Na marginesie programu - Posłani w pokoju Chrystusa

„Posłani w pokoju Chrystusa” 2021/2022

Pół roku temu, gdy na początku pandemii SARS-CoV-2 weszliśmy z jednej strony w pierwszy rok trzyletniego programu duszpasterskiego 2019–2022 „Eucharystia daje życie” – „Wielka tajemnica wiary”, a z drugiej stanęliśmy wobec problemów duszpasterskich wynikających z ograniczenia, a później prawie całkowitego zamknięcia (lockdown) możliwości uczestnic-twa we Mszy św. w kościołach i kaplicach (podobnie z innymi sakramentami i życiem wspólnotowym w parafiach), byliśmy przekonani o kilku sprawach.

Po pierwsze, że epidemia COVID-19 jest nagłym, globalnym i niebezpiecznym doświadczeniem dotykającym, ograniczającym i zmieniającym nie tylko ży-cie każdej religii na świeży-cie, ale i wszystkie dziedziny życia ludzkiego, struk-tur ekonomicznych i społecznych w skutkach porównywalnych z wojną czy światowym kataklizmem naturalnym. Po drugie, choroba wywoływana przez koronawirusa jest poważną, śmiertelną infekcją zakaźną dotykająca bez wy-jątku wszystkich ludzi, o dużej skali zachorowań i zgonów także z powodu chorób współistniejących (wtedy, po sześciu miesiącach pandemii, było na świecie ponad 25 milionów zarażonych i ponad 850 tysięcy zmarłych)¹⁸⁸. I po trzecie, że podjęte środki przeciwdziałania (wyprodukowanie leku i szcze-pionki) oraz zapobiegające epidemii (izolacja, dezynfekcja) w ciągu kolejnych miesięcy (sezonu jesienno-wiosennego) są w stanie ograniczyć zakażenia i sprowadzić chorobę do poziomu kontrolowanego tak jak w przypadku in-nych istniejących chorób zakaźin-nych (np. grypy sezonowe). W życiu religij-nym zastosowane przez władze cywilne i kościelne ograniczenia (nawet dale-ko idące) były doraźne i w skutkach odwracalne.

188 Dokładnie odpowiednio 25 649 088 i 854 984, https,//www.medonet.pl/zdrowie/zdro-wie-dla-kazdego,zasieg–koronawirusa-covid-19--mapa--,artykul,43602150.html [dostęp:

1.09.2020].

1. To przekonanie było bardzo żywe po letnich miesiącach 2020 roku, gdy pandemia nieco zelżała. I chociaż na całym świecie spodziewano się dru-giej fali zakażeń jesienią i zimą 2020/2021, zapowiedzi bliskiego już wypro-dukowania szczepionki i pewnego rodzaju radzenie sobie z chorobą w naj-bardziej doświadczonych epidemią krajach dawało nadzieję na opanowanie masowych zakażeń koronawirusem i bliskiego – jak życzyliśmy sobie na Boże Narodzenie 2020 roku – powrotu do czasów przedcovidowych. Szybko do programu duszpasterskiego Kościoła w Polsce¹⁸⁹ dodano uzupełnienie, jako odpowiedź na sytuację epidemiczną¹⁹⁰, w którym znalazły się zarówno anali-zy pastoralne dot. czasów pandemii, jak i ważne wskazówki wychodzące na-przeciw problemom duszpasterskim w swoistym „parafialnym lockdownie”.

Sformułowano wtedy nadal aktualne postulaty wobec duszpasterstwa czasu pandemii: a) poprawienie i rozwój narzędzi informacyjno-komunika-cyjnych, przy wsparciu duszpasterzy i katechetów, w katechezie szkolnej, która najbardziej podlega ograniczeniom i reżimom sanitarnym oraz prak-tycznie na stałe jest przeniesiona do internetu, a także dalszy rozwój działań duszpasterskich o charakterze katechetycznym¹⁹¹, b) rozwijanie i zwiększa-nie obecności w mediach, jeszcze lepsze ich wykorzystai zwiększa-nie w duszpasterstwie parafialnym i w Kościele w ogóle¹⁹², c) przywrócenie pełnego uczestnictwa we Mszy św. i Komunii św. z wykorzystaniem praktyki adoracji i komunii duchowej (z możliwością – ale nie wyłącznie – bezpośrednich transmisji przez media), z odpowiednim dystansem między osobami w czasie liturgii, w mniejszych grupach, d) zorganizowanie bardziej powszechnych i na sta-łe form działalności charytatywnej, w duchu miłosierdzia, w parafiach i dla parafian (w ich miejscach odosobnienia czy choroby), e) przywracanie para-fialnego communio w funkcjonowaniu mniejszych (ze względów

bezpieczeń-189 J. Bartoszek, R. Chromy, K. Piechaczek (red.), Program duszpasterski Kościoła w Polsce na rok 2019–2020, Wielka tajemnica wiary, b.m.w. 2019–2021 i J. Bartoszek, R. Chromy, K. Piechaczek (red.), Program duszpasterski Kościoła w Polsce na rok 2020–2021, Zgro-madzeni na świętej wieczerzy, b.m.w. 2019–2022.

190 J. Bartoszek, R. Chromy, K. Piechaczek (red.), Duszpasterstwo w czasie pandemii, Zeszyt specjalny do programu duszpasterskiego Kościoła katolickiego w Polsce na rok 2020–

2021, b.m.w. 2019–2022.

191 Por. R. Buchta, R. Kaczmarek, S. Mandysz, Szkolne nauczanie religii i katecheza wobec COVID-19, w: Duszpasterstwo w czasie pandemii…, s. 133–163.

192 Por. B. Giemza, Rola (multi)mediów w życiu Kościoła w czasie epidemii, w: Duszpaster-stwo w czasie pandemii…, s. 185–189.

stwa), ale liczniejszych grup i wspólnot zwłaszcza w budowaniu ich jedności we Mszy św. poza niedzielą¹⁹³, f) szansa na dowartościowanie Kościoła domo-wego, pełnej wiary i nadziei rodziny, świadczącej słowem i postępowaniem, że Bóg jest na pierwszym miejscu nawet w doświadczeniu choroby zakaźnej, zagrożeniu zdrowia i życia, że taka wspólnota jest wierząca i ewangelizująca, a przez sakramenty święte i modlitwę jest w stanie zapewnić potrzebę bezpie-czeństwa, opieki i troski¹⁹⁴, g) w kontekście rodziny i ważności Eucharystii konieczna jest – najgłębsza chyba w warunkach pandemii – zmiana przygo-towania do sakramentów inicjacji chrześcijańskiej, chrztu (w formacji ro-dziców i chrzestnych), bierzmowania (w formacji młodzieży) i Eucharystii, aby rodzice, pierwsi katecheci, przejęli obowiązek przygotowania dzieci do sakramentów świętych¹⁹⁵.

2. Inne, nie mniej ważne postulaty to: h) poszukiwanie i realizowanie nowych form ewangelizacji, z zapałem na miarę Bożej miłości, poszerzanie działalności duszpasterskiej w kierunku ludzi, którzy – często z powodu epi-demii, cierpienia czy śmierci swoich bliskich – odeszli z Kościoła lub nigdy nie byli blisko niego, i) lepsze zorganizowanie i skuteczniejsza stała formacja duchownych i świeckich, dopasowana do wyzwań stanu epidemii, zwłaszcza tam, gdzie na skutek wymogów sanitarnych i odosobnienia we wspólnotach brakuje liderów i animatorów, j) konieczne budowanie pogłębionej wiary i praktyk życia opartego na woli Bożej, osobowej więzi z Jezusem, duchowości serca, aby zamiast chrześcijaństwa zewnętrznych uczynków i zwyczajów re-ligijnych odkrywać kontemplację, głębię liturgii, modlitwę wewnętrzną, ado-rację i lectio divina¹⁹⁶, k) z zachowaniem zasad bezpieczeństwa rozpowszech-nienie rozmowy duszpasterskiej w różnych okolicznościach (poradnictwo, spotkania w kancelarii parafialnej, odwiedziny duszpasterskie rodzin), to-warzyszenie i słuchanie, aby budzić nadzieję, podnosić na duchu, przezwy-ciężać bezradność, lęk i samotność; także odwiedziny chorych w domach,

193 Por. J. Brusiło, Program duszpasterski Kościoła w Polsce 2019–2022 wobec Eucharystii w epidemii COVID-19, w: Duszpasterstwo w czasie pandemii…, s. 77–78.

194 Por. W. Przygoda, Wartość Kościoła Domowego w dobie pandemii, w: Duszpasterstwo w czasie pandemii…, s. 119–125.

195 Por. Z. Brzezinka, Szukanie nowych dróg w przygotowaniu do pierwszej spowiedzi i Ko-munii św., w: Duszpasterstwo w czasie pandemii…, s. 165–173.

196 Por. P. Sowa, Duszpasterstwo w Polsce w czasie epidemii, mocne i słabe strony, wyzwania, nadzieje, w: Duszpasterstwo w czasie pandemii…, s. 97–103.

udzielanie sakramentu chorych, spowiedź i Komunia św. w pierwszy piątek miesiąca (spowiedź i Komunia św. wielkanocna)¹⁹⁷, l) rozpoznanie i usuwanie błędnych tez teologicznych o nawróceniu, karze Bożej, łączeniu grzechów z konkretnymi chorobami w epidemii, m) wyjaśnienie błędnego rozumienia sterylności postaci eucharystycznych, nieporozumień odnośnie do sposobu przyjmowania Komunii Świętej (na rękę czy do ust) oraz zamieszania doty-czącego rzekomej możliwości spowiedzi sakramentalnej i innych sakramen-tów „na odległość”¹⁹⁸, n) przeciwstawienie się błędom w kaznodziejstwie czasów pandemii (zwłaszcza internetowym), w którym zamiast głoszenia kerygmatu, słowa Bożego, Objawienia, wiary, nadziei i miłości, kaznodzieje celebryci głoszą uproszczoną duchowość, opierając się na emocjach, prywat-nych objawieniach i irracjonalprywat-nych teoriach spiskowych¹⁹⁹.

3. Mimo bardzo dobrego przyjęcia „Duszpasterstwa w czasie pande-mii” i wykorzystania jego wskazań nie tylko w sytuacjach epidemicznych, ale również przeciw laicyzacji i słabym stronom duszpasterstwa w ogóle, postulaty wobec duszpasterstwa czasu pandemii z jesieni 2020 roku okazują się tylko propozycjami na niektóre problemy szczegółowe i mają charakter tymczasowy (do wygaśnięcia czy znaczącego osłabienia epidemii). To wydaje się za mało…

Kolejne miesiące epidemii, przy wzrastajacej skali zakażeń, śmiertel-ności i ciężkich, rosnących w liczbę powikłań, nie wspominając o poważnych konsekwencjach ekonomicznych i społecznych kolejnych lockdownów, a także o spadku odporności psychicznej osób dotkniętych epidemią, utrud-niły, zarówno wiernym świecim, jak i duchownym, recepcję celów i założeń programu duszpasterskiego. Tak jak paradoksalnie brzmiało hasło pierszego roku programu o Eucharystii „Wielka tajemnica wiary” wobec skutków na-głej i powszechnej pandemii, tak paradoksalnie brzmi hasło drugiego, trwa-jącego obecnie, roku programu o Eucharystti: „Zgromadzeni na świętej wie-czerzy”, szczególnie w odniesieniu do limitów osób w kościołach, rozbitych

197 Por. D. Lipiec, Rozmowa duszpasterska w dobie pandemii, w: Duszpasterstwo w czasie pandemii…, s. 175–183.

198 Por. H. Sławiński, Fantazja duszpasterska i epidemia SARS–CoV–2 jako szansa doprecy-zowania prawd teologicznych, w: Duszpasterstwo w czasie pandemii…, s. 107–118.

199 Por. P. Artemiuk, Kaznodziejskie manowce, w: Duszpasterstwo w czasie pandemii…, s. 127–131.

odosobnieniem wspólnot parafialnych i samotnością wiernych doświadczo-nych lękiem i rezygnacją.

W statystykach to „zgromadzenie na świętej wieczerzy” w Polsce przedstawia się w wydanym niedawno raporcie następująco: „W 1990 r. we Mszy niedzielnej uczestniczyło 50,3 proc. zobowiązanych, w 2013 r. procent ten spadł do 39,1 proc., w 2016 r. – 36,7 proc., w 2018 r. – 38,2 proc., a w 2019 r.

– 36,9 proc. (ostatnie badanie). (…) Procent osób deklarujących się jako głębo-ko wierzące wynosi ok. 11 proc.”.²⁰⁰ Co z tego, że „91,9 proc. Polaków deklaru-je przynależność do Kościoła katolickiego i w 2019 r. należało doń 32 mln 461 tys. wiernych, skupionych w 10 tys. 382 parafiach (9666 diecezjalnych i 666 zakonnych) [i] za ludzi wierzących uważa się ponad 90 proc. Polaków”, skoro

„procent osób regularnie praktykujących (dominicantes) wyniósł w 2019 r.

– 36,9 proc.”²⁰¹ wszystkich zaproszonych na Świętą Wieczerzę… Dane z 2019 roku oddają stan Kościoła w Polsce akurat tuż przed pandemią. Jak te liczby wyglądałyby dziś?

4. Na obecnym etapie, ze względu na zbyt bliską perspektywę czaso-wą, nie potrafimy udzielić odpowiedzi na to pytanie; nie mamy jeszcze ba-dań religijności i udziału w praktykach wiary po pierwszym roku pandemii COVID-19, jednak obserwacje stanu obecnego duszpasterstwa wskazują na przynajmniej dwie kwestie. Po pierwsze, ograniczenia, izolacja, to wszystko, co wiąże się z trwającą epidemią, nie tylko bardzo utrudnia życie religijne, rozbija wspólnotę parafialną i jest przeszkodą w praktyce sakramentów św.

(przede wszystkim Eucharystii), ale stanowi jeszcze jeden czynnik laicyza-cyjny, powodujący permisywizm moralny, osłabienie wiary i odejście od praktyk religijnych; po drugie, jest wiele przekonywających dowodów na to, że obecna epidemia nie jest stanem przejściowym, ale ewoluuje i szybko nie

200 M. Przeciszewski, R. Łączny (red.), Kościół w Polsce. Raport, Katolicka Agencja Informa-cyjna, Warszawa 2021, s. 5.

201 Tamże.

wygaśnie²⁰², niezależnie od tego, że istnieją dowody na zagrożenie innymi epidemiami …

W Kościele w Polsce i na całym świecie trzeba zatem zdać sobie sprawę z konieczności dalszego życia w „duszpasterstwie covidowym” i tworzenie programu duszpasterskiego od podstaw nastawionego na permanentny stan epidemiczny przynajmniej na kilka (kilkanaście?) lat. Wprawdzie w ocenach Instytutu Statystyki Kościoła Katolickiego „społeczeństwo polskie charakte-ryzuje się jednymi z najwyższych wskaźników religijności w Europie”, jed-nak nie zmienia to faktu „pełzającej sekularyzacji”²⁰³ w Polsce (nawet jeśli w porównaniu z innymi krajami wskaźniki religijności spadają wolniej), któ-rą pogłębia i będzie pogłębiać panująca epidemia.

Na powyższe dwie kwestie, dwa wnioski z pierwszego roku pandemii, które zresztą dotyczą Kościoła powszechnego na całym świecie, nakładają się negatywne tendencje w obszarze gospodarki, życia społecznego i zdrowia publicznego, które dodatkowo ujemnie wpływają na religijność, praktykę sakramentów św., wspólnoty duszpasterskie (parafie) i moralność, zacho-wanie przykazań. Najbardziej widoczne są ekonomiczne skutki pandemii:

zubożenie wielu grup społecznych, bezrobocie, recesja, brak zabezpieczenia finansowego rodzin (mimo wielkich pomocowych tarcz finansowych); dalej – zniechęcenie, irytacja z powodu izolacji, braku kontaktów międzyludzkich, konflikty w rodzinach, zmęczenie pracą i nauką online, depresja, lęk przed zarażeniem, rozwój innych chorób przewlekłych, dezinformacja o stanie epidemii, dylematy ze szczepieniami i – oczywiście – problemy zdrowotne spowodowane chorobą COVID-19. Dochodzą do tego powikłania pocovidowe, brak leczenia w chorobach współistniejących, większa śmiertelność, zwłasz-cza wśród osób starszych, zaniedbania w profilaktyce chorób cywilizacyj-nych, słabnąca kondycja fizyczna i psychiczna społeczeństwa (wzrost samo-bójstw, rozpowszechnienie nałogów, narastanie problemów psychicznych

202 „Nie wiadomo, jak potoczy się pandemia COVID-19. Jest to piąta poważna zoonoza, jaka spotkała ludzkość w ciągu dwóch pierwszych dekad nowego tysiąclecia. Wbrew oczekiwa-niom po roku jej trwania nie doszło do zmniejszenia zachorowalności i spadku liczby przy-padków śmiertelnych. Co gorsza nowo pojawiające się mutanty SARS-CoV-2 wydają się bardziej zaraźliwe niż poprzednie. Wydaje się, że w najbliższym czasie nie można liczyć na samoistne rozwinięcie się odporności populacyjnej”. A. Schollenberger, Od Redakcji,

„Życie weterynaryjne” 2021 (96)4, s. 212.

203 M. Przeciszewski, R. Łączny (red.), Kościół w Polsce, dz. cyt. s. 5.

dzieci i młodzieży). W sferze moralnej – chociaż obecnie trudnej do opisania – również zaznaczyły się skłonności do poluzowania zasad, poczucie bezkar-ności (postępowanie jak w innych sytuacjach kryzysowych, ekstremalnych) i publiczne zakwestionowanie wielu przepisów (o zapobieganiu zarażeniom, o nielegalnym nabywaniu używek, często za pośrednictwem internetu, o or-ganizowaniu protestów przeciw władzy, Kościołowi i zakazowi aborcji).

Przed epidemią koronawirusa potrzebujący pomocy społecznej i zdro-wotnej odnajdywali ją w poradniach i pomocowych instytucjach kościelnych czy duszpasterstwach specjalistycznych; wielu potrzebujących, słabszych i bardziej wrażliwych na trudności egzystencjalne znajdowało oparcie w mo-dlitwie, kierownictwie duchowym i sakramentach (spowiedź i Komunia św.).

Pandemia spowodowała ograniczenie lub całkowite zamknięcie działalności takich instytucji czy duszpasterstw.

5. W opisie trudnego stanu epidemicznego w duszpasterstwie ostat-nich dwunastu miesięcy i dwóch rocznych programów duszpasterskich (dwóch niełatwych okresów Wielkiego Postu 2020 i 2021 roku, lockdown Wielkanocy 2020 i 2021 roku czy Adwentu i Bożego Narodzenia 2020 roku) nie brakuje również wielu pozytywnych trendów i przykładów sytuacji, w których „Eucharystia daje życie”.

Przede wszystkim czas pandemii pokazał odpowiedzialność i soli-darność biskupów i proboszczów zarówno w odpowiedzi na zarządzenia i obostrzenia władz państwowych, jak i trosce wobec wiernych, instytucji kościelnych i duszpasterstwa. Na początku epidemii różnie interpretowa-ne zarządzenia kościelinterpretowa-ne (w ślad za decyzjami państwa) okazały się trafny-mi sposobatrafny-mi troski o zdrowie publiczne i bezpieczeństwo, życie wspólnot.

W związku z ograniczeniami kapłani i duszpasterze wykazali się umiejęt-nością i mądrością w nowych formach bezpiecznego sanitarnie, realnego, nie online, sprawowania sakramentów (Komunii św. dla chorych, I Komu-nii św. dzieci i sakramentu pojednania), a w sytuacjach uniemożliwiających np. udział we Mszy św. w kościele rozwinęli ich transmisje zdalne. Masowe wykorzystanie mediów (głównie internetu) w wielu formach modlitwy, spo-tkań i formacji jest chyba największym odkryciem i możliwością duszpaster-stwa w warunkach izolacji i ograniczonych kontaktów między ludźmi w świe-cie rzeczywistym.

Co za tym idzie, duszpasterstwo w kościele parafialnym i we wspólno-tach, dzięki m.in. mediom, przeniosło się do rodzin, do grup sąsiedzkich, na-bierając charakteru indywidualnego, osobistego. To im pozwala przetrwać, pomóc sobie na poziomie wspólnej modlitwy, dobrej intencji, wiary opartej na rytuałach, kulcie obrazów, chociaż nie zawsze pogłębionej, z pominięciem Eucharystii, żywej relacji z Jezusem. Nie brak indywidualnej pobożności ludowej, kultu świętych i pielęgnowania tradycji, zwłaszcza przy świętach przeżywanych w izolacji.

Epidemia zmobilizowała wielu świeckich animatorów i członków wspólnot, obudziła ich kreatywność (głównie w internecie, w grupach słecznościowych), ujawniła w ich działaniu ważność małych wspólnot i po-trzebę Eucharystii. Na początku inwazji koronawirusa lęk przed zarażeniem sparaliżował prawie wszystkich, którzy wcześniej posługiwali chorym, po-magali starszym, spełniali obowiązki zawodowe, w różny sposób zajmując się ludźmi (w szpitalach, domach opieki, urzędach i instytucjach)²⁰⁴, podobnie w diecezjach i parafiach, wśród duchownych i świeckich. W miarę upływu czasu, gdy poznano sposoby ochrony i profilaktyki epidemicznej, gdy poja-wili się ozdrowieńcy i zaszczepieni, coraz więcej osób nie tylko z obowiązku, z racji pełnionej funkcji czy powołania, ale i bezinteresownie, poza struktu-rami i planowaniem nawet w stopniu heroicznym poświęcało się dla innych, nierzadko zarażając się i umierając (proporcjonalnie najwięcej lekarzy i ka-płanów katolickich).

Oczywiście jeśli chodzi o praktykę Eucharystii i świadczenie o Eu-charystii (programowego „Posłania w pokoju Chrystusa”), nadal będziemy spotykali duszpasterzy, którzy całymi miesiącami zaniedbują sakramenty św. u chorych w 1. piątek miesiąca; nadal będą problemy z kapelanami szpi-tali, którzy unikają wizyt w salach chorych (nie tylko na oddziałach covido-wych)²⁰⁵, i będziemy spotykać się z ludźmi kwestionującymi pozwolenie na przyjęcie Komunii św. na rękę²⁰⁶. Jednak w Kościele, który wchodzi w drugi

204 Teraz życie mówi, sprawdzam. Rozmowa z Tomaszem Grzybem, psychologiem społecz-nym, „Rzeczpospolita. Plus minus”, 21–22.03.2020, s. 12–13.

205 F. Kucharczak, Duch pacjenta, „Gość Niedzielny” (20.12.2020), s. 20–23.

206 Ośmielamy się przypominać odwieczną praktykę Kościoła. Rozmowa ze Sławomirem Olej-niczakiem, prezesem Stowarzyszenia Kultury Chrześcijańskiej im. Księdza Piotra Skargi,

„Polonia Christiana”, nr 77 listopad–grudzień 2020, s. 4–6.

rok pandemii, zaczyna przeważać przekonanie, że chociaż sytuacja jest nadal kryzysowa, jest stabilna, daje się opanować i można znaleźć kompromis mię-dzy utrudnieniami epidemicznymi a duszpasterstwem, nawet jeśli jest ono ograniczone, w bardzo małych grupach, w wymiarze indywidualnym, prze-niesione do społeczności i sieci internetowych, bardziej w łączności ducho-wej niż w realnym uczestnictwie.

6. Zmaganie duszpasterstwa z epidemią, praktyki sakramentów świę-tych (zwłaszcza Eucharystii) z ograniczeniami zgromadzeń liturgicznych, wzrastanie duchowe ku świętości w życiu codziennym, z lękiem przed choro-bą i śmiercią, stają się od dłuższego czasu nieodłączną częścią wiary i prakty-ki życia chrześcijańsi prakty-kiego, i możliwe, że będzie tak w kolejnych latach. Jedno-cześnie dla wiernych i duszpasterzy w Polsce to zmaganie z epidemią w czasie trwania programu duszpasterskiego „Eucharystia daje życie” (2019–2022) nie wydaje się zwyczajnym zbiegiem okoliczności, ponieważ realizacja zało-żeń i celów jego kolejnych części – najpierw dot. Eucharystii jako tajemnicy wyznawanej: „Wielka tajemnica wiary” (2019–2020), następnie jako tajemni-cy celebrowanej: „Zgromadzeni na świętej wieczerzy” (2020–2021) – pomo-gła przejść trudne doświadczenie ograniczenia uczestniczących we Mszy św. w kościele. Inaczej mówiąc, program mógł zainspirować duchownych i świeckich do szukania rozwiązań niektórych problemów duszpasterskich związanych ze skutkami pandemii COVID-19, a wielu wiernym warunki epi-demiczne pomogły w lepszym zrozumieniu i przeżyciu tajemnicy Euchary-stii (nawet jeśli tylko w formie online)²⁰⁷.

Teraz, gdy wchodzimy w trzeci rok programu „Eucharystia daje ży-cie” i gdy doświadczamy szczególnego osłabienia i zniechęcenia epidemią, a jednocześnie pojawia się szansa jej przezwyciężenia, przychodzi czas na zapowiadaną Eucharystię – „tajemnicę posłania i chrześcijańskiego świadec-twa”.²⁰⁸

207 Por. debata o telewizyjnej transmisji Mszy św., Czy klękać przed telewizorem? „Homo Dei”

styczeń–marzec 2006, s. 75–89.

208 J. Bartoszek, Zgromadzeni na świętej wieczerzy. Schemat Programu Duszpasterskiego na rok 2020–2021, w: Program duszpasterski Kościoła w Polsce na rok 2020/2021, Zgroma-dzeni na świętej wieczerzy, (red.) J. Bartoszek, R. Chromy, K. Piechaczek, b.m.w. 2019–

2022, s. 13.

7. To ostatnia część programu duszpasterskiego o Eucharystii, od Ad-wentu 2021 roku, i rzeczywiście właściwy czas dla realizacji hasła „Euchary-stia daje życie” poprzez misję „posłania w pokoju Chrystusa”. W założeniach tego programu, od „świadomego udziału wiernych we Mszy św.”, przez po-znanie skutków ich udziału w Eucharystii, do „odkrywania zadań, które wyni-kają z «owoców Komunii św.» (KKK 1391)” mamy do czynienia z „ogarniającą wszystko skutecznością eucharystycznego kultu”, w której „Eucharystia, na ile angażuje ludzką rzeczywistość wierzącego w jej codziennej konkretności, na tyle umożliwia, by dzień po dniu, stopniowo, przemieniać człowieka powo-łanego przez łaskę do tego, by być na obraz Syna Bożego (por. Rz 8,29n)”²⁰⁹. To oznacza, że mimo ograniczeń w świadomym, czynnym udziale we Mszy św., przyjmując – często z trudem, z wyrzeczeniami – Komunię św., doświadcza-jąc duchowo mocy sakramentu, można przezwyciężyć skutki pandemii: lęk, cierpienie, samotność, smutek a nawet śmierć („Ten, kto Mnie spożywa, bę-dzie żył przeze Mnie” – J 6,57).

Punktem docelowym „eucharystycznej natury życia chrześcijańskie-go” jest „życie na sposób dnia Pańskiechrześcijańskie-go”, „eucharystyczny styl życia” i misja

„wewnętrznej przemiany na wzór Jezusa Chrystusa, odtwarzanie różnych aspektów ziemskiego życia Chrystusa”, ucieleśnienie wzoru Jezusa „w kon-kretnych wyborach i postawach”²¹⁰. W ten sposób Eucharystia, która jest źró-dłem i szczytem Kościoła, „oznacza i urzeczywistnia komunię życia z Bogiem i jedność Ludu Bożego, przez które Kościół jest sobą. Jest ona szczytem dzia-łania, przez które Bóg w Chrystusie uświęca świat (…)” (KKK 1325). Warun-ki, jakie stwarza pandemia, zmobilizowały wielu wiernych, którzy albo nie mogą z powodu choroby czy ograniczeń uczestniczyć we Mszy św. w kościele, albo izolują się w domach z obawy przed koronawirusem, do wykorzystania

209 Benedykt XVI, posynodalna adhortacja apostolska Sacramentum caritatis, nr 71.

210 Por. Franciszek, adhortacja apostolska Gaudete et exultate, nr 20. „Do najistotniejszych zadań o charakterze ogólnym należy zaliczyć: troskę o solidny i pełny przekaz prawdy na temat Eucharystii oraz konsekwencji, które wypływają z uczestnictwa w Najświętszej Ofierze, wprowadzenie wiernych w tajemnicę Eucharystii przez homilię i katechezę [akty-wizację] rozmaitych form duszpasterstwa indywidualnego, wymianę doświadczeń w gru-pach formacyjnych, (…) świętowanie niedzieli (…)”, K. Piechaczek, Założenia, cele, te-matyka programu duszpasterskiego dla Kościoła w Polsce Posłani w pokoju Chrystusa na rok 2021–2022, materiał ze spotkania online Komisji Duszpasterstwa Ogólnego Konferen-cji Episkopatu Polski w dn. 13.01.2021 r., s. 4.

radia, telewizji i internetu w transmisjach celebracji Eucharystii. Ten sposób częściowo zastąpił udział w Eucharystii, ale stał się też okazją do świadectwa o Jezusie Chrystusie, do ewangelizacji i misji²¹¹ w rozumieniu idei „Posłania w pokoju Chrystusa”.

Owoce misji eucharystycznej trzeciego roku programu duszpaster-skiego są uwarunkowane sytuacją epidemiczną w parafiach, trudnościami w działaniu wspólnot, zmniejszeniem aktywności grup formacyjnych i cha-rytatywnych, a przede wszystkim spadkiem realnego uczestnictwa wiernych w niedzielnej Mszy św., przyjmowania Komunii św., regularnej praktyki sa-kramentu pokuty. Nie będzie pełnego przyjęcia, zrozumienia i życia Euchary-stią, „eucharystycznego stylu życia”, jeśli dla wielu uczestników niedzielnej Eucharystii (także tych uczestniczących online) obecność Jezusa Chrystusa

W dokumencie Posłani w pokoju Chrystusa (Stron 99-116)