Cel Szczegółowy (l) wspieranie integracji społecznej osób zagrożonych ubóstwem lub

2.1.7.4.1 Interwencja w ramach funduszy

Podstawa prawna: art. 22 ust. 3 lit. d) ppkt (i), (iii), (iv), (v), (vi) i (vii) rozporządzenia w sprawie wspólnych przepisów.

Powiązane rodzaje działań – art. 22 ust. 3 lit. d) ppkt (i) rozporządzenia w sprawie wspólnych przepisów oraz art. 6 rozporządzenia w sprawie EFS+

W województwie lubuskim zgodnie z danymi zawartymi w Analizie sytuacji społeczno-ekonomicznej województwa lubuskiego (…) wskaźnik osób korzystających ze świadczeń pomocy społecznej w 2019

r. wyniósł 381 osób na 10 tys. ludności. Ponadto stopa ubóstwa relatywnego, tj. odsetek osób w gospodarstwach domowych żyjących poniżej granicy ubóstwa (50% średnich wydatków)¹³ wyniosła 10,5%, co ulokowało województwo na 9. miejscu w skali kraju.

Wykluczenie społeczne jest wielowymiarowym zjawiskiem społeczno-ekonomicznym, które ze względu na swoją złożoność może dotykać różne grupy społeczne. Często jest utożsamiane z biedą i ubóstwem, jednak nie można pomiędzy tymi zjawiskami postawić znaku równości, gdyż wychodzi ono poza ww. kategorie wynikając z różnego rodzaju nierówności. Może dotyczyć deprywacji potrzeb oraz braku uczestnictwa/partycypacji w życiu społecznym lub zbiorowym (utrata więzi społecznych, rodzinnych czy z instytucjami społecznymi), problemów związanych z prawami społecznymi oraz z dostępem (ograniczonym lub utrudnionym) do zasobów, dóbr publicznych, instytucji i systemów społecznych. Ekskluzja społeczna dotyczy wszystkich grup społecznych, jednak w większym stopniu dotyka ona mieszkańców terenów wiejskich. Jest jednak procesem odwracalnym. Niezbędne są do tego działania związane z aktywizacją społeczności lokalnych. Mogą one przebiegać na kilku

poziomach. Z jednej strony może być to angażowanie mieszkańców, członków lokalnych organizacji pozarządowych w przygotowywanie wydarzeń na szczeblu lokalnym. Z drugiej zaś strony w

aktywizacji społecznej istotne jest położenie akcentu na tworzenie w miejscowości nowych usług i rozwiązań służących rozwojowi aktywności obywatelskiej.

Doświadczenia perspektywy 2014-2020 pokazały, iż istotne jest nakierowanie wsparcia właśnie na obszar społeczny w aktywizowaniu osób poprzez wzmacnianie kompetencji społecznych, zaradności, samodzielności i aktywności społecznej. Jednocześnie aby jednostka mogła dobrze funkcjonować w otaczającym ją środowisku równie ważne jest wspieranie aktywności całego środowiska lokalnego.

Tak szeroki katalog interwencji przełoży się na podniesienie aktywności mieszkańców województwa w miejscach gdzie występuje największe zagęszczenie problemów społecznych. Organizacja działań na rzecz dzieci i młodzieży zamieszkującej tereny wiejskie jest niezwykle ważna dla ich prawidłowego rozwoju intelektualnego, psychicznego i fizycznego. Zajęcia dodatkowe organizowane przez świetlice środowiskowe lub kluby młodzieżowe czy biblioteki zachęcają do aktywnego spędzania czasu oraz rozwijania i realizacji swoich pasji. Umożliwia to kształtowanie w osobach obejmowanych wsparciem umiejętności komunikacyjnych, współpracy w grupie, czy radzenia sobie z emocjami i problemami.

Niezwykle ważny jest rozwój umiejętności integracji z lokalną społecznością. Przedsięwzięcia w tym zakresie będą ukierunkowane na organizowanie społeczności lokalnych poprzez edukację społeczną, inicjowanie grup samopomocowych, zachęcanie mieszkańców do udziału w lokalnych inicjatywach, promowanie działań woluntarystycznych, udostępnianie informacji o usługach, budowanie

pozytywnych związków między członkami społeczności. Planowane działania będą służyły rozwojowi lokalnemu oraz niwelowaniu zjawiska wykluczenia społecznego na obszarach wiejskich.

W obszarze organizacji pozarządowych w ostatnich latach nastąpiło wiele zmian w otoczeniu prawnym wynikających m.in. z: wprowadzanych zmian rozporządzenia dotyczącego wzorów ofert, umów i sprawozdań z realizacji zadań publicznych, objęcia organizacji pozarządowych ustawą o planach kapitałowych, obowiązkiem sporządzania i podpisywania elektronicznie sprawozdań finansowych, zgłaszania do ZUS wszystkich umów o dzieło czy też wprowadzenia lub planowania nowych ustaw, np. o kołach gospodyń wiejskich (od 11.2018 r.), o ekonomii społecznej i solidarnej (planowane przyjęcie w 2022 r.). Ponadto zmianie uległy zakładane rezultaty Krajowego Programu Rozwoju Ekonomii Społecznej i Solidarnej. I tak do 2023 r. należy przeznaczyć co najmniej 2% budżetu JST na zlecanie świadczenia usług społecznych użyteczności publicznej i realizacji zadań publicznych w zakresie rozwoju lokalnego podmiotom ekonomii społecznej i solidarnej (wzrost z 0,9% budżetu JST) oraz zakładane jest zwiększenie liczby podmiotów ekonomii społecznej i solidarnej prowadzących działalność gospodarczą lub odpłatną działalność pożytku publicznego o co najmniej 5 tys. w skali całego kraju. Jednocześnie pandemia COVID-19 uwidoczniła braki w systemie wsparcia dla sektora organizacji pozarządowych. Jak wynika z badania Stowarzyszenia Klon/Jawor w wyniku pandemii

13 W IV kwartale 2019 r. dla osoby samotnie gospodarującej próg ubóstwa wynosił 858 zł, a dla osoby w gospodarstwie wieloosobowym – 579 zł.

COVID-19 w 2020 r. 33% organizacji pozarządowych w Polsce zawiesiło wszystkie swoje działania, a 27% zawiesiło większość z dotychczas prowadzonych. Przy czym problem ten mocniej dotyczył organizacji na wsiach i w miastach do 50 tys. mieszkańców – odpowiednio: 43% i 27% oraz 37% i 26%.

W przypadku województwa lubuskiego problem dotyczy również mniejszej niż średnia krajowa profesjonalizacji lubuskiego III sektora. Zaledwie 11,6% organizacji zatrudnia pracowników na umowę o pracę – w skali kraju 13,9%. Średnia liczba osób zatrudnionych na umowę o pracę w lubuskim sektorze non profit wynosi 8 osób (13 osób średnia dla Polski). Średnia przychodów sektora non profit w woj. lubuskim to zaledwie 195,4 tys. zł przy 326 tys. zł w skali kraju. 25,5% lubuskich NGO prowadzi działalność gospodarczą lub odpłatną działalność statutową (Polska 30,4%). W związku z tym w regionie potrzebne jest wzmocnienie potencjału organizacji pozarządowych oraz podmiotów z nimi zrównanych realizujących zadania publiczne w obszarach sfery pożytku publicznego, w

szczególności dotyczących włączenia i integracji społecznej poprzez wsparcie tego sektora np. za pomocą usług doradczych, udostępniania miejsc na spotkania, pomoc w organizacji szkoleń, porady prawne lub księgowe, lub poprzez utworzenie centrów zajmujących się inkubacją sfery pożytku publicznego.

Realizacja tego typu działań powinna odbywać się poprzez instrument RLKS. Społeczności lokalne borykają się ze zróżnicowanymi problemami oraz posiadają różne potrzeby. Odpowiedź na nie powinna być zindywidualizowana oraz trafiająca do jak najszerszego grona potrzebujących odbiorców. Zaangażowanie Lokalnych Grup Działania, które po przeprowadzonej analizie potrzeb ludności z danego obszaru stworzą Lokalną Strategię Działania odpowiadającą tym potrzebom, pozwoli wykorzystać w pełni wykorzystać potencjał oraz uzyskać jak najlepsze efekty.

Główne działania planowane do realizacji

 Wsparcie aktywizacji społecznej i rozwój społeczności lokalnych (działania na rzecz aktywizacji społecznej osób wykluczonych, zagrożonych wykluczeniem i ich rodzin w środowisku lokalnym, budowanie potencjału społeczności lokalnych m.in. poprzez programy aktywności lokalnej, pikniki sąsiedzie, zajęcia podwórkowe dla dzieci, świetlice środowiskowe, wsparcie partnerów i

organizacji pozarządowych, np. w formie szkoleń, działań służących tworzeniu sieci kontaktów i wzmacnianiu dialogu społecznego [w tym programy edukacyjne i szkolenia służące wzmocnieniu oraz promowaniu wiedzy o dialogu społecznym] centra wsparcia NGO).

Główne typy beneficjentów

 LGD, jednostki samorządu terytorialnego (JST), ich związki oraz stowarzyszenia, organizacje non profit, spółki komunalne,

 jednostki organizacyjne JST,

 organizacje pozarządowe,

 podmioty ekonomii społecznej,

 związki zawodowe,

 organizacje pracodawców,

 organizacje społeczno-zawodowe rolników,

 kościoły i związki wyznaniowe.

Główne grupy docelowe – art. 22 ust. 3 lit. d) ppkt (iii) rozporządzenia w sprawie wspólnych przepisów

 grupę docelową tworzą mieszkańcy wykluczeni społecznie lub zagrożeni wykluczeniem społecznym oraz dzieci pochodzące z obszaru objętego lokalną strategią rozwoju.

 organizacje pozarządowe, szczególnie z obszaru objętego lokalną strategią rozwoju.

Działania na rzecz zapewnienia równości, włączenia społecznego i niedyskryminacji – art. 22 ust. 3 lit. d) ppkt (iv) rozporządzenia w sprawie wspólnych przepisów i art. 6 rozporządzenia w sprawie EFS+:

IZ zapewni, iż wsparcie w ramach każdego podjętego w programie celu szczegółowego będzie realizowane z poszanowaniem zasad horyzontalnych UE o których mowa w Traktacie o Unii

Europejskiej (TUE) oraz praw człowieka określonych w Karcie Praw Podstawowych Unii Europejskiej, a także w zgodzie z zapisami art. 9 rozporządzenia ogólnego w sprawie wspólnych przepisów, w tym między innymi, iż podejmie odpowiednie kroki w celu zapobiegania wszelkiej dyskryminacji ze względu na płeć, rasę lub pochodzenie etniczne, religię lub światopogląd, niepełnosprawność, wiek lub orientację seksualną podczas przygotowywania, wdrażania, monitorowania, sprawozdawczości i ewaluacji programów, ze szczególnym uwzględnieniem zapewnienia dostępności dla osób z

niepełnosprawnościami.

Przestrzeganie tych fundamentalnych zasad dotyczy wszystkich instytucji w systemie realizacji Programu, jak i Beneficjentów Programu. Instytucje zapewnią niedyskryminacyjny system naboru i oceny w oparciu o odpowiednie kryteria wyboru, które będą uwzględniały zasady horyzontalne, a Beneficjenci będą zobligowani do przestrzegania wymogów dotyczących zasad równości szans i zapobiegania dyskryminacji czy konieczności zapewnienia odpowiedniej dostępności usług lub infrastruktury.

IZ zapewni, iż w procedurze konkursowej będą włączane kryteria premiujące dla projektów, w których zostaną zaplanowanie działania wyrównujące szanse grup zagrożonych dyskryminacją. W przypadku projektów neutralnych, kryterium premiujące będzie odnosiło się do działań

zapobiegających dyskryminacji i wyrównywaniu szans w odniesieniu do realizacji projektu.

Na etapie wdrażania realizacja zasad horyzontalnych będzie stanowiła element monitorowania realizacji Programu.

Wskazanie konkretnych terytoriów objętych wsparciem, z uwzględnieniem planowanego

wykorzystania narzędzi terytorialnych - art. 22 ust. 3 lit.d) ppkt (v) rozporządzenia w sprawie wspólnych przepisów

Interwencja będzie realizowana na obszarze całego województwa z wykorzystaniem jednego z narzędzi terytorialnych – Rozwoju Lokalnego Kierowanego przez Społeczność.

Działania międzyregionalne, transgraniczne i transnarodowe – art. 22 ust. 3 lit. d) ppkt (vi) rozporządzenia w sprawie wspólnych przepisów

Na etapie tworzenia projektu programu nie zidentyfikowano propozycji projektów wychodzących poza obszar geograficzny województwa lubuskiego w ramach Celu. W związku z przygranicznym położeniem regionu nie wyklucza się jednak realizacji projektów głównie o charakterze

transgranicznym, jeśli zostaną one zidentyfikowane w trakcie wdrażania interwencji.

Planowane wykorzystanie instrumentów finansowych – art. 22 ust. 3 lit. d) ppkt (vii) rozporządzenia w sprawie wspólnych przepisów

W ramach realizacji CS (l) wsparcie będzie dystrybuowane w formie dotacji. Przedmiotowe obszary interwencji w ramach ww. celu, nie przynoszą bezpośrednich korzyści finansowych, a są realizowane ze względu na szeroko rozumiane korzyści społeczne (są to zadania z zakresu usług publicznych).

2.1.7.4.2 Wskaźniki

Podstawa prawna: art. 22 ust. 3 lit. d) ppkt (ii) rozporządzenia w sprawie wspólnych przepisów oraz art. 8 rozporządzenia w sprawie EFRR i Funduszu Spójności

Tabela 2: Wskaźniki produktu

Priorytet Cel szczegółowy Fundusz Kategoria regionu

Nr identyfikacyjny

[5]

Wskaźnik [255] Jednostka miary

Cel pośredni (2024)

Cel końcowy (2029)

7 4(l) EFS+ Słabiej

EECO01 Całkowita liczba osób objętych osoby

493 2 465

7 4(l) EFS+ Słabiej

rozwinięty SCO02

Liczba osób pochodzących z obszarów wiejskich objętych wsparciem w programie

osoby

483 2 415

7 4(l) EFS+ Słabiej

rozwinięty SCO01 Liczba organizacji pozarządowych objętych wsparciem w programie

sztuki

29 146

Podstawa prawna: art. 22 ust. 3 lit. d) ppkt (ii) rozporządzenia w sprawie wspólnych przepisów

Tabela 3: Wskaźniki rezultatu

Priorytet Cel

Wskaźnik [255] Jednostka miary

2.1.7.4.3 Indykatywny podział zaprogramowanych zasobów (UE) według rodzaju interwencji (nie dotyczy EFMRA)

Podstawa prawna: art. 22 ust. 3 lit. d) ppkt (viii) rozporządzenia w sprawie wspólnych przepisów

Tabela 4: Wymiar 1 – zakres interwencji Nr priorytetu Fundusz Kategoria

regionu

Tabela 5: Wymiar 2 – forma finansowania Nr priorytetu Fundusz Kategoria

regionu

Tabela 6: Wymiar 3 – terytorialny mechanizm realizacji i ukierunkowanie terytorialne Nr priorytetu Fundusz Kategoria

regionu

Tabela 7: Wymiar 6 – uzupełniające obszary tematyczne EFS+

Nr priorytetu Fundusz Kategoria regionu

Tabela 8: Wymiar 7 – wymiar „Równouprawnienie płci” w ramach EFS+, EFRR, Funduszu Spójności i FST

Nr priorytetu Fundusz Kategoria regionu

Cel

szczegółowy

Kod Kwota (w EUR)

7 EFS+ Słabiej

rozwinięty

4(l) 02 2 279 693,03

7 EFS+ Słabiej

rozwinięty

4(l) 03 3 419 539,55

Cel Polityki 5. Europa bliższa obywatelom dzięki wspieraniu zrównoważonego i zintegrowanego rozwoju wszystkich rodzajów terytoriów oraz inicjatyw lokalnych (Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego)