Kształt polityki bezpieczeństwa państwa oraz zadania Marynarki Wojennej w świetle założeń regulacji międzynarodowych i narodowych w świetle założeń regulacji międzynarodowych i narodowych

W latach 1989-2006 Wojsko Polskie podlegało zmianom doktrynalnym i strukturalnym. Było to podyktowane przedstawionymi wcześniej uwarunkowaniami geopolitycznymi oraz czynnikami wewnątrzpaństwowymi. Zmiany struktury i potencjału sił zbrojnych, w tym Marynarki Wojennej były określane założeniami strategicznymi oraz w konsekwencji, prowadzoną polityką bezpieczeństwa narodowego. W analizowanym okresie, należy wskazać dwie podstawowe kategorie dokumentów, które, z jednej strony, budowały politykę bezpieczeństwa narodowego, a z drugiej uwzględniały zadania dla jej narzędzi – w tym Wojska Polskiego.

Pierwszą z nich były dokumenty i zobowiązania międzynarodowe. Na tym polu Polska już w 1991 roku przystąpiła do Traktatu o konwencjonalnych siłach zbrojnych w Europie (ang. Treaty on Conventional Armed Forces in Europe, CFE)⁵⁵⁵, a w latach kolejnych przystąpią także do Aktu Zamykającego ws. stanów osobowych sił konwencjonalnych w Europie (ang. Final Act on Personnel Strength of Conventional Armed Forces in Europe, CFE-1A). Traktat CFE i jego rozszerzenie CFE-1A były projektem procedowanym przez Konferencję Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie. Jego cel stanowiła proporcjonalna redukcja sił konwencjonalnych w Europie pomiędzy państwa                                                                                                                

554 Por. W. Cimoszewicz, Krajobraz za horyzontem. Polityka zagraniczna RP po wejściu do Unii Europejskiej, [w:] „Sprawy Międzynarodowe”, nr 2/LVII, Warszawa 2004, s. 15-19.

555 Zob. Oświadczenie Rządowe z dnia 6 listopada 1994 r. w sprawie przystąpienia Rzeczypospolitej Polskiej do Traktatu o konwencjonalnych siłach zbrojnych w Europie, podpisanego w Paryżu dnia 19 listopada 1990 r., Dz.U. 1995 nr 15 poz. 74.

NATO oraz Układu Warszawskiego. W późniejszych latach porozumienie przestało mieć charakter międzyblokowy i przybrało formę międzypaństwową (rok 1999).

Traktat CFE był przejawem budowania polityki odprężenia i zaufania w Europie. Jego postanowienia miały pośredni wpływ na Marynarkę Wojenną RP. Sam traktat odnosił się bowiem do redukcji liczby: czołgów, artylerii, bojowych wozów piechoty, samolotów bojowych, śmigłowców uderzeniowych oraz stanów osobowych. W tych uzgodnieniach nie było mowy wprost o wyposażeniu sił morskich, każdego z państwa sygnatariuszy⁵⁵⁶. Mając jednak na względzie, że część marynarek wojennych posiadała (w tym MW PRL): piechotę morską, siły desantu morskiego (wozy bojowe, czołgi, itd.) oraz morskie lotnictwo uderzeniowe, traktat objął również siły morskie. Stało się tak w przypadku Polskiej Marynarki Wojennej, która rozpoczęła proces likwidacji morskich wojsk desantowych, morskiego lotnictwa uderzeniowego oraz redukcję stanów osobowych.

Kolejnym uwarunkowaniem międzynarodowym było dążenie Polski do członkostwa w NATO. Po latach zabiegów dyplomatycznych, udziału w programach natowskich oraz zaangażowania Wojska Polskiego poza granicami kraju, w roku 1997 szefowie państw i rządów biorących udział w posiedzeniu Rady Północnoatlantyckiej w stolicy Hiszpanii, wydali Deklarację Madrycką o euroatlantyckim bezpieczeństwie, w której zaproszono Polskę, Czechy i Węgry do rozpoczęcia rozmów w sprawie przystąpienia do Sojuszu Północnoatlantyckiego⁵⁵⁷. Zapoczątkowało to, w ramach Pogłębionego Dialogu, proces dostosowania: systemu kierowania i dowodzenia, planowania obronnego oraz szkolenia.

Działania te dotyczyły także poszczególnych rodzajów Sił Zbrojnych. Na tym polu Piotr Mickiewicz zauważa, że „(…) realizacja planów najlepiej przebiegała w Marynarce Wojennej RP. Było to efektem podtrzymywania różnorodnych form kontaktów z siłami morskimi oraz koncepcji wykorzystania przez Pakt dyplomacji morskiej do stabilizowania sytuacji politycznej w rejonie Bałtyku”⁵⁵⁸. Jego zdaniem podjęta współpraca umożliwiła realizację części zadań w oparciu o normy standaryzacyjne NATO, co skutkowało możliwością określenia grup oddelegowanych z MW RP do Sił Szybkiego Reagowania NATO. Miały do nich wejść: 1) okrętowa grupa uderzeniowa w składzie 3 kutrów rakietowych, 2) okrętowa grupa trałowa w składzie 4 trałowców, 3) eskadra lotnictwa morskiego, 4) dwa okręty                                                                                                                

556 Por. Treaty on Conventional Armed Forces in Europe, podpisany 19 października 1990 roku w Paryżu, wszedł w życie 9 października 1992, http://disarmament.un.org/treaties/t/cfe, (dostęp: 2.08.2019) oraz Agreement on Adaptation of the Treaty on Conventional Armed Forces in Europe, z 19 listopada 1999 roku, https://www.osce.org/library/14108?download=true, (dostęp: 2.08.2019).

557 Zob. Madrid Declaration on Euro-Atlantic security and cooperation, 8 lipca 1997 r., https://www.msz.gov.pl/resource/3d7e4c0b-9843-4787-87b8-ecd56d1e36b5:JCR, (dostęp: 3.08.2019).

558 P. Mickiewicz, Polska-NATO 1990-2002. Polityczne i wojskowe aspekty integracji, [w:] „Zeszyty Naukowe Akademii Marynarki Wojennej”, nr 152B, Gdynia 2003, s. 223.

ratownicze, 5) śmigłowcowa grupa ratunkowa oraz 6) okrętowa grupa transportowo-minowa⁵⁵⁹. Przystąpienie Polski do NATO w roku 1999⁵⁶⁰ rozpoczęło dalszy proces dostosowywania procedur, szkolenia oraz sprzętu. Najistotniejsze było jednak ustalenie roli i miejsca sił zbrojnych w świetle natowskich i krajowych dokumentów strategicznych⁵⁶¹.

Na tym polu, w kontekście przepisów zewnętrznych, najważniejsze były: Traktat Północnoatlantycki z dnia 4 kwietnia 1949 roku oraz Koncepcja strategiczna NATO (ang.

The Alliance's Strategic Concept) z 23 kwietnia 1999 roku. W przypadku Traktatu Waszyngtońskiego, w świetle prowadzonych badań, na uwagę zasługują artykuł 1. oraz artykuł 2. Określają one wartości – cele oraz mechanizmy zapewniania bezpieczeństwa.

W tym obszarze odnoszą się do stabilnego systemu międzynarodowego, instytucjonalnych gwarancji bezpieczeństwa oraz zwracają uwagę na dążenie do rozwijania współpracy gospodarczej⁵⁶². Wskazuje to na postrzegania światowego systemu bezpieczeństwa, zgodnie z neoliberalną teorią stosunków międzynarodowych. Pośrednio umożliwiało to Polsce interpretacje celów państw członkowskich, których rozwój i dobrobyt uzależniony jest od wolnego rynku, globalizacji oraz transportu morskiego⁵⁶³. Natomiast Koncepcja strategiczna NATO z roku 1999, w dużej części nawiązywała do Nowej koncepcji strategicznej Sojuszu z roku 1991⁵⁶⁴. W swojej treści, w aspekcie potencjalnych zadań sił morskich, obok zdolności odstraszających, przedstawiała między innymi zagrożenia państw członkowskich z powodów:

konfliktów etnicznych i terytorialnych, rozprzestrzeniania się broni masowego rażenia i technologii uzbrojenia, przerwania dostaw surowców strategicznych, terroryzmu oraz sabotażu⁵⁶⁵. Ponadto wprowadziła pojęcie operacji spoza artykułu 5, które dotyczyły i dotyczą głównie operacji reagowania kryzysowego. Powyższe zapisy wskazują na znaczenie dla państw członkowskich, w kontekście działań sił morskich, dwóch obszarów. Po pierwsze - transport drogą morską, po drugie - zdolność do stabilizowania kryzysów w skali całego świata, co wymusza zdolność projekcji siły w skali globalnej, przy założeniu, że będzie ona oznaczała działania stabilizacyjne i policyjne. Przyjmując koncepcję o pochodzeniu bogactwa państw członkowskich z handlu międzynarodowego, należy podkreślić, że Polska                                                                                                                

559 Por. Tamże, s. 223-224.

560 Ustawa z dnia 17 lutego 1999 r. o ratyfikacji Traktatu Północnoatlantyckiego, sporządzonego w Waszyngtonie dnia 4 kwietnia 1949 r., Dz.U. 1999 nr 13 poz. 111.

561 Zob. P. Mickiewicz, Polska-NATO…, dz. cyt., s. 227-268.

562 Por. Artykuł 1 i Artykuł 2 Traktat Północnoatlantycki sporządzony w Waszyngtonie dnia 4 kwietnia 1949 r., Dz.U. 2000 nr 87 poz. 970.

563 Por. S. Gorszkow, dz. cyt., s. 16-84.

564 Zob. The Alliance's New Strategic Concept, 8 października 1991 r., https://www.nato.int/cps/en/natohq/official_texts_23847.htm, (dostęp: 7.05.2019).

565 Por. The Alliance's Strategic Concept, 24 kwietnia 1999 r., https://www.nato.int/cps/en/natolive/official_texts_27433.htm, (dostęp: 7.05.2019).

przystępując do NATO, nie partycypowała w nim na podobnym poziomie. Może to tłumaczyć, z jednej strony, skupienie uwagi rządzących na zagrożeniu ze strony Rosji, z drugiej - brak działań w kierunku rozwoju Marynarki Wojennej RP.

Ostatnim dokumentem, który z poziomu międzynarodowego wpływał na polską politykę bezpieczeństwa oraz kształt i zadania MW RP, była Europejska Strategia Bezpieczeństwa z 2003 roku. Na polu diagnozy zagrożeń i wyzwań, dokument jest zasadniczo zbieżny z omawianymi wyżej strategiami NATO. Podobnie, jak natowskie dokumenty, rozumie też bezpieczeństwo międzynarodowe. To co wymaga podkreślenia, to cel - zwiększenie zdolności w obszarze bezpieczeństwa, jaki sobie postawiła UE. W części III dokumentu znajduje się zapis: „Aby przekształcić nasze wojsko w bardziej elastyczne, mobilne siły i aby umożliwić im sprostanie nowym zagrożeniom, konieczne są większe zasoby na obronę i efektywniejsze posługiwanie się nimi”⁵⁶⁶. Powyższy cel można rozpatrywać dwojako, w kontekście polskich uwarunkowań bezpieczeństwa. Po pierwsze, stanowił zapowiedź konieczności umiejętnego balansowania w budowaniu potencjału obronnego i jego zaangażowania w NATO oraz w ramach tworzącej się WPBiO UE. Było to wyzwaniem i szansą, które określiły kształt regionalnej architektury bezpieczeństwa w Europie. Z drugiej strony dla Polski, w kontekście potrzeby doinwestowania Wojska Polskiego, oznaczało to trudne decyzje i priorytetyzację kierunków modernizacji. Marynarka Wojenna, na tym polu, została potraktowana drugoplanowo.

Drugą kategorią dokumentów konstytuujących bezpieczeństwo narodowe państwa oraz pośrednio wskazujących zadania dla sił zbrojnych, były opracowania strategiczne wytworzone w Polsce w latach 1990-2006. Ze względu na uwarunkowania geopolityczne, powstawanie tych dokumentów było warunkowane dwupłaszczyznowo. Pierwszą płaszczyzną była perspektywa narodowa i jej rozumienie środowiska bezpieczeństwa Polski, drugą opisane wyżej dokumenty prezentujące podejście strategiczne NATO i UE do bezpieczeństwa międzynarodowego. Należy zauważyć, że od momentu rozwiązania Układu Warszawskiego do wejścia do NATO, Polska musiała tworzyć swój system bezpieczeństwa samodzielnie. Dopiero proces akcesyjny, a następnie członkostwo w NATO, wymusiło dostosowanie polskiej dokumentacji strategicznej do założeń Paktu.

Polska, podobnie jak państwa Europy Środkowo-Wschodniej, po geopolitycznych zmianach będących konsekwencją rozpadu ZSRR, stanęła w obliczu potrzeby szybkiego

566 Por. A secure Europe in a better world…, dz. cyt., s. 40.

definiowania nowego kształtu swojej polityki bezpieczeństwa⁵⁶⁷. Była ona warunkowana, jak wspomniano powyżej, z jednej strony niepewnością dotyczącą przeobrażeń europejskiego środowiska bezpieczeństwa, z drugiej natomiast sytuacją wewnętrzną w Polsce i zapatrywaniami poszczególnych sił politycznych na przyszłą architekturę bezpieczeństwa RP. Ta ostatnia zakładała konsensus polityczny. Zdecydowana większość środowisk politycznych zgadzała się na przeorientowanie polityki bezpieczeństwa na kierunek euroatlantycki⁵⁶⁸.

Odpowiedzią na podane uwarunkowania była przyjęta w 1990 roku, przez Komitet Obrony Kraju, Doktryna Obronna⁵⁶⁹. Jak zauważa Stanisław Koziej: „Doktryna Obronna z 1990 była pierwszym w powojennej historii Polski jawnym dokumentem określającym i deklarującym publicznie, wobec własnego narodu, sojuszników i społeczności międzynarodowej, podstawowe elementy narodowej strategii obronności RP (…)”⁵⁷⁰. Strategia w swojej treści wskazywała jako kluczową, dla polskiego bezpieczeństwa, rolę sił zbrojnych. Odzwierciedlało to sytuację geopolityczną Polski, którą można określić jako próżnia bezpieczeństwa. Było tak, ponieważ państwo polskie nie miało w tym okresie międzynarodowych gwarancji bezpieczeństwa. W tym przypadku, Układ Warszawski, który słabł militarnie i politycznie, nie mógł być rozpatrywany perspektywicznie. Pomimo tego, jak zauważa Jerzy Kajetanowicz, dla Polski nadal konflikt międzyblokowy był głównym prognozowanym zagrożeniem⁵⁷¹.

Doktryna z roku 1990 określała istotne elementy geopolitycznych uwarunkowań polskiego bezpieczeństwa. Piotr Mickiewicz zawraca w tym aspekcie uwagę na zapis, że:

„Polska leży w regionie, gdzie krzyżują się interesy polityczne, ekonomiczne i strategiczne wielu państw i koalicji. Jednocześnie, będąc krajem średniej wielkości, Polska nie byłaby w stanie samodzielnie przeciwstawić się przerastającemu ją zagrożeniu zewnętrznemu”⁵⁷². Zarówno Mickiewicz, jak i Koziej wskazują, że sformułowana w taki sposób Doktryna Obronna z roku 1990 stanowiła dokument przejściowy. Były szef Biura Bezpieczeństwa Narodowego twierdzi ponadto, że „(…) była ona w pełni zgodna z ówczesnymi tendencjami                                                                                                                

567 Por. K. Kubiak, P. Mickiewicz, Zapomniani bohaterowie. Marynarka Wojenna RP w czasie wojny o wyzwolenie Kuwejtu, Warszawa 2010.

568 Por. R. Kupiecki, NATO w polskiej perspektywie 1989-2019, PISM, Warszawa 2019, s. 66.

569 Zob. Uchwała Komitetu Obrony Kraju z dnia 21 lutego 1990 r. w sprawie doktryny obronnej Rzeczypospolitej Polskiej, M.P. 1990 nr 9 poz. 66.

570 S. Koziej, dz. cyt., s. 213.

571 Upatrywanie głównego źródła zagrożenia w konflikcie NATO-UW zdaniem Jerzego Kajetanowicza świadczyło także o tym, że dokument był rozwinięciem „modyfikacją doktryny wojennej opracowywanej u schyłku PRL”. J. Kajetanowicz, Strategie bezpieczeństwa Polski w drugiej połowie XX wieku, [w:] „Zeszyty Naukowe WSOWL”, Nr 3(161)/2011, s. 244.

572 K. Kubiak, P. Mickiewicz, dz. cyt., s. 96.

odprężeniowymi. Podkreślała, że Polska nie uważa żadnego państwa za swego wroga i że w żadnych okolicznościach nie rozpocznie działań wojennych przeciwko innemu państwu lub sojusznikowi (…)”⁵⁷³. Doktryna w swojej treści wskazała przewartościowanie priorytetów polskiej architektury bezpieczeństwa. Zrywała z podporzadkowaniem polskiej perspektywy założeniom militarnym Układu Warszawskiego, a co za tym idzie, zdejmowała z Wojska Polskiego zadania stricte ofensywne i współdziałanie w takowych z wojskami koalicjantów.

Kolejnymi dokumentami, które normowały polską perspektywę na kwestie bezpieczeństwa, były przyjęte w 1992 roku Założenia polskiej polityki bezpieczeństwa oraz Polityka bezpieczeństwa i strategia obronna RP. Dokumenty te jako pierwsze ujmowały kwestię bezpieczeństwa w szerokim rozumieniu. Oprócz czysto militarnych rozszerzono je o kwestie: ekonomiczne, kulturowe, społeczne, etniczne czy polityczne. Co więcej, odrzucono wizję wojny globalnej, z wykorzystaniem broni masowego rażenia jako najbardziej prawdopodobnego zagrożenia. Zdecydowanie na znaczeniu zyskały konflikty lokalne oraz kryzysy poniżej progu otwartej wojny. Tak rozumiane środowisko bezpieczeństwa Polski, determinowało założenia strategicznej koncepcji obronności. Zdaniem Stanisława Kozieja „oparta została ona na dwóch filarach ówczesnej polityki bezpieczeństwa, za jakie można uznać́: eksponowanie znaczenia współpracy międzynarodowej, w tym także wojskowej, oraz dążenie do integracji z zachodnimi strukturami bezpieczeństwa”⁵⁷⁴. Odnosząc się do zadań, jakie w kontekście zapisów Strategii z 1992 roku, miały pełnić siły zbrojne, autor wskazuje, że ich głównym zadaniem było natychmiastowe stawienie oporu każdej agresji militarnej, w tym również prowadzenie walki partyzanckiej (po utracie zdolności do regularnych działań)⁵⁷⁵. Dokument podkreślał ponadto nowe, jak na polską perspektywę, spojrzenia na bezpieczeństwo narodowe. Pierwszym była dominująca środków politycznych nad militarnymi, w kwestii przeciwdziałania zagrożeniom zewnętrznym. Drugi stanowiło szersze, niż tylko militarne, traktowanie systemu bezpieczeństwa państwa, co oznaczało konieczność zaangażowania pozostałych elementów potencjału narodowego – obok wojskowego. Równie istotne, jak przytoczone powyżej elementy, było coraz wyraźniejsze przeorientowanie się na kierunek euroatlantycki w obszarze bezpieczeństwa. Co za tym idzie, również zaangażowanie Polski w budowanie i dbanie o międzynarodowe środowisko bezpieczeństwa. Aspekt ten zauważa Piotr Mickiewicz, który wskazuje, że oba dokumenty z roku 1992 wyraźnie odrzuciły deklarację braku zaangażowania Warszawy poza                                                                                                                

573 S. Koziej, dz. cyt., s. 215.

574 S. Koziej, Obronność́ Polski w warunkach samodzielności strategicznej lat 90. XX wieku, [w:]

„Bezpieczeństwo Narodowe”, nr 21, I-2012, Warszawa, s. 26.

575 Por. S. Koziej, Między piekłem a rajem…, dz. cyt., s. 223.

granicami kraju. W to miejsce zaczęto eksponować znaczenie współpracy międzynarodowej, w tym również wojskowej⁵⁷⁶.

Strategia obronna z 1992 roku, jak podano powyżej, była jednak dokumentem, w ślad za którym nie poszły decyzje polityczne i wystarczające nakłady finansowe dotyczące Wojska Polskiego. Przełożyło się to na coraz bardziej ograniczone zdolności do realizacji celów i zadań wynikających z dokumentów strategicznych normujących system bezpieczeństwa RP. Należy jednak podkreślić, że dokument z 1992 roku był przełomowy zarówno jeżeli chodzi o podejście do systemu bezpieczeństwa (wieloaspektowość oraz znaczenie uwarunkowań zewnętrznych i wewnętrznych), jak i w kwestii architektury systemu bezpieczeństwa (współdziałania, różne poziomy konfliktów, wykorzystanie komponentów pozamilitarnych). Co więcej, jego zapisy decydowały o postrzeganiu zagrożeń, wyzwań, szans oraz potencjału Polski w dziedzinie bezpieczeństwa narodowego przez osiem kolejnych lat. Zmianie uległo to dopiero po wstąpieniu Polski do NATO w 1999 roku.

W odniesieniu do Marynarki Wojennej RP, dokonano modyfikacji zadań, zgodnie z przyjętymi rozwiązaniami dla całych sił zbrojnych. Wynikały one z treści Doktryny Obronnej z 1990 roku, która wskazywała na wybitnie obronny charakter sił zbrojnych⁵⁷⁷. Idąc dalej, dokument dzielił rodzaje sił zbrojnych, wiodącą rolę przypisując Wojskom Lądowym⁵⁷⁸. Było to zasadne i oddawało proporcje panujące w siłach zbrojnych.

W przypadku MW RP dokument określał, „że jest ona „przygotowana do udziału w operacjach obronnych na Morzu Bałtyckim, szczególnie do ochrony i obrony polskiego obszaru morskiego, a także wspierania wojsk lądowych w obronie wybrzeża morskiego RP”⁵⁷⁹. Wpisywało się to w linię zadań defensywnych dla całych sił zbrojnych. Powstawały jednak pytania – pierwsze o możliwości realizacji tych zadań przy założeniu samodzielności strategicznej, drugie - działań defensywnych w sytuacji, w której część sił miała charakter uderzeniowy. W tym zakresie dokument zawiera doprecyzowanie wskazujące, że „zdolność bojową marynarki wojennej należy zapewniać przez wyposażenie jej w niezbędne jednostki o charakterze obronnym oraz odpowiednie szkolenie”⁵⁸⁰. Te działania jednak nie zostały zrealizowane, co zostało zobrazowane w dalszej części rozdziału. Nie można bowiem za takie uznać jedynie reorganizacji struktur oraz wycofywania jednostek o charakterze ofensywnym czy też odbiegających od wymogów ówczesnego pola walki. To powyższy rozdźwięk                                                                                                                

576 Por. K. Kubiak, P. Mickiewicz, dz. cyt., s. 109.

577 Uchwała Komitetu Obrony Kraju …, dz. cyt., s. 84.

578 Tamże, s. 84.

579 Tamże, s. 84.

580 Tamże, s. 84.

stanowił podstawowy mankament w ocenie relacji założeń polityki bezpieczeństwa a posiadanymi narzędziami (Marynarką Wojenną).

Kolejne dokumenty strategiczne, opisujące polską perspektywę bezpieczeństwa narodowego, powstały w roku 2000 oraz 2003. Były to: z roku 2000 Strategia Bezpieczeństwa Narodowego⁵⁸¹, Strategia Obronności Rzeczypospolitej Polskiej⁵⁸² oraz Strategia Bezpieczeństwa Narodowego z roku 2003. Ich powstanie zbiegło się, z jednej strony, z wejściem Polski do NATO, z drugiej z tworzeniem w Sojuszu oraz UE nowych dokumentów strategicznych dotyczących bezpieczeństwa międzynarodowego. Krytycznie proces powstawania dokumentów w Polsce oceniają Stanisław Koziej oraz Adam Brzozowski. Wskazują oni, że przy pracach nad Strategią z roku 2000: „Kierowano się̨

przekonaniem, że lepiej będzie poczekać, aż NATO przyjmie swoją koncepcję strategiczną na szczycie w Waszyngtonie, wtedy, na jej podstawie, będzie można opracować własną strategię. Była to jednakże przesłanka z gruntu błędna. Zasadzała się ona na (chyba podświadomym) traktowaniu sojuszu NATO wedle wzorców Układu Warszawskiego, uznawaniu, że strategia sojusznicza jest nadrzędną w stosunku do strategii narodowej”⁵⁸³. Powyższe zarzuty pokazują niedojrzałość strategiczną polskich elit rządzących. Mogą być także przesłanką określającą nierozumienie tworzenia euroatlantyckiej i europejskiej polityki bezpieczeństwa zbiorowego. Te bowiem były uwspólnianiem perspektyw narodowych, a nie narzuceniem, wizji najsilniejszego państwa w układzie. Dalej, Stanisław Koziej wskazuje, że dokumenty te miały obniżaną rangę, z powodu ich rządowego charakteru. W procesie legislacji nie uwzględniono udziału Prezydenta RP⁵⁸⁴. Wpływało to na ocenę dokumentów, które nie odnosiły się do całego instrumentarium państwa odpowiedzialnego za bezpieczeństwo narodowe, a w szczególności zwierzchnika sił zbrojnych, na co wskazywała Konstytucja RP przyjęta w roku 1997⁵⁸⁵. Z kolei, dokument z roku 2003, który powstał niejako w odpowiedzi na Koncepcję Strategiczną NATO z roku 2000 oraz zamachy terrorystyczne w Stanach Zjednoczonych w 2001 roku, krytykowano za brak określenia celów i interesów narodowych - zwracał na to uwagę ówczesny Minister Obrony Narodowej, Radosław Sikorski⁵⁸⁶, a także przedstawiał zadania dla sił zbrojnych. Zatem dokumentem,                                                                                                                

581 Przyjęta przez Radę Ministrów w dniu 4 stycznia 2000 r.

582 Przyjęta przez Radę Ministrów w dniu 23 maja 2000 r.

583 S. Koziej, A. Brzozowski, 25 lat polskiej strategii bezpieczeństwa, [w:] „Bezpieczeństwo Narodowe BBN”, nr 30/II/2014, Warszawa 2014, s. 14.

584 Por. Tamże, s. 15.

585 Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. uchwalona przez Zgromadzenie Narodowe w dniu 2 kwietnia 1997 r., przyjęta przez Naród w referendum konstytucyjnym w dniu 25 maja 1997 r., podpisana przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej w dniu 16 lipca 1997 r., Dz.U. 1997 nr 78 poz. 483.

586 Por. T. Mitek, Czas nowej strategii, [w:] „Polska Zbrojna”, nr 11/2006, s. 12-13.

który należy analizować pod kątem roli i zadań MW RP w latach 2000-2006, jest Strategia Obronności RP.

Dokument, w trzeciej części, określa zasady polskiej strategii obronności. W tym aspekcie na uwagę zasługują dwa elementy. Pierwszym są punkty: 15. - Solidarność i integracja sojusznicza oraz 16. - Współpraca i partnerstwo. Wskazują one na gotowość Polski do aktywnego uczestniczenia (przy pomocy sił zbrojnych) w realizacji koncepcji strategicznej NATO oraz tworzenia europejskiej polityki obrony⁵⁸⁷. Założenia takie powinny być skorelowane z potencjałem i kierunkami rozwoju Wojska Polskiego. Podkreślają także gotowość do wydzielenia sił, zdolnych do operowania poza granicami państwa - w tym ujęciu Marynarka Wojenna była (w wymiarze teoretycznym) jednym z bardziej elastycznych narzędzi. Po drugie, na uwagę zasługują punkty: 17. - Umacnianie zaufania i regionalnej stabilności militarnej oraz 18. - Odstraszanie i wiarygodność. Akcentowały one konieczność utrzymywania potencjału Wojska Polskiego zdolnego do wywiązywania się z zobowiązań sojuszniczych oraz obrony kraju w tym zdolne do odstraszenia potencjalnego przeciwnika⁵⁸⁸. Powyższe założenia, w kontekście ich wykonalności przez Marynarkę Wojenną RP w latach po roku 2000, wydają się mocno dyskusyjne, podobnie jak przez całe Wojsko Polskie⁵⁸⁹.

Dalsza część dokumentu zawiera zapisy odnoszące się bezpośrednio do Marynarki Wojennej RP. Punkt 53. Strategii określa, że „(…) przeznaczona jest do obrony granicy morskiej państwa i strefy odpowiedzialności sojuszniczej, ochrony żeglugi i interesów gospodarczych Polski na akwenach morskich oraz obrony wybrzeża przy współdziałaniu z innymi rodzajami sił zbrojnych. Stosownie do zadań operacyjnych, w strukturze organizacyjnej Marynarki Wojennej znajdują się formacje sił morskich - flotylle oraz oddziały odpowiednich rodzajów wojsk i służb. Zgodnie ze zobowiązaniami sojuszniczymi Marynarka Wojenna wydziela część swoich sił do realizacji zadań sojuszniczych, zarówno w strefie Morza Bałtyckiego, jak i poza nią”⁵⁹⁰. Powyższe sformułowania wskazują na dwa zasadnicze obszary aktywności: obronę państwa, w wymiarze fizycznym (granica, Wybrzeże) i posiadanych wartości (interesy gospodarcze, żegluga) oraz gotowość i zdolność do partycypowania w sojuszniczej strefie odpowiedzialności - w tym celu wydzielenie odpowiednich sił i środków. Powyższe ujęcie zadań, w rozbiciu na zdolności operowania na

Dalsza część dokumentu zawiera zapisy odnoszące się bezpośrednio do Marynarki Wojennej RP. Punkt 53. Strategii określa, że „(…) przeznaczona jest do obrony granicy morskiej państwa i strefy odpowiedzialności sojuszniczej, ochrony żeglugi i interesów gospodarczych Polski na akwenach morskich oraz obrony wybrzeża przy współdziałaniu z innymi rodzajami sił zbrojnych. Stosownie do zadań operacyjnych, w strukturze organizacyjnej Marynarki Wojennej znajdują się formacje sił morskich - flotylle oraz oddziały odpowiednich rodzajów wojsk i służb. Zgodnie ze zobowiązaniami sojuszniczymi Marynarka Wojenna wydziela część swoich sił do realizacji zadań sojuszniczych, zarówno w strefie Morza Bałtyckiego, jak i poza nią”⁵⁹⁰. Powyższe sformułowania wskazują na dwa zasadnicze obszary aktywności: obronę państwa, w wymiarze fizycznym (granica, Wybrzeże) i posiadanych wartości (interesy gospodarcze, żegluga) oraz gotowość i zdolność do partycypowania w sojuszniczej strefie odpowiedzialności - w tym celu wydzielenie odpowiednich sił i środków. Powyższe ujęcie zadań, w rozbiciu na zdolności operowania na