Baza turystyczna w enoturystyce Hiszpanii w świetle badań ankietowych

Opis działań hotelu enoturystycznego z poprzedniego rozdziału to przykład z regionu La Rioja. Należy sprawdzić, jakie działania dla potrzeb rozwoju swojej działalność na rynku enoturystycznym podejmują hotele, restauracje oraz pozostałe instytucje funkcjonujące w regionach winiarskich Hiszpanii.

Źródłem informacji prezentowanym już przy okazji badań oferty enoturystycznej Hiszpanii jest Observatorio Turistico Rutas del Vino de Espana – Estudio de la Oferta Enoturistica de las Rutas del Vino de Espana wydane przez Acevin. O ile w pierwszym semestrze roku 2010 analizie poddano enotu-rystę, jego otoczenie i motywacje, o tyle semestr jesienno-zimowy poświęcony jest badaniu podmiotów funkcjonujących na rynku usług enoturystycznych. Jakkolwiek badanie dotyczy szlaków winiarskich, to odnosi się do funkcjonowania najbardziej zaangażowanych w enoturystykę podmiotów w regionie, co daje satysfakcjonujący ogląd sytuacji.

Analizie poddano, w oparciu o badania ankietowe, sytuację funkcjonowania podmiotów na rynku enoturystycznym, przypisanych do szlaków winiarskich – 13 posiadających certyfikaty i 1 w procesie certyfikacji. Są to: winiarnie, restauracje, muzea i centra interpretacji, enoteki, jednostki bazy noclego-wej i biura turystyczne recepcyjne. Zbiór 532 kwestionariuszy podzielono proporcjonalnie do liczebności i rangi podmiotów. Objął on 222 winiarnie, 101 obiektów noclegowych, 92 restauracje, 33 enoteki lub skle-py specjalistyczne oraz 24 muzea lub centra interpretacji wina. Otrzymano 55,2% zwrotnych odpowiedzi, zdaniem organizatora badań taki wskaźnik zwrotów pozwala traktować próbę jako reprezentatywną.

Baza noclegowa

W przypadku bazy noclegowej jednostki wchodzące w skład szlaku w 63,3% stanowią hotele, niemal 31% to jednostki noclegowe w środowisku wiejskim o charakterze agroturystycznym i po niemal 3%

przypada na hospederia i posada. Najistotniejszym jest hotel, choć istotną rolę odgrywa oferta związana ze środowiskiem wiejskim, co oczywiście nie wyklucza obecności hotelu w tym środowisku.

Obłożenie jednostek noclegowych badanym okresie nie jest równomierne. Warto przy tym pod-kreślić fakt położenia konkretnych jednostek, co wpływa na ich obłożenie. Jedne z nich, znajdujące się w pobliżu wybrzeża, częściej są wykorzystywane w okresie wakacyjnym, inne, znajdujące się w centrach miejskich lub ich pobliżu, bardziej związane są ruchem weekendowym lub świątecznym.

Około 60% jednostek nie osiąga obłożenia 50% w skali roku. Aż 24% to wartość poniżej 30% obłożenia, kolejne 22% jednostek odnotowuje obłożenie w przedziale 30–40% zaś 14,3% znajduje się w przedziale od 40 do 50%. W grupie powyżej 50% niemal 14% to obłożenie między 50 a 60%. Jedynie 9% cało-ści bazy wskazuje na obłożenie powyżej 80% w skali roku. W grupie jednostek noclegowych agro-turystycznych obłożenie powyżej 50% przez większość jednostek osiągane jest jedynie w sierpniu – w tym miesiącu 54% wszystkich jednostek agroturystycznych przekracza ten próg. Najmniejsze obło-żenie przypada na listopad, kiedy to raptem 13,5% jednostek osiąga ponad połowę obłożenia.

Średnia cena noclegu zależna jest, co oczywiste, od typu jednostki i lokalizacji, żeby wymienić je-dynie dwa czynniki. Niemal 1/3 ogólnej liczby (32,7%) to koszt między 60 a 80 euro. 10% mniej mieści się w przedziale 50–60 euro, a niecałe 20% to przedział 40–50 euro. Około 5% to grupy o najniższym prze-dziale – 4,8% to wydatek poniżej 40 euro oraz 5,8% to grupa, w której średni koszt przekracza 100 euro.

Wyk. 12. Długość pobytu w jednostkach bazy noclegowej

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

1 noc 2 do 3 nocy 3 do 5 nocy ponad 5 nocy

Średnia długość pobytu wskazuje na charakter oferty – enoturystyka jest kojarzona z krótkimi pobytami. Prawie 30% jest to 1 nocleg. Najczęściej, bo w niemal 60% przypadków (58,4%) są to 2 lub 3 noce. Niemal 10% (9,9%) to pobyt nie dłuższy niż 5 noclegów, zaś 3% to pobyty dłuższe, powyżej 5 noclegów. Średni pobyt w jednostkach noclegowych przypisanych do szlaku to 2,35 noclegu, co jest niższym wynikiem niż przypadku bazy hotelowej w Hiszpanii w tym samym okresie drugiej połowy 2009 roku – 3,28 noclegu czy też w przypadku bazy agroturystycznej – 3,01 noclegu.

Usługi enoturystyczne oferowane przez jednostki noclegowe są niemal normą. Jedynie 8 ze 101 przebadanych nie oferuje żadnej oferty komplementarnej tego typu. Pozostałe oferują co najmniej sprze-daż lokalnego wina, co jest najpopularniejszą ofertą, proponowaną przez 60 jednostek. 50 z nich oferuje pakiety enoturystyczne oraz organizuje specjalne imprezy z winem jako głównym „bohaterem”. Spo-śród innych ofert wymienia się także degustacje, pokazy lub kursy smakowania wina, dni gastronomii lokalnej, aktywny wypoczynek w winnicy. Stosunkowo nową, choć zdobywającą sobie popularność ofertą, są usługi określane mianem winoterapii.

Jeśli chodzi o rentowność udziału w projekcie szlaku, niemal połowa (49%) pozytywnie odpowie-działa na to pytanie, podczas gdy 1/4 (24,3%) zaprzeczyła. Warto przy tym zwrócić uwagę na zmniej-szenie kosztów funkcjonowania jednostki, choćby poprzez wspólną promocję czy też koszty szkoleń personelu dla potrzeb tworzenia produktu jakości.

Baza noclegowa pozytywnie postrzega swoją obecność w projekcie także przez pryzmat klientów – 40,6% stwierdza, że ma więcej klientów, 36,5% nie dostrzega zmian, zaś niemal 18% po prostu nie udziela odpowiedzi na to pytanie lub brak im narzędzia do zmierzenia zjawiska.

Nowe inwestycje związane z nowym typem klienta zostały zrealizowane lub podjęto się ich reali-zacji w 63,5% przypadków, podczas gdy 23% nie zmieniły niczego w swoim otoczeniu.

Restauracje

Jako że enoturystyka jest mocno powiązana z gastronomią, jednym z głównych składników projektu są restauracje. Średni w nich wydatek to jeden z istotnych wskaźników komercjalizacji produktu enotury-stycznego. Ponad połowa respondentów – 51,1% – wskazuje na średni wydatek gości między 20 a 30 euro.

Niewiele ponad 1/4 wydaje mniej niż 20 euro, natomiast 1/5 gości wydaje między 30 a 50 euro.

Wyk. 13. Usługi enoturystyczne w restauracjach

0 10 20 30 40 50 60 70

Źródło: oprac. własne na podstawie Estudio de la Oferta Enoturistica de las Rutas del Vino de Espana – 2 Semestre 2009

Wśród usług typowo enoturystycznych na pierwsze miejsce wysuwają się menu skomponowane specjalnie z myślą o różnych rodzajach win oraz jornadas gastronomicas – specjalne sesje poświęcone różnym potrawom. W nieco ponad 50 z 92 biorących udział w ankiecie restauracji oferuje się degustację produktów typowych dla regionu, niecałe 40 proponuje sprzedaż wina lub pokazy i kursy smakowania wina. Co trzecia restauracja oferuje prezentacje lokalnych win.

W ocenie właścicieli połowy restauracji (50,5%) współudział w projekcie szlaku był dobrym po-mysłem, podczas gdy niemal 1/3 – 29,7% jest przeciwnego zdania, ponadto dotyczy to jedynie połowy z 14 badanych szlaków.

W celu lepszego przygotowania się do recepcji nowego typu odbiorcy oferty, niemal 75% gesto-rów restauracji zdecydowało się na różnego rodzaju inwestycje w zamierzeniu podnoszące jakość oferty.

Wśród zmian na pierwszym miejscu znajduje się planowanie nowej karty win, następnie zakup specja-listycznej lodówki dla win, tematyczna prezentacja jednostki na bazie waloru, jakim jest lokalne wino, kursy obsługi i smakowania wina, a w końcu także powiększenie lokalu.

Enoteki i sklepy specjalistyczne

Wśród usług oferowanych przez tego typu jednostki, z pominięciem tak oczywistych, jak sprzedaż wina i produktów regionalnych, do najważniejszych należą:

prezentacja win – 16 spośród 33 przebadanych jednostek,

▪

inne wydarzenia – 16 jednostek,

▪

prezentacja typowych produktów regionalnych – 14 centrów,

▪

wizyty w bodegach – 12 jednostek,

▪

kursy smakowania wina – 12 jednostek

▪

kolacje

▪ z maridaje – 7 centrów.

Poziom satysfakcji z udziału w projekcie jest także wysoki. Zadowolonych jest 52% wszystkich respondentów, niezadowolonych jedyne 12,1%. Nie ma zdania lub nie udzieliło odpowiedzi 36,4% cen-trów. Wśród powodów zadowolenia w 45,2% wskazuje się na wzrost liczby klientów, podczas gdy 29%

nie dostrzega zmian na tym polu. Ważnym jest brak jasnych odpowiedzi dotyczących spadku ich liczby – 25,8% badanych nie ma zdania w tej kwestii lub po prostu nie odpowiada na to pytanie.

Podobnie jak w przypadku innych instytucji włączonych w działanie szlaku, tak i te w większej części dokonały inwestycji, tak by lepiej przystosować swą ofertę do nowych wymagań związanych z potrzebami rynku. Niemal 60% zainwestowało w odnowienie wystroju wnętrza, poprawę stanu to-alet czy poszerzenie lokalu. 8 na 33 przebadane jednostki zainwestowało w rozwój własnej strony in-ternetowej czy też przystosowanie pomieszczenia dla potrzeb demonstracji smakowania wina. Niemal 1/4 respondentów nie dokonała żadnych zmian.

Biura informacji turystycznej

Główną rolę biura takie odgrywają w trakcie pobytu turysty na miejscu (w przypadku organizowania samej podróży, głównym źródłem, z roku na rok coraz istotniejszym staje się Internet). Biura informa-cji pozostają w ścisłym kontakcie z firmami i instytucjami tworzącymi szlak, dysponują informacją na ich temat, a także ich materiałami promocyjnymi. Liczba konsultacji udzielonych w 22 biurach in-formacji, biorących udział w badaniu, osiąga swój maksymalny wynik w sierpniu – miesiącu, w którym udzielono 45 tys. konsultacji. Jest to wzrost w stosunku do lipca o 14 tys. zapytań. We wrześniu liczba zapytań spada do 30 tys., w październiku nieznacznie wzrasta do 32 tys., w listopadzie spada do 18 tys., a w grudniu osiąga najniższą wartość – niecałe 15 tys. zapytań.

Najczęstszym działaniem w ramach dostarczania informacji tematycznie związanej ze szlakiem winiarskim jest informowanie na temat możliwości wizyty w winiarni – w przypadku każdego z punk-tów informacyjnych. Podobnie jest w przypadku oferowania folderów informacyjnych. W przypadku realizacji wizyt z przewodnikiem – ten typ usługi wykonuje 17 centrów informacji, 15 udzielało odpo-wiedzi na temat innych aktywności enoturystycznych, 11 oferowało i realizowało rezerwacje na wizyty w winiarniach, 6 rezerwowało bilety wstępu do muzeów i wizyt w winnicach. Zapytania o elementy związane z enoturystyką stanowiły aż 25% wszystkich zapytań w połowie badanych centrów informacji, a w pozostałych 50% przypadków procent zapytań o enoturystyczną ofertę waha się między 25 a 50%, w przypadku 18,2% centrów informacji do nawet 70% w przypadku 31,8% biur. Już to wyraźnie wska-zuje na wagę, jaką dla regionu ma produkt enoturystyczny.

3.1.5. Funkcjonowanie oferty enoturystycznej w przestrzeni turystycznej