Dąbrowski Budżet Partycypacyjny

Zupełnie inną konstrukcję ma budżet partycypacyjny w Dąbrowie Górniczej . Jego zasady zostały opracowane przez specjalnie powołany w tym celu zespół, w którego skład weszli przedstawiciele rady miejskiej, organizacji pozarządowych oraz prezy‑

denta miasta³¹ . Zgodnie z zasadami Dąbrowskiego Budżetu Partycypacyjnego miasto zostało podzielone na 27 dzielnic³², którym przyznano odpowiedni udział w budżecie, którego wielkość zależy od liczby mieszkańców . Sama procedura tworzenia budżetu została podzielona na sześć etapów³³ . Pierwszym z nich jest akcja edukacyjna, która ma przybliżyć pomysł budżetu mieszkańcom miasta . Następnym etapem jest zgłasza‑

nie propozycji projektów . Projekt składa minimum 15 mieszkańców danej dzielnicy,

27 Ibidem .

28 http://www .poznan .pl/mim/main/wyniki‑glosowania,p,15574,23652,23839 .html, 5 .09 .2013 .

29 We wrześniu 2012 r . w Poznaniu w spisie wyborców zapisanych było 424 997 osób (http://poznan . pkw .gov .pl/g2/oryginal/2012_10/6d911d582ca40b1418ecc8d99cb1892f .pdf, 2 .09 .2013) .

30 Uchwała Nr XLIII/676/VI/2012 Rady Miasta Poznania z dnia 21 grudnia 2012 r . w sprawie budżetu Miasta Poznania na 2013 rok, http://administracja3 .inforlex .pl/download/akty‑pdf .U84 .2013 .4 .213 .pdf, 5 .05 .2014 .

31 http://twojadabrowa .pl/o_projekcie/4/kto_przygotowal_model .html, 5 .09 .2013 .

32 Jednostkami pomocniczymi w Dąbrowie Górniczej są osiedla . Dzielnice na potrzeby budżetu zostały utworzone na podstawie kryteriów historyczno ‑zwyczajowych .

33 Uchwała Nr XXIII/457/13 Rady Miejskiej w Dąbrowie Górniczej z dnia 30 stycznia 2013 r . w sprawie zasad i trybu przeprowadzenia konsultacji społecznych z mieszkańcami Dąbrowy Górniczej na temat budżetu Miasta Dąbrowa Górnicza na 2014 rok, http://bip .dabrowa‑gornicza .pl/BIP .asp?Se‑

l=14680&ident=61817&js=1, 5 .05 .2014

którzy ukończyli 16 lat . Następie odbywa się weryfikacja projektów przez urząd miej‑

ski . Urzędnicy mają za zadanie wydać opinię o każdym zgłoszonym projekcie, w tym kosztorys oraz stwierdzenie, czy jest możliwa jego realizacja . Urząd może również zaproponować alternatywne rozwiązanie podnoszonego problemu . Kolejnym etapem są Dzielnicowe Fora Mieszkańców, na których jest prowadzona dyskusja nad zgło‑

szonymi projektami . Fora ustalają również ostateczną listę projektów, które zostaną poddane głosowaniu . Następnie jest organizowane 5‑ dniowe głosowanie, w którym może wziąć udział każdy, co najmniej 16‑ letni mieszkaniec danej dzielnicy . Każdemu głosującemu przypada 10 punktów, które może rozdzielić na projekty wg swojego uznania . Ostatnim etapem jest ogłoszenie wyników głosowania³⁴ .

Niestety, podobnie jak w Poznaniu, kwota przeznaczona na budżet partycypa‑

cyjny jest niewielka i wynosi 4 999 940,64 PLN, co przy budżecie wynoszącym ponad 500 mln PLN³⁵ oznacza, że mieszkańcy mają do dyspozycji mniej niż 1% finansów miasta . Zastanawiać może również dość duże rozdrobnienie miasta, co powoduje, że niektóre mniejsze dzielnice mają do dyspozycji kwotę nie przekraczającą 60 tys . PLN³⁶ . Brakuje również możliwości tworzenia projektów obejmujących całe miasto lub też większe jego części . Należy jednak przypomnieć, że Dąbrowski Budżet Party‑

cypacyjny przewiduje znacząco większy udział mieszkańców w jego tworzeniu, niż ma to miejsce w Poznaniu .

Podsumowanie

Budżet partycypacyjny jest narzędziem, które umożliwia mieszkańcom bezpo‑

średni wpływ na wydatkowanie środków publicznych . Niewątpliwie, jego największą zaletą jest wzrost świadomości obywatelskiej osób uczestniczących w procesie bu‑

dżetowania partycypacyjnego . Wśród innych zalet wymienia się również zwiększenie legitymizacji władz lokalnych, aktywizację mieszkańców oraz rozwój społeczeństwa obywatelskiego³⁷ . Dodatkowo prowadzi on do zwiększenia transparentności wydat‑

kowania środków publicznych, co w dalszej kolejności przyczynia się do zmniejszenia korupcji³⁸ .

34 Ibidem .

35 Uchwała Nr XXII/434/12 Rady Miejskiej W Dąbrowie Górniczej z dnia 17 grudnia 2012 r . w spra‑

wie budżetu Miasta Dąbrowa Górnicza na rok 2013, http://www .bip .dabrowa‑gornicza .pl/BIPDownload . aspx?file=59879 .pdf&fnamU‑434 .pdf, 5 .05 .2014 .

36 http://twojadabrowa .pl/model_partycypacji/dzielnica/1/mariankiratanicepieklo .html, 7 .09 .2013 .

37 W . Kębłowski, Budżet partycypacyjny: krótka instrukcja obsługi, Instytut Obywatelski, Warszawa 2013, s . 14–15 .

38 72 Frequently Asked..., op .cit ., s . 85 .

Wśród wad polskich budżetów partycypacyjnych należy przede wszystkim wy‑

mienić niewielkie środki, które są przeznaczane na ten mechanizm, oraz możliwość ingerencji urzędników w kształt ostatecznej listy projektów poddawanych głosowaniu . Lokalne władze nie mają również obowiązku wykonania decyzji podjętych podczas budżetowania partycypacyjnego . Do innych wad należą: możliwość przerzucania przez władze odpowiedzialności za niepopularne decyzje na barki społeczności lokalnej oraz wykorzystanie budżetu partycypacyjnego jedynie jako elementu PR‑u, a nie jako faktycznego mechanizmu współdziałania z mieszkańcami . Największą wadą jest możliwość przejęcia decydującego wpływu na podejmowanie decyzji w ramach budżetu partycypacyjnego przez dobrze zorganizowane grupy interesu (lokalni lobbyści itp .)³⁹, co może nastąpić w przypadku niskiego zainteresowania za strony mieszkańców . Rozważając, czy budżet partycypacyjny ma więcej wad, czy zalet, można sparafrazować W . Churchilla i jego słynne powiedzenie na temat demokracji, iż jest to najgorszy możliwy ustrój, ale jeszcze nie wymyślono niczego lepszego .

bibliografia

Borowiec P ., Główne przeszkody w realizacji idei społeczeństwa obywatelskiego, w: Czas społeczeństwa obywatelskiego. Między teorią a praktyką, red . B . Krauz ‑Mozer, P . Bo‑

rowiec, Uniwersytet Jagielloński, Kraków 2006 .

Górski R ., Bez państwa – demokracja uczestnicząca w działaniu, Korporacja Ha!art, Kra‑

ków 2007 .

Górski R ., Demokracja uczestnicząca w samorządzie lokalnym, Poznańska Biblioteka Anar‑

chistyczna–Oficyna Wydawnicza Bractwo Trojka, Poznań–Kraków 2003 .

http://myobywatele .org/baza‑wiedzy/inspiracje/jak‑wprowadzic‑budzet‑obywatelski/, 2 .09 .2013 .

http://poznan .pkw .gov .pl/g2/oryginal/2012_10/6d911d582ca40b1418ecc8d99cb1892f . pdf, 2 .09 .2013 .

http://twojadabrowa .pl/model_partycypacji/dzielnica/1/mariankiratanicepieklo .html, 7 .09 .2013 .

http://twojadabrowa .pl/o_projekcie/4/kto_przygotowal_model .html, 5 .09 .2013 . http://vimeo .com/71975359, 2 .09 .2013 .

http://www .cbos .pl/SPISKOM .POL/2012/K_142_12 .PDF, 7 .09 .2013 .

http://www .polskatimes .pl/artykul/706173,budzet‑partycypacyjny‑czyli‑furtka‑dla‑lob‑

bystow,id,t .html?cookie=1, 2 .09 .2013 .

39 http://www .polskatimes .pl/artykul/706173,budzet‑partycypacyjny‑czyli‑furtka‑dla‑lobbystow,id,t . html?cookie=1, 2 .09 .2013 .

http://www .poznan .pl/mim/main/wyniki‑glosowania,p,15574,23652,23839 .html, 5 .09 .2013 .

http://www .stat .gov .pl/bdl/app/dane_podgrup .display?p_id=750832&p_token=

0 .9293071674402316, 7 .09 .2013 .

https://mac .gov .pl/budzet‑partycypacyjny‑1/, 20 .07 .2013 .

Kębłowski W ., Budżet partycypacyjny. Krótka instrukcja obsługi, Instytut Obywatelski, Warszawa 2013 .

Kraszewski D ., Fundusz sołecki, w: Partycypacja. Przewodnik Krytyki Politycznej, red . J . Erbel, P . Sadura, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa 2012 .

Makowski G ., Partycypacja indywidualna i zorganizowana – dylemat i konieczność, w: Prawo a partycypacja publiczna, red . P . Sobiesiak ‑Peneszko, Instytut Spraw Publicznych, Warszawa 2012 .

Protokół Nr XXXIII/2013 z Sesji Rady Gminy Zabierzów z dnia 22 marca 2013 r ., http://

bip .malopolska .pl/ugzabierzow/Article/get/id,472, 5 .05 .2014 .

72 Frequently Asked Questions about Participatory Budgeting, UN‑HABITAT, Quito 2004 .

Sintomer Y, Herzberg C ., Röcke A ., Participatory Budgeting in Europe: Potentials and Chal‑

lenges, „International Journal of Urban and Regional Research” 2008, vol . 32, no . 1 . Uchwała Nr XXII/434/12 Rady Miejskiej w Dąbrowie Górniczej z dnia 17 grudnia 2012 r .

w sprawie budżetu Miasta Dąbrowa Górnicza na rok 2013, http://www .bip .dabrowa‑

gornicza .pl/BIPDownload .aspx?file=59879 .pdf&fnamU‑434 .pdf, 5 .05 .2014 .

Uchwała Nr XXIII/457/13 Rady Miejskiej w Dąbrowie Górniczej z dnia 30 stycznia 2013 r . w sprawie zasad i trybu przeprowadzenia konsultacji społecznych z mieszkańcami Dąbrowy Górniczej na temat budżetu Miasta Dąbrowa Górnicza na 2014 rok, http://

bip .dabrowa‑gornicza .pl/BIP .asp?Sel=14680&ident=61817&js=1, 5 .05 .2014 .

Uchwała Nr XLIII/676/VI/2012 Rady Miasta Poznania z dnia 21 grudnia 2012 r . w sprawie budżetu Miasta Poznania na 2013 rok, http://administracja3 .inforlex .pl/download/

akty‑pdf .U84 .2013 .4 .213 .pdf, 5 .05 .2014 .

Ustawa z dnia 20 lutego 2009 r . o funduszu sołeckim, Dz .U . Nr 52, poz . 420 .

Ustawa z dnia 24 kwietnia 2003 r . o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, Dz .U . z 2010 r . Nr 234, poz . 1536 .

Ustawa z dnia 8 marca 1990 r . o samorządzie gminnym, Dz .U . z 2001 r . Nr 142, poz . 1591 .

Wampler B ., A Guide to Participatory Budgeting, w: Participatory budgeting, ed . A . Shah, Public Sector Governance and Accountability Series, The World Bank, Washington 2007 .

Zarządzenie Nr 415/2013/P Prezydenta Miasta Poznania z dnia 14 czerwca 2013 r . w sprawie przeprowadzenia na terenie miasta Poznania konsultacji społecznych w sprawie bu‑

dżetu Miasta Poznania na rok 2014, http://bip .poznan .pl/bip/zarzadzenie‑prezydenta/

zarzadzenie‑nr‑415‑2013‑p,NT001020EE/, 5 .05 .2014 .

Zarządzenie Nr 564/2012/P Prezydenta Miasta Poznania z dnia 10 sierpnia 2012 r . w sprawie przeprowadzenia na terenie miasta Poznania konsultacji społecznych w sprawie bu‑

dżetu Miasta Poznania na rok 2013, http://bip .poznan .pl/bip/zarzadzenie‑prezydenta/

zarzadzenie‑nr‑564‑2013‑p,NT000ECAF2/, 5 .05 .2014 .

streszczenie

Niniejszy rozdział podzielono na kilka odrębnych części . Wprowadzenie poświęcono kwestiom definicyjnym, tj . czym jest budżet partycypacyjny oraz jakie powinny być jego podstawowe elementy . Część drugą stanowi opis modelowego przykładu budżetu partycypacyjnego, tj . systemu, który funkcjonował w brazylijskim mieście Porto Alegre do 2004 r . W części trzeciej przedstawiono przykłady wprowadzenia w życie budżetu w Polsce (gmina Zabierzów, Poznań i Dąbrowa Górnicza) oraz mechanizm funduszy sołeckich . Podano również podstawy prawne, na których podstawie może być wprowa‑

dzony budżet partycypacyjny w Polsce, oraz kto może uczestniczyć w jego procedurze, a także omówiono zalety i wady budżetu partycypacyjnego . W Podsumowaniu została udzielona odpowiedź na pytanie o miejsce budżetu partycypacyjnego w samorządzie lokalnym .

słowa kluczowe: samorząd lokalny, budżet partycypacyjny, społeczeństwo obywa‑

telskie, demokracja, uczestnictwo

Participatory budget in Poland summary

The paper has been divided into distinct parts . Introduction is devoted to definitions of participatory budget and its’ components . Second part is composed of a description of a model participatory budget – a system functioning in Porto Alegre, Brazil until 2004 . Third section of this essay consists of Polish examples of participatory budget – Zabie‑

rzów community, cities of Poznań and Dąbrowa Górnicza . Additionally, functioning

of Sołeckie funds is described in this section . One describes legal basis of participatory budget and its authorised participants in Poland . Benefits and defects as well as potential threats are described in the following section . In the summary one answers the question about the place of participatory budget in the local government in Poland .

keywords: Local Government, participatory budget, civil society, democracy, par‑

ticipation