Kryzys aksjologii

Nauce o bycie, rozumianym jako byt przyrodniczy, powinna zawsze towarzyszyć nauko o wartościach, aby czynił ten byt sensownym (Schnadelbach, 1992, s.261-277).

Ludzkość wkroczyła w nową erę, w której siła technologii stawia nas na rozdrożu.

Rewolucja cyfrowa, robotyka, biotechnologia, nanotechnologia przyniosła środki zaradcze na niezliczone nieszczęścia, jakie nękały i ograniczały człowieka. Nie możemy nie doceniać i nie dziękować za osiągnięty postęp, zwłaszcza w medycynie, inżynierii i komunikacji. (Franciszek, 2015, s.67).

Papież Franciszek zauważa przy tym następujące zagrożenia dla środowiska, człowieka, społeczności, a mianowicie:

• rozwojowi technologicznemu nie towarzyszy rozwój istoty ludzkiej w odniesieniu do odpowiedzialności, wartości i sumienia,

• wzrasta możliwość złego używania „mocy”,

• istota ludzka nie jest autonomiczna w decyzjach,

• kryzys kultury i duchowości,

• usprawiedliwianie spekulacji i dążenia do zysków finansowych,

• ignorancja ludzkiej godności i środowiska - degradacji środowiska przyrodniczego towarzyszy degradacja etyczna,

• natura ograniczona i nieodnawialna,

• lęk przed poznaniem prawdy – większą świadomością,

• wyczerpywaniem się zasobów, które prowadzi do wojen,

• polityka nie współgra z integralnym rozwojem,

• krótkowzroczność projektów politycznych,

• powierzchowna kultura ekologiczna,

• dominujący paradygmat technokratyczny,

• realizacja postulatów grup władzy,

• konsumpcjonizm,

144

• korupcja,

• manipulacja,

• odcinanie się ekonomii i technologii od spraw ludzi,

• fragmentaryzacja – spojrzenie wycinkowe na rzeczywistość,

• uleganie okolicznościom uwarunkowanym przez technikę,

• bezradność organizacji międzynarodowych,

• symptom redukcjonizmu godzącego w życie ludzkie,

• zglobalizowana logika idei,

• czynniki techniczne postawione ponad rzeczywistością,

• osłabianie wartości jaką Świat ma sam w sobie,

• przerost antropocentryzmu,

• logika użyj i wyrzuć (Franciszek, 2015, s.10-85).

Rzeczywistość obnaża prawdy o procesie globalnym i prawdy o skorumpowanych instytucjach. Dzisiaj widoczne są, bardziej niż kiedykolwiek, negatywne skutki globalizacji. Do nich zaliczyć można:

• wojny o wpływ i zasoby,

• kryzys migracyjny,

• rozwarstwienie,

• wykorzystanie taniej siły roboczej, w tym dzieci,

• globalne nierównowagi,

• katastrofa demograficzna społeczeństw rozwiniętych i rozwijających się.

Europa przyjęła miliony uchodźców uciekających z Afryki i Bliskiego Wschodu.

Obecnie nie radzi sobie z ich weryfikacją. Zamachy terrorystyczne w krajach Starej Unii pozwalają Państwu Islamskiemu wzniecać strach i panikę.

Rozwarstwienie społeczne postępuje, a razem z nim następuje zanik klasy średniej.

Według najnowszych badań ciągle powiększa się przepaść między najbogatszymi a najbiedniejszymi obywatelami. Można przyjąć, że 95 proc. światowego majątku znajduje się w rękach 1 proc. najbogatszych ludzi świata.

Dzisiaj obserwuje się kryzys aksjologiczny w wymiarze filozoficznym, politycznym, gospodarczym, społecznym.

145 6.2. Rozwój integralny

Integralność jest to współgranie, współdziałanie wszystkich elementów w celu dobra wspólnego. Integralność odnosi się nie tylko do człowieka i organizacji, ale do perspektywy tego działania oraz wymiarów działania.

Według św. Tomasza, zgodnie z formułowaniem „Integrum et perfectum - sunt idem realiter et differunt ratione”, integralność oznacza całość, doskonałość.

(http://www.katedra.uksw.edu.pl/suma/slownik/strona.htm)

Słowo – integralny – oznacza nierozdzielnie związany z całością. Integralis pochodzi z łaciny średniowiecznej i oznacza kompletność, pewną całość współzależność.

(http://dictionary.reference.com/browse/integral).

Rozwój oznacza rozkwit czegoś, harmonijny wzrost, stopniową ewolucję w celu osiągnięcia stadium finalnego. Przeciwieństwem rozwoju jest „atrofia”, czyli stan stagnacji, zaniedbania, obumierania, degradacji.

Rozwój może dotyczyć trzech kwestii:

• procesu przechodzenie do stanów lub form bardziej złożonych lub pod pewnym względem doskonalszych lub stadium tego procesu,

• sposobu rozwijania się zdarzeń w czasie,

• zmian zachodzących w organizmach w ciągu życia osobnika lub w kolejnych pokoleniach (http://sjp.pwn.pl/sjp/rozwoj;2517638.html).

Rozwój jest próbą podjęcia i wykorzystania możliwości, jakie daje osobie ludzkiej natura. Jest to zatem akt ludzki i postulat podejmowania twórczych czynności ubogacających człowieka i otaczający go świat.

Rozwój integralny oznacza, więc, wszystkie działania mające na celu ulepszenie ludzkiego życia w aspekcie ekonomicznym, kulturalnym, społecznym i duchowym, a także naukowym i moralnym (R. Nęcki, J. Nagórny, 2014, s. 50).

Rozwój integralny można rozumieć jako rozwój człowieka – żywego organizmu w przyrodzie, zespolonego z tą przyrodą. Jest doskonaleniem się człowieka przez poznanie siebie i tego co jest. Integralny rozwój zakłada współgranie z innymi oraz z przyrodą i kosmosem. Jest, pewnego rodzaju, wsłuchaniem się w „tętno” przyrody i kosmosu. Rozwój integralny powinien uwzględniać następujące poziomy życia człowieka:

• poziom płodowy,

146

• poziom rodzinny,

• poziom społeczny,

• poziom zawodowy,

• poziom kulturowy,

• poziom fizjologiczny.

Papież Benedykt zauważył, że ekonomia powinna uwzględniać zasadę darmowości oraz „logikę daru”. Wymaga to formacji sumień, która wzmocniłaby pozycję kryteriów moralnych przy opracowywaniu projektów politycznych i gospodarczych.

Ludzkość stanowi jedną rodzinę, a owocny dialog wiary z rozumem może ją jedynie ubogacić, przyczyniając się do większej skuteczności dzieł charytatywnych w sferze społecznej. Głębokiego pragnienia serca nie da się zaspokoić wyłącznie dobrami materialnymi. Horyzont człowieka jest bez wątpienia dużo wyższy i o wiele szerszy, dlatego też każdy program rozwoju musi brać pod uwagę, obok materialnego, także wzrost duchowy osoby ludzkiej, posiadającej duszę i ciało. To jest integralny rozwój, którego siłą napędową jest „miłość w prawdzie”(Benedykt XVI, 2009, Katecheza).

Jan Paweł II wskazał, że autentyczny rozwój człowieka i społeczeństwa nie może polegać na zwykłym gromadzeniu bogactw i możności korzystania w większym stopniu z dóbr i usług, bez należytego uwzględnienia wymiarów społecznych, kulturowych i duchowych istoty ludzkiej. Jeśli zasoby nie są kierowane ze zmysłem moralnym i nie są zorientowane na prawdziwe dobro rodzaju ludzkiego, łatwo obracają się przeciw człowiekowi, jako zniewolenie (Jan Paweł II, 1987, s. 28).

Wcześniej, w roku 1976 Paweł VI pisał, że integralny rozwój człowieka oznacza rozwój we wszystkich wymiarach, a zarazem rozwój wszystkich ludzi, bez jakiejkolwiek marginalizacji czy wykluczenia. Rozwój ludzki musi być całościowy, integralny, obejmujący wszystkie aspekty ludzkiego życia (Paweł VI, 1967).

Potrzebna jest śmiała rewolucja kulturowa, aby przywrócić wartości i cele.

Natura ma w swoich strukturach wypisane orędzie, aby je usłyszeć należy najpierw Ją dostrzec. Rozwój integralny zaczyna się od ekologii integralnej obejmującej wymiar ludzki i społeczny. Jesteśmy częścią przyrody, jesteśmy w nią włączeni i wzajemnie się przenikamy.

Wg Papieża Franciszka zintegrowane podeście polega na:

147

• spojrzeniu całościowym - w przypadku kryzysu społecznego i ekologicznego - polega na walce z ubóstwem, przywrócenie godności wykluczonym i troskę o naturę,

• przyznaniu istotnej roli naukowcom, ułatwienie im współpracy ze środowiskiem gospodarczym w poszanowaniu wolności akademickiej,

• rozpoznaniu ekosystemów i możliwości jego regeneracji,

• ekologii ekonomicznej – całość jest ważniejsza niż część,

• ekologii społecznej – rodzina, społeczność, naród, życie międzynarodowe,

• ekologii kulturowej - uwzględniająca perspektywę praw narodów i kultur,

• ekologii życia codziennego – uporządkowania otoczenia aby wyrażać i rozwijać swoja tożsamość zintegrowaną i szczęśliwą.

• ekologii ludzkiej - relacje,

• ekologii człowieka - akceptacja ciała,

• ekologii cyfrowej – wykorzystaniu technologii informacyjnej na rzecz odnowy człowieka i przyrody (Franciszek, 2015, s. 70-80) .

Kultura ekologiczna jest nowym spojrzeniem, myślą, polityką, programem edukacyjnym, stylem życia, duchowością (Franciszek, 2015, s. 78).

Integralność oznacza dostarczanie produktów wysokiej jakości, uczciwy handel, solidność wykonania. Oznacza podglądanie natury i wykorzystanie jej do celów medycznych, leczniczych, mieszkalnych.

Prowadzi, również, do poprawy relacje z interesariuszami i może zaszczepić bardziej pozytywne nastawienie, które sprzyja kreatywności i innowacji. Wzrasta wartość relacji wewnątrz i na zewnątrz organizacji (Azmi, R. A.,2007, pp. 6-8).