chrześcijańskiego
Szkoła katolicka swoją działalność opiera, na chrześcijańskiej wizji czło-wieka, którą podkreśla dokument Stolicy Apostolskiej z 1997 roku Szkoła Kato-licka u progu Trzeciego Tysiąclecia. Antropologiczne poszukiwania odpowiada-jące na pytanie kim jest człowiek - jako podmiot szkoły i w jaki sposób, należy go wychowywać prowadzą do biblijno -teologicznej i filozoficznej antropologii oraz pedagogiki chrześcijańskiej. Chrześcijańską wizję człowieka jako osoby, opisuje teoria pedagogiki personalistycznej, która stawia człowieka jako osobę w centrum rzeczywistości wychowania. Godność osoby ludzkiej jest wartością wrodzoną, niezbywalną przysługującą każdemu człowiekowi od chwili naro-dzin aż po kres życia, bez względu na status zawodowy, materialny czy uwarun-kowania kulturowe bądź społeczno-polityczne30. W tym świetle, osoba ludzka może się ciągle doskonalić przez poznanie i działanie. Osobę cechuje ducho-wość i nieśmiertelność, zaś proces wychowania rozgrywa się pomiędzy naturą a kulturą, jak również transcendencją. Najistotniejszym celem wychowania jest uzdalnianie wychowanka, podmiotu procesu wychowawczego. W perspekty-wie którego, osoba podlega personalizacji, staje się autonomiczna w wykony-waniu wolnych i spójnych wyborów. Sensem życia społecznego jest wszech-stronny rozwój osoby, personalizm chrześcijański podkreśla, że osoba nie może być traktowana jako środek do realizacji zamierzonego celu, lecz „osoba jest zawsze celem”31.
Główne tezy pedagogiki personalistycznej, będące kamieniem węgiel-nym procesu wychowania w szkole katolickiej:
- wychowanie jako element wspólnoty osób;
- wychowanie w kierunku przejęcia kierownictwa nad własnym proce-sem rozwoju;
- podejmowanie wychowania jako wzbudzenia osoby w wychowanku;
- wychowanek jako pierwszy i podstawowy czynnik wychowania, wycho-wawca sprowadza się jedynie do roli kooperatora, oraz współpracownika;
30 Por. A. Maj, Rola szkolnictwa katolickiego w tworzeniu integralnej koncepcji wychowania…s. 99-103
31 Por. M. Nowak, Pedagogika personalistyczna, [w:] Pedagogika tom 1 , (red.) Z. Kwieciński, M.
Śliwerski, PWN, Warszawa 2011, s. 232-247.
- wychowanek jako osoba32, nie jest rzeczą, nie należy do rodziny ani do państwa;
- podkreśla istotną rolę szkoły jako instytucji, w której zachodzą procesy wychowania i nauczania przenikając się nawzajem;
- treścią nauczania szkolnego winien być „integralny humanizm”;
- podkreśla się wychowawczą funkcję rodziny w procesie wychowania, oraz jej wpływ na kształtowanie osoby;
- uwydatnia się klimat wiary i jego oddziaływane na transcendencję, z uwzględnieniem tajemnic dziecka, jego prywatności jako osoby33.
Posłannictwo szkoły katolickiej sprowadza się do misji Kościoła Katoli-ckiego, który od wieków odgrywał istotną rolę jako podmiot edukacji, zaś kon-cepcja szkoły zakłada uczestnictwo w procesie ewangelizacji. Według nauki Jana Pawła II, ewangelizacja jest „aktualizacją zbawczego posłannictwa Chrystusa w konkretnej rzeczywistości ludzkiej (…) polega na głoszeniu dobrej nowiny o odkupieniu dokonanym przez Jezusa Chrystusa”34. Głównym podmiotem i treścią ewangelizacji jest Chrystus Odkupiciel, dlatego możemy stwierdzić, że ewangelizacja jest chrystocentryczna35. Polega na wzbudzaniu wiary wśród nie-wierzących, jak i umacnianiu w wierze nie-wierzących, dąży do dojrzałości wiary i otwiera drogę do życia wiecznego i do zbawienia. Proces ewangelizacji w szkole katolickiej nie sprowadza się tylko do nauki religii, lecz przejawia się w całym procesie edukacyjnym, nauczaniu i wychowaniu. Staje się inspiracją do two-rzenia programu wychowawczego, zaś proces kształcenia odnosi się do Ewan-gelii. Możemy zaobserwować uniwersalizm szkoły katolickiej, przejawiający się ukierunkowaniem na każdego ucznia, co powoduje że szkoła staje się presti-żowa i otwarta na potrzeby współczesnych katolików.
Poprzez ewangelizację, szkoła staje się miejscem dialogu pomiędzy wiarą a kulturą, aby przygotować młode pokolenie do życia bez lęku i w miłości do Chrystusa. Szkoła pragnie obudzić w uczniu nowe człowieczeństwo, które otrzy-mał wraz z chrztem, oraz określić style egzystencji „nowego człowieka”, opartych
32 E. Dąbek, M. Szpakowski, Wartość jako źródło chrześcijańskiego wychowania człowieka, [w:] Kościół Katolicki w Polsce Organizacja, zarządzanie, funkcje społeczne, (red.) M.K. Szpakowski, Knoweledge Innovation Center, Zamość 2013, s. 183.
33 Por. Ibid., s. 245-246.
34 A. Maj, op. cit., s. 126.
35 A. Maj, Rola szkolnictwa katolickiego w tworzeniu integralnej koncepcji wychowania, Peršov, [za:]
A. Szafrański, F. Zapłata, Ewangelizacja, op.cit., kol. 1436-1437; por. Sobór Watykański II, Dekret Misyjny, 35; EN 59-60.
na zasadach S. Rosika zgodnych z zasadami personalizmu chrześcijańskiego:
1. „nowy człowiek” jest osobą, akceptuje swoją duchową i psychofizyczną strukturę, niepowtarzalną osobowość, historyczność;
2. „nowy człowiek” akceptuje fakt, że jest stworzeniem;
3. „nowy człowiek” staje się coraz bardziej dzieckiem Bożym36;
Cały proces wychowawczy „nowego człowieka” według A.J Nowaka nazy-wamy chrystoformizacją, czyli upodobnieniem do Jezusa Chrystusa dokonuje się on na drodze sakramentalnej37.
Nasuwa się konkluzja, że szkoła katolicka bez ewangelizacji, traci katolicki charakter, stając się zwykłą placówką oświatową, dlatego też ten długotrwały proces nadaje jej istotną specyfikę i kreuje katolicki wizerunek.
Funkcjonowanie szkoły katolickiej oparte jest na kanwie nauk o zarzą-dzaniu i jak każde przedsiębiorstwo posiada swoją wizję, misję oraz cele.
Misją szkoły katolickiej jest odniesienie do postaw” BYĆ, a nie tylko MIEĆ38”, budowanie i kreowanie wartości w odniesieniu do wzorów Chry-stusa jako wychowawcy.
Można więc uznać, iż Chrystus występuje w roli pierwszego menedżera, którego postawy stanowią wzorce, wartości i autorytet moralny w szkole kato-lickiej. Chrystus skupia w swoim działaniu trzy typy przywódców: rzemieśl-nika, technokraty i artysty. Rzemieślnika ponieważ jest idealnym analitykiem, cechuje go rzetelność, drobiazgowość, małostkowość, jest skoncentrowany na człowieku, a w swej pracy z nim jest sformalizowany i metodyczny. W działaniu Chrystusa da się zauważyć typ przywódcy technokratyczny, ponieważ cechuje go precyzja i konsekwencja w działaniu, bez naruszenia wolności istoty ludz-kiej. Można przypisać mu także cechy artysty, ponieważ cechuje go odwaga, intuicja, otwartość, kreatywność, wrażliwość społeczna. W swoim działaniu zorientowany jest na potrzeby człowieka. Można powiedzieć, iż jest człowie-kiem misji, bowiem niesie miłość, wiarę, uczciwość, poświęcenie, bezwzględne oddanie Bogu Ojcu, dając nam nadzieję na realizację celu i pełny sukces na każdej płaszczyźnie życiowej.
36 A. Maj, Rola szkolnictwa katolickiego w tworzeniu integralnej koncepcji wychowania, Peršov, [za:] S.
Rosik, „Nowy człowiek” w Chrystusie, „Roczniki Teologiczne” 1993, nr 3, s. 48.
37 A. Maj, Rola szkolnictwa katolickiego w tworzeniu integralnej koncepcji wychowania, Peršov, [za:]
A.J. Nowak, Nowy Człowiek, op. cit., s.131-132.
38 J. Zimny, Założenia pedagogiki katolickiej jako nowa forma propozycji edukacyjnej [w:] W kierunku pedagogiki katolickiej , Stalowa Wola 2008, s. 33.
Wizją szkoły jest inspiracja życiem Jezusa Chrystusa, dążenie do ideału, wierne odzwierciadlenie postaw i zachowań oraz jego bezgraniczne oddanie drugiemu człowiekowi.
Celem jest kultywowanie tradycji chrześcijańskiej, wychowanie w miło-ści jako najwyższej wartomiło-ści w życiu, umiejętne kształtowanie postaw u wycho-wanków zgodnych z wyznawaną religią oraz budowanie w nich poczucia włas-nej wartości.
Dlatego bardzo istotny w szkole katolickiej, jest dobór kadry pedagogicz-nej, gdyż stoi przed nią ważne zadanie współuczestniczenie w procesie wycho-wawczym, muszą przyjąć postawy godne naśladowania. Ich zachowanie musi być nienaganne i nieskażone moralnie, zgodne z nauką kościoła katolickiego.