Analiza wyników bada Ĕ

Jarosáawiec leĪy we wschodniej czĊĞci województwa zachodniopomor-skiego, w powiecie sáawieĔskim. Pod wzglĊdem geograficznym miejscowoĞü znajduje siĊ w Ğrodkowej czĊĞci PobrzeĪa Baátyku w mezoregionie PobrzeĪe KoszaliĔskie.

Jest to typowa nadmorska miejscowoĞü wypoczynkowa, nieposiadająca innych walorów turystycznych, takich jak zabytki architektury, miejsca godne zwiedzenia, imprezy kulturalne. Gáównym obiektem recepcyjnym Jarosáawca jest Sanatorium i Spa „Panorama” z parkiem wodnym, bĊdącym jednym z wiĊk-szych tego typu kompleksów na obszarze polskiego WybrzeĪa (powierzchnia lustra wody przekracza 1500 m²). Jak wspomniano, atrakcyjnoĞü turystyczna Jarosáawca wynika z jego poáoĪenia i walorów recepcyjnych dla typowej tury-styki wypoczynkowej. MiejscowoĞü jest usytuowana w znacznej odlegáoĞci od duĪych miast i obszarów zindustrializowanych – najbliĪsze miasto Sáawno od-dalone jest o okoáo 15 km, a wiĊksze oĞrodki, jak Sáupsk czy Koszalin, leĪą w odlegáoĞci okoáo 50 km od Jarosáawca.

Ruch turystyczny w polskiej nadmorskiej strefie turystycznej charaktery-zuje siĊ wysokim stopniem sezonowoĞci, co jest efektem róĪnic w warunkach klimatycznych, a szczególnie w rozkáadzie temperatur powietrza i wody. Dla okreĞlenia dáugoĞci sezonu wykorzystuje siĊ dáugoĞü okresu z temperaturą wo-dy w Baátyku powyĪej 15 stopni Celsjusza. Wedáug Lijewskiego⁹ dáugoĞü sezo-nu kąpielowego w tej czĊĞci PobrzeĪa KoszaliĔskiego wynosi okoáo 70 dni.

Pierwsze pytanie zadawane badanym dotyczyáo wskazania liczby dotych-czasowych przyjazdów do Jarosáawca (rys. 1). NajwiĊcej osób byáo w Jarosáaw-cu po raz pierwszy (ok. 37%), okoáo 30% respondentów przyjechaáo zaĞ do tej miejscowoĞci od 2 do 5 razy. Uzyskane wyniki są znacznie niĪsze w porówna-niu z analogicznymi, odnoszącymi siĊ do Ustki¹⁰i àeby¹¹. Podobne wartoĞci otrzymali w swoich badaniach Matczak¹² (w Rowach) oraz Parzych¹³ (w

9 T. Lijewski, B. Mikuáowski, J. Wyrzykowski, Geografia turystyki Polski, PWE, Warsza-wa 2007.

10 K. Parzych, Range of the spatial…

11 K. Parzych, Percepcja przestrzeni kurortu nadmorskiego w opinii turystów na przykáadzie àeby, „Problemy ekologii krajobrazu” 2009, t. XXV.

12 A. Matczak, Turystyka w przestrzeni miejskiej…

13 K. Parzych, The analysis of the tourist…

112 Krzysztof Parzych

áowie). Wyniki wskazują na znacznie mniejszą rangĊ i popularnoĞü Jarosáawca jako nadmorskiej destynacji wypoczynkowej w porównaniu z gáównymi pol-skimi kurortami nadbaátyckimi.

33%

45%

14%

5% 3%

pierw szy raz od 2 do piĊciu razy od 5 do 10 razy od 10 do 15 razy pow yĪej 50 razy

Rys. 1. Liczba dotychczasowych wizyt w Jarosáawcu w 2008 roku ħródáo: opracowanie wáasne na podstawie badaĔ ankietowych.

Respondenci zostali takĪe poproszeni o oszacowanie zamierzonej dáugoĞci pobytu w Jarosáawcu (rys. 2). WiĊkszoĞü wskazaáa na planowany pobyt w prze-dziale od 1 do 3 dni (36%). Pobyty w przeprze-dziale od 3 do 7 dni, od 7 do 14 dni oraz powyĪej 14 dni wskazaáo po okoáo 20% osób uczestniczących w bada-niach. Dominacja krótkich pobytów wynika z poáoĪenia Jarosáawca na peryfe-riach, z dala od innych popularnych miejscowoĞci nadmorskich oraz duĪych miast. Jarosáawiec jest w dodatku znacznie gorzej skomunikowany z Warsza-wą, Krakowem i innymi duĪymi miastami, bĊdącymi gáównym Ĩródáem emisji krajowego ruchu turystycznego.

20%

20%

24%

36%

powyĪej 14 dni 8-14 dni 4-7 dni 1-3 dni

Rys. 2. Zamierzona dáugoĞü pobytu w grupie turystów wypoczywających w Jarosáawcu ħródáo: opracowanie wáasne na podstawie badaĔ ankietowych.

Analiza wybranych elementów ruchu turystycznego… 113

W badanej grupie wiĊkszoĞü przyjazdów turystycznych organizowano sa-modzielnie (ok. 84% badanych), co wynika ze wzrostu doĞwiadczenia tury-stycznego polskiego spoáeczeĔstwa. W ostatnich latach wielu Polaków znacznie czĊĞciej uczestniczy w ruchu turystycznym, nabywając umiejĊtnoĞü organizo-wania swoich podróĪy samodzielnie i rezygnując z usáug biur podróĪy (z ich pomocy korzysta siĊ gáównie przy okazji podróĪy zagranicznych). W przypad-ku okoáo 13% badanych, podróĪ zorganizowaáa im rodzina. Pozostaáych organi-zatorów, jak biura podróĪy, organizacje spoáeczne i inne, wskazywano incyden-talnie (rys. 3). Potwierdza to wczeĞniejsze spostrzeĪenie o wzroĞcie samodziel-noĞci turystycznej polskiego spoáeczeĔstwa. Wynika to takĪe z gorszego w po-równaniu z innymi miejscowoĞciami nadmorskimi stanu zagospodarowania turystycznego Jarosáawca. Chodzi przede wszystkim o liczbĊ obiektów i miejsc w bazie noclegowej, która jest mniej zróĪnicowana (dominują sezonowe oĞrod-ki wypoczynkowe) niĪ w innych nadmorsoĞrod-kich miejscowoĞciach, a wiĊkszoĞü obiektów noclegowych dostĊpna jest dla turystów tylko w letnim sezonie wy-poczynkowym.

0%3% 13%

84%

biuro podróĪy inne rodzina samodzielnie

Rys. 3. Formy organizacji przyjazdów do Jarosáawca

ħródáo: opracowanie wáasne na podstawie badaĔ ankietowych.

Bardzo waĪnym czynnikiem atrakcyjnoĞci turystycznej jest dostĊpnoĞü komunikacyjna miejscowoĞci turystycznej. Jarosáawiec jest gorzej skomuniko-wany niĪ inne miejscowoĞci nadmorskie polskiego WybrzeĪa, bĊdąc znacznie oddalonym od linii kolejowej (najbliĪsza stacja kolejowa znajduje siĊ w Sáaw-nie). W omawianej miejscowoĞci znajduje siĊ kilka przystanków komunikacji autobusowej PKS; linie autobusowe prowadzą do Sáupska, Ustki, àeby, Sáawna

114 Krzysztof Parzych

oraz Daráowa z wiĊkszą liczbą poáączeĔ w sezonie urlopowo-wakacyjnym. Gor-sza dostĊpnoĞü komunikacyjna Jarosáawca powoduje, Īe najlepszą formą ko-munikacji umoĪliwiającą dotarcie turysty do tej destylacji jest prywatny samo-chód.

0,00%

10,00%

20,00%

30,00%

40,00%

50,00%

inne autokar autobus PKP samochód

Rys. 4. ĝrodki transportu wykorzystywane przez turystów w trakcie podróĪy do Jaro-sáawca

ħródáo: opracowanie wáasne na podstawie badaĔ ankietowych.

Wyniki badaĔ potwierdzają, Īe najczĊĞciej wykorzystywanym Ğrodkiem transportu w przyjazdach do Jarosáawca w 2008 roku byá prywatny samochód (rys. 4), na co wskazaáo okoáo 43% badanych. Koleją przybyáo okoáo 40% re-spondentów; byáy to podróĪe koĔczące siĊ w Sáawnie lub Daráowie i na ogóá kontynuowane prywatną komunikacją autobusową do Jarosáawca. Autobusy wskazaáo okoáo 15% badanych, zaĞ inne Ğrodki transportu, jak autokary biur podróĪy czy podróĪe motocyklem, wymieniano incydentalnie.

TrudnoĞci w dojeĨdzie do Jarosáawca i niska liczba obiektów oraz miejsc noclegowych są przyczyną mniejszej liczby przyjazdów do Jarosáawca w po-równaniu z innymi miejscowoĞciami nadmorskim WybrzeĪa.

WaĪnym elementem funkcji recepcyjnej turystyki jest baza noclegowa.

Niestety, brakuje wyczerpującej informacji o strukturze oraz liczbie obiektów i miejsc noclegowych w miejscowoĞci nadmorskich i innych, leĪących w regio-nach intensywnej penetracji turystycznej. JeĞli chodzi o destynacje nadmorskie, wynika to z sezonowego charakteru ruchu turystycznego w tej strefie. Dane o bazie noclegowej w Polsce gromadzi przede wszystkim GUS oraz urzĊdy gmin. Wielu wáaĞcicieli obiektów noclegowych w miejscowoĞciach

turystycz-Analiza wybranych elementów ruchu turystycznego… 115

nych nie informuje urzĊdów gmin o udostĊpnianej bazie i jej wykorzystaniu lub zaniĪa liczbĊ przyjĊtych turystów, co powoduje, Īe liczba turystycznych miejsc noclegowych oraz turystów jest niedoszacowana.

Na potrzeby artykuáu dane o strukturze bazy noclegowej uzyskano w dro-dze kwerendy internetowej strony www.eholiday.com. Na tej podstawie odno-towano, Īe w Jarosáawcu funkcjonuje 146 obiektów noclegowych. Liczba miejsc noclegowych byáa trudna do ustalenia, poniewaĪ nie wszyscy usáugo-dawcy ją sprecyzowali. Biorąc pod uwagĊ pomiary oraz szacowania na podsta-wie obserwacji podobnych obiektów, moĪna przyjąü, Īe liczba miejsc noclego-wych w Jarosáawcu ksztaátuje siĊ na poziomie okoáo 9000.

7% 9%

16%

21% 16%

31%

inne gospodarstwa agroturystyczne

oĞrodki wypoczynkowe pensjonaty pokoje goĞcinne kwatery prywatne

Rys. 5. Struktura bazy noclegowej w 2010 roku

ħródáo: opracowanie wáasne na podstawie kwerendy internetowej portalu www.eholi-day.com

Analiza stanu zagospodarowania turystycznego Jarosáawca, szczegól- nie w odniesieniu do bazy noclegowej, wskazuje na jej wyraĨnie sezonowy charakter (rys. 5). NajwiĊksza liczba miejsc noclegowych skoncentrowana byáa w kwaterach prywatnych (ok. 31%) i domkach letniskowych (21%). àącznie okoáo 32% miejsc noclegowych znajdowaáo siĊ w pensjonatach oraz oĞrodkach wypoczynkowych. Dane te potwierdzają, Īe Jarosáawiec jest typową wakacyjną miejscowoĞcią wypoczynkową z koncentracją ruchu turystycznego w letnich miesiącach wakacyjnych. Znacznie mniej jest w Jarosáawcu innych typów obiektów noclegowych, wĞród których dominowaáy gospodarstwa agrotury-styczne i obiekty hotelarskie.

116 Krzysztof Parzych

Rys. 6. Formy zakwaterowania wykorzystywane przez turystów w trakcie pobytu w Jarosáawcu w 2008 roku

ħródáo: opracowanie wáasne na podstawie badaĔ ankietowych.

Analiza turystycznych obiektów noclegowych wykorzystywanych przez turystów w czasie ich pobytu w Jarosáawcu pozwala zauwaĪyü, Īe wiĊkszoĞü badanych korzystaáa z noclegów w pensjonatach (60% – rys. 6). W dalszej ko-lejnoĞci turyĞci wskazywali hotele (ok. 15%) oraz noclegi u rodziny (ok. 10%).

Inne formy obiektów noclegowych wykorzystywano znacznie rzadziej. RóĪnice pomiĊdzy danymi o bazie noclegowej Jarosáawca a danymi o wykorzystywanej przez turystów bazie noclegowej mogą wynikaü z braku znajomoĞci wĞród tury-stów prawidáowej terminologii dotyczącej obiektów noclegowych.

0,00%

Rys. 7. Dominujące formy spĊdzania czasu wolnego wĞród turystów wypoczywają-cych w Jarosáawcu w 2008 roku

ħródáo: opracowanie wáasne na podstawie badaĔ ankietowych.

Analiza wybranych elementów ruchu turystycznego… 117

Formy spĊdzania czasu wolnego w nadmorskiej strefie turystycznej áączą siĊ z rekreacją na plaĪy i w morzu. Potwierdzają to wyniki zawarte w innych opracowaniach (K. Parzych, A. Matczak czy A. Szwichtenberg).

Jarosáawiec wskazywany jest przede wszystkim jako typowa wakacyjna miejscowoĞü wypoczynkowa, predestynowana do uprawiania wypoczynku let-niego. W odróĪnieniu od Koáobrzegu, ĝwinoujĞcia czy Daráowa, nie ma tu Īad-nych inĪad-nych atrakcji, jak zabytki, obiekty historyczne, muzea. Atrakcje tury-styczne Jarosáawca wiąĪą siĊ z jego nadmorskim poáoĪeniem oraz warunkami klimatycznymi, umoĪliwiającymi pobyt w sezonie urlopowo-wakacyjnym. Taki typ walorów doĞü wyraĨnie determinuje sposoby spĊdzania czasu w trakcie pobytu w kurorcie. Analiza dominujących form spĊdzania czasu wĞród bada-nych potwierdza to spostrzeĪenie, i tak okoáo 90% respondentów wskazaáo róĪ-ne formy rekreacji czynróĪ-nej, realizowaróĪ-ne w obrĊbie plaĪy i morza (rys. 7). Tury-Ğci najczĊTury-Ğciej wymieniali kąpiele sáoneczne (47%), morskie (33%) oraz róĪne formy aktywnoĞci ruchowej, odbywające siĊ na plaĪy. Inne formy spĊdzania czasu, jak uprawianie sportów wodnych czy uczestnictwo w imprezach kultu-ralnych, byáo wskazywane znacznie rzadziej.

Na podstawie wyników badaĔ kwestionariuszowych dokonano analizy za-siĊgu pochodzenia turystów przebywających w Jarosáawcu w 2008 roku (rys. 8). WiĊkszoĞü z nich pochodziáa z województwa pomorskiego (ponad 32%), w nastĊpnej kolejnoĞci – z województwa zachodniopomorskiego (ok. 14,4%). Z województw mazowieckiego przybyáo okoáo 7% badanych, z kujawsko-pomorskiego i wielkopolskiego po okoáo 6%, z maáopolskiego zaĞ okoáo 5,7%. Najmniej turystów przyjechaáo z województw: podkarpackiego

(11 osób), áódzkiego i ĞwiĊtokrzyskiego (po 8 osób) oraz podlaskiego (5 osób). NaleĪy dodaü, Īe znacznie wiĊcej badanych turystów pochodziáo

z duĪych miast niĪ z maáych miejscowoĞci.

Analiza mapy zasiĊgu pochodzenia turystów wypoczywających w Jaro-sáawcu w 2008 roku wskazuje na przewagĊ turystów z póánocno-zachodniej czĊĞci Polski, a takĪe nieco wyĪszy udziaá turystów z województwa mazowiec-kiego i maáopolskiego. Najmniej turystów pochodziáo z województw leĪących we wschodniej czĊĞci Polski, najpewniej w związku ze znacznym ich oddale-niem od Jarosáawca oraz nienajlepszą dostĊpnoĞcią komunikacyjną omawianej miejscowoĞci.

118 Krzysztof Parzych

Rys. 8. Pochodzenie turystów wypoczywających w Jarosáawcu w 2008 roku ħródáo: opracowanie wáasne na podstawie badaĔ ankietowych.

ZasiĊg oddziaáywania turystycznego Jarosáawca jako miejscowoĞci tury-stycznej zdeterminowany jest odlegáoĞcią miejsc pochodzenia turystów oraz jego sáabszą – w porównaniu z innymi miejscowoĞciami polskiego WybrzeĪa – dostĊpnoĞcią komunikacyjną.

Z tego powodu jest on rzadziej odwiedzany niĪ inne polskie kurorty nad-morskie.

Podsumowanie

Jarosáawiec jest jedną z mniejszych nadmorskich destynacji turystycznych polskiego WybrzeĪa. Znaczna izolacja miejscowoĞci od innych silnie wykorzy-stywanych odcinków WybrzeĪa, jej peryferyjne poáoĪenie w stosunku do naj-wiĊkszych miast województwa zachodniopomorskiego i pomorskiego oraz sáa-ba dostĊpnoĞü komunikacyjna wpáywają na jej ograniczone turystyczne wyko-rzystanie. Oprócz nadmorskiego poáoĪenia Jarosáawca i typowych dla niego walorów wypoczynkowych, nie ma tu innych atrakcji turystycznych, mogących urozmaiciü pobyt. Czynniki te decydują o specyfice ruchu turystycznego w tej

Analiza wybranych elementów ruchu turystycznego… 119

miejscowoĞci, którą wyznaczają: krótkie, incydentalne pobyty wypoczynkowe gáównie turystów z województwa pomorskiego i zachodniopomorskiego oraz w mniejszej liczbie z województw: mazowieckiego, maáopolskiego i wielkopol-skiego.

THE ANALYSIS OF THE SELECTED ELEMENTS OF THE TOURISM