Jak wspomniano powyżej, procedury operacyjne oraz kwestie or-ganizacyjne w obszarze bezpieczeństwa operacji lotniczych zarządzają-cy zamieszcza w instrukcji operazarządzają-cyjnej, czyli dokumencie, który stanowi
„przewodnik” dla wszystkich użytkowników lotniska. Opracowanie i wdro-żenie instrukcji znajduje umocowanie w międzynarodowych, europejskich i krajowych regulacjach prawnych. Zgodnie z Załącznikiem 14 pkt 1.4.4.:
„Jako część procesu certyfikacji Państwa muszą zapewnić, aby instrukcja operacyjna lotniska, która zawiera wszystkie istotne dane na temat lo-kalizacji lotniska, urządzeń, służb, wyposażenia, procedur operacyjnych,
60 Na temat odpowiedzialności zarządzającego portem lotniczym z tytułu zakłóceń w świadczeniu usług spowodowanych zjawiskami meteorologicznymi zob.: R. Abeyratne: Oversight of European airports.
Legal and regulatory aspects. “European Transport Law” 2011, vol. XLVI, no. 1, s. 67‒80.
struktury organizacyjnej i zarządzania, w tym systemu zarządzania bez-pieczeństwem, została przedłożona przez wnioskodawcę do zatwierdzenia/
akceptacji przed przyznaniem certyfikatu dla danego lotniska”.
Bardziej szczegółowo odnosi się natomiast do tej kwestii Podręcz-nik certyfikacji lotnisk, Doc 9774. Na gruncie prawa europejskiego Za-łącznik Va do rozporządzenia 216/2008 stanowi, że: „Operator lot-niska opracowuje instrukcję lotlot-niska i postępuje zgodnie z nią. Taka instrukcja zawiera wszelkie niezbędne wskazówki, informacje i proce-dury dotyczące lotniska, systemu zarządzania i personelu operacyj-nego, umożliwiające mu wykonywanie obowiązków” (pkt B.2.c). Roz-porządzenie 139/2014 odnosi się bardziej szczegółowo do tej kwestii w Podczęści E Załącznika III w punkcie ADR.OR.E.005 Instrukcja opera-cyjna lotniska. Zgodnie z rozporządzeniem treść instrukcji musi odzwier-ciedlać podstawę certyfikacji oraz wymagania określone w części ADR.OR i części ADR.OPS, stosownie do przypadku, i musi być zgodna z warunka-mi certyfikatu. „Instrukcja operacyjna lotniska zawiera wszelkie niezbędne informacje dotyczące bezpiecznego wykorzystania, użytkowania i obsługi technicznej lotniska, jego wyposażenia oraz powierzchni ograniczających przeszkody i powierzchni zabezpieczenia przeszkodowego, a także innych obszarów powiązanych z lotniskiem, bądź odsyła do tych informacji” (b).
Zarządzający obowiązany jest zapewnić wszystkim pracownikom lot-niska oraz pracownikom innych odpowiednich organizacji łatwy dostęp do tych części instrukcji operacyjnej lotniska, które dotyczą ich zadań i obo-wiązków (d), co w praktyce oznacza udostępnienie dokumentu właściwym służbom. Załącznik określa także elementy, które winna zawierać instrukcja operacyjna, w tym informacje o systemie zarządzania lotniska oraz o wy-maganiach dotyczących kwalifikacji i szkolenia, szczegółowe dane dotyczą-ce lotniska czy prodotyczą-cedur operacyjnych lotniska, jego wyposażenia i stoso-wanych środków bezpieczeństwa (l). AMC do rozporządzenia 139/201461 doprecyzowują tę kwestię, szczegółowo wskazując na zawartość instruk-cji, w tym na konieczność zamieszczenia w niej wyczerpującej informacji w zakresie systemu zarządzania bezpieczeństwem (SMS), jego organizacji, polityki bezpieczeństwa, osób odpowiedzialnych czy zarządzania ryzykiem.
Nadto w instrukcji zamieszczane są wszystkie procedury operacyjne, o któ-rych mowa chociażby w powyżej przywołanym rozporządzeniu krajowym dotyczącym eksploatacji lotnisk. Wskazano również, że wszystkie procedu-ry zawarte w instrukcji operacyjnej: „powinny obejmować i jasno określać role, obowiązki i dane kontaktowe personelu odpowiedzialnego lotniska
61 Acceptable Means of Compliance (AMC) and Guidance Material (GM) to Authority, Organisation and Operations Requirements for Aerodromes, Initial Issue 27 February 20141, EASA, Annex to ED De-cision 2014/012/R, s. 93‒101, https://easa.europa.eu/system/files/dfu/2014-012-R-Annex%20to%20 ED%20Decision%202014-012-R.pdf [dostęp: 28.11.2015].
oraz innych osób lub organizacji, łącznie z podwykonawcami, w tym, odpo-wiednio, z właściwym organem i innymi zaangażowanymi agencjami pań-stwowymi i uwzględniać potrzebę ustanowienia bezpośredniej komunikacji poza godzinami pracy”62 .
Wagę dokumentu podkreślają także GM do rozporządzenia 139/2014, wskazując wprost (GM1 ADR.OR.E.005), że instrukcja operacyjna lotniska jest kluczowym dokumentem dla zarządzającego portem lotniczym: „Tak jak w przypadku procedur operacyjnych, właściwy organ będzie oczekiwał, że instrukcja operacyjna lotniska będzie dokładnym odzwierciedleniem co-dziennego funkcjonowania systemu zarządzania bezpieczeństwem lotniska oraz jego kultury bezpieczeństwa. Będzie musiała pokazać, jak lotnisko zamierza zmierzyć skuteczność działań w zakresie bezpieczeństwa w po-równaniu z zakładanym poziomem i celami bezpieczeństwa. Osoba czy-tająca instrukcję operacyjną lotniska powinna mieć jasno sprecyzowane, jak bezpieczeństwo na lotnisku jest rozwijane, zarządzane i utrzymywane”
(GM1 ADR.OR.E.005 a))63 .
Instrukcja powinna opisywać zatem infrastrukturę lotniska, usługi i udogodnienia, wszystkie procedury operacyjne oraz ograniczenia doty-czące dostępności lotniska (GM1 ADR.OR.E.005 b)). „Czytelnik lub użyt-kownik instrukcji operacyjnej lotniska nigdy nie powinien mieć żadnych wątpliwości, jeśli chodzi o odpowiedzialność w zakresie bezpieczeństwa w każdej dziedzinie lub opisanej działalności”, a „Podstawowym celem in-strukcji operacyjnej lotniska powinno być przedstawienie, w jaki sposób kierownictwo będzie realizować swoje obowiązki w zakresie bezpieczeń-stwa” 64 .
Operator lotniska powinien zapewnić, że:
1 . obowiązki operatora lotniska są jasno opisane, a w przypadku przy-dzielenia obowiązków innym zainteresowanym stronom instrukcja operacyjna lotniska powinna jasno określać te strony;
2 . wymienione są zadania i działania, które mają być wykonywane przez operatora lotniska lub jego podwykonawców oraz
3 . środki i procedury do wykonania tych zadań i działań są opisane lub dołączone wraz z niezbędnymi szczegółami w zakresie ich częstotli-wości i metod pracy65 .
62 Akceptowalne sposoby spełnienia wymagań (AMC) oraz materiały zawierające wytyczne (GM) w za-kresie wymagań dla władz, organizacji oraz funkcjonowania lotnisk, wyd. 1, 27 lutego 2014 r., Załącz-nik do Decyzji Dyrektora Wykonawczego EASA nr 2014/012/R, s. 98, tłumaczenie polskie dostępne na http://www.ulc.gov.pl/pl/lotniska/przepisy-i-uregulowania-prawne/regulacje-europejskie [dostęp 28.11.2015].
63 Ibidem, s. 106.
64 Ibidem, s. 106.
65 Ibidem, s. 107.
6. Zadania zarządzającego w obszarze safety. Podsumowanie