ARS CELEBRANDI

Dla ewangelizacji ważny jest sposób celebracji liturgicznej (ars ce-lebrandi), którego nie można sprowadzić jedynie do estetyki. Kluczem jest przeżywanie realnego doświadczenia duchowego i przekazywanie go innym przez świadectwo modlitwy. Ostatecznie chodzi o miłość Boga daną przez Je-zusa Chrystusa w Duchu Świętym. Warto tu przytoczyć słowa Benedykta XVI,

128 F. Blachnicki, Jaka odnowa liturgii?, red. I. Kucharska, Kraków 2015, s. 6.

129 DoK 95.

130 VD 52.

który stwierdził, że w  pięknie Eucharystii „blask chwały Bożej przekracza wszelkie wewnątrzświatowe piękno. Prawdziwym pięknem jest miłość Boga, która definitywnie objawia się nam w  tajemnicy paschalnej”¹³¹. Nie dziwią też wcześniejsze słowa Jana Pawła II: Eucharystia to „tajemnica, którą trzeba przede wszystkim dobrze celebrować. Trzeba, aby Msza św. zajmowała cen-tralne miejsce w życiu chrześcijan i aby każda wspólnota dokładała wszelkich starań dla jej uroczystego celebrowania…”¹³².

Tak rozumiane piękno celebracji liturgicznej wpisuje się w  szeroką kategorię piękna, które splata się z prawdą i dobrem. Dlatego, według Fran-ciszka, „dobrze by było, aby wszelka katecheza zwracała szczególną uwagę na drogę piękna (via pulchritudinis)”¹³³. Piękna celebracja, odpowiednio animo-wana i wyjaśniana, bez zbędnego patosu, staje się drogą ewangelizacji wier-nych, ale także tych, którzy okazjonalnie biorą udział w liturgii. Ukazuje się tu bowiem język serca, dla którego ważne jest świadectwo zgromadzonych, autentyczność zachowania wiernych, a  przede wszystkim działanie Ducha Świętego. Warto pamiętać o oczekiwanych skutkach takiego doświadczenia:

„Kontemplacja piękna budzi w człowieku radość, przyjemność, czułość, po-czucie pełni, sensu, i otwiera go na transcendencję”¹³⁴. W ten sposób liturgia nie jest jedynie kultem, ale stanowi głoszenie „piękna Boga, którego można doświadczyć, które dotyka serca i umysłu, i przemienia życie”¹³⁵.

Dlatego ars celebrandi obejmuje całokształt celebracji: słowa, gesty, postawy, milczenie, kolory liturgiczne, paramenty, architekturę sakral-ną, ikonografię¹³⁶, przestrzeń, czas, okoliczności. Szczególne znaczenie ma śpiew liturgiczny, który winien wyrażać sacrum oraz odpowiadać charak-terowi i momentowi celebracji, z poszanowaniem tradycji i przepisów litur-gicznych¹³⁷. Tu jednak pojawia się istotna trudność na styku prawa, tradycji

131 SC 35.

132 MND 17.

133 EG 167.

134 DoK 109.

135 DoK 175.

136 SC 40–41.

137 Benedykt XVI cytuje Propositio XI Zgromadzenia Zwyczajnego Synodu Biskupów,

„Śpiew winien być wewnętrznie zharmonizowany z liturgią, winien skutecznie zmierzać do jej celu, to znaczy winien wyrażać wiarę, modlitwę, zachwyt i miłość wobec Jezusa obecnego w Eucharystii”, SC 40–42.

i wrażliwości ludzi. Poszerza się bowiem grupa wiernych, którzy nie odnaj-dują się w tradycyjnej muzyce kościelnej. Pojawiające się co jakiś czas napię-cie wokół grup ewangelizacyjnych i charyzmatycznych nie jest tylko sporem o estetykę czy tradycję. W istocie rzeczy Kościół winien postawić głębokie pytanie o rozumienie własnej katolickości, która zakłada wielkość dróg eks-presji i  przeżywania wiary pod jednym Credo oraz jedną posługą papieża i biskupów. Postawić można pytanie o szerszą akceptację różnych stylów ad-resowanych do odmiennych grup wiernych, a nawet ludzi będących na pery-feriach Kościoła¹³⁸.

Mówiąc o ars celebrandi, trzeba wreszcie wziąć pod uwagę czynne zaangażowanie wiernych (actuosa participatio). Jest ono czytelnym znakiem wiary uczestników liturgii¹³⁹. Nie można jednak liczyć na to czynne

uczest-138 Inspirujące powinno być w tym zakresie nauczanie papieża Franciszka, „Są też chrześci-janie, którzy starają się podążać inną drogą, polegającą na usprawiedliwieniu w oparciu o własne siły (…). Przejawia się ono w wielu postawach, pozornie różniących się między sobą, obsesji na punkcie prawa, uleganiu urokowi osiągnięć społecznych i politycznych, ostentacyjnej trosce o liturgię, o doktrynę i prestiż Kościoła, próżności związanej z zarzą-dzaniem w praktyce, pociągiem do dynamik samopomocy i realizacji autoreferencyjnej.

Niektórzy chrześcijanie poświęcają na to swój czas i energię, zamiast pozwolić, by prowa-dził ich Duch Święty na drodze miłości, zamiast pasjonować się przekazywaniem piękna i radości Ewangelii i poszukiwać zagubionych w olbrzymich rzeszach spragnionych Chry-stusa”, adhortacja apostolska Gaudete et exsultate, 57.

139 „W celu zwiększenia i ukazania czynnego uczestnictwa wiernych niedawna odnowa ksiąg liturgicznych dowartościowała, zgodnie z intencją soboru, aklamacje ludu, odpowiedzi, psalmy, antyfony, pieśni, jak również czynności czy gesty oraz postawę ciała, nadto za-troszczyła się o wprowadzenie w odpowiednim czasie obowiązku świętego milczenia, przewidując również w rubrykach części należące do wiernych. Poza tym pozostawiono więcej miejsca dla pożytecznej inwencji, która polega na tym, że każda celebracja win-na być dostosowawin-na do potrzeb, zdolności percepcyjnych, duchowego przygotowania i temperamentu uczestników, zgodnie z możliwościami stworzonymi w ramach przepi-sów liturgicznych. W wyborze pieśni, melodii, modlitw i czytań biblijnych oraz w ho-milii, w przygotowaniu modlitwy wiernych, w wypowiadanych niekiedy zachętach oraz w ozdabianiu budynku kościoła stosownie do okresu liturgicznego istnieje duża możliwość wprowadzania do każdej celebracji pewnego urozmaicenia, aby dzięki temu ujawniło się wyraźniej również bogactwo tradycji liturgicznej oraz aby celebracji, z uwzględnieniem potrzeb duszpasterskich, został świadomie nadany szczególny rys, tak by uczestnikom uła-twić przeżycie wewnętrzne. Należy jednak pamiętać, że moc czynności liturgicznych nie zawiera się w często zmienianych obrzędach liturgicznych, lecz w słowie Boga i w spra-wowanej tajemnicy, w które należy coraz głębiej wnikać”. Kongregacja ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów, instrukcja Redemptionis sacramentum, 39.

nictwo wiernych bez ich równoczesnego czynnego udziału w  całokształcie życia wspólnoty Kościoła¹⁴⁰.

2.2. KONIECZNOŚĆ MISTAGOGII EUCHARYSTYCZNEJ (LITURGICZNEJ)¹⁴¹