Enoturystyka i ruch turystyczny w Jerez de la Frontera

region enoturystyczny – za przykład posłuży najczęściej odwiedzany region

enoturystycz-▪

ny Hiszpanii – Penedes,

szlak turystyczny – będzie to analiza dotycząca certyfikowanych szlaków winiarskich Hiszpanii.

▪

3.1.5.1. Enoturystyka i ruch turystyczny w Jerez de la Frontera

Jerez de la Frontera to jedno z istotniejszych miast na kulturowej mapie turystycznej Hiszpanii. W ofer-cie znajduje się 14 różnych muzeów, 10 pałaców, zamek, 14 historycznych kościołów, historyczna arena walki byków, targowisko tradycyjnych produktów, budynek łaźni arabskich, modernistyczny budynek Niebieski Kogut (Gallo Azul) z początku XX wieku. Miasto znane jest także ze swej oferty, która nawią-zuje do lokalnej tradycji hodowli i ujeżdżania koni. Produkt opiera się na pokazach ujeżdżania koni czy swoistego baletu – wszystko zaś w atmosferze kultury flamenco. Cztery różne instytucje oferują takie pokazy, kolejne trzy zajmują się wypożyczeniem koni dla potrzeb wycieczki turystycznej lub proponu-ją naukę jazdy konnej. Jest także pomysł połączenia dwóch istotnych walorów miasta – wina i konia.

W trzech winiarniach oferuje się pokazy ujeżdżania konia lub, w ramach minimuzeum, eksponuje się sprzęty historyczne używane do tego. W okolicy i na przedmieściach Jerez dziewięć różnych podmio-tów oferuje nocleg wraz z atrakcjami, w których głównym bohaterem jest koń takimi, jak obecność stadniny, oferta lekcji jazdy konnej i prezentacja opieki nad koniem czy też punkt muzealny prezentują-cy wszystko to, co w przeszłości i współcześnie jest wykorzystywane do ujeżdżania konia, ewentualnie powożenia. Są ponadto trzy muzea tematyczne poświęcone historii konia i człowieka albo powozom wykorzystywanym w Andaluzji w przeszłości.

Ważnym elementem oferty turystycznej i kulturalnej jest flamenco, które stanowi istotną część historii Jerez i całej Andaluzji. W mieście można odwiedzić sześć Tablas – miejsc pokazu flamenco, andaluzyjskie centrum kultury flamenco, sześć kolejnych restauracji, w których atmosfera flamenco wyrażana jest strojem, dekoracją czy też pokazami tańca i śpiewu flamenco. Trzy teatry funkcjonujące w mieście mają w swoim repertuarze spektakle flamenco, miasto w końcu słynie z festiwalu flamenco.

Jerez jest także istotnym punktem na mapie winiarskiej nie tylko Andaluzji, ale i całej Hiszpanii.

Na ofertę składają się 22 winiarnie, z których 15 współtworzy Szlak Wina i Brandy Jerez, 5 muzeów i centrów tematycznych poświęconych winu i brandy z Jerez, 21 restauracji specjalistycznych, w któ-rych główną rolę w menu dań pełnią dania i produkty regionalne oraz lokalne wina, a także 5 winotek, z których 1 wchodzi w skład szlaku winiarskiego.

Jerez de la Frontera jest także punktem startowym Szlaku Wina i Brandy Jerez. Wśród elementów, które, zdaniem organizatorów szlaku, składają się na produkt enoturystyczny, wymienia się: winiarnie, centra kursów smakowania – akademie, winnice do zwiedzania, enoteki, hotele, muzea, centrum wino-terapii oraz restauracje.

Szlak jest propozycją turystyczną opartą na jakości, który umożliwia kontakt z lokalną kulturą, tradycją i obyczajami regionu winiarskiego, łączący w jednym produkcie turystycznym wszystkie zaso-by i usługi regionu wokół głównych walorów, w tym przypadku wina i brandy. Główna filozofia dzia-łania tego produktu to stworzenie spójnej oferty turystycznej opartej na jakości z winem jako głównym aktorem. Efektem powinno być oczekiwane przez turystę zróżnicowanie oferty oraz wydłużenie sezonu turystycznego w regionie. Szlak Wina i Brandy Marco Jerez jest zarządzany przez stowarzyszenie, w którego skład wchodzą przedstawiciele współtworzących go władz gminnych (dziewięć gmin), Rady (Consejeros Reguladores) Wina i Brandy Jerez oraz ponad sto firm prywatnych funkcjonujących na jego terenie. Obecnie stowarzyszenie jest kierowane przez radę utworzoną przez przedstawicieli gmin oraz przedstawicieli Consejos Reguladores. Misją szlaku jest poprawa poziomu ekonomicznego lokalnej spo-łeczności, zaproponowanie produktu opartego na jakości, a także promocja i konserwacja środowiska przyrodniczego i dziedzictwa kulturowego regionu.

Firmy współtworzące produkt w miejscowościach na szlaku są następujące:

Chiclana – trzy winiarnie, dwa hotele, restauracja, dwa biura podróży oraz akademia

▪

El Salero,

Chipiona – dwie winiarnie i hotel,

▪

El Puerto de Santa Maria – sześć winiarni, siedem hoteli, cztery restauracje oraz akademia

▪

win – Gozavin,

Jerez de la Frontera – siedemnaście winiarni, czternaście restauracji, dziesięć hoteli, dwa

▪

muzea, dwa biura podróży, jedna enoteka, centrum winoterapii spa Jerez, Lebrija – winiarnia i restauracja,

▪

Rota – dwa hotele,

▪

Trebujena – winiarnia i hostel,

▪

Sanlucar de Barrameda – dziesięć winiarni, dwa hotele oraz Stowarzyszenie Wyścigów

▪

Konnych,

Puerto Real – restauracja, bar oraz hotel.

▪

Na Szlaku Wina i Brandy miasto Jerez odgrywa decydującą rolę. Niemal połowa wszystkich wi-niarni szlaku (42,5%) znajduje się właśnie w nim, a także ponad 1/3 obiektów bazy noclegowej (38,5%).

Jeszcze większa dominacja Jerez zaznacza się w przypadku usług gastronomicznych. Czternaście z dwudziestu restauracji szlaku, czyli 70% potencjału, przypada właśnie na Jerez. Tutaj mieści się je-dyna na szlaku enoteka, jedyne centrum winoterapii oraz 100% wszystkich przypisanych do szlaku muzeów, czyli dwa poświęcone winu oraz miodom i apikulturze regionu.

Wszystko to wyraźnie podkreśla wagę, jaką ma dla regionu i oferty enoturystycznej Jerez de la Frontera. Warto więc przyjrzeć się dokładniej wyborom, motywacjom i zainteresowaniom turysty od-wiedzającego to miasto, by spróbować określić, na ile istotna jest oferta enoturystyczna miasta.

Wyk. 14. Motyw podróży turystów odwiedzających Jerez de la Frontera w roku 2008

0%

5%

10%

15%

20%

25%

I trymestr II trymestr III trymestr IV trymestr

Źródło: informe turistico: Jerez de la Frontera

Spośród dziesięciu głównych powodów, dla których turyści odwiedzają Jerez de la Frontera, biorąc pod uwagę podział na trymestry – niemal zawsze wino stanowi główny powód wizyty. Niemal, jako że w trzecim trymestrze, czyli sezonie wysokim pomiędzy lipcem a wrześniem, nieznacznie większa liczba osób (15,64 w stosunku do 15,06%) preferowała zwiedzanie zabytków. Najpopularniej-szym okresem związanym z ofertą enoturystyczną jest ostatni trymestr z październikiem jako czasem zbiorów i produkcji wina. W tym czasie niemal 1/5 wszystkich turystów (19,59%) wskazuje na wino jako główny motyw przyjazdu. W tym samym czasie główny konkurencyjny cel wizyt w Jerez ponad 5% mniej turystów wskazuje zabytki jako główny motyw odwiedzin.

Wyk. 15. Motyw podróży turystów odwiedzających Jerez de la Frontera w roku 2009

0%

2%

4%

6%

8%

10%

12%

14%

16%

18%

Źródło: informe turistico: Jerez de la Frontera

Sytuacja ulegała zmianie w roku 2009. Suma wszystkich trymestrów wskazuje na większe zain-teresowanie turystów zabytkami – 17,03%. Jednak wina, szerzej – całość oferty enoturystycznej, budzi nadal istotny interes – 15,65% turystów wskazuje na ten czynnik jako najistotniejszy przy wyborze destynacji turystycznej. Warto przy tej okazji wskazać na kolejne pozycje w klasyfikacji, jak konie – 12,67%, flamenco – 8,99% oraz gastronomię – 7,45%. Pozycje druga, trzecia i piąta w klasyfikacji także są mocno kojarzone z ofertą wina i brandy w Jerez. W każdym z przypadków wino w mniejszym lub większym stopniu jest „bohaterem”. W trzech winiarniach Jerez można wziąć udział w spektaklu – po-kazie ujeżdżania konia, flamenco – to cała kultura, której towarzyszy lokalne wino obecne w restaura-cjach, tablaos i centrach flamenco jako oferta komplementarna. Podobnie jest w przypadku gastronomii.

Nie sposób wyobrazić sobie oferty o tym charakterze bez obecności wina jako istotnego dopełnienia dla poszukujących smaku regionu Jerez. Wystarczy choćby wspomnieć tutaj ofertę maridaje – kom-ponowania dań regionalnych z lokalnym winem, proponowaną w zasadzie w każdej restauracji szlaku wina i brandy oraz tych, które eksponują w swoim menu kuchnię regionalną.

Wyk. 16. Motyw podróży turystów odwiedzających Jerez de la Frontera w roku 2010

0%

2%

4%

6%

8%

10%

12%

14%

16%

18%

20%

I półrocze II półrocze

Źródło: informe turistico: Jerez de la Frontera

Nieznacznie bardziej skomplikowana jest sytuacja w roku 2010. W pierwszym półroczu wina są częstszym powodem przyjazdu do Jerez, choć różnica w stosunku do znajdujących się na drugim miej-scu zabytków jest nieznaczna – 15,92 w stosunku do 14,53%. Drugie półrocze to jednak zdecydowana przewaga zabytków, które detronizują wina z 19 w stosunku do 15,17% przypisanych winu czy też sze-rzej – ofercie enoturystycznej. W trakcie roku zainteresowanie winem spada, podczas gdy zabytkami rośnie. Jednak wciąż jest to jeden z głównych czynników generujących ruch turystyczny w Jerez.

W roku 2009 zdecydowanie najwięcej turystów to turyści związani z wielkimi wydarzeniami sportowymi, które można było oglądać na torze wyścigowym, jednym z najpopularniejszych w Hisz-panii, wykorzystywanych przez Formułę 1 czy też wyścigi motocykli. Imprezy masowe gromadzące dziesiątki tysięcy kibiców w tym roku przyciągnęły ich 446 412. Jest to wielkość, z którą trudno kon-kurować, jednak już na drugim miejscu znajdują się winiarnie. Główny składnik oferty enoturystycznej

zgromadził w 2009 roku 301 636 odwiedzających. Liczbę 100 tys. korzystających przekraczają jeszcze dwie oferty: związana z końmi – 176 771 osób oraz szeroko pojętą przyrodą, z której korzystało w 2009 roku 162 506 osób. Pozostałe propozycje nie były w stanie przekroczyć 70 tys. osób.

Wyk. 17. Liczba turystów korzystających z atrakcji Jerez w 2009 roku

0 50000 100000 150000 200000 250000 300000 350000 400000 450000 500000

Źródło: Atractivos Turisticos/SIIT, 2010

Ostatnim wskaźnikiem, w pewien sposób obrazującym zainteresowanie i wagę poszczególnych walorów dla ruchu turystycznego, jest liczba zapytań o poszczególne atrakcje Jerez w miejscowym biu-rze informacji turystycznej.

Wyk. 18. Zapytania w biurze informacji turystycznej w Jerez w roku 2009

0%

2%

4%

6%

8%

10%

12%

14%

16%

18%

20%

Źródło: Atractivos Turisticos/SIIT, 2010

Wśród ogólnej liczby zapytań 18,24% dotyczyło winiarni i było to najczęściej zadawane pytanie w roku 2009. Na drugim miejscu znalazła się prośba o plan miasta – w przypadku 15,26% zapytań, choć wydawać by się mogło, że jest to jedno z najczęstszych pytań zadawanych zwykle w punkcie informacji turystycznej przed rozpoczęciem turystycznej eksploracji terenu. Podobnie jest z informacją ogólną, o którą pytano w 14,07% przypadków. Na podobnym poziomie znajdują się dwie pozostałe oczywiste atrakcje turystyczne Jerez: konie – 14,35% oraz zabytki – 14,07%. Pozostałe pytania oscylują wokół 6%.

Taki układ może świadczyć o istotnej popularności oferty enoturystycznej, a także o posiadaniu przez pytających podstawowej wiedzy o walorach enoturystycznych regionu i miasta jeszcze przed przyjaz-dem, skoro pytania takie padają, nie zaś dowiadują się o tym potencjale w ramach informacji określanej mianem ogólnej.

Podsumowując, można zaryzykować stwierdzenie, że Jerez jest doskonałym przykładem miejsco-wości, która przy całym zróżnicowanym kulturowym potencjale turystycznym stanowi istotną destyna-cję dla turystyki kulturowej, która opiera się na zasobach mocno związanych z dziedzictwem kulturo-wym środowiska wiejskiego. Wprawdzie może budzić zdziwienie fakt, że depozytariuszem dziedzictwa wiejskiego jest miast, to jednak w przypadku Hiszpanii taka migracja waloru nie jest rzeczą rzadką. Choć jest to zjawisko punktowe, to swoją ofertą oddziałuje na cały region, któremu, pośrednio, użycza swojego imienia, co także jest, pośrednim, ale jednak, dowodem na rangę miejscowości w tym aspekcie.