Motto;
„Uczcie się wzbogacaj
cie się — czekajcie.
Bezpłatny dodatek do „Głosu Wąbrzeskiego" poświęcony zagadnieniom rolniczym Nr. 42 Wąbrzeźno, dnia 25 października 1930 r. Rok II
Pogłębienie orki
to najpraktyczniejsza droga do Mówi się u nas dużo w ostatnich czasach o ko
nieczności pogłębiania orki. Jakież są korzyści ta
kiej orki? Im grubsza jest warstwa uprawna, tem więcej mają -miejsca dla rozrostu korzenie roślin uprawnych, a co za tern idzie — zwiększy się plon.
Głęboka uprawa okazała się lepszą od płyt
kiej dla wszystkich rodzajów gleb, przedewszyst- kiem jednak dla cięższych, wilgotnych. Przy u- prawie głębokiej więcej wsiąka wody deszczowej i ze śniegu, przez co podczas posuchy nagroma
dzona wilgoć wystarczy na dłużej.
W wilgotnym zaś roku, woda w głęboko upra
wionej ziemi gromadzi się spodem, nie szkodząc korzeniom. Przy tej uprawie nie wysycha gleba w lecie tak prędko, jak mówiliśmy wyżej, więc na
wet podczas suszy ziarno może zwolna dobrze dojrzewać i wypełnić się dorodnie. Przyczem mło
de zboże naprzód dobrze się zakorzenia, a nie strzela odrazu w górę, jak na roli płytkiej. Ponie
waż zaś wilgoć jest równomiernie rozdzielona, więc zboże mniej wylęga, choćby na silnie nawo
żonej ziemi. *
Pogłębienie orki wykonywa się pługiem lub pogłębiaczem. W pierwszym wypadku dosięgamy do tych warstw, które nie były odwracane płu
giem i które przeważnie noszą nazwę martwicy.
Wydobycie większej ilości tej roli na wierzch mo
że z łatwością, zamiast pożytku, przynieść tylko szkodę i dlatego pogłębianie tym sposobem orki musi się liczyć silnie ze stopniem zwietrzenia i roz
kładu tych warstw. Pozatem czynność tę można wykonywać jedynie na jesieni, ażeby dać moż
ność różnym czynnikom powietrznym działania na tę martwicę przez dłuższy czas.
Pogłębiacza używa się w dwóch przypadkach:
1) kiedy dla jakichkolwiek względów nie chce-
O kredytach rolniczych.
Kredyt rolniczy u nas opiera się głównie o Skarb Państwa względnie jego banki. Finansowa
niem rolnictwa zajmuje się w pierwszym rzędzie
zwiększania plonów rolnych.
my orać głęboko, a pomimo to pragniemy głębo
ko spulchniać rolę,
2) jeżeli obawiamy się zapuścić pług głębiej, ażeby nie wydostać na wierzch martwicy, którą, pomimo to, chcemy spulchnić w jakikolwiek spo- sób,
W obydwu przypadkach puszczamy za płu
giem w otwartą bruzdę pogłębiacz, a za nim zno
wu pług, który następną skibą przykrywa spulch
nioną już bruzdę.
Pogłębiacz może być albo osobnem urządze
niem specjalnie do tego celu, albo też częścią dwuskibowca. W pierwszym wypadku orka musi być dokonana bezwziględnie jednoskibowcami, a- żeby każdą brózdę można było spulchniać, pocią
ga to jednak za sobą wiele niewygód. Dlatego to lepiej jest używać pogłębiacza zastosowanego do dwuskibowców, które wtedy pracują jako jedno- skibowe, ponieważ na miejsce przedniego korpu
su płaskiego wstawiany jest pogłębiacz.
Obok pogłębiaczy sztywnych używa się sprę
żynowych, zbudowanych na podobieństwo łapy sprężynowej zwykłej sprężynówki. Łapy te jed
nak nie podcinają całej brózdy, lecz jedynie częśc jej szerokości, wycinając pośrodku rowek. Użycie pogłębiaczy sprężynowych jest nakazane w zasto sowaniu do gleb kamienistych, na których żaden inny pogłębiacz nie może pracować; w tym wy
padku wyższość pogłębiacza sprężynowego nie może podlegać żadnej wątpliwości.
Odrębną grupę pogłębiaczy stanowią głębo- sze, nieużywane podczas orki, a stosowane do spulchniania roli między rzędami okopowych lub zbóż zasianych pasowo. Jest to jakby nóż, który, zapuszczony w suchą rolę, tworzy szczelinę, po której korzenie roślin przedostają się do warstw głębszych.
Państwowy Bank Rolny, który przeszło połowę swych kredytów rozdziela pomiędzy rolników za pośrednictwem spółdzielni pożyczkowych, a bez
pośrednio finansuje wszelkiego rodzaju przedsię
biorstwa i spółdzielnie rolnicze. Niezależnie od te-
g o a d m i n i s t r u j e o n f u n d u s z a m i r z ą d o w e m i n a r ó ż n e c e le r o ln ic z e , W k o ń c u 1 9 2 9 r , s t a n k r ó t k o t e r m in o w y c h p o ż y c z e k w P a ń s t w o w y m B a n k u R o l
n y m d o s z e d ł d o p o k a ź n e j s u m y 2 4 4 ,8 m ilj. z ł,, p o ż y c z e k z a ś z f u n d u s z ó w a d m i n i s tr o w a n y c h — 2 5 5 m ilj, z ł. N a d z ie ń 1 , 9 , 1 9 3 0 r , s t a n k r e d y tó ^ k r ó t k o t e r m i n o w y c h w z r ó s ł d o k w o t y 3 1 4 ,9 m ^ . z ł , p o ż y c z e k z f u n d u s z ó w a d m i n is t r o w a n y c h d o s u m y 3 2 5 m ilj, z ł. C y f r y te d o s a d n ie ś w i a d c z ą o p o t ę ż n y m r o z w o ju te j i n s t y tu c j i p a ń s t w o w e j . D r u g im b a n k i e m p a ń s t w o w y m j e s t B a n k G o s p o d a r s t w a K r a jo w e g o , k t ó r y w s w e j w s z e c h s tr o n n e j d z i a ł a l n o ś c i ( k r e d y t k o m u n a ln y , p r z e m y s ło w y ) u - w z g lę d n ia r ó w n i e ż p o t r z e b y w i ę k s z y c h g o s p o d a r s t w r o ln y c h , w p r z e c i w i e ń s t w i e d o P a ń s t w o w e g o B a n k u R o ln e g o , f in a n s u ją c e g o p r z e d e w s z y - s t k i e m d r o b n e r o ln ic tw o ,. B a n k u d z i e l a w ię k s z e j w ł a s n o ś c i t. z w , k r e d y t ó w s e z o n o w y c h n a ‘ z a k u p z i a r n a s ie w n e g o , n a w o z ó w s z t u c z n y c h , p r z e p r o w a d z e n i e ż n iw ^ tp . c e le , W k o ń c u 1 9 2 9 r , s t a n t y c h k r e d y tó w w y r a ż a ł s ię w s u m ie 1 0 8 ,1 m ilj, z ł, i w z r ó s ł d o k w o t y 1 2 9 ,6 m ilj, z ł, n a k o n i e c s i e r p n i a 1 9 3 0 r . Z n a c z n ą c z ę ś ć t y c h k r e d y t ó w b a n k u d z i e l a z a p o ś r e d n i c t w e m s p ó ł d z i e l n i r o l n i c z y c h z g r u p o w a n y c h w „ K o o p e r a c j i R o ln e j'* . M ię d z y o - b u w y ż e j w y m ie n io n y m i b a n k a m i ś c i s ł y p o d z i a ł k o m p e te n c y j, o p a r ty n a r ó ż n i c y k r e d y t o b i o r c ó w .
K r e d y t u d z i e l a n y r o l n i c t w u p r z e z B a n k P o l s k i p o l e g a , a lb o n a d y s k o n c i e w e k s li, a lb o n a k r e d y c ie z a s t a w o w y m w z g lę d n ie o t w a r t y m .
U d z ia ł r o l n i k ó w w k r e d y c i e d y s k o n t o w y m t e g o b a n k u c ią g le w z r a s t a i d o c h o d z i w k o ń c u 1 9 2 9 r o k u d o 3 7 ,5 p r o c , o g ó łu w e k s li z d y s k o n t o w a n y c h a w p o ż y c z k a c h w o t w a r t y m k r e d y c ie i z a s t a w o - w y c h d o 3 1 ,7 p r o c . K r e d y t j e s t u d z i e l a n y z a p o ś r e d n i c t w e m p a ń s t w o w y c h i p r y w a t n y c h b a n k ó w , o - r a z s p ó ł d z i e ln i k r e d y t o w y c h . R o ln ic y s ą u p r z y w i l e j o w a n i p o d w z g lę d e m t e r m i n u p ł a t n o ś c i , g d y ż w e k s l e ic h z a n a b y t e n a s io n a , n a w o z y s z t u c z n e , n a r z ę d z i a r o l n i c z e i i n w e n t a r z m o g ą b y ć d y s k o n t o w a n e p r z ę z b a n k z t e r m in e m p ł a t n o ś c i d o 6 - c iu m ie s ię c y . W e k s li t a k i c h B a n k P o l s k i p o s i a d a ł n a k o n i e c s i e r p n ia b r , 6 3 ,8 m ilj. z łM c o w y n o s i o ^ o ło 1 1 p r o c , c a łe g o p o r t f e l u .
F o r m a k r e d y t u w e k s lo w e g o n ie z a w s z e o d p o w i a d a p o t r z e b o m p r o d u c e n t ó w r o ln y c h , to t e ż u - s t a w ą z 1 9 2 8 r . • z o s t a ł w P o ls c e z a p r o w a d z o n y t, z w , r e j e s t r o w y z a s t a w r o ln ic z y , u m o ż liw ia ją c y r o z w ó j k r e d y tu ś r e d n i o t e r m i n o w e g o . N a m o c y te j u s t a w y r o l n i c y m o g ą u z y s k a ć k r e d y t y p o d z a s t a w p ł o d ó w r o l n ic z y c h ( z b o ż a , i n w e n t a r z a ż y w e g o ) w t e n s p o s ó b , ż e z a s ta w p o z o s t a je w r ę k u w ł a ś c i c i e - l a - d ł u ż n i k a , a z a s t a w i e n i e w p is u je s ię d o s p e c j a l
n e g o r e j e s t r u , p r o w a d z o n e g o p r z e z s ą d y p o w i a to w e . P o d o b n y z a s ta w i s t n i e j e ju ż o d 1 9 0 8 r , w e F r a n c ji , a u t w o r z e n i e t a k i e j i n s t y t u c j i w A n g lji p r z e w i d u j e A g r i c u lt u r a l C r e d it A c t z 1 9 2 8 r . K r e d y t z a s t a w o w y p r z y z n a j e B a n k P o l s k i z a p o ś r e d n i c tw e m in n y c h i n s ty t u c y j d o 5 0 p r o c , w a r t o ś c i z a s t a w io n e g o z b o ż a , p r z y c z e m s p ł a ta je g o j e s t r o z ło ż o n a n a 9 m ie s ię c y . C ie s z y s ię o n c o r a z w ię k - s z e m w z ię c ie m : p o d c z a s g d y w r . u ib , z o s t a ł p r z y z n a n y p r z e z B a n k w w y s o k o ś c i 5 5 m ilj, z ł,, to w r , b . w z r ó s ł ju ż d o 1 0 0 m ilj, z ł.
W p o r ó w n a n iu z p o w y ż s z e m i t r z e m a b a n k a m i d z i a ł a l n o ś ć k r e d y t o w a i n s t y t u c y j p r y w a t n y c h k r ó t k o t e r m i n o w e g o k r e d y t u w y r a ż a s ię w c y f ra c h s to s u n k o w o , s k r o m n y c h . P o c h o d z i to m . in . s t ą d , ż e i n s ty t u c je p r y w a tn e , d y s p o n u ją c p r z e w a ż n i e
w k ł a d a m i a v i s t a , n i e m o g ą w ię z ić ś r o d k ó w o b r o t o w y c h w ś r e d n i o - i d ł u g o t e r m i n o w y c h o p e r a c j a c h j a k i c h w y m a g a f i n a n s o w a n i e r o l n i c t w a . B a n k i p a ń s t w o w e , s t a n o w i ą c p o t ę ż n e o r g a n iz m y f i n a n s o w e ( k a p i t a ł y w ł a s n e P a ń s t w o w e g o B a n k u R o l
n e g o w y n o s iły 1 , 9 . 1 9 3 0 r , — 1 5 8 m ilj. z ł., B a n k u G o s p o d a r s t w a K r a jo w e g o — 2 0 8 m ilj. z ł,) , m o g ą p o ż y c z a ć n a d łu ż s z e t e r m i n y te r n b a r d z i e j , ż e d z i ę k i r o z g a ł ę z i o n y m s t o s u n k o m z z a g r a n ic ą , k o r z y s t a j ą z k r e d y t ó w z a g r a n i c z n y c h .
N a l e ż y w ię c s t w i e r d z i ć , ż e o r g a n i z a c j a k r e d y t u k r ó t k o t e r m i n o w e g o d la r o l n i c t w a j e s t w P o l s c e z a d o w a l a ją c a , n a t o m i a s t w c ią ż j e s z c z e d a je s ię o d c z u w a ć b r a k t a n i c h k a p i t a ł ó w d ł u g o t e r m i n o w y c h . T o t e ż w s p ó ł p r a c a b a n k ó w z a g r a n i c z n y c h , a w p i e r w s z y m r z ę d z i e B a n k u d la W y p ł a t M i ę d z y n a r o d o w y c h , z b a n k a m i p o l s k i e m i p o w i n n a b y s ię w y r a ż a ć w u d z i e l a n i u ty m o s t a t n i m k r e d y t u ś r e d n i o t e r m i n o w e g o i t o w ś c is łe m te g o s ł o w a z n a c z e n iu , D o t y c h c z a s o w e o p e r a c j e w ty m z a k r e s i e p o l e g a j ą n a o d n a w i a n i u k r e d y tó w k r ó t k o t e r m in o w y c h , c o u m o ż liw ia w p r a w d z i e u d z i e l a n i e k r e d y t u p o s t o p ie n i e z b y t w y s o k ie j, a l e w p r o w a d z a z a . to n i e k o r z y s t n y d la r o l n i c t w a m o m e n t n i e p e w n o ś c i i u t r u d n i a k a l k u l a c j ę n a d ł u ż s z ą m e t ę ,
■■■IB.IM. |J Ill I ■■!! !!■■ II——W
Inwestycje komunalne a kredyt zagraniczny. f
S a m o r z ą d y p o l s k i e z n a l a z ł y s ię w b a r d z o c i ę ż k i c h w a r u n k a c h r o z w o jo w y c h p o u k o ń c z e n i u w o j
n y i n a s t ę p u ją c e j p o n ie j in f la c ji p ie n ię ż n e j. Z n is z c z e n i e w o je n n e d o t k n ę ł o w p i e r w s z y m r z ę d z i e m a j ą tk i k o m u n a l n e , z a ś o k r e s in f la c ji u n ie m o ż li w ia ł n a p r a w ę f in a n s ó w . D o p ie r o o d r o k u 1 9 2 4 g o s p o d a r k a s a m o r z ą d o w a m o g ła w k r o c z y ć n a t o r y n o r m a l n e , D o n a j p i l n i e js z y c h z a d a ń s a m o r z ą d ó w k o m u n a l n y c h o r a z u r z ą d z e ń p u b l i c z n y c h , n , p . ś r o d k ó w k o m u n i k a c y j n y c h , w p i e r w s z y m r z ę d z i e d r ó g , o r a z z a p r o w a d z e n i e n o w y c h u r z ą d z e ń , j a k e l e k t r y f i k a c j i i k a n a l i z a c j i . I n w e s ty c j e t e m o g ły b y ć p r z e p r o w a d z o n e t y l k o p r z y p o m o c y n is k o o - p r o c e n to w a n e g o k r e d y t u d łu g o te r m in o w e g o ,
Z i n i c ja t y w y R z ą d u s a m o r z ą d y o p r a c o w a ł y d o k ł a d n y p l a n z a m i e r z e ń i n w e s t y c y j n y c h n a o k r e s 1 9 2 8 /1 9 3 0 , p o d a j ą c w y s o k o ś ć p o t r z e b n y c h n a t e n c e l k r e d y t ó w . W e d ł u g p r z e p r o w a d z o n e j a n k i e ty k r e d y t p o t r z e b n y n a w y k o n a n i e n a j p i l n i e js z y c h in w e s ty c y j w o k r e s i e 1 9 2 8 /1 9 3 1 w y n o s i o g ó łe m 2 ,2 9 3 m ilj, z ł,, z c z e g o n a g m in y m ie js k ie p r z y p a d a 1 .5 8 8 m lj,, n a w i e js k i e 2 9 2 m ilj, z ł, o r a z n a p o w i a to w e z w i ą z k i k o m u n a ln e 4 7 5 m ilj, z ł. K r e d y t t e n j e s t p o t r z e b n y w p i e r w s z y m r z ę d z ie n a i n w e s t y c j e k o m u n i k a c y j n e , j a k b u d o w a d r ó g , r e m o n t , e l e k t r y f i k a c j a k o l e j e k ( 4 6 9 m ilj.) , n a s t ę p n i e n a i n w e s ty c j e z w i ą z a n e z a d m i n i s t r a c j ą , j a k n p , b u d o w a d o m ó w a d m in i s tr a c y j n y c h ( 4 5 4 m ilj,) . P o w a ż n e k w o t y s ą r ó w n i e ż p r z e z n a c z o n e n a r o z b u d o w ę p r z e d s i ę b i o r s t w s a m o r z ą d o w y c h ( 4 1 7 m ilj.) , w o d o c ią g ó w i k a n a l i z a c j i ( 3 1 8 m ilj.) .
Z a m i e r z e n i a i n w e s t y c y j n e s a m o r z ą d ó w p o l
s k i c h s iln ie z a i n t e r e s o w a ł y z a g r a n ic ę , w p i e r w s z y m r z ę d z i e k a p it a ł a m e r y k a ń s k i . J u ż w r o k u 1 9 2 5 a m e r y k a ń s k i e p r z e d s i ę b i o r s t w o i n w e s t y c y j
n e U le n e t C o p o d ję ło s ię z a p o ś r e d n i c t w e m B a n k u G o s p o d a r s t w a K r a jo w e g o r o b ó t i n w e s t y c y j
n y c h w k i l k u w i ę k s z y c h m i a s t a c h p o ls k ic h , p r z e p r o w a d z a j ą c k a n a liz a c ję ^ w o d o c ią g i o r a z in n e b u -
— 117 —MLKJIHGFEDCBA
' ' ' - *
dow ie. W zam ian za w ykonane roboty przedsię
biorstw o otrzym ało obligacje kom unalne B . G . K . z term inem um orzenia 35-letnim , udzielony tą drogą kredyt dla sam orządów w ynosił 11 m ilj. zł..
W iększe sam orządy zaciągały bezpośrednio po
życzki: w r. 1928 była em itow ana w N ew Y orku 7-proc. pożyczka W oj. Śląskiego, w w ysokości 12 m ilj. dolarów , na rynku londyńskim zaciągnęło m . P oznań pożyczkę bankow ą w w ysokości 0,5 m ilj.
funtów . W 1928 r. niepom yślna konjunktura na rynkach zagranicznych utrudniła znacznie uzy
skanie przez sam orządy kredytu zagranicznego, w obec czego były one zm uszone oprzeć się o dość szczupłe kapitały krajow e, którem i zasilał gospo
darstw o sam orządow e głów nie przez B ank G ospo
darstw a K rajow ego,
S ytuacja popraw iła się w roku bieżącym . In
w estycjam i polskiem i zainteresow ały się kapitały europejskie. B ank G ospodarstw a K rajow ego, k tó ry na podstaw ie udzielonych sam orządom poży czek em ituje obligacje, zabezpieczone na m ajątku B anku, oraz na m ajątku i dochodach kom unalnych i w yposażone w gw arancję S karbu P aństw a, n a
w iązał łączność z rynkiem francuskim , gdzie lo
kow ał w czerw cu b. r, pierw szą transzę 7-proc. o- bligacyj na sum ę 25 m ilj. franków . T oczą się ro
kow ania o dalsze em isje. Szczególne zaintereso
w anie budzi rozbudow a now ego m iasta portow ego w G dyni. W czerw cu b, r. bankow e konsorcjum szw ajcarskie udzieliło gm inie m . G dyni 10-letniej pożyczki w sum ie 4 m ilj, franków na cele elek
tryfikacyjne. P ozatem sam orządy polskie otrzy m ały szereg ofert francuskich i belgijskich na przeprow adzenie poszczególnych inw estycyj, — jak elektryfikacja kolejek dojazdow ych i całych terenów , budow a m ostów i t. d.
Z am ierzone inw estycje są z reguły rentow ne, a sam orządy polskie posiadają w ysoką zdolność kredytow ą na‘ bardzo niskie obciążenie ich długa
m i. M ajątek sam orządow y jest oceniany na 3,5 m iljardów zł,, z tego m iejski — 2,5 m iljarda zł. D o
chód rzeczyw isty w ynosi w okresie budżetow ym 1928/29 — 1.300 m iljardów , z czego na m iasta przypada 730 m ilj. P rzy tym m ajątku i dochodzie ogólne zadłużenie sam orządu w ynosiło na dzień 1. 4. 1929 r. 863 m ilj. zł., z czego zadłużenie m iast w ynosiło 660 m ilj. zł. O bciążenie 1 m ieszkańca z tytułu zadłużenia sam orządu w ynosi w ięc tylko 30 zł.
NA MARGINESIE.
Przed wyborami.
Stoim y w przededniu w ażnych w ydarzeń dla Polski, O d tych .m ających się odbyć w niedalekiej przyszłości, w yborów zależy przyszła w ew nętrzna siła państw a polskiego i co za tern idzie, silna re
prezentacja na zew nątrz.
Pow inniśm y ubolew ać nad tern, że tak często zm ieniają się u nas rządy, w ładze i siły zw ierz
chnie. T o jednak, uw ażam , jest sam o przez się zro
zum iałe. N ie m ogę sobie w cale w yobrazić społe
czeństw a o absolutnej jedności zdań. T aka jedno
m yślność byłaby w prost anorm alna, społeczeństw o kształtuje się w łaśnie i rozw ija na różności zdań.
T w orzą się w ięc w społeczeństw ie rozm aite par- tje, w arstw y, odłam y. W szystkie one dążą do jed
nego celu, do udoskonalenia społeczeństw a, oczy
w iście. K ażdy m a sw ój sposób, każdy sw oją drogę do celu uw aża za najsłuszniejszą. P rzy tej jednak w alce zapom inają o sw ym pierw otnym celu polep
szenia bytu społeczeństw a. W alka staje się zażar
tą. Jeden w iąże sznurow adło sw ego buta u szyi drugiego. R az zw ycięża jedna partja, drugi raz dru
ga, w reszcie trzecia podstaw ia nogę i w ychyla się na pow ierzchnię. T aka jest zresztą rola „fatum dziejow ego", które nie znosi zastoju, które propa
guje ciągły ruch. N eron był i zginął; N apoleon rzą
dził całym niem al św iatem , a w końcu upadł — taka bow iem była w ola „fatum historji". A le los dziejów jest spraw iedliw y. Jednego w ynosi, dru
giego upokarza. A le prędko odw raca porządek rzeczy. U pokorzony w znosi się tryum falnie na pie
destał zw ycięzcy. 1 tak w r. 1870 N iem cy położyli sw ą silną niem iecką dłoń na Francji, która pobita i upokorzona zm uszona była przyjąć ciężkie w a
runki pokoju, dyktow ane przez „żelaznego kancle
rza" R zeszy — B ism arcka. N iespełna 50 lat póź
niej, w r. 1918 zw yciężone N iem cy m usiały podpi
sać trak tat w ersalski, m ocą którego m usiały p ła
cić odszkodow anie F rancji. „T ygrys" C lem enceau pokazał sw oje pazury.
C harakterystycznem jest, że w e w szystkich w ażnych w ydarzeniach dziejow ych głów ną rolę odgryw ają jednostki, ludzie, których na pow ierz
chnię dziejow ą w ychyliło się szczęście. Z w ykle w cięższych chw ilach dla społeczeństw a ukazuje się człow iek, duch jasny, który z zam ętu naród w ypro
w adzi i na zw ycięską drogę pow iedzie.
P rzeszło 150 lat dźw igała P olska ciężkie brzem ię niew oli. K rajali Ją, żyw ą O jczyznę, szarpali dra- pieżnem i szponam i w rogow ie. A le w w alce o w ol
ność zahartow ała się dusza polska. G inęli najlep
si synow ie Polski dla N iej, dla O jczyzny, którą na- dew szystko ukochali, A krew ich w siąkała w du szę M atki-Z iem i i uczyniła ją tw ardą jak stal, w y
trw ałą na w raże uderzenia. A ż w reszcie życzliw e oko L osu dziejów zw róciło się ku Polsce. N agro
dzona została w iekow a w alka narodu. Finis opus C oronat. N adszedł kres w ojen o w olność. N a w ido
w ni dziejów ukazał się O n, W ódz N arodu P ol
skiego, U jął ster w sw oje silne dłonie i skierow ał czyny na odpow iednią drogę. P racow ał nie dla sw ojej partji, nie w celu w yw yższenia sw ojej w ła
dzy. O n pracow ał dla c a łe g o społeczeństw a, dla N arodu. I w reszcie w ydźw ignął P olskę na w łaści
w e jej stanow isko w śród narodów europejskich.
Poszli precz M oskale, uciekli N iem cy, P olska O d
rodzona pow stała. W reszcie granice zostały usta
lone. O statnie skraw ki ziem i zostały zdobyte. N a
stępnie w szystkie siły zostały skoncentrow ane na w ew nętrzne odrodzenie Polski. P racy było dużo.
Z ebrał się sejm jeden, drugi, trzeci. M arszałek P iłsudski usunął się od rządów . D oprow adził N a
ród do przystani i oddał ster w inne ręce. L ecz je
szcze słabe m usiały być te ręce. P ierw szy P rezy
dent R zeczypospolitej pada po kilku dniach urzę
dow ania, przeszyty zdradziecką kulą m ordercy.
A le jeden człow iek m oże być innym zastąpiony.
Z ostaje w ybrany drugi P rezydent R zeczypospoli
tej. P olska się rozw ija, ale brak jej silnej ręki. R o
zum ie M arsz. Piłsudski, że jego rola społeczna je
szcze nie skończona. W r. 1926 przeprow adza
„przew rót m ajow y", zaprow adza ład w państw ie.
Jednak na czele państw a stanąć nie chce. Z boku przygląda się rządom w Polsce, to i ow o karci i po-
— 1 1 8 — p ra w ia. D o b ry d u c h O jc z y z n y . T e ra z w id z i je d n a k ź e trz e b a siln ie j n ie c o p o c ią g n ą ć z a c u g le . S p o łe c z e ń stw o — to n ie sfo rn e d z ie c i. S a m a w y m ó w k a n ie w y sta rc z a , n a le ży je u k a ra ć . A w ię c S ejm ro z w ią z a n y , b y li p o sło w ie a re szto w a n i — n a d u ż y li tro c h ę sw e j p o se lsk ie j n ie ty k a ln o śc i. M a rsz , P ił
su d sk i ro z u m ie , ź e m u si sp e łn ić je sz cz e w a ż n ą m i
sję d la P o lsk i. B ie rz e w ię c z n ó w w rę c e s ter p a ń stw a , c h o ć g o fa k ty c z n ie z rą k w c a le n ie w y p u sz
c z a ł i... n ie g rz e c zn e d z ie c i sta w ia d o k ą ta . O n m u si u z d ro w ić sp o łe cz e ń stw o p o lsk ie . Je m u p o le c o n y z o sta ł H o n o r O jc z y zn y .
U w a ż a m , ż e k a ż d e m u sp o łe c z e ń stw u , a b y b y ło z d ro w e , p o trz e b n a je st siln a rę k a i z d ro w a m y śl, a u o so b ie n ie m ty c n d w ó c h c e c h u n a s je st ty lk o i w y łą c z n ie M a rsz . P iłsu d sik i. T o je st c z ło w ie k , k tó ry p o tra fi w ie le z d z ia ła ć d la P o lsk i i z re sz tą m i d o te g o p r a w o . N ie je ste m z w o le n n ic z k ą d y k ta
tu ry . C h o c ia ż w ła śn ie ia sz y sto w sk ie W ło c h y p o d w z g lę d e m sp o łec z n y m sto ją b a rd z o d o b rz e . A le fa sz y z m ta k sa m o ja k i b o lsz e w iz m , n ie d łu g o ż y ć b ę d ą . J a k e m ju ż m ó w iła , „ fa tu m h isto ric u m ” n ie z n o si z a sto ju , a im sk ra jn ie jsz y p rą d , te rn siln ie jsz a i p rę d sz a re a k c ja . A w ię c n ie c z ło w ie k je d e n p o w i
n ie n rz ą d z ić sp o łe c z e ń stw e m , a le je d n a m y śl siln a i z d ro w a , A tę, p o w ta rz a m , re p re z e n tu je u n a s M a rsz a łe k P iłsu d sk i. O n i ty lk o O n ! Id ź m y z a N im , w ie rz m y M u , Je g o g w ia z d a n ie c h p ro w a d z i O jc z y zn ę , k tó ra n ie c h się sta n ie siln a i z d .r o w a !
... — K ' """"ONMLKJIHGFEDCBA
K Ą C I K P R A W N I C Z Y .
Z a p y ta n ie: C zy w ła d za sk a rb o w a m o ż e z a ją ć z a p o d a te k p rz e m y sło w y (o b ro to w y e tc .) to w a r o d d a n y k u p c o w i — p ła tn ik o w i w k o m is i u rz ą d z e n ie d z ie rża w io n e g o p rz e z p ła tn ik a sk le p u , b ę d ą c e w ła sn o śc ią o so b y trz e c ie j?
O d p o w ie d ź: A rty k u ł 9 2 u sta w y z 15. 7. 1 9 2 5 r.
p o z . 5 5 0 D . U . n a d a je w e d le o statn io o g ło sz o n e g o o rz e c z e n ia z 9 . 7 . 1 9 2 9 r. S ą d u N a jw y ż sz e g o p o d a tk o w i p rz e m y sło w e m u p ie rw sz e ń stw o z a sp o k o je n ia „z c a łe g o m a ją tk u ru c h o m e g o , n a le ż ą ce g o d o p rz e d się b io rstw a o b ło ż o n e g o p o d a tk ie m . O d p o w ie d z ia ln o ść ta ro z c ią g a się w e d le S ą d u N a jw . n a to w a r, p rz e sła n y k u p c o w i k o m iso w o d o sp rz e d a ż y . S ą d N a jw y ż sz y o św ia d c z a , ż e o b o ję tn y m je st ty tu ł p ra w n y , z ja k ie g o to w a r d o sta ł się d o p rz e d się b io r
stw a , je ż e li ty lk o n a le ży d o p rz e d się b io rstw a , t. j.
je ż eli się ty m to w a rem w p rz e d się b io rstw ie o b ra c a , C h o d z i tu o z w ią z ek e k o n o m ic z n y , łą c z ą c y to w a r z p rz e d się b io rstw e m , a n ie o p ra w n e s to su n k i co d o w ła sn o śc i to w a ru . P rz e d się b io rstw o b o w ie m ja k o ta k ie je st o b ło ż o n e p o d a tk ie m , — a to n ie je st o so b ą fiz y c zn ą a n i p ra w n ą , k tó re j p ra w o w ła sn o śc i m o g ło b y ć m ia ro d a jn e . T o w a r k o m iso w y , n a le ż y z a te m d o p rz e d się b io rstw a k o m i
sa n ta i o d p o w ia d a z a p o d a te k o b ro to w y , w y m ie
rz o n y o d te g o p rz e d się b io rstw a .
W p o to c z n e m ż y c iu p ra k ty c z n e m z d a rz a się c z ę sto , ż e w ła śc ic ie l d o m u w y d z ierż a w ia sw ó j sk le p (sk ła d ) h a n d lo w y ra z e m z u rz ą d z e n ie m (sto ła m i, re g a ła m i itd .), k tó re je st jeg o w ła sn o śc ią . W o b e c n a p ro w a d z o n e g o o rz e c z e n ia S ą d u N a jw y ż sz e g o n a le ż y u w a ż a ć , ż e u rz ą d z en ie p rz e d się b io rstw a , c h o c ia ż je st w ła sn o śc ią o so b y trz e c ie j, ja k o n a le żą c e d o p rz e d się b io rstw a , u le g a o d p o w ie d z ia ln o ści z a p o d a te k p rz e m y sło w y ((o b ro to w y ). W y ż e j p o w o
ła n e o rz e c z e n ie S ą d u N a jw y ż sz e g o o b c h o d z i p rz e to ró w n ie ż w ła śc ic ie li k a m ie n ic , w y d z ie rż a w ia ją
c y c h sk le p y w n ic h ra z e m z u rz ą d z en ie m . W ra z ie z a le g ło śc i w p o d a tk u o b ro to w y m sw y c h d z ie rż a w c ó w n a ra ż e n i są w ła śc ic ie le n a e g z e k u c ję w ła d z y sk a rb o w e j sw e g o m a jątk u z a c u d z e z a leg ło śc i.
N O T O W A N I A G I E Ł D Y P Ł O D Ó W R O L N I C Z Y C H w P O Z N A N I U .
N o tow an ia o ficjaln e .z d n i* 22 X 1930 r.
1 0 0 k g . w ła d u n k a c h w a g o n o w y c h p a ry te t P o z n a ń
Z y t o . • • • t • i t* e e « e l « 17,50— 18,00
P i t e m s a . . . . f t e e e e i . • . 2 3 ,5 0 -2 5 ,0 0
J ę c z m i e ń * w . . . . 25,00 - 21,00
J ę c z m i e ń b r o w . . < 2 5 ,5 0 — 27 00
O w i e a . . . . 17,00— 19,00
M ą k a i y t a i * b 5 % ■ w o r k . a t a a . . . . - - - - M ą k * p e z e a a * * w o r k. . . . 45,50 48,50 O tręb y ż y tn e... 10.75— 11,75 O trę b y p sz e n n e... 13,00— 14,00
T A R G O W I C A M I E J S K A P O Z N A N U r z ę d o w e u t w i e r d z e n i e k o m i s j i n o t o w a n i a c e n
z d n ia 21 X . 1930 r.
P ł a c o n o z a 1 0 0 k g . ż y w e j w a g i ;
B y d ło :
8 . S t a d n i k i :
a ) w y tu czo n e p e ln o m ię siste ... 116— 120 b ) tu cz n e m ię s is te ... 106 — 120 c) n ie iu c zn e d o b rze o d ży w io n e . . . 90 — 100 d ) m ie rn ie o d ż y w io n e ... 80— 90
J a ł ó w k i i k r o w y
a ) p e ł n o m i ę f . w y t u c z k r o w y a a j w . w a r t o ś c i rze źn e j 135— 146
b ) p e ł n o m i e z . w y t u c z . k r o w y m a i e j d o b r e m ł o d e a * j . w a r t , r z e ź n e j d o l a t 7 . . . 120 128
e ) s t a r s z e w y t u c z . j a ł ó w k i i k r o w y . . . .‘
d ) m i e r n i e o d ż y w i o n e k r o w y i j a ł ó w k i . . . 100— 110
i ) lich o o d ż y w i o n e k r o w y i j a ł ó w k i . . . . 88 — 96
O p a s y c h l e w i e )
C i e l ę t a
a ) n a j p r z e d n i e j s z e e i e l ę t a t u c z n e . . . 160 170
j ) ś r e d n i o t u c z o n e c i e l ę t a i n a j p r z e d . s s a k i . 1 4 0— 150
k ) m n i e j t u c z o n e c i e l ę t a i d o b r e s s a k i . 120 130 l) lich e s s a k i . . . 104 116
Ś W I N I E .
m ) p e ł n o m i e s i s t e o d 1 2 0 d o 1 5 0 k f . ż y w . w a g i 156— 160
n ) p e ł n o m i ę s i a t e o d 1 0 0 d o 1 2 0 k g . ż y w . w a g i 150 155
o ) p e ł n o m i ę s i s t e o d 8 0 d o 1 0 0 k g . ż y w . w a g i 144— 154
e j m i ę s i s t e ś w i n i e p o n a d 8 0 k g . . . 140— 145
p ) m a c i o r y i p ó ż a a k a s t r a t y . . . .130 — 146
O w c e
a ) j a g n i ę t a t u c z n e i m ł o d s z e s k o p y t u c z n e . . 148—154
b ) s t a r s z e s k o p y t u c z n e , l i c h e j a g n i ę t a t u c z n e i d o b r z e
> d ż y w . m ł o d e o w c e . . . . . . ‘ • l2 ® 1 3 ° c ) m i e r n i e o d ż y w i o n e s k o p y i o w c a . . .
Z ap isz się d o K ó łk a R o ln iczeg o
• P . T . R .
