Aksjologia e- gospodarki
4.1. Aksjologia przestrzeni i gospodarki cyfrowej
Przestrzenią aksjologii cyfrowej jest sieć, powiązania, przepływy między podmiotami. Czas w tej przestrzeni jest rozrzedzony, ponieważ natychmiast możemy komunikować się z kilkoma podmiotami, używając skrótów. Przestrzeń jest tu nieskończona. Podmiotem, twórcą - dostawcą i odbiorcą wartości cyfrowych jest człowiek, organizacje, instytucje oraz całe gospodarki, społeczności, które z jednej strony wytwarzają nowe technologie i je wprowadzają a z drugiej strony są konsumentem, beneficjentem tych wartości. Dostawcą i odbiorcą może być również maszyna. Środkiem są nowe technologie komunikacyjno – informacyjne. W przestrzeni cyfrowej nie liczy się miejsce przebywania podmiotu, najistotniejszy jest cel i informacja. Dlatego też przestrzeń ta nie jest zbiorem miejsc, ale raczej zbiorem wartości, celów i ich realizacji.
W gospodarce cyfrowej główne wartości mają charakter niematerialny. To m.in. algorytmy, oprogramowanie, duże repozytoria danych (Big Data), prawa autorskie, modele biznesowe, możliwości organizacyjne, kapitał społeczny, wiedza, umiejętności i powiązania strategiczne. Trudno określić ich cenę – są nieuchwytne w zwykłym rachunku ekonomicznym. Zdaniem części ekonomistów i futurystów wzrost możliwości obliczeniowych komputerów (dzięki np. Big Data) nie tylko doprowadzi do tworzenia i powszechnego wykorzystania instrumentów do przeprowadzania skomplikowanych funkcji przeliczeniowych, lecz także spowoduje powstanie nowych narzędzi czy sektorów gospodarki. W cyfrowej gospodarce cykle koniunkturalne będą coraz krótsze (Raport Polityka Insigh, 2016, s.11).
Aksjologia cyfrowa zajmuje się wartościami gospodarki cyfrowej szczególnie tymi, które wpływają lub wpływać mogą na rozwój gospodarki i podmiotów w niej funkcjonujących.
Podstawowymi wartościami gospodarki cyfrowej są:
94
• szybkość przepływu informacji,
• dostępność do informacji i analiz,
• mobilność,
• automatyzacja,
• cyfrowa transformacja – w celu poprawy wydajności i osiągnięć przedsiębiorstw,
• samoorganizacja – samokonfiguracja, samooptymalizacja, samonaprawa,
• zwiększona interakcja między ludźmi i maszynami oraz samymi maszynami,
• bezpieczeństwo cybernetyczne,
• elastyczność zamiast hierarchiczności,
• samonaprawiające się urządzenia, systemy i sieci,
• niezawodność,
• produktywność,
• wszechobecna łączność,
• współdzielenie,
• odnawialność,
• zintegrowanie z przyrodą i otoczeniem,
• dostępność (niekiedy bez zakupu),
• elektromobilność połączona z sieciowością,
• energooszczędność.
Szczególne miejsce zajmuje mobilność, szybkość przepływu informacji, dostępność do informacji i analiz, automatyzacja, cyfrowa transformacja i samoorganizacja.
Wartości te mogą być realizowane za pomocą nowych technologii, bazy danych, aplikacji, chmury obliczeniowych
O wartościach gospodarki cyfrowej możemy mówić mając na uwadze kilka rożnych aspektów. Możemy mówić o:
a) wartościach całej gospodarki cyfrowej w danym kraju (wartości wszystkich e- biznesów, e-urzędów, e-opieka zdrowotna), jako wartość przekazywanych informacji biznesowych, administracyjnych i innych, za pomocą środków elektronicznych (poczta elektroniczna, Internet, elektroniczne tablice informacyjne, elektroniczne operacje finansowe, elektroniczny transfer funduszy i elektroniczna wymiana danych) pomiędzy dostawcami,
95
odbiorcami, jednostkami rządowymi i innymi partnerami w celu przeprowadzenia i realizacji transakcji w biznesie, działalności administracyjnej i usługowej,
b) wartościach całej gospodarki cyfrowej rozumianej, jako wartość informacji przekazywanych za pomocą środków elektronicznych, łącznie z wartością wykorzystywanego sprzętu oraz oprogramowania itd.,
c) wartość całej gospodarki cyfrowej rozumianej, jako środki, narzędzia, informacje i ludzie – wartość całościowa – Total Value of Digital Economy, d) wartościach informacji poszczególnych e-biznesów i e-administracji,
e) wartościach e – biznesów i e- administracji (sprzęt, oprogramowanie, informacje, ludzie – kapitał intelektualny),
f) wartości stron, blogów, domen, serwerów,
g) wartości produktów wystawianych w witrynach, stronach, h) wartości informacji,
i) wartości reklam,
j) wartości użytkowników stron.
W pracy podjęto się ustalenia wartości całej gospodarki cyfrowej - Total Value of Digital Economy
Wyceniając e- biznes należy uwzględnić:
• jak długo funkcjonuje e-biznes i jaka jest jego historia finansowa (zyski),
• zdrowy ruch,
• bazę klientów,
• ilość transakcji,
• segmentację przychodu, to, czy e-biznes dotyczy segmentu B2B czy B2C,
• wartość domeny.
W przypadku sprzedaży rozwiniętych biznesów wartość może wynosić od 20 do 50 razy roczny zysk. Dla mniejszych podmiotów wskaźnik ten wynosi od 5 do 10 razy tyle, ile stanowi roczny zysk e-biznesu. (http://mensis.pl/jak-wycenic-wartosc-e-biznesu-lub-sklepu-internetowego/)
Innym punktem wyjścia dla wyceny jest określenie, ile w obecnych warunkach kosztowałoby stworzenie projektu o podobnych parametrach.
96
W ostatnich latach powstało wiele serwisów internetowych do wyceny stron internetowych oraz domen. Przykładem jest serwis Wyceniono.pl, który wykorzystuje do wycen skomplikowany algorytm liczbowy. Algorytm analizuje takie czynniki jak:
Alexa Rank, Page Rank, wiek domeny, ilość stron zaindeksowanych, ilość linków zwrotnych, ilość unikalnych użytkowników, wyświetleń, udział w serwisach społecznościowych, optymalizacja strony oraz wiele innych czynników (http://www.wyceniono.pl/)
Innym przykładem jest serwis Speed Test na stroniehttp://www.speedtest.pl/wycena, który w rankingu wyceny stron i domen zamieszcza ujął google.com z wartością 4 776 331 000 PLN, youtube.com z wartością 4.387.102.433 PLN oraz facebook.com z wartością 3.796.908.543 PLN. Natomiast wikipedia.org jest warta 1.085.691.138 PLN a amazon.com 813.049.678 PLN.
Czynniki, które decydują o wartości stron internetowych:
• generowane dochody stron,
• liczba unikalnych użytkowników (ważny szczególnie w przypadku serwisów hobbistycznych)
Magazyn Business 2.0 na podstawie ostatnio przeprowadzonych transakcji sprzedaży serwisów internetowych obliczył, że unikalny użytkownik wart jest około 34 USD. W Polsce jest to kwota od 1 do 15 zł. Im bardziej zamożni i chętni do kupowania w Internecie, tym większą kwotę powinniśmy przyjąć za pojedynczego użytkownika.
• merytoryczna zawartość - artykuły, zdjęcia, skrypty (im więcej unikalnych materiałów na stronie tym strona jest bardziej atrakcyjna, może zwiększyć wycenę o 20-50 %).
• tematyka strony - bardziej interesująca będzie strona z informacjami finansowymi, na którą wchodzą biznesmeni niż strona z grami lub filmami, której użytkownikami są w większości dzieci i młodzież,
• nazwa domeny - może mieć decydujące znaczenie przy zakupie, ważna jest długość domeny, rozszerzenie domeny, łatwość zapamiętania oraz wykorzystanie dodatkowych znaków,
97
• dywersyfikacja ruchu – generowanie ruchu tylko wyłącznie przez wyszukiwarki nie jest wskazane, odcięcie od źródła ruchu pozwoli stronie dalej funkcjonować – odwołania bezpośrednie, wejścia z innych stron.
• branding, marka domeny, rozpoznawalność w sieci. (http://www.speedtest.pl) Przy wycenie bloga uwzględnia trzy wartości:
• liczbę wyświetleń,
• liczbę odwiedzin,
• liczbę unikalnych użytkowników.
Jednak jest to niewystarczające, dlatego ustala się Returning Visitor (New Visitor/Returning Visitor), oraz Bounce Rate (Współczynnik odrzuceń). Stosunek powracających użytkowników (RV) do nowych użytkowników (NV) razem z liczbą unikalnych użytkowników (UU) pozwala nam oszacować ile osób jest stałymi czytelnikami danego bloga.
Współczynnik odrzuceń (BR) pokazuje ile osób weszło na stronę i od razu z niej wyszło, niczego nie klikając. (http://realneoszczedzanie.pl/jak-wycenic-wartosc-bloga/)
Należy podkreślić, iż największą wartość w gospodarce cyfrowej mają:
• potrzeby konsumentów (w tym potrzeby konsumpcyjne, ale i potrzeby relacji, utrzymania więzi pomimo odległości), które powinny wpływać na cenę produktów – programów, środków komunikacji oraz wartość kapitału intelektualnego.
• nowe technologie, które warunkują rozwój podmiotów i realizacje ich zadań – stanowią podstawę rozwoju całej gospodarki – ich wartość kształtowana powinna być na podstawie przyszłych możliwych korzyści,
• dane – bazy danych, ich wartość powinna być kształtowana na podstawie skuteczności i celów osiągniętych,
• szybkość i dobra komunikacja z klientem, wartość szybkiej komunikacji powinna być mierzona na podstawie – reakcją klientów, zmianą ich zachowania, wzrostem popytu i dobrych rekomendacji,
• infrastruktura,
• dostęp do źródeł energii,
• wzrost poziomu inwestycji w rozwój – mierzony dynamiką i tempem wzrostu inwestycji w czasie oraz w przestrzeni.
98 W relacjach P2P najważniejsze wartości to:
• kreatywność, która może być mierzona ilością projektów zrealizowanych i sprzedanych do ilości zatrudnionych pracowników realizujących projekt. Im mniej pracowników realizuje projekt skuteczny tym większy wskaźnik kreatywności.
• innowacyjność, iloczyn wartości projektów i ilości nowych projektów, które przyczyniają się do wzrostu sprzedaży, ochrony środowiska, zmniejszenia emisji zanieczyszczeń, wytwarzania energii, wykorzystania źródeł odnawialnych energii, wzrostu konkurencyjności,
• efektywność komunikowania się z interesariuszami, mierzona zadowoleniem klientów,
• mobilność, mierzona szybkością dotarcia do odbiorcy, kontrahenta, klienta,
• szybkość przepływu informacji, mierzona możliwościami Internetu, jego prędkością, ciągłością (bez zakłóceń) w dostawie, stopniem wyposażenia w nowoczesne urządzenia (androidy, telefony komórkowe, komputery, laptopy, tablety i inne),
• elastyczność zamiast hierarchiczności, wielofunkcyjność i szybkość dostosowania się do wymagań kontrahenta, klienta, szybkością reakcji – mierzona czasem jaki upływa od zamówienia do realizacji oraz możliwością realizacji zamówień 24 godziny na dobę,
• współdzielenie, mierzone możliwościami zwiększenia swoich znajomych, kontaktów, zainteresowanych oraz mierzona oszczędnościami zużycia (paliwa, energii, środków czystości, kosztów napraw itd.)
• zintegrowanie z przyrodą i otoczeniem – mierzone poziomem emisji zanieczyszczeń do środowiska, mierzone możliwościami odnawiania przyrody i oraz wpływania na zmianę poglądów społeczności - uświadomienia społeczności co do szkodliwości niektórych działań człowieka związanego z gospodarką odpadami.
W relacjach P2M najważniejsze wartości to:
99
• szybkość przepływu informacji, mierzone czasem jaki upływa od wydania komendy do realizacji, wykonaniem zlecenia oraz komunikatu zwrotnego co wykonania zadania,
• dostępność do informacji i analiz, mierzone powszechnością usług i dostępem do Internetu danej społeczności oraz do urządzeń mobilnych,
• automatyzacja, mierzona stopniem wykorzystania maszyn w czynnościach powtarzalnych, niewymagających zaangażowania za każdym razem człowieka,
• cyfrowa transformacja, mierzona stopniem rozwoju cyfrowego danej społeczności,
• bezpieczeństwo cybernetyczne, mierzona ilością przestępstw cybernetycznych,
• samonaprawiające się urządzenia, systemy i sieci, mierzone ilością zastosowanych rozwiązań oraz ilością awarii,
• niezawodność, mierzone ilością wykonania zadania, zlecenia na czas i w odpowiedniej ilości,
• energooszczędność, mierzone iloczynem ilości czasu wykonania zlecenia i energii zużytej w jednostce czasu,
• wszechobecna łączność,
• wydajność,
• odnawialność,
• integralność z przyrodą i otoczeniem,
• dostępność (niekiedy bez zakupu),
• elektromobilność.
W relacjach M2M najważniejsze wartości to:
• automatyzacja,
• samoorganizacja – samokonfiguracja, samooptymalizacja, samonaprawa,
• zwiększona interakcja między samymi maszynami,
• samonaprawiające się urządzenia, systemy i sieci,
• niezawodność,
• oszczędność,
• wydajność,
100
• odnawialność.
Inwestycje w ICT pozwalają:
• zwiększyć efektywność zarządzania zasobami,
• zwiększyć efektywność komunikowanie się z interesariuszami,
• zwiększyć produktywność pracowników,
• zwiększyć wydajność pracowników,
• stworzyć szanse na rozwój w obszarach, które bez technologii informatycznych byłyby niedostępne – chodzi o nowe produkty i usługi, nowe rynki i klienci, czy nowe procesy biznesowe,
• podnieść jakość miejsc pracy,
• podnieść jakość zatrudnienia,
• na wzrost wartości dodanej wytwarzanej przez przedsiębiorstwa,
• na wzrost PKB i PKB per capita, który ciągle jest niski.
Rynek przyszłości charakteryzować się będzie coraz większą:
• indywidualizacją oferty,
• specjalizacją,
• tworzeniem oferty „na miarę”,
• ciągłą zmiennością.
Polska jest na początku drogi wzrostu cyfrowego i szczególnie szybko musi reagować na potrzeby konsumentów. W aksjologii wyłania się nowy człowiek funkcjonujący, w co najmniej kilku wymiarach – wymiar materii, wymiar wyobrażeń – psyche, wymiar cyfrowy, wymiar sennych marzeń. Wartość wymiaru cyfrowego jest trudna do określenia, niemniej, składają się na nią wartości całego układu, całej cyberprzestrzeni. Składają się na nią również wartości pojedynczych jednostek i ich hierarchie wartości.
Gospodarka cyfrowa również nie może pomijać człowieka, który:
• inicjuje transakcje,
• nadzoruje,
• weryfikuje transakcje,
• analizuje,
101
• dokonuje korekt,
• diagnozuje,
• ma określone potrzeby,
• musi zachować integralność z przyrodą i otoczeniem aby zachować dobrą kondycję.
Tak więc, wartości cyfrowe muszą być kompatybilne z najistotniejszym podmiotem układu cyfrowego, czyli człowiekiem. Nie maszyny i urządzenia są najważniejsze, ale człowiek z całym zasobem swoich doświadczeń, wiedzy i umiejętności oraz ze swoją kreatywnością.