać p rz y c z y n y w y p o w ie d z e n ia , może to je dn ak zrobić. Zdarza się rów nie ż, że pracodaw ca m ając w a ż n y p o w ó d do ro zw ią za n ia u m o w y nie k o rz y s ta z p r z y w ile jó w na
ty c h m ia s to w e g o je j rozw ią za n ia , a w y p o w ia d a , k ie ru ją c się ty m i lu b in n y m i w zg lęd am i. Jest to p ra w o , k tó re p rz y s łu g u je ka żd e j ze stron i s ta n o w i w ła ś c iw ie d o b ro w o ln e w y rzeczenie się p r z y w ile jó w na rzecz d ru g ie j strony.
W ie lu p ra c o d a w c ó w p o p e łn ia ten b łą d zasadniczy, że uznaje ty lk o w y p o w ie d z e n ie , ja k o form alno ść zw iązaną z p o zbyciem się p ra c o w n ik a um ysłow e go . N ie przestrzega tego je d n a k , gd y z a is tn ie je e w en tu aln ość z m ia n y je g o w a ru n k ó w p ra c y lu b p ła c y na n ie ko rzyść, est zrozum iałe, że p ra c o w n ik u m y s ło w y , k tó re m u w tra k c ie trw a n ia u m o w y z m ie n io no w a ru n k i p ra c y lu b p ła c y na lepsze, nie będzie prze ciw tem u p ro te s to w a ł. Zdarza się je d n a k , że z a is tn ie je k o n ie c z ność z m ia n y je go w a ru n k ó w na gorsze. W ty m w y p a d k u , w razie b ra k u a k c e p ta c ji ze s tro n y p ra c o w n ik a , obow iązany je s t pracodaw ca dokonać w y p o w ie d z e n ia dotychczasow ycc.
w a ru n k ó w k o rz y s tn ie js z y c h tak, ja k to ma m ie jsce p rz y ro z w ią z y w a n iu u m o w y ,a d o piero po u p ły w ie p e łn y c h 3-ch m ie s ię c y k a le d a rz o w y c h może zastosować w a ru n k i gorsze.
U m o w a o pracę ro z w ią z u je się ró w n ie ż w razie ś m ie rc i p ra c o w n ik a ,nie ro z w ią z u je n a to m ia st u m o w y śm ierć p ra c o da w cy. W y n ik a z teg o, że w w y p a d k u śm ie rci pra c o d a w c y , s p a d k o b ie rc y w z g lę d n ie in n y następca pra c o d a w c y je s t z w ią z a n y za w a rtą um ow ą z p ra c o w n ik ie m przez swego zm arłego poprzednika.
U m o w a o pracę, zaw arta w go spo da rstw ie ro ln y m lu b le ś n y m albo w z w iązan ym z n im p rz e d s ię b io rs tw ie p rz y n a j
m n ie j na okres 1 ro k u , prze dłuża się a u to m a tyczn ie na ro k na stępny, je ż e li na 3 m iesiące przed je j u p ły w e m nie nastąpi w y p o w ie d z e n ie .
W skazane w y ż e j sposoby ro z w ią z y w a n ia różnego ty p u u m ó w o pracę, nie w y c z e rp u ją o c z y w iś c ie w s z y s tk ic h s y tu a c ji, ja k ie m ogą zaistn ie ć w tra k c ie ro z w ią z y w a n ia um ó w i te o k o lic z n o ś c i m u s ia ły p rz e p is y u sta w ow e prze w id zie ć.
J e ż e li n. p. z d a rz y się, że ja k iś n ie z ró w n o w a ż o n y p ra c o dawca w m om encie u n ie s ie n ia d o k o n a ł w y p o w ie d z e n ia i na
stępnie je cofnął, a ty d z ie ń p ó ź n ie j c h c ia łb y p o n o w n ie tego dokonać, to przepis p ra w n y staje tem u na przeszkodzie.
M ia n o w ic ie następne w y p o w ie d z e n ie może b y ć doręczone d o p ie ro po u p ły w ie daty, k ie d y k o ń c z y łb y się okres 1-go w y p o w ie d z e n ia , g d y b y ono nie zostało cofnięte.
Pracodaw ca może w y p o w ia d a ją c zrezyg no w ać z dalszej p ra c y p ra c o w n ik a , ro z w ią z u ją c n a ty c h m ia s t stosunek p ra c y przed u p ły w e m okre su c o fn ięteg o w y p o w ie d z e n ia , lecz z w a ru n k ie m n ie z w ło c z n e j w y p ła ty w y n a g ro d z e n ia za okres w y
pow iedzenia. I , ’
J e ż e li po u p ły w ie okre su w y p o w ie d z e n ia pracodaw ca z a w a rł z tym że p ra c o w n ik ie m 3 bezpośrednio po sobie na
stęp ują ce u m o w y o pra cę na czas o k re ś lo n y , z k tó r y c h ża
dna nie prze kra cza ła te rm in u 3-ch m ie s ię c y — je s t to ró w n o znaczne z zaw arciem u m o w y na czas n ie o k re ś lo n y .
K ie d y nie może nastąpić w y p o w ie d z e n ie przez p ra co dawcę u m o w y o pracę?
N ie może ono nastąpić w czasie u rlo p u p ra c o w n ik a , ch o ro b y lu b w y k lu c z e n ia go od zajęć przez w ładze sanitarne, o ile w spom niana choroba lu b w y k lu c z e n ie od zajęć nie trw a dłu że j niż 3 m iesiące. W y p o w ie d z e n ie nie może ró w n ie ż na stąpić w czasie o d b y w a n ia ćw iczeń w o js k o w y c h przez p ra c o w n ik a oraz p e łn ie n ia , o b o w ią z k ó w sędziego p rz y s ię głego lu b ła w n ik a sądu pra cy. W e w s z y s tk ic h ty c h w y p a d kach p ra c o w n ik ob o w ią za n y je s t n ie z w ło c z n ie p o w ia d o m ić pracodaw cę, gdyż w w y p a d k u p rz e c iw n y m tra c i on u p ra w n ie n ie w y n ik a ją c e z tego ty tu łu .
W kom e ntarza ch do tego przepisu n a le ż y dodać,że w w y m ie n io n y c h w y ż e j w y p a d k a c h n ie może nastąpić w y p o w iedze nie pra cy, n ie je s t n a to m ia st zastrzeżone, że nie m o
że nastąpić z w o ln ie n ie z ważnego po w odu. R ów nież na le ży rozw ażyć, czy w y p o w ie d z e n ie dokonane w okre sie n. p.
ch o ro b y je s t w ogóle niew ażne, czy też ty lk o je s t bezsku
teczne w ty m okresie, tz., że okres w y p o w ie d z e n ia nie b ie g nie w ty m w y p a d k u . Co do te j k w e s tii p o g lą d y jp ra w n ik ó w różn ią się. N a o g ó ł przew aża p o gląd że ję s t ono w ogóle n ie ważne i p o g lą d ten znalazł swe uzasadnienie w k ilk u orze
czeniach Sądu N a jw yższe go .
Poniew aż przepis p ra w n y określa, że w y p o w ie d z e n ie nie może m. in. nastąpić w czasie ch o ro b y i okre śla rów no cze
śnie m a k s y m a ln y czas trw a n ia te j c h o ro b y na 3 m iesiące, w y n ik a z tego, że -w w y p a d k u prz e d łu ż e n ia s ię ch o ro b y p o
nad 3 m iesiące to og ran iczen ie nie is tn ie je .
Po w y p o w ie d z e n iu u m o w y o pracę przez je d n ą ze stron, p ra c o w n ik o w i p rz y s łu g u je w godzinach p ra c y p ra w o szu
k a n ia n o w e j posady i to co n a jm n ie j w ilo ś c i 3 d n i rob oczych m iesięcznie, a w gospodarstw ach ro ln y c h i le śnych i z w ią zan ych z n im i p rze d się b io rstw a ch w ilo ś c i 6-ciu dn i za c a ły okres w y p o w ie d z e n ia . U stalen ie tego czasu na szukanie no
w e j po sad y uzgadnia p ra c o w n ik z pracodaw cą, w razie zaś n ie d o jś c ia do p o ro z u m ie n ia d e c y d u je o b w o d o w y in s p e k to r pra cy. Przed w y d a n ie m d e c y z ji przez in s p e k to ra p ra c y p ra
c o w n ik ma p ra w o k o rz y s ta ć z p o ło w y tego czasu, lecz za up rzed nim p o w ia d o m ie n ie m p ra c o d a w c y co n a jm n ie j na dw a dn i przed tym . W stosunku do p ra c o w n ik ó w l i n i i k o m u n ik a
c y jn e j, p o w ie trz n y c h , w o d n y c h , k o le jo w y c h i z a k ła d ó w użyte czności p u b lic z n e j, p ra c o w n ik do czasu w y d a n ia de
c y z ji przez in s p e k to ra p ra c y n ie m a p ra w a opuścić stano
w is k o dla szukania in n e j posady.
O sobny ro z d z ia ł w dziale ro z w ią z y w a n ia u m ó w o pracę sta n o w i p ra w o obu stron niezw łocznego ro zw ią za n ia um o w y o pracę z w a ż n y c h przyczyn . P rzepisy p ra w n e nie podają w y c z e rp u ją c o w s z y s tk ic h w y p a d k ó w , k tó re podciągnąć m oż
na pod k a te g o rię w a ż n y c h prz y c z y n . Podaję je je d n a k p rz y k ła d o w o .
M ia n o w ic ie p ra c o w n ik o w i u m ysło w e m u p rz y s łu g u je p ra w o niezw łoczn eg o ro z w ią z a n ia u m o w y o pracę w szcze
gó lności w na s tę p u ją c y c h w y p a d k a c h :
a) w razie śm ie rc i lu b w z ię c ia z p o b o ru do w c is k a ja k ie goś czło nka je go ro d z in y , w s k u te k czego na nie g o prze
chodzi o b ow iąze k p ra w n y u trz y m a n ia ro d z in y
b) w razie stw ie rd z e n ia przez le karza sz k o d liw e g o w p ły w u p ra c y w da nym zakładzie na z d ro w ie p ra c o w n ik a , c) w razie ob razy lu b zniew a żen ia p ra c o w n ik a przez p ra
codaw cę lu b to le ro w a n ia tego przez pracodaw cę, je ś li to na stą p iło ze s tro n y p rze ło żo n ych p ra c o w n ik a , d) w razie nieza chow an ia przez pra cod aw cę w a ru n k ó w
u m o w y,
e) w razie n a k ła n ia n ia p ra c o w n ik a do c z y n ó w p rz e c iw n y c h p ra w u lu b d o b ry m obyczajom .
P raco da w cy p rz y s łu g u je to samo p ra w o w szczególno
ści w w y p a d k a c h :
a) w razie na d u ż y c ia przez p ra c o w n ik a , zaufania pra co d a w c y n. p. p rz y jm o w a n ie p r o w iz ji od osób trzecich, rozm yślne uszkodzenie m a ją tk u p rze dsiębiorstw a , 1 b) w razie n ie s ta w ie n ia się p ra c o w n ik a um ysło w e g o do
p ra c y w s k u te k nieszczęśliw ego w y p a d k u lub choroby, trw a ją c e j dłuże j niż 3 m iesiące,
c) w razie o b ra z y lu b zniew ażenia p ra c o d a w c y lu b je go zastępcy,
d) w rzaje niezachow ania w a ru n k ó w u m o w y ,
e) w razie pro w a dzen ia przez p ra c o w n ik a w łasnego prze d
s ię b io rs tw a lu b d o k o n y w a n ia n ą w ła s n y rach un ek tra n s a k c ji, w ch o d zą cych w zakres p rz e d s ię b io rs tw a , w k tó ry m p ra c o w n ik je s t z a tru d n io n y ,
