KAMIENIE I ROBOTY KAMIENIARSKIE
WYROBY BETONOWE
4. PŁYTY BETONOWE (PN/B-314)
Płyty betonowe wykonane mechanicznie lub ręcznie, o jednej lub dwóch warstwach, służą do wykładania chodni
ków, peronów, podwórzy itp.
Wygląd zewnętrzny i wymiary. Zasadniczym kształtem płyty je st kw adrat — A (rys. 7).
Pochodnymi kształtami są: połówka — B, infuła — C, narożnik ścięty — D i narożnik kwadratowy — E.
P ły ty o boku a ■“ 50 cm m ają tylko kształty A i B.
Płyty narażone na ruch kołowy, winny otrzymać grubości większe, niż podano w tablicy i specjalne uzbrojenie po
wierzchni górnej. Krawędzie płyty winny być ostre, pro
ste, bez szczerb i zadzier. Powierzchnie ograniczające pły
tę winny być płaszczyznami niezwichrzonymi, bez wy
pukłości, wgłębień i szczelin. Przy płytach dwuwarstwo
wych przełom płyty powinien posiadać wyraźne ślady zet
knięcia obu warstw przy czym jednak połączenie obu w arstw winno być tak silne, aby w arstw y te przy rozbiciu płyty nic oddzielały się od siebie. W arstw a górna winna mieć grubość najm niej 1,2 cm.
Rodzaj mieszaniny i klasyfikacja płyt. Płyty jednowar
stwowe wykonywane są przeważnie z betonu żwirowego o zawartości od 300 do 400 kg. cementu na 1 m ' gotowe
go betonu. Płyty dwuWarswowe wykonywano dawniej dwojako: albo obydwie w arstw y sporządzane były z beto
nu żwirowego z tą tylko różnicą, że do górnej w arstw y przyjmowano większą ilość cementu, albo dolna w arstw a sporządzana była z betonu o stosunku 1 cz. cementu do
4 - 4 - 6 cz. kruszywa (piasek + żw ir), zaś górna z zapra
wy o stosunku 1 cz. cementu do 2 -4- 3 cz. piasku. Obecnie przy wyrobie płyt dwuwarstwowych stosuje się do dolnej w arstw y zwykły beton, żwirowy, zaś do górnej beton z użyciem twardych grysów szlachetnych np. z bazaltu lub granitu. Zamiast grysów ze skał naturalnych można dać patentowane domieszki jak adamas, stalobeton itp.
W zależności od przeznaczenia i spodziewanego ruchu wyrabia się płyty trzech klas, różniące się właściwościa
mi technicznymi.
Do płyt I klasy względnie do ich górnej w arstw y zale
ca się dodawać do kruszywa odpowiednio uziarnione gry
sy szlachetne z twardych skal lub domieszki patentowa
ne. Pożądane jest mechaniczne wykonanie płyt.
Do płyt II klasy jako kruszywo może być użyty także inny m ateriał posiadający odpowiednie właściwości tech
niczne. Zaleca się również mechaniczne wykonanie płyt.
Do płyt III klasy kruszywo jak w klasie II.
Płyt tych nie należy stosować na chodniki o ruchu pub
licznym.
Formowanie płyt. Płyty wykonywane ręcznie sporządza się w formach żelaznych rozmaitej konstrukcji lub cza
sem w drewnianych. Formę ustaw ia się na podkładce drewnianej i nakłada się do niej masę betonową w arstw a
Płyty betonowe
163
mi, tak, aby dół był wypełniony chudym betonem. Po ubiciu i zapoceniu się powierzchni nakłada się beton tłu stszy i również mocno ubija. Należy zwrócić uwagę, aby wszystkie kąty i krawędzie były dokładnie 'wypełnione be
tonem. Po ubiciu betonu pociąga się po górnych brzegach form y strychulcem dla wygładzenia powierzchni. Po skoń
czonej czynności i-ozkłada się formę, a płytę na podkład
ce odnosi się na skład. Na drugi dzień należy płytę po
lać wodą lub nawet na parę dni zanurzyć w basenie w letniej wodzie, świeżo wykonane płyty należy przez 2 ty godnie chronić przed promieniami słońca, zimnem i wia
trem. Obecnie coraz bardziej rozpowszechnia się mecha
niczny wyrób płyt bądź na prasach hydraulicznych pod ciśnieniem do 300 Atm., bądź na maszynach wstrząsanych, bądź wreszcie n a stołach wibracyjnych.
Własności wytrzymałościowe i fizyczne. Płyty betonowe wg. norm winny wykazywać:
1) odpowiednią wytrzymałość na zginanie. Najmniejsze obciążenie łamiące płytę, ustawioną w arstw ą ścieral
ną ku górze na 2 podporach o rozstawie (a mniej 2 X 2,5 cm) i obciążoną po środku wynosi:
Dla płyty I klasy II i III klasy
25 x 25 1040 kg. 730 kg.
30 x 30 1000 kg. 700 kg.
35 x 35 970 kg. 680 kg.
50 x 50 1340 kg. 940 kg.
2) ścieralność górnej w arstw y na tarczy Bohme’go nie więcej ja k :
•dla płyt I k l ...0,7 cmYcnr l
II 14
it tt } » • • • ■ • x ł ^ ł»
, , ,, III , , . . . 2,0 , ,
3) nasiąkliwość wodą (w stosunku do ciężaru suchych próbek wyciętych z płyty) najw yżej:
dla płyt I kl . . . 5%
„ „ I I „ ... 7%
» li III u ... 10%
4) odporność na zmiany termiczne. Próbki wycięte z pły
ty i nasycone wodą poddaje się 20 krotnemu zamra
żaniu i odmarzaniu.
Po skończeniu badania :
próbki z płyt I kl. — nie powinny wykazywać żadnych widocznych zmian ani uszkodzeń,
Określone powyżej własności techniczne odnoszą się do płyt w dniu ich odbioru, przy czym badaniu podaje się od 6 do 10 płyt zależnie od wielkości dostawy.
5. KRAWĘŻNIKI BETONOWE (PN/B-316, projekt).
Krawężniki betonowe wykonane mechanicznie lub ręcz
nie służą do oddzielania jezdni od chodników i chodników od trawników.
Wygląd zewnętrzny i wymiary. Jako normalne przyj
muje się następujące typy krawężników i obrzeży o wy
m iarach podanych w tablicach.
II „ — mogą wykazywać drobne uszkodzenia krawędzi dol
nej warstwy,
„ „ „ III „ — mogą mieć drobne uszko
dzenia wszystkich krawę
dzi.
Rys.
8
. Rys. 9.Krawężniki betonowe
165
1. Typ A z pochyłą górną płaszczyzną (rys. 8).
Numer b h c d e
cm cm cm Cm cm
1 30 30 4 0,8 12-4-15
2 25 25 4 0,8 12-7-15
2'. Typ B z poziomą górną płaszczyzną (rys. 9).
Numer b
cm h
cm c
cm
e cm
1 20 30 3 12-f-15
2 18 30 3 12-5-15
3 15 30 3 32-r-15
3. Typ C stosowany zwykle jako krawężnik zatopiony
, (rys. 10).
Numer b
cm h
. cm
1 15 30
2 12 25
3 10 25
r^2irtm
r*j0m m ~7
L _ b —-Rys. 10,
4. Obrzeża (rys. 11).
' / / /
%
Ub J Rys.
11
.Numer b h
cm cm
1 8 30
2 6 30
Zasadniczo długość każdego krawężnika i obrzeża wyno
si 100 cm, jednak obrzeża N r 2 mogą mieć długość 75 cm.
Na powierzchniach stykowych krawężników powinny być wykonane wgłębienia pionowre o średnicy 3 cm. (rys. 12).
Krawędzie krawężników i obrzęży winny być zaokrąglo
ne, proste bez szczerb i zadzier. Powierzchnie ograniczają- ce winny być płaszczyznami o krawędziach przeciwległych wzajemnie równoległych. Przy krawężnikach zaopatrzo
nych w warstwę ochronną ze szlachetnego betonu przełom krawężnika winien posiadać wyraźne ślady zetknięcia tej w arstw y z rdzeniem, przy czy jednak związanie winno ty ć tak silne, aby przy rozbiciu w arstw y nie oddzielały się od siebie. Grubość okładziny winna w'ynosić co n a j
mniej 3,5 cm.
Rodzaj mieszaniny i klasyfikacja krawężników. Krawęż
niki i. obrzeża wykonywane są bądź ze zwykłego betonu
K fą w ęin iki betonowe
167
żwirowego lub tłuczniowego, bądź z betonu piaskowego.
Ilość cementu na 1 ćm“ gotowego betonu powinna się wa
hać od 250 do 350 kg. W arstw a ochronna wykonywa się r. betonu szlachetnego przy użyciu odpowiednio uziarńio- nych twardych grysów kamiennych. Zamiast grysów ze skat naturalnych można dać odpowiednie patentowane do
mieszki utw ardniające.
W zależności od przeznaczenia wyrabia się krawężniki trzech klas, różniące się właściwościami technicznymi:
I kl. Jako grubsze gruszywo do betonu rdzennego u- żywa się żwir lub tłuczeń. Powierzchnie narażo
ne na działanie ruchu pokryte są w arstw ą ochronną z betonu przy użyciu specjalnego kru
szywa szlachetnego.
II kl. Beton odpowiada warunkom stawianym w kl. I, bez w arstw y ochronnej.
III kl. Do betonu może być zastosowane kruszywo pia
skowe bez żwiru lub tłucznia.
Obrzeża wyrabia się II i III kl. odpowiadające w arun
kom dla kl. II i III krawężników.
Formowanie krawężników. Krawężniki i obrzeża wyko
nywane ręcznie sporządza się bądź w formach drewnia
nych pojedynczych lub połączonych, bądź w żelaznych, bądź wreszcie w kombinowanych tj. drewnianych obitych blachą.
Formowanie krawężników odbywa się podstawą do góry, przy czym beton ubija się warstwami grubości około 10 cm. Po dokładnym ubiciu ostatniej w arstwy wygładza się wierzchnią płaszczyznę przy pomocy drewnianej wygła-dzarki. Po upływie najm niej 24 godzin formę rozbiera się i krawężniki układa na ziemi i polewa przez kilka dni wodą. Ostatnio częściej są wyrabiane krawężniki sposo
bem mechanicznym na stolach wibracyjnych.
Własności wytrzymałościowe i fizyczne. Krawężniki i obrzeża betonowe wg. norm winny wykazywać:
1) wytrzymałość na zginanie nic mniejszą niż:
dla kl. I ...40 kg/cm
dla kl. I I ... 35 „
dla kl. I I I ... 25 „
Badanie przeprowadza się na całych krawężnikach ustawionych boczną powierzchnią ścieralną do góry na dwóch podporach o rozstawie (l mniej 2 X 5 cm) i obciążonych po środku.
Próba zginania może być zastąpiona próbą wy
trzymałości na ściskanie kostek 10 X 10 X 10 cm
wyciętych z krawężnika, przy czyni wytrzymałość n a ściskanie musi wynosić nie mniej niż:
dla kl. I i I I ... 300 kg/cm3
„ „ III ... 200 „
2) ścieralność (powierzchni ścieralnej) na tarczy Boh- me’go nie więcej jak :
dla kl. I ...0,25 cma/c n r
„ ,, I I ... 0,35 „
„ „ H I ... 0,45
Badanie ścieralności nie dotyczy obrzeży.
3) nasiąkliwość wodą (w stosunku do ciężaru suchych próbek wyciętych z krawężnika) najw yżej:
dla kl. I i I I ... 7%
, , „ III ... 10%
4) odporność n a zmiany termiczne (zam rażanie). Bada
nie przeprowadza się tak jak dla płyt betonowych na próbkach o pełnym przekroju poprzecznym krawężni
ka, długości 20 cm.
Określone powyżej własności techniczne odnoszą się do krawężników i obrzeży w dniu ich odbioru, przy czym próbom poddaje się od 6 do 10 sztuk zależnie od wielkości dostawy.