Reglamentacja wykonywania obsługi naziemnej

Dyrektywa 96/67/WE, a dokładnie jej art. 14, umożliwia państwom członkowskim Unii Europejskiej wprowadzenie reglamentacji wykonywania obsługi naziemnej w postaci zezwolenia czy też zgody (ang. approval).

Państwa członkowskie mają także dowolność kształtowania zakresu pod-miotowego wprowadzanego instrumentu reglamentacji wykonywania oma-wianej działalności gospodarczej, tj. tego, czy wymóg ten odnosić się bę-dzie do podmiotu wykonującego obsługę naziemną na rzecz osób trzecich, do użytkownika portu lotniczego wykonującego własną obsługę naziemną, czy też ich obu. Warunkiem jest jednak wydanie zezwolenia przez władzę publiczną niezależną od zarządzającego portem lotniczym.

Polski ustawodawca obowiązek uzyskania zezwolenia na wykonywa-nie działalności handlingowej wprowadził wyłączwykonywa-nie dla agentów obsługi naziemnej. Zgodnie bowiem z art. 173 ust. 1 lit. b pr. lotn. uzyskania zezwolenia wymaga wykonywanie działalności gospodarczej na lotniskach

15 International Air Transport Assocciation, Międzynarodowe Zrzeszenie Przewoźników Lotniczych – mię-dzynarodowa organizacja handlowa powstała w 1945 r. zrzeszająca ok. 260 przewoźników lotniczych z 117 krajów, co odpowiada 83% światowego ruchu lotniczego, http://www.iata.org/about/members/

Pages/index.aspx [dostęp: 24.11.15].

16 W 2015 r. IATA wydała 35 edycję AHM – IATA, Airport Handling Manual, 35^th Edition, Montreal 2015, dalej jako: AHM. Szerzej o nim w dalszej części rozdziału.

użytku publicznego w zakresie obsługi naziemnej statków powietrznych, załóg, pasażerów i ładunku, wykonywanych na rzecz przewoźników lot-niczych i innych użytkowników statków powietrznych. Natomiast art. 173 ust. 1a pr. lotn. wyłącza z kręgu podmiotów, które muszą uzyskać wspo-mniane zezwolenie, dwie grupy podmiotów: przewoźników lotniczych wy-konujących własną obsługę naziemną własnych statków powietrznych, załóg, pasażerów, bagażu, towarów lub poczty oraz podmiotów wykonują-cych obsługę naziemną statków powietrznych, załóg, pasażerów, bagażu, towarów lub poczty w ramach działalności prowadzonej na swoją rzecz.

Generalnie rzecz ujmując, self-handlerzy są zwolnieni z obowiązku uzy-skania zezwolenia na wykonywanie obsługi naziemnej. Niemniej jednak nie można zapominać, iż przewoźnicy lotniczy świadczący na swoją rzecz usługi handlingowe dla wykonywania swojej podstawowej działalności go-spodarczej, którą są przewozy lotnicze, musieli wcześniej uzyskać koncesję wydawaną przez Prezesa Urzędu Lotnictwa Cywilnego¹⁷ .

Zezwolenie na wykonywanie obsługi naziemnej wydawane jest w za-kresie jednej lub kilku z 11 kategorii usług obsługi naziemnej lub w zakre-sie określonych rodzajów usług w poszczególnych kategoriach¹⁸ . Wydaje je Prezes ULC w formie decyzji administracyjnej na czas oznaczony, nie krót-szy niż 5 lat i nie dłużkrót-szy niż 50 lat¹⁹. Podmioty, które mogą wnioskować o uzyskanie zezwolenia, to zarządzający lotniskiem, przewoźnik lotniczy posiadający koncesję udzieloną przez właściwy organ wydający koncesje państwa członkowskiego Unii Europejskiej, Konfederacji Szwajcarskiej lub państwa członkowskiego Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym, tj. wyda-ne zgodnie z przepisami rozporządzenia (WE) nr 1008/2008, przewoźnik lotniczy państwa trzeciego – jeżeli to wynika z umowy międzynarodowej, oraz przedsiębiorca, który posiada miejsce stałego pobytu lub siedzibę w państwie członkowskim Unii Europejskiego Porozumienia o Wolnym Han-dlu (EFTA) – strona umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym.

17 Przepisy odnoszące się do koncesji zawarte są w rozdziale 2 Działu VI ustawy ‒ Prawo lotnicze oraz w Rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1008/2008 z dnia 24 września 2008 r.

w sprawie wspólnych zasad wykonywania przewozów lotniczych na terenie Wspólnoty (Wersja prze-kształcona), Dz.Urz. UE L 293 z 31.10.2008 r., dalej jako: rozporządzenie (WE) nr 1008/2008. Na temat koncesji na przewozy lotnicze szerzej w: M.C. Dalka-Noga: Problematyka prawna związana z udziele-niem koncesji na wykonywanie przewozu lotniczego. W: K. Biskup, Z. Bukowski (red.): Prawne, admi-nistracyjne i ekonomiczne uwarunkowania działalności lotniczej w Polsce. Bydgoszcz 2014; L. Bielecki, P. Ruczkowski: Koncesja w prawie lotniczym. Zagadnienia administracyjnoprawne. Kielce 2010. Dalej jako: Prezes ULC.

18 Art. 176a pr. lotn.

19 Wyjątkiem jest przypadek wyboru agenta obsługi naziemnej w drodze konkursu zorganizowanego z uwagi na ograniczoną liczbę zezwoleń wprowadzoną przez Prezesa ULC z powodu ograniczeń dyspo-nowanej powierzchni portu lotniczego lub przepustowości, gdy zezwolenie wydawane jest na okres nie dłuższy niż 7 lat (art. 179 ust. 11 w zw. z ust. 1 pr. lotn.).

Konieczność uzyskania zezwolenia na wykonywanie obsługi naziem-nej to podstawowe ograniczenie swobody wykonywania omawianaziem-nej działal-ności, odnoszące się – jak zostało wyżej wskazane – tylko do podmiotów świadczących usługi handlingowe na rzecz osób trzecich. Jednak w pew-nych określopew-nych sytuacjach możliwe jest wprowadzanie dalszych ograni-czeń, odnoszących się już zarówno do agentów obsługi naziemnej, jak i do self-handlerów.

Pierwsze z nich to limitowanie dostawców omawianych usług z uwagi na przedmiot wykonywanych usług. Mowa mianowicie o grupie czterech usług: obsłudze bagażu, obsłudze rampy, obsłudze paliwowej oraz obsłudze ładunku i poczty w zakresie obsługi fizycznej i poczty przy przyjmowaniu, wydawaniu lub przekazywaniu między terminalem lotniczym a statkiem powietrznym. W odniesieniu do wskazanych tu usług liczba podmiotów wykonujących je nie może być mniejsza niż dwa, zarówno podmiotów świadczących usługi na rzecz osób trzecich, jak i podmiotów wykonujących własną obsługę naziemną²⁰. Podkreślenia wymaga fakt, że polski ustawo-dawca zrezygnował z ograniczania liczby podmiotów z uwagi na wskaza-ne tu rodzaje usług. Drugie ograniczenie ma związek z niewystarczającą powierzchnią, jaką dysponuje dany port lotniczy, lub istniejącymi na nim ograniczeniami przepustowości, co może mieć miejsce np. ze względu na rygory natury środowiskowej. Wówczas na podstawie art. 179 ust. 1 pr.

lotn w zw. z art. 176b ust. 2 pkt 1 oraz art. 176b ust. 3 pkt 2 pr. lotn. Pre-zes ULC może ograniczyć liczbę zezwoleń dla agentów obsługi naziemnej oraz liczbę użytkowników wykonujących własną obsługę naziemną²¹, przy czym liczbę tych pierwszych może ograniczyć do nie mniej niż dwóch²² .

Kończąc omówienie problematyki reglamentacji wykonywania obsłu-gi naziemnej, trzeba także wspomnieć o certyfikacji. Uzyskanie certyfika-tu wymagane jest do podjęcia i prowadzenia obsługi naziemnej statków powietrznych wykonywanej na rzecz przewoźników lotniczych w zakresie

20 W tym miejscu należy dodać, że możliwość wprowadzania tego typu ograniczeń uzależniona jest od wielkości danego portu lotniczego, która obliczana jest z uwzględnieniem rocznej wielkości ruchu lub rocznej wielkości obsługiwanego cargo. Zob.: art. 6 i 7 dyrektywy 96/67/WE.

21 Prezes ULC czyni to w drodze decyzji wydanej z urzędu lub na wniosek zarządzającego portem lotni-czym, w którym występują wspomniane ograniczenia.

22 Zob.: art. 179 ust. 2 pr. lotn.

obsługi materiałów niebezpiecznych w rozumieniu konwencji chicagow-skiej²³ oraz w zakresie zaopatrywania statków powietrznych w materiały napędowe, jednakże z wyjątkiem wykonywanej przez przewoźników lot-niczych obsługi własnych statków powietrznych i ładunków. Zgodnie z art.

160 ust. 2 pr. lotn. wydanie certyfikatu musi być poprzedzone procesem certyfikacji, który jest sprawdzeniem trwałej zdolności podmiotu do bez-piecznego wykonywania określonej działalności lotniczej. Certyfikację prze-prowadza Prezes ULC. Wskazany tu organ administracji publicznej wydaje także sam certyfikat²⁴ .

2.4. Infrastrukturalne uwarunkowania wykonywania