KO
W O J E W Ó D Z K I U R Z ^ D S T A T Y S T Y C Z N Y W O P 0 L
Do wyłącznego użytku adresata
Egz. nr /P...
WYNALAZCZOŚĆ W 1983 R.
r . •
■
Opole, wrzesień 1984 r.
Pod tytułom "Wynalazczość w 19$3 r." w ozorwou 1f04 r . Depar
tament Badań Demograficznych 1 Usług Niematerialnych GUS wydał publikację, której treść orientuje w tematyce wynalazczości w Polsce, JoJ nasileniu, wykorzystaniu, kosztach i efektach, or
ganizacji oraz w szerszej retrospekeji w zgłoszeniach i ochronie wynalazków w kraju i za granicy, '
W opracowaniu wykorzystano informacje zawarte w sprawozdaniach GUS o symbolu N-Oti oraz dane Urzędu Patentowego PRL,PHZ "Poisor- wis",Centrali Importowo-Eksportowej Cheraikalii "Cieoh" oraz OMPI Organisation Mondial de la Propriete Intellectuale /Mlędzynaro - dowej Organizacji Własności Intelektualnej/,a poprzedza je wpro
wadzenie metodyczne, wyjaśniające sposób opracowania i podsta - wowe definicjo.
Na treść tego ciekawego 1 pouczającego opracowania składają się w I części tablico dotyczące zgłoszonych w 1983 r , projektów wynalazczych, wynalazców i racjonalizatorów, projektów przyję - tych do stosowania, projektów wynalazczych zastosowanych,kosztów rozwoju i realizacji wynalazczości, efektów ekonomicznych netto z zastosowania wynalazków, umów krajowych a stosowanie lub prze
niesienie prawa w odniesieniu do projektów wynalazczych,zakłado
wych klubów techniki i racjonalizacji. W tablicach, prócz grupo
wać dotyczących projektów wynalazczych,zastosowano klasyfikację działowo-gałęziową, resortową i według województw,
W części II zamieszczono tablice,w retrospekeji lat 1970- -1983, dotyczące zgłoszonych wynalazków i wzorów użytkowych w Polsce, udzielonych patentów i wydanych praw ochronnych naj wzory użytkowo, a w retrospekeji lat 1976-1983 tablice odnoszące się do zgłoszonych wniosków o patent, do decyzji odnośnie wyna - lazków i wzorów użytkowych, do udzielonych patentów na wynalazki,
W części III zamieszczone zostały tablice porównać międzyna
rodowych, a mianowicie w retrospekeji lat 1970-1983 tablice za - wierająoe dane: o zgłoszonych w Polsce wynalazkach zagranicznych i u udzielonych patentach, o ochronie zgłoszonych przez Polskę wynalazków za granicą, krajów, w których zostały zgłoszone pol
skie wynalazki i dane dpt, udzielonych za granicą patentów na polskie wynalazki. V retrospekeji lat 1970-1981 zaprezentowano dano dotyczące zgłoszonych wynalazków w slcali świata i w niektó
rych krajach z podziałom na krajowe i zagraniczne, w takimżo ukła
dzie dane o udzielonych patentach, dane o wynolnzkaoh wybranych
krajów ogłoszonych za granicą orno o patentach na wynalazki tych- Ae k r a j ó w udzielone za granicą.
Z informacji zawartych w omawianej publikacji wynika ni.in. iż w 19^3 r . zgłoszono w Polsce 1*10,2 tys. projektów wynalazczych , których autorami bądź współautorami było 152,1 tya . osób,w tyra pracowników na stanowiskach robotniczych - 3 8 , 6 inżynierów 1 techników - 5 8, 1 /'», naukowo-b adawozych - 2,9 /«« Z ogólnej, liczby wynalazców osoby w wieku poniżej 30 lat stanowiły 1 6, 9 5«.
Największa liczba projektów wynalazczych została zgłoszona przez pracowników przemysłu - 9 6,4 tya, czyli - 68,8 /•-, wśród których z kolei prym wodzą przemysł maszynowy - 1 6 ,9 tys. /12,1 f>/ oraz przemysł środków transportu z 12,7 tys. wynalazków /9,0 ?»/,
Z ogólnej liczby 140, 2 tys, zgłoszonych w 1983 r . projektów wynalazczych do realizacji i stosowania przyjęto 102,2 tys. tego
rocznych wynalazków oraz 5 6 , 0 tys. zgłoszonych w latach ubiegłych a dotychczas nie zastosowanych, W 19&3 rolcu zastosowano 91,5 tys, projektów wynalazczych, z których 1,6 tys. stanowiły wynalazki, 0,8 tys. wzory użytkowe a 8 9,2 tys. projekty racjonalizatorskie,
Koszty rozwoju i realizacji wynalazczości wyniosły w 1983 r,
*1 7 7 9 ,9 min złotych /w cenach bieżących/, w tym wynagrodzenia
z „
twórców za projekty wynalazcze - 165*1 , 2 min zł, nagrody dla osób współdziałających 365,2 min zł zaś koszty realizacji projektów wynalazczych - 199*1,3 min zł. Natomiast efekty ekonomiczne netto uzyskane w wyniku zastosowania projektów wynalazczych w tymże ro
ku wyniosły 3 7 2 8 8 , 9 min zł, z których efekty w postaci oszczędno
ści na materiałach, surowcach 1 robooićnie wyniosły 23348,8 min zł.U pierwszym roku zastosowania wynalazków i pomysłów racjonali
zatorskich uzyskano efekty w wysokości 26648,9 min zł. Oczywiście zarówno po stronie kosztów jak i efektów wynalazczości głównym partycypantem jest przemysł, wśród którego gałęzi najwyższe ko
rzyści liczono w złotówkach osiąga przemysł chemiczny a dopiero po nim przemysł maszynowy, mimo, że ten ostatni przemysł domino
wał tak pod względem liczby projektów wynalazczych, ich zastoso - wnń jak i pod względem nakładów na rozwój i realizację wynalazczo
ści.
Największą spośród ogólnej liczby 1488 zawartych umów o stoso
wanie projektów wynalazczych lub przeniesienie prawa miała nauka a w niej jednostki naukowo-badawcze - 419; na drugim miejscu pla
suje się przemysł węglowy - 178 a za nim przemysł drzewny - 118, i szkolnictwo wyższe - 116. Opłaty licencyjne z tytułu zawartych
umów wyniosły łącznio 275*4 nilu zł*
W Volsco działoją zakładowe kluby techniki i raojoimllzacjl, których w 1983 r , było ogółem 4897 z liczbą członków tych klu
bów 430,4 tys., którym nieśli pomoc etatowi i społeczni do - radcy w liczbie 9117* Najwięcej tych klubów miał przemysł spo
żywczy - 459 z 20,4 tys. członków, których jednak najwięcej miał przemysł maszynowy - 41,5 tys, zorganizowanych w 382 klu
bach.
W układzie wojewódzkim największą liczbę zgłoszonych projektów wynalazczych 24644 oraz osób które zgłosiły te projekty - 28,7 tys.miało województwo katowickie, a po nim warszawskie. Woje - wództwo opolskie zajmowało - w kolejności malejącej - 10 miej
sce w kraju z 3627 zgłoszonymi projektami wynalazczymi i 4,0 tys. osób zgłaszających projekty. Natomiast w projektach wyna
lazczych przyjętych do realizacji w 1983 r. Opolszczyzna zaję
ła 1 2 miejsce a w projektach wynalazczych zastosowanych w tym
że roku - 13 miejsce w kraju. Jednakże pod względem efektów netto jakie uzyskano w wyniku zastosowania w 19&3 r • projektów wynalazczych województwo opolskie lokalizuje się na 7 miejscu w kraju, co oznacza wyższą w województwie od przeciętnej w kra
ju opłacalności ekonomicznej wynalazków i pomysłów racjonaliza
torskich. Jeśli bowiem w kraju za jeden zastosowany projekt wynalazczy uzyskano przeciętnie efektów ekonomicznych netto wartości 407,4 tys, zł to w województwie opolskim - 555*7 tys.
złotych czyli o 36,4 Ą więcej.
Wydaje się, żo w dalszym postępie w dziedzinie wynalazczoś
ci pomocny byłby rozwój klubów techniki i raojonalozaoji, któ
r y c h liozba istniejących w województwie opolskim jest zbyt ma
ła stawiając województwo pod tym względem na 10 miejsce w kra
ju a pod względom liczby członków tych klubów na 12 miejscu.
Dynamika zgłoszeń wynalazków w Polsce ma swe odbicie w roz
woju gospodarki, Jej efektywności. Stąd w 1970 r. liczba 7480 zgłoszeń wynalazków wzrosła do 91 86 w roku 1975 aby w następ - nyoh 5 latach spaść do 7842 i aż do 5472 w 1982 r, i 5524 w
1983 r. Natomiast liczba zgłoszonych wzorów użytkowych z 1390 w 1970 r . wzrastała sukcesywnie do 2523 w roku 1 9 8 0, a następ
nie spadła do 1840 w roku 1982 i 1975 - w roku 1 9 8 3.
Analogiczny przebieg do zgłoszeń wynalazków miał rozwój liczby udzielonych patentów: z 2621 w roku 1970 wzrosła ona do\
10015 w roku 1975 a następnie zmniejszała się aż do 4410 w roku 1983.
Wśród udzielonych patentów w Polsce - partycypacja patentów zagranicznych kształtowała się w 1970 r. na poziomie 3 0 , 0 % w
1975 r. - 33,5 7», w 1980 r. - 2 5 , 5 > a w 1983 r. - 18,0
Pośród 783 zgłoszonych w Polsce w 1983 r * wynalazków zagranicznych dominują Stany Zjednoczone Ameryki /27,3 >>/, a po nich RFN /1 6,2/V zaś wszystkie kraje RWPG zgłosiły w Polsce 114 wynalazków /14,6';«/.
Analogiczna kolejność utrzymała się również w udzielonych obcym państwom patentach. Liczba zagranicznych zgłoszeń wynalazków jak i udzielonych patentów w poprzednich latach była 2-3 krotnie wyższa
i tak w 1975 r . zgłoszeń było 2495 zaś patentów 33 56 a jeszcze w 1980 r , odpowiednie liczby wynosiły 1644 i 1962,
Wynalazki polskie zgłoszone do ochrony za granicą miały naj - wyższą liczbę w 1979 r ,, kiedy było ich 159, najniższą zaś - 43 w roku 1982,
Liczba uzyskanych patentów w różnych krajach na polskie wyna
lazki wahała się od 481 w roku 1970 do 277 w 1982 roku. Liczby polskich wynalazków chronionych patentami za granicą kształtowały się w granicach od 2126 /w 1960 r ,/ do 1569 /w 1982 r./,
Najwyższa liczba sprzedanych przez Polskę licencji na wynalazki za granicę dotyczyła dwu lat 1978 i 1979 i wynosiła 15. W 1970 r, było ich - 3, a w 1983 r . - 5.
Polska zgłaszała swojo wynalazki do jednego lub większej liczby krajów a ilość tych zgłoszeń mieściła się w przedziale 887 /l979r./
- 203 /1932 r ,/, przy czym w szczytowym 1979 r„ najwięcej zgłoszeń 106 było w RFN, następnie 73 w ZSRR, 65 w W,Brytanii, 63 we Francji, 59 w Czechosłowacji,
Na zgłoszone wynalazki otrzymano za granicą patenty, których liczba mieściła się w granicach 481 /w 1970 r./ do 277 /1982 r./. Najwię
cej tych patentów przyznano polskim wynalazkom w 1970 r./w W,Bryta
nii /77/, NRD /71/, Francji /44/, ZSRR /37/ i USA /33/, zaś w 1983r.
w W,Brytanii /36/, RFN /31/, NRD i Czechosłowacji /po 27/.
Niezmiernie interesująca jest zamieszczona informacja o zgło - s zony cli w latach 1970-1981 wynalazkach w świec le z wymienieniem niektórych krajów, w tym wszystkich RWPG, Wynika z niej, że liczby wynalazków zgłoszono do ochrony na świacie utrzymują się w grani - caoh 800 tysięcy rocznie, przy czym ponad połowa do 2/3 2 nich etanowi własność kraju zgłaszającego. Niektóro kraje w tym Bułga-
rla, Czechosłowacja, NRD, ZSRR, Japonio, USA i Węgry mają w za
sadzie trend rosnący liczby zgłoszeń natomiast pozostałe wymie
nione kraje w części utrzymują roczną liczbę tych zgłoszeń na takim samym poziomie lub z tendencją malejącą„Wśród tych ostat
nich znalazła się m.in.Polaka,Rumunia,Austria, Belgia, Francja, RFN, Hiszpania, Szwajcaria, W.Brytania i inne.
Podobną sytuację odnotowuje tablica z informacjami o udzielonych w świacie patentach 1 naloty ją dla Polaki uznaó na tym tle ra
czej za zawstydzającą. Wystarcza zestawić isfc w 1983 **♦ Czecho
słowacja zgłosiła 10055» NRD - 9597 a my 5558 wynalazków.
W okresie kiedy kraj nasz znajduje się w Impaeio ekonomicz
nym pojawienie się publikacji o wynalazczości stanowi pewien ewenement, którego wymowa winna uzmysłowić wszystkim zaintere - sowanym /a więc nie tylko do "wyłącznego uŻytku adresata"/, Ze Jesteśmy i w tej dziedzinie "znikającym punktem" w statystyce światowej, gdy* rok 1983, w którym wystąpiło ustanie tendencji spadkowych o niczym Jeszcze nie świadczy.
