4. Regulacje prawne dotyczące lotnisk
4.2. Prawo europejskie
4.3.2. Akty wykonawcze
Wśród aktów wykonawczych regulujących obszar safety można wy-mienić wszystkie przepisy wydane na podstawie delegacji ustawowych spośród powyżej wymienionych przepisów ustawy. Mając jednak na wzglę-dzie obszar safety sensu stricto, w przypadku którego spełnienie wymagań z nim związanych badane jest w procesie certyfikacji, należy przywołać przepisy Rozporządzenia Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodar-ki MorsGospodar-kiej z dnia 25 marca 2013 r. w sprawie certyfikacji działalności
w lotnictwie cywilnym52. Rozporządzenie to określa m.in. szczegółowe wa-runki, tryb dokonywania, zakres oraz kryteria oceny, czy dany podmiot spełnia wymagania niezbędne w procesie certyfikacji (§ 1 ust. 1). Przepisy
§ 34 ust. 1 i 2 rozporządzenia wskazują wymagania dotyczące bezpiecznej eksploatacji lotniska, których spełnienie podlega ocenie, a które określone są w przepisach wydanych na podstawie:
• art. 59a ust. 5 pr. lotn., tj. Rozporządzenia Ministra Transportu, Bu-downictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 28 sierpnia 2013 r. w sprawie wymagań technicznych i eksploatacyjnych dla lotnisk użytku publicz-nego podlegających obowiązkowi certyfikacji53;
• art. 83 pr. lotn. – określających warunki eksploatacji lotnisk, tj. Roz-porządzenia Ministra Infrastruktury i Rozwoju z dnia 11 września 2014 r. w sprawie warunków eksploatacji lotnisk54;
• art. 85 pr. lotn. – dotyczących ratownictwa i gaszenia pożarów oraz planowania działań w sytuacjach zagrożenia na lotnisku, tj. Rozpo-rządzenia Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej dnia 4 kwietnia 2013 r. w sprawie przygotowania lotnisk do sytuacji zagrożenia oraz lotniskowych służb ratowniczo-gaśniczych55;
• art. 92 pkt 4 pr. lotn. – dotyczących ograniczania i usuwania prze-szkód lotniczych, tj. Rozporządzenia Ministra Transportu, Budownic-twa i Gospodarki Morskiej z dnia 25 czerwca 2003 r. w sprawie wa-runków, jakie powinny spełniać obiekty budowlane oraz naturalne w otoczeniu lotniska56;
• art. 92 pkt 5 pr. lotn. – dotyczących pomocy wzrokowych dla oznako-wania przeszkód lotniczych, tj. Rozporządzenia Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 25 czerwca 2003 r. w spra-wie sposobu zgłaszania oraz oznakowania przeszkód lotniczych57 . Aby przybliżyć zakres zadań, które zostały nałożone na zarządzające-go, najlepiej odwołać się do treści Rozporządzenia Ministra Infrastruktury i Rozwoju z dnia 11 września 2014 r. w sprawie warunków eksploatacji
52 Rozporządzenie Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 25 marca 2013 r. w spra-wie certyfikacji działalności w lotnictspra-wie cywilnym, Dz.U. z 2013 poz. 421.
53 Rozporządzenie Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 28 sierpnia 2013 r.
w sprawie wymagań technicznych i eksploatacyjnych dla lotnisk użytku publicznego podlegających obo-wiązkowi certyfikacji, Dz.U. z 2013 poz. 1020.
54 Rozporządzenie Ministra Infrastruktury i Rozwoju z dnia 11 września 2014 r. w sprawie warunków eks-ploatacji lotnisk, Dz.U. z 2014 r., poz. 1420.
55 Rozporządzenie Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej dnia 4 kwietnia 2013 r. w spra-wie przygotowania lotnisk do sytuacji zagrożenia oraz lotniskowych służb ratowniczo-gaśniczych, Dz.U.
z 2013 poz . 487 .
56 Rozporządzenie Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 25 czerwca 2003 r.
w sprawie warunków, jakie powinny spełniać obiekty budowlane oraz naturalne w otoczeniu lotniska, Dz.U. Nr 130, poz. 1192.
57 Rozporządzenie Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 25 czerwca 2003 r.
w sprawie sposobu zgłaszania oraz oznakowania przeszkód lotniczych, Dz.U. Nr 130, poz. 1193.
lotnisk. Zgodnie z delegacją ustawową zawartą w art. 83 ust. 1 pr. lotn.
rozporządzenie to ma na celu doprecyzowanie obowiązków zarządzającego określonych w art. 68 pr. lotn. Przepisy rozporządzenia są ściśle związane z przepisami art. 59a ust. 5 pr. lotn., które określają wymagania techniczne i eksploatacyjne potrzebne do projektowania, budowy i eksploatacji lot-nisk. Uzasadnienie do projektu rozporządzenia wskazuje, że akt wdraża normy i zalecenia Załącznika 14 ICAO, t. I Projektowanie i eksploatacja lotnisk, określające warunki eksploatacji lotnisk, które nie zostały wdrożo-ne w innych przepisach krajowych, w tym przede wszystkim wymagania zawarte w rozdziale 1 dotyczące systemu zarządzania bezpieczeństwem (pkt 1.5.3 i 1.5.4) oraz w rozdziale 9 Lotniskowe służby operacyjne, wypo-sażenie i instalacje, dotyczące m.in.:
• usuwania unieruchomionych statków powietrznych (pkt 9.3);
• zmniejszania zagrożenia zderzeń ze zwierzętami (pkt 9.4);
• służby zarządzania płytą postojową (pkt 9.5);
• ruchu pojazdów na lotnisku (pkt 9.7)58 .
Załącznik 14 ICAO określa bardzo ogólne wymagania w tym zakresie i odsyła do wytycznych i wskazówek merytorycznych zawartych w podręcz-nikach ICAO, Doc. W projekcie uwzględniono zatem informacje zawarte w następujących podręcznikach:
1 . Doc 9137 Podręcznik Służb Portu Lotniczego (Airport Services Manu-al):
• Część 3 − Zmniejszanie zagrożenia ze strony ptaków (Bird Control and Reduction);
• Część 5 − Usuwanie unieruchomionych statków powietrznych (Re-moval of Disabled Aircraft);
• Część 8 − Służby operacyjne portu lotniczego (Airport Operational Services);
• Część 9 − Utrzymanie portu lotniczego (Airport Maintenance Prac-tices);
2 . Doc 9476 Podręcznik systemów prowadzenia i kontroli ruchu naziem-nego (SMGCS) (Manual of Surface Movement Guidance and Control Systems);
3 . Doc 9774 Podręcznik certyfikacji lotnisk (Manual on Certification of Aerodromes);
4 . Doc 9859 Podręcznik zarządzania bezpieczeństwem (Safety Manage-ment Manual);
58 Uzasadnienie do Projektu Rozporządzenia Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej w sprawie warunków eksploatacji lotnisk, projekt z dnia 24.07.2014 r. po konsultacjach społecznych, wewnątrzresortowych i naniesieniu ustaleń Komisji Prawniczej, dostępny na stronie internetowej http://
www.ulc.gov.pl/pl/prawo/projekty/krajowe/po-konsultacjach/1960-art-83-ust-1 [dostęp: 28.11.2015].
5 . Doc 9365 Podręcznik operacji w każdych warunkach meteorologicz-nych (Manual of All-Weather Operations);
6 . EUR Doc 013 Materiał doradczy Unii Europejskiej na temat opera-cji na lotniskach w warunkach ograniczonej widzialności (European Guidance Material on Aerodrome Operations under Limited Visibility Conditions).
Projekt uwzględnił także przepisy wykonawcze do rozporządzenia ba-zowego (WE) nr 216/2008 r.
W przyjętej wersji rozporządzenie odnosi się w pierwszej kolejności do systemu zarządzania bezpieczeństwem; § 3 ust. 1 rozporządzenia sta-nowi, że system ten na lotniskach winien być zgodny z normami określo-nymi w pkt 4.1.1 i pkt 4.1.8 w rozdziale 4 oraz w Dodatku 2 do Załącznika 19 Zarządzanie bezpieczeństwem do konwencji chicagowskiej59 .
§ 4 rozporządzenia nakłada na zarządzającego, w celu zapewnienia bezpiecznej eksploatacji lotniska, obowiązek opracowania i wdrożenia na lotnisku procedur operacyjnych. Określają one sposób postępowania w za-kresie:
1 . zgłaszania informacji do publikacji w Zintegrowanym Pakiecie Infor-macji Lotniczych;
2 . inspekcji pola ruchu naziemnego (PRN);
3 . kontroli dostępu do PRN;
4 . ruchu pojazdów na lotnisku;
5 . zarządzania płytą postojową;
6 . bezpieczeństwa na płycie postojowej;
7 . LVP (Low Visibility Procedures – procedury przy niskiej widzialności), jeżeli są stosowane;
8 . ochrony radiowych pomocy nawigacyjnych przed zakłóceniami;
9 . eksploatacji pomocy wzrokowych i systemu zasilania elektrycznego;
10 . eksploatacji i utrzymania nawierzchni PRN;
11 . odśnieżania PRN, jeżeli lotnisko jest użytkowane w zimie;
12 . bezpieczeństwa operacji lotniskowych w czasie wykonywania prac na lotnisku;
13 . kontroli przeszkód lotniczych;
14 . przeciwdziałania zagrożeniom ze strony zwierząt;
15 . postępowania z materiałami niebezpiecznymi;
16 . usuwania statków powietrznych unieruchomionych w PRN;
17 . systemu ratownictwa i ochrony przeciwpożarowej;
59 Brzmienie ustalone Rozporządzeniem Ministra Infrastruktury i Rozwoju z dnia 25 września 2015 r. zmie-niającym rozporządzenie w sprawie warunków eksploatacji lotnisk, Dz.U. 2015 r., poz. 1571; w pierwot-nym brzmieniu paragraf ten odsyłał do wymagań ustanowionych przez ICAO w Podręczniku Zarządzania Bezpieczeństwem, Doc 9859 .
18 . udzielania pomocy statkom powietrznym, które znalazły się w nie-bezpieczeństwie na lotnisku lub w jego pobliżu.
Kolejne przepisy rozporządzenia stanowią uszczegółowienie wyma-gań w zakresie:
1 . inspekcji PRN (§ 5);
2 . dostępu do PRN i zasad ruchu pojazdów i pieszych na lotnisku (§
6–9);
3 . procedur bezpieczeństwa na płycie postojowej i zarządzania płytą postojową (§ 10‒11);
4 . opracowania i wdrożenia procedur w warunkach ograniczonej wi-dzialności (LVP) (§ 12‒13);
5 . procedur ograniczających dostęp do stref krytycznych i stref wrażli-wych (§ 14);
6 . procedur utrzymania zimowego lotniska (§ 16)60;
7 . wykonywania prac na lotnisku, zarówno krótkotrwałych, jak i plano-wych (§ 17);
8 . procedur usuwania statków powietrznych unieruchomionych w PRN (§ 18);
9 . działań realizowanych przez zarządzającego lotniskiem w celu zapo-biegania zagrożeniom dla operacji lotniczych powodowanym przez zwierzęta (§ 19‒20);
10 . opracowania programu utrzymania lotniska, który ma na celu za-pewnienie właściwego
11 . stanu technicznego określonych elementów infrastruktury i sprzętów lotniskowych (§ 21).
5. Zarządzanie bezpieczeństwem a instrukcja operacyjna