KAMIENIE I ROBOTY KAMIENIARSKIE
WYROBY BETONOWE
6. BETONOWE KOSTKI DROGOWE
Kostki betonowe o wymiarach 10 X 11 X 22 cm wykona
ne mechanicznie o jednej lub dwu w arstw ach służą do ukła
dania bruku w nawierzchni drogowej lub ulicznej.
Technologia betonu i własności wytrzymałościowe i fi
zyczne gotowych kostek winny odpowiadać anologicznym wymaganiom stawianym nawierzchniom betonowym mono
litycznym ’), a naw et niekiedy je przewyższać. Kostki spo
rządza się mechanicznie, w formach żelaznych pojedyn
czych lub połączonych, bądź n a prasach hydraulicznych pod ciśnieniem 300 Atm. bądź n a stołach wibracyjnych, bądź systemem odśrodkowym w7 specjalnych bębnach.
7. RURY BETONOWE (PN/B-309, nowe wydanie w opracowaniu).
R ury betonowe wykonane mechanicznie lub ręcznie znaj
dują zastosowanie jako: a) przewody kanałowe i rurowe J) Wytyczne dla budowy nawierzchni betonowych. Dro
gowy In sty tu t Badawczy — W arszawa 1935 r,
R ury betonowe
169
do płynów nieszkodliwych dla betonu, układane w grun
tach, b) przepusty przy budowie dróg, c) kręgi studzien
ne.
W ygląd zewnętrzny i wymiary. Przekrój ru r betono- 5 wych może być okrągły lub jajowy. R ury okrągłe są ze
stopką i bez stopki, łączone na styk, na zakład i na kielich; ru ry jajow e są z reguły ze stopką, łączone na styk lub na zakład. Ponadto wyrabiane są specjalne kształ
tki z odgałęzieniami, z otworem do rewizji, oraz zwężki.
Wszystkie ru ry m ają zasadniczą długość użytkową 1000 mm z wyjątkiem r u r okrągłych o Ir. 100 i 150 mm, któ- lych długość wynosi 750 mm. Rury wykonane mechanicz
nie mogą być dłuższe.
Zasadnicze wym iary przekroju ru r wynoszą:
Rys. 13. Rys. l i .
a) dla ru r okrągłych (rys. 13)
d mm 100 150 200 250 300 400 500 600 800 1000
e mm 30 30 35 40 45 50 60 65 80 100
s mm 80 120 ICO 200 240 320 400 450 550 650
b) dla r u r jajowych (rys. 14)
d/h mm 600/900 800/1200 1000/1500
e mm 70 90 110
e' mm 100 120 140
s mm 375 490 600
Uwaga: gdy ru ry badane są na wytrzymałość grubości ścianek „e” i ,,e'” mogą być przyjęte wg. uzna
nia wykonawcy tak jednak, aby ru ra wytrzyma
ła przynależne jej obciążenie.
R ury winny mieć ściany zewnętrzne i wewnętrzne gład
kie, bez zbyt widocznych w arstw ubijania, bez rys, pęk
nięć, skupień żwiru, piasku lub cementu.
Obrzeże ru r winno być tak dokładnie wykonane, aby połączenie ru r przy użyciu odpowiedniego m ateriału usz
czelniającego mogło być w rurociągu szczelne.
Rodzaj mieszaniny. Rury wykonywa się ze zwykłego be
tonu żwirowego o zawartości od 350 do 450 kg. cementu na 1 cni3 gotowego betonu. Wielkość ziarn kruszywa nie powinna przekraczać % grubości ścianki ru ry ; nie można używać kruszywa z materiałów porowatych (o nasiąkliwo- ści powyżej 5% ), jak również kruszywa wapiennego. Be
ton w rurach powinien być szczelny i wytrzymały, co osią
ga się przez:
a) dobór frakcyj kruszywa wg. krzywych dobrego u- ziarnienia,
1>) możliwe obniżenie współczynnika w/c,
c) stosowanie w produkcji sposobów mechanicznych mie
szania i zagęszczania betonu.
Formowanie rur. Rury należy wyrabiać pod dachem w miejscu osłoniętym od w iatru, deszczu i zabezpieczonym przed niską tem peraturą, gdzie powinny pozostawać co najm niej 3 doby. Form y do wykonywania r u r betonowych tak ręczne jak i do produkcji mechanicznej w ytwarza się wyłącznie z żelaza. W naszych warunkach przeważa dziś jeszcze wykonywanie r u r sposobem ręcznym, chociaż daje on pod każdym względem wyniki gorsze od maszynowego.
Beton przed naniesieniem go do form y winien być sta rannie i dokładnie wymieszany, aby zapewnić jednorodność m ateriału ru r; musi on być również dostatecznie u ra bialny, by dobrze ułożyć się w formie przy ubijaniu. Wy
R u ry betonowe
171
sokość w arstwy ubijanej nie powinna przekraczać dwu
krotnej grubości ściany ru ry i wynosić najwyżej 10 cm.
Rozbieranie formy należy możliwie opóźniać, by beton jak najlepiej związał. Świeżo wykonane ru ry należy polewać wodą starannie przez 10 dni, a do 28 dni utrzymywać je w stanie wilgotnym. Polewanie należy zaczynać dopiero po 24 godzinach od chwili wykonania rury. Przy układa
niu ru r w kilka w arstw należy je podzielić listwami ce
lem lepszego przewiewu. Rury wykonane ręcznie należy przewozić po 6 tygodiniach, a wykonane mechanicznie po 3 tygodniach od daty wykonania.
Gdy wytrzymałość ru r betonowych normalnych wskutek specjalnych warunków budowy jest niewystarczająca, wy
konywa się ru ry zbrojone. Jako zbrojenie stosuje się siat
kę, lub też częściej uzwojenia na prętach równoległych do osi rury.
W większych betoniarniach, nastawionych na produkcję masową, wprowadza się obecnie coraz częściej wyrób m a
szynowy ru r betonowych. Z pośród różnych systemów' wy
mienić należy kolejno: ubijanie mechaniczne, prasowanie, wstrząsanie, wibrowanie, natryskiwanie i w irow anie')
Własności wytrzymałościowe i fizyczne. Rury betonowe winny wykazywać:
1) odpowiednią wytrzymałość na obciążenie zewnętrzne.
Badanie przeprowadza sie na maszynie probierczej (najlepiej prasie hydraulicznej). Rurę bez żadnych widocznych uszkodzeń układa się w korycie na w ar
stwie piasku, przy czym minimalna grubość warstwy piasku pod kielichem powinna wynosić 50 mm, a pod ru rę 100 mm. Z góry (w kluczu) na całej długości ru ry łącznie z kielichem układa się, odpowiednio do kielicha, wycięty z drzewa klin, dopasowany do rury za pomocą drewnianych podkładek lub w arstw y filcu.
Na klin ustaw ia się belkę żelazną (I N P 24 -f- 32) i obciąża z góry. Obciążenie winno w zrastać z szyb
kością 500 kg na minutę, a po osiągnięciu granicy podanej w poniższej tablicy, pozostać tak przez 5 minut. R ura tak badana nie powinna wykazać żad
nych widocznych rys.
') Inż. W. Bielicki. Rury betonowe. W arszawa 1Ó|G r.
1 mb. ru ry winien wytrzymać obciążenie:
Średnica wewnętrzna w mm
R u r y o k r £)■ g ł e ru ry jajowe 200 250 300 400 500 600 800 1000 8O
i ' r
§ i"
o Obcią
żenie
kg 1600 1800 2000 2400 2700 2800 3000 3000 3800 4200 4500 W razie niemożności zbadania ru r na odpowiedniej maszynie, można użyć do tego celu urządzenia poda
nego na rys. 15.
Rys. 15.
Normy obciążeń przytoczone powyżej dotyczą wszystkich r u r betonowych z w yjątkiem ru r przezna
czonych do przepustów, które winny wytrzymać ob
ciążenie wyższe w zależności od miejscowych w arun
ków, co musi być podane w warunkach dostawy.
2) ścieralnośc wewnętrznej powierzchni dna ru ry stru mieniem piasku na dmuchawie nie może wynosić wię
cej jak :
0,8 cm3/cm- dla ru r wykonanych ręcznie, cm’/cm - dla r u r wykonanych mechanicznie.
•i) odporność na wewnętrzne ciśnienie hydrauliczne.
Rurę naturalnie wysuszoną napełnią się wodą,
Literatura z dziedz. betonu i wyr. beton.
173
szczelnie zamyka i przy pomocy pompki podnosi ci
śnienie do 1,5 krotnego na jakie ru ra ma pracować normalnie. Po 5 minutach utrzym ania osiągniętego ciśnienia ru ra nie może wykazywać na zewnętrznej
Określone powyżej własności techniczne z wyjątkiem wytrzymałości na ciśnienie wewnętrzne odnoszą się do
Bukowski B .: Przepowiadanie 28-dniowej wytrzymałości betonu. W ar
szawa 1936.
Kobyliński A .: Przyśpieszenie w iązania cementu przez dodanie wody i wpływ tego na wytrzymałość. „Inżynieria Rolna" 1926.
— O wytrzymałości cementów krajowych „Przegl. T echn." 1928.
— W yniki badań laboratoryjnych m ateriałów składowych dla beto
nu drogowego i wykonanych betonów. „W iadomości Drogowe" 1935.
— Budowa nawierzchni betonowych pot! W arszawą, w roku 1935. ,,Ce
—» Mechaniczne przygotowanie zaczynu betonowego. „Czasopismo Techniczne44 1534.
— Beton o przewidzianej wytrzymałości. „Przegl. Techn." 1931.
- Sposób doświadczalno-obliczeniowy dozowania betonów' i zapraw cementowych. „Przegl. Techn." 1935.
— Sixmva mineralne i zaprawy. „Technik44 1936.
Pogany W* i Zarosły: Chemiczne wpływy na cement i beton umieszczo
ny wł ziemi. „Czasop. Techn." 1931.
Wąsowicz H .: Projektow anie betonu. Wilno 1935.
W idugier■, Racjonalne wykonywanie betonu. W arszaw a . 1933-III. P o p u l a r n e b r o s z u r y.
Termobet, jego produkcja i stosowanie w budownictwie. Katowice 1937 B) w językach obcych.
Abram s D.. A.: Concrete Data for Engineers and A rchitects Design and Control of Concrete Mixtures.
Awakow A. J . : W ibrirowanyj beton na stroitielstw ie dnieprowskich kom
Kleinłogel: Einfliis.se auf Beton. Berlin 1925.
Sparkes P. N .: T he control of the moistiire ccmtent of aggregates for