Muzea win w Hiszpanii i ich funkcjonowanie w turystyce

Oferta muzeów win w Hiszpanii ma swoją tradycję i jest czytelnym znakiem zwiększonego zaintere-sowania enoturystyką, jako że produkt ten rozwinął się wraz ze wzrostem zapotrzebowania na większą wiedzę dotyczącą wielu zagadnień związanych z enologią. Jest to zjawisko na tyle istotne na rynku hisz-pańskim, że doczekało się swojego stowarzyszenia – Stowarzyszenia Muzeów Win Hiszpanii. Powstało ona w 2005 roku i skupia większość muzeów wina z Hiszpanii, którym bliski jest cel podtrzymania tradycji istotnej dla dziedzictwa kulturowego tej części Europy. Celem stowarzyszenia jest współpraca na polu naukowym, także wspólna promocja oraz obrona interesów członków stowarzyszenia. Istotnym jest także podejmowanie wspólnych działań w celu propagowania kultury wina w Hiszpanii i w każdym z regionów winiarskich. Tabela 1 prezentuje członków stowarzyszenia wraz z informacjami dotyczący-mi oferty proponowanej odwiedzającym je turystom.

Tab. 1. Członkowie stowarzyszenia

Nr na

mapie Muzeum Miejscowość/

prowincja Oferta komplementarna

1 Museo del Vino de

Aldeanu-eva de Ebro Aldeanueva de Ebro/

La Rioja Zwiedzanie z przewodnikiem, kursy smakowania wina, degustacja win

2 Museo de las Ciencias del

Vino Almendralejo Almendralejo/Badajoz Zwiedzanie z przewodnikiem, kursy smakowania wina, dni wina

3 Ciavin Aranda de Duero/

Burgos Pokazy smakowania wina, programy formacyjne dla pro-fesjonalistów wina, konferencje winiarskie

4 Espacio del Vino de la

Denomi-nacion de Origen Somontano Barbastro/Huesca Zwiedzanie z przewodnikiem, smakowanie wina, pre-zentacje

5 Museo de la Cultura del Vino

Dinastia-Vivanco Briones/La Rioja Kursy smakowanie wina, dni tematyczne, dnie gastrono-mii, zwiedzanie z przewodnikiem, ludoteka

6 Museo del Vino de Bullas Bullas/Murcia Smakowanie wina z komentarzem, zwiedzanie z prze-wodnikiem, kursy winiarskie i maridaje, spotkania, wy-cieczki szlakiem winiarskim

7 Museo del Vino del Bierzo Cacabelos/Leon Zwiedzanie z przewodnikiem

8 Museo del Vino de Cambados Cambados/Pontevedra

Kursy smakowania wina dla początkujących i profesjo-nalistów, warsztaty dla dzieci, lekcje dla uczniów, zwie-dzanie z przewodnikiem, wykłady dla studentów m.in.:

Wino i zdrowie, Gastronomia i wina, Szlak Santiago

9 Museo del Vino Esteban

de la Rosa Campello/Alicante b.d.

10 Museo del Vino de Cangas de Narcea Cangas de Narcea/

Asturias b.d.

11 Museo Insular de la Vid y el Vino de Tenerife. Casa Vino

la Baranda El Sauzal/Tenerife Degustacja i smakowanie wina, kursy smakowania wina, koncerty, ekspozycje czasowe

12 Bodegas R. Lopez de Here

-dia Vina Tondonia Haro/La Rioja b. d.

13 Museo Sandeman y Bodegas Sherry de Jerez Jerez/Kadyks Zwiedzanie z przewodnikiem, smakowanie wina z ko-mentarzem, seminaria dotyczące win, maridajes – kurs komponowania dań i wina

14 El Misterio de Jerez Jerez/Kadyks Zwiedzanie z przewodnikiem, prezentacje

15 Centro Tematico del Vino Villa-Lucia Laguardia/Avala Kursy smakowania wina, programy zwiedzania winnic okolicy, program fotografia i wino, golf i wino, sztuka gastronomii

16 Centro de la Cultura del Rioja Logrono/Logrono b. d.

17 Museo del Vino Malaga Malaga/Malaga Organizowane wycieczki szlakiem win, kursy smakowa-nia wina, maridaje, kurs serwowasmakowa-nia wina

18 Museu „Els Cups” Montbrio del Camp/

Tarragona

Udział w organizacji fiest lokalnych, deptanie winogron, dania regionalne komponowane z winem, specjalne kur-sy smakowania wina dla turystyki senioralnej

19 Aula de Interpretacion de Mucientes Mucientes/Valladolid Zwiedzanie muzeum i miasta z przewodnikiem, zwiedza-nie porównawcze – winiarni przemysłowej i tradycyjnej, warsztaty dla szkół

20 Museo del Vino Monasterio

de Piedra Nuevalos/Saragossa Pokazy smakowania wina, dni tematyczne 21 Museu del Suro de Palafrugell Palafrugell/Gerona Pokazy rzemiosła w korku, dni korkociągu

22 Museo del Vino de Penafiel Penafiel/Valladolid Zwiedzanie z przewodnikiem, kursy smakowania wina 23 Museo de Castillo de Peralada Peralada/Gerona Zwiedzanie z przewodnikiem

24 Museo de Sisternas Museo del Vino y la Vida Rural Requena/Walencja Zwiedzanie z przewodnikiem, smakowanie wina z ko-mentarzem, catering

25 Museo del Vino de Requena Requena/Walencja b. d.

26 Museo Barbadillo de la Man

-zanilla Sanlucar de

Bda/Ka-dyks Pokazy smakowania wina

27 Centre d’Interpretacio del Cava. Fassina de Can GuineuSant Sadurni d’Ano-ia/Barcelona b. d.

28 Casa del Vino de Gran Ca

-naria, El Galeon Santa Brigida/Las

Palmas Sprzedaż win i produktów lokalnej gastronomii, degusta-cja win i serów, smakowanie wina z komentarzem 29 Museo de la Vid y El Vino

de la Comunidad Valenciana

Bodega Redonda Utiel/Walencja Zwiedzanie z przewodnikiem, warsztaty zmysłów, dni zbiorów winogron, smakowanie wina

30 Centro de Interpretacion Vitivi

-nicola – Grupo Matarromera Valbuena de Duero/

Valladolid Kursy formacji związanej ze światem win, kursy smako-wanie wina – inicjacja, zwiedzanie z przewodnikiem 31 Museo del Vino Valdepenas/Ciudad

Real b.d.

32 Campo de Borja Monasterio de Veruela Vera del Moncayo/

Saragossa Kursy inicjacji smakowania wina, warsztaty dla dzieci, zwie-dzanie z przewodnikiem, zwiezwie-dzanie okolicznych winiarni 33 Vinseum – Museu de les

Cul-tores del Vi de Catalunya Vilafranca del

Pene-des/Barcelona Zwiedzanie winnicy, koncerty Źródło: oprac. własne na podstawie źródeł internetowych

Ryc. 3. Muzea wina w Hiszpanii

Źródło: oprac. własne

Spośród 33 muzeów win zrzeszonych w stowarzyszeniu, poszczególne jednostki nie eksponują informacji na temat dodatkowej działalności oprócz samego faktu proponowania ekspozycji do zwie-dzania. Jest to grupa 7 muzeów z różnych regionów jak Asturia, Katalonia, Kastylia czy La Rioja.

Do najpopularniejszej oferty wzbogacającej podstawową działalność muzeum zalicza się zwie-dzanie z przewodnikiem – w 17 przypadkach, smakowanie wina w formie kursów, inicjacji lub poka-zów – w 20 przypadkach. Są tutaj także szczególne oferty takie, jak specjalny kurs smakowania wina dla seniorów czy warsztaty dla dzieci, pokazy z komentarzem, a także smakowanie wina w przyle-głej do muzeum winnicy. Rzadziej instytucje proponują degustację lokalnych win – dotyczy to jedynie 4 przypadków. Tyleż samo muzeów proponuje kursy maridaje – komponowania wina z odpowiednimi lokalnymi daniami.

Wśród pojedynczych ofert znajdują się takie propozycje, jak:

warsztaty wina dla odwiedzających,

▪

udział w określonych fiestach winiarskich,

▪

wykłady na temat kultury wina dla studentów,

▪

deptanie winogron,

▪

golf i wino,

▪

degustacje innych produktów lokalnych, jak na przykład serów.

▪

Cechą charakterystyczną muzeów, które znajdują się w regionie winiarskim, jest ich komplemen-tarność w stosunku do głównej oferty, jaką stanowi kontakt z winem. Cztery na pięć z nich znajduje się w winiarni i stanowi etap na drodze poznawania wina i jego kultury.

Dobrym przykładem funkcjonowania muzeum wina jest Muzeum Winorośli i Wina – Winiarnia Okrągła (Bodega Redonda) znajdujące się na szlaku winiarskim Utiel-Requena.

Początek działalności muzeum przypada na styczeń 2007 roku. Winiarnia powstała w 1891 roku i działała jako miejsce produkcji wina do 1957 roku. W jej skład wchodzą dwa budynki:

winiarnia na planie koła przekształcona w muzeum, jedna z trzech w tym kształcie w

Hisz-▪

panii (obok tych, znajdujących się w miejscowościach Carinena, Jerez i Tomelloso), budynek, który dobudowano latach 30. ubiegłego wieku. Obecnie jest siedzibą Rady

▪

Regu-lador Denominacion de Origen Utiel–Reuqena, od 1986 roku odpowiedzialnej za kontrolę jakości wina, ochronę i prawidłową promocję, w końcu za gromadzenie informacji na temat wina Utiel-Requena.

Muzeum posiada w części centralnej stałą ekspozycję zatytułowaną „Historia D.O. Utiel-Requena w obrazach”, która rozpoczyna się w czasach przedromańskich, a kończy na wizycie króla i królowej Hiszpanii 16 marca 2006 roku. Ekspozycję inaugurowano 29 marca 2007 roku Jest także sekcja po-święcona narzędziom wykorzystywanym w produkcji wina oraz analizie winnych gron. Wszystkie eks-ponaty to dobrowolne dary dla muzeum od mieszkańców regionu (co, swoją drogą, doskonale wpisuje się w ideę współtworzenia ekomuzeum, które powstaje wspólnym wysiłkiem lokalnej społeczności).

Na piętrze zorganizowano ekspozycję win z wszystkich winiarni, które mają tytuł D.O. Utiel-Requena.

Winiarnia często jest wykorzystywana także jako miejsce spotkań i prezentacji. Jest to jedyne muzeum wina we Wspólnocie Autonomicznej Walencji o tak dużych rozmiarach, co daje mu rangę regionalną.

Wstęp do muzeum jest bezpłatny. Można także skorzystać z wizyty z przewodnikiem (od wtorku do piątku w godzinach: 11.30–14.00, w soboty i niedziele w godzinach: 12.30–14.30), prezentacji sma-kowania wina wybranego przez Radę. Wizyta, w swoim charakterze dydaktyczna, opisuje i prezentuje proces powstawania wina począwszy od demonstracji przygotowana gruntu pod uprawę poprzez zbiory, transport winogron do winiarni po sam proces produkcji wina. W grudniu 2007 roku uruchomiono pro-gram Warsztaty Zmysłów (Taller de los Sentidos) poświęcony zmysłowi zapachu. Zgromadzono wszel-kie zapachy i aromaty związane z winami, jak i te związane z nieudanym procesem produkcji wina. Jest to sposób na rozpoznanie podstawowych zapachów związanych z winem.

Począwszy od stycznia 2007 roku muzeum przyjęło około 14 tys. odwiedzających. Ponadto mu-zeum należy do Stowarzyszenia Muzeów Wina w Hiszpanii.

W roku 2010 muzeum zwiedziło 6137 osób. Ponad połowa – 55% to odwiedzający w weekend, 45% w trakcie tygodnia. Uwzględniając rodzaj wizyty, można stwierdzić, że:

75% to wizyty umawiane przez Biuro Informacji Turystycznej w Utiel, stowarzyszenia itp.,

▪

17% to wizyty pojedynczych osób lub grup przyjaciół, ewentualnie rodzin. W tej grupie

▪

90% to mieszkańcy regionu – Wspólnoty Autonomicznej Walencji,

3% to wizyty studenckie: w ramach realizacji kursów, lekcji dydaktycznych, instytutów,

▪

uniwersytetów itp.,

1% to wizyty profesjonalistów w sektorze winiarskim,

▪

1% (jedynie!) wizyty związane z odwiedzaniem Szlaku Winiarskiego Utiel-Requena.

▪

Spośród turystów w roku 2010 jedynie 3% to turyści zagraniczni, głównie z krajów europejskich – Francji, Wielkiej Brytanii, Niemiec i Włoch. Wizyty z przewodnikiem dla tej grupy odbiorców reali-zowane są w języku angielskim.

Najpopularniejszym miesiącem roku 2010 był październik, w którym muzeum odwiedziło 1007 osób, najmniej popularnymi miesiącami były styczeń i luty, w każdym z nich muzeum odwiedziło 142 osoby. Nie są to, co oczywiste, dane znaczące w skali całej Wspólnoty Autonomicznej Walencji, jednak wskazują na pewne tendencje: muzeum to, jak większość, jest raczej wykorzystywane przez lokalną lub

regionalną społeczność i bywa pomysłem na spędzenie czasu w ramach turystyki weekendowej. Inte-resującą jest znikoma liczba osób, które odwiedziły muzeum, korzystając z oferty szlaku winiarskiego, który muzeum współtworzy. Wydawać by się mogło, że fakt ten powinien w większym stopniu wpłynąć na wielkość ruchu turystycznego, tymczasem jest to rzeczywistość wręcz zaniedbywana.

Warto także przyjrzeć się najświeższym danym dotyczącym odwiedzin turystycznych muzeów wina i centrów interpretacji opartym o badania ankietowe wykonane dla potrzeb Szlaków Winiarskich Hiszpanii w drugim semestrze 2010 roku (jak już wcześniej wspomniano, badania z pierwszej połowie roku poświęcone są zagadnieniom enoturystyki i korzystającym z ich oferty, badania z drugiej połowy roku skupiają się na analizie wybranych podmiotów współtworzących ofertę szlaku winiarskiego).

Otóż oba rodzaje jednostek stanowią doskonałe uzupełnienie tematyczne poszerzające znacząco aspekt kulturowy oferty związanej ze szlakiem. W drugiej połowie roku 2010 największą liczbę odwie-dzających odnotowano w sierpniu. W tym miesiącu liczba odwieodwie-dzających wzrosła, w stosunku do po-przedniego miesiąca z 20 do 58 tys. osób. Kolejny miesiąc to spadek o 30 tys. odwiedzających i kolejny wzrost o 3000 w październiku. Listopad i grudzień to okres spadku do 22 i 17 tys. w ostatnim miesiącu roku. Wśród muzeów najpopularniejszym w drugiej połowie roku 2010 było Muzeum Prowincjonalne Wina w Valladolid, które odwiedziło 60 tys osób.

Wyk. 10. Liczba odwiedzających muzea i centra interpretacji win – semestr druga połowa 2010 r.

0 10000 20000 30000 40000 50000 60000 70000

lipiec sierpień wrzesień październik listopad grudzień

Źródło: www.wineroutesofspain.com

Wśród 24 przebadanych jednostek 22 proponują zwiedzanie z przewodnikiem lub bez. 16 dys-ponuje własnym sklepem z produktami regionalnymi i pamiątkami, 12 prodys-ponuje organizację imprez, 11 prezentuje różne ekspozycje okresowe. 8 z nich oferuje kursy smakowania wina (cata), zaś 3 mają do dyspozycji gości także restauracje. Słabszą stroną jest komercjalizacja tego typu oferty. Średni wy-datek odwiedzających nie przekracza, w przypadku 70% jednostek, 5 euro. 27,2% wydają w trakcie wizyty od 5 do 20 euro, a jedynie niecałe 5% decyduje się na wydatek w przedziale 20–30 euro.

Wyk. 11. Oferta turystyczna muzeów i centrów interpretacji wina

0 5 10 15 20 25

Źródło: www.wineroutesofspain.com

Przynależność do szlaku w większości wypadków nie wpłynęła znacząco na inwestycje. Ponad połowa – 56,5% – nie dokonała żadnej inwestycji, natomiast 30,4% – tak.

Podsumowując tę część analizy, po raz kolejny należy podkreślić istotną tendencję w rozwoju oferty enoturystycznej w przypadku muzeów wina. Coraz ważniejsza, obok prezentacji ekspozycji, jest oferta komplementarna, w wielu przypadkach stanowiąca, wydaje się, główny pretekst do skorzystania z oferty instytucji.

W dokumencie na przykładzie Hiszpanii i Polski (Stron 58-63)