płk rez. dr Aleksander Wrona
A
rmie największych mocarstw świata prześcigają się dzisiaj w poszukiwaniu coraz nowocześniej-szych systemów uzbrojenia, które mogą zapewnić im przewagę dzięki szybkiemu zlokalizowaniu przeciw-nika i skutecznemu wyeliminowaniu go bez względu na jego środki obrony. W nowoczesnej walce decydu-jące znaczenie będą miały systemy uzbrojenia, które dopiero powstają lub są testowane. Należą do nich między innymi autonomiczne roboty bojowe, zarówno powietrzne, morskie, jak i lądowe.Zainteresowanie lądowymi robotami bojowymi w ostatniej dekadzie znacznie się zwiększyło. Dzisiaj liczba krajów, w których testuje się je lub wprowadza do wyposażenia, zbliża się do dziewięćdziesięciu (fot. 1). Warto wspomnieć, że tylko w końcu 2019 roku armia amerykańska zakupiła ponad 850 sztuk uzbrojonych robotów bojowych.
ARMIA ROSYJSKA
Na temat systemów militarnych opartych na sztucz-nej inteligencji jednoznacznie wypowiedział się pre-zydent Federacji Rosyjskiej Władimir Putin, twier-dząc, że: Kto zostanie liderem w tej dziedzinie, zosta-nie władcą świata1. Dlatego też w Rosji dąży się do całkowitego zautomatyzowania pola walki. Obecnie opracowuje się w niej czołgi-roboty, jak choćby Uran-9, przystosowane do coraz bardziej autonomicz-nego działania. System ten jest przeznaczony do pro-wadzenia rozpoznania, wsparcia ogniowego i
niszcze-nia pojazdów pancernych przeciwnika. Ten 12-tono-wy robot jest uzbrojony w system PPK Atak, miotacze ognia Trzmiel-M, automatyczną armatę 2A72 kalibru 30 mm oraz karabin maszynowy kalibru 7,62 mm.
Zgodnie z zapowiedzią jednego z członków komisji wojskowo-przemysłowej, masowa ich produkcja roz-poczęła się już w 2019 roku. Od tego też czasu są one dostarczane do armii. Z analizy materiałów źródło-wych wynika, że w przyszłości rosyjskie siły zbrojne planują zakupić pojazdy, które nie tylko są zdalnie sterowane, ale także w razie potrzeby będą w stanie pracować w pełni automatycznym trybie. Oznacza to, że będą one identyfikować cele i podejmować decyzje o użyciu rodzaju uzbrojenia bez udziału operatora2.
Kolejnym przykładem testowanych w rosyjskiej armii bezzałogowych pojazdów jest bojowy robot Marker.
Pojazd był wykorzystywany do testowania możli-wości zdalnego kierowania różnymi systemami uzbro-jenia i zdalnego budowania świadomości sytuacyjnej, także pod kątem budowy bezzałogowej wersji czołgu T-14 Armata. Zastosowano w nim wiele standardo-wych rozwiązań trakcyjnych sprawdzonych już w lek-kich pojazdach opancerzonych. W jego wyposażeniu znajduje się obrotowa wieża z systemami optoelektro-nicznymi, które najprawdopodobniej pozwalają na działania w każdych warunkach atmosferycznych.
W wieży zamontowano także system podświetlania ce-lu modulowaną wiązką lasera, a także układ
ostrzega-1 https://mlodytechnik.pl/technika/29645-widmo-maszynowego-zabojcy-nie-znika-w-co-wierzy-prezydent-putin/.
2 http://alexjones.pl/aj/aj-technologia-i-nauka/aj-wojskowosc/item/40191-rosyjskie-wojsko-wyposa%C5%BCy-si%C4%99-w-roboty-bojowe/.
Liczba krajów, w których testuje się lub wprowa-dza do wyposażenia au-tonomiczne roboty bojowe, zbliża się do dziewięćdziesięciu. Na zdjęciu izraelski bezzało-gowy pojazd lądowy typu Guardium.
G-NIUS
1.
157
PRZEGLĄD SIŁ ZBROJNYCH nr 1 / 2021
PRZEGLĄD SIŁ ZBROJNYCH nr 1 / 2021
158
jący o opromieniowaniu laserem. Najprawdopodob-niej zawiera ona także autotracker automatycznie na-mierzający wykryte cele. Uzbrojenie stanowi karabin maszynowy i wyrzutnie PPK. Według dostępnych źró-deł, systemy Markera mają otwartą architekturę umożliwiająca dołączenie nowych układów obser-wacji i uzbrojenia3.
ARMIA AMERYKAŃSKA
Dysponuje najbardziej rozwiniętym programem rozwoju autonomicznych pojazdów lądowych różno-rodnego przeznaczenia, zarówno logistycznego, roz-poznawczego, jak i wsparcia bojowego. Zgodnie z jego założeniami amerykańska armia będzie w du-żym stopniu polegać na autonomicznych i półauto-nomicznych robotach bojowych. Będą przede wszyst-kim walczyć i wspomagać żołnierzy, ale też dostar-czać różnego rodzaju sprzęt. USA chcą zintegrować wojska lądowe z robotami4. Przykładem amerykań-skich robotów bojowych jest pojazd Gladiator.
Kolejny autonomiczny pojazd lądowy z modułem uzbrojenia to robot bojowy CaMEL (fot. 2).
Kołowe podwozie oraz 13 l zabieranego paliwa za-pewniają mu ponad 20 godz. działania z ładunkiem sięgającym pół tony. Pojazd ten to wielofunkcyjna platforma, która może szybko zmieniać swoje
prze-znaczenie z logistycznego na pojazd wsparcia czy uzbrojonego partnera, który zwiększa siłę ognia pod-oddziału. Hybrydowy silnik sprawia, że CaMEL po-rusza się bardzo cicho, co jest nie do przecenienia na polu walki i może zapewnić wsparcie ogniowe tam, gdzie będzie to potrzebne5.
Autonomiczne pojazdy lądowe z modułem uzbro-jenia amerykańskiej armii przeszły swój chrzest bo-jowy i w Iraku, i w Afganistanie. Produkowane są one w wielu wersjach, które różnią się zarówno wy-posażeniem, jak i układami jezdnymi, np. specyficz-nym układem gąsienic na przednim i tylspecyficz-nym moście.
Jednym z robotów lądowych, określanych mianem bezzałogowego pojazdu naziemnego (Unmanned Ground Vehicle – UGV), jest robot typu mini o na-zwie MAARS. Przetestowany on został w podod-działach Korpusu Piechoty Morskiej.
Masa bojowa tego pojazdu wynosi zaledwie 167 kg, a jego ładowność – 54 kg. Może on również ciągnąć przyczepę o masie do 140 kg na odległość do 1000 m od swojego operatora. W konfiguracji bo-jowej jest uzbrojony w karabin maszynowy M249 kalibru 5,56 mm i cztery granatniki podwieszane ka-libru 40 mm. W konfiguracji transportowej pojazd nie ma uzbrojenia. Maksymalna prędkość pojazdu wynosi 10–11 km/h. Może on operować 12 godz.,
NORTHROP GRUMMAN
3 https://www.altair.com.pl/news/view?news_id=27569/.
4 https://zmianynaziemi.pl/wiadomosc/usa-oglosily-plan-integracji-robotow-bojowych-z-silami-zbrojnymi/.
5 https://gadzetomania.pl/2582,bunt-maszyn-w-iraku-bojowe-roboty-zagrozily-amerykanskim-zolnierzom/.
2.
bojowy CaMEL
PRZEGLĄD SIŁ ZBROJNYCH nr 1 / 2021
159
a w trybie uśpienia pozostawać nawet tydzień. Zada-nia tego robota obejmują: rozpoznanie, wsparcie ogniowe patroli pieszych i ich zaopatrywanie, na przykład artylerii.
Poza robotami bojowymi na dużą skalę wykorzy-stuje się roboty do przewozu zaopatrzenia podod-działów. Jednym z ich przedstawicieli jest MUTT (Multi-Utility Tactical Transport). Jego zadaniem jest transport zaopatrzenia, głównie w pododdzia-łach piechoty.
Masa pojazdu wynosi 340 kg i może on przenosić do 270 kg ładunku, czyli sześciodniowy zapas za-opatrzenia dla patrolu pieszego. Dodatkowo może on ciągnąć lekkie przyczepy – nawet do 750 kg. Jego zaletą jest również to, że może on pływać, jednak wtedy jego ładowność zmniejsza się o połowę. Po-jazd jest zasilany akumulatorem litowo-jonowym.
W pełni załadowany ma zasięg 24 km i może działać w odległości do 300 m od operatora. Aby zwiększyć siłę ognia pododdziału, MUTT może być dodatkowo wyposażony w wielkokalibrowy karabin maszyno-wy kalibru 12,7 mm6.
INNE ARMIE
We Francji roboty rozwijane są w ramach progra-mu Scorpion. Największa tego typu platforma to eRider (fot. 3). Służy ona do wsparcia zespołów snajperskich, rozpoznając i wskazując cele. Podaje
6 https://2s14.blogspot.com/2016/08/przyszosc-dronow-w-wojskach-ladowych.html/.
Platforma typu eRider
SAFRAN
3.
także precyzyjnie swoją pozycję. Uzyskane dane mogą być przesyłane do żołnierzy wykorzystujących pracę robota. Napęd pojazdu to dwa silniki elek-tryczne (na każdą oś pojazdu) zasilane z litowo-jo-nowych akumulatorów, dodatkowo ładowane przez 2.6 kW generator. Zasięg robota wynosi 300 km, a jego prędkość – ponad 70 km/h. Wszystkie jego koła są sterowane.
Jednym z elementów systemu piechoty XXI ku Bundeswehry (System Infanterie) mają być wie-lozadaniowe bezzałogowe pojazdy kołowe MM UGV (Multi Mission Unmanned Ground Vehicle) – fot. 4. Ich zasadniczym przeznaczeniem ma być pro-wadzenie rozpoznania i zwiększenie świadomości sytuacyjnej żołnierzy piechoty, na rzecz których bę-dą działać, szczególnie w terenie zurbanizowanym, leśnym czy górskim. Inne proponowane modele mają służyć do wsparcia logistycznego, ewakuacji rannych czy rozpoznawania zagrożeń związanych z użyciem BMR.
Robot odznacza się modułową konstrukcją i moż-liwością zastosowania różnych systemów, przezczonych zarówno do prowadzenia obserwacji, na-mierzania, przekazywania danych, jak i do walki.
Wyposażono go w kołowy (8x8) lub gąsienicowy układ jezdny. Pojazd może pokonywać przeszkody wodne (pływa). Może być sterowany zdalnie lub działać w trybie autonomicznym.
PRZEGLĄD SIŁ ZBROJNYCH nr 1 / 2021
160
W Estonii z kolei przeprowadzono testy pojazdu TheMIS (fot. 5) wyposażonego w karabin maszy-nowy. Jest on napędzany silnikiem elektrycznym i może wykonywać 10-godzinne misje, poruszając się z prędkością do 35 km/h. Może on transporto-wać do 1000 kg wyposażenia. Należy podkreślić, że robot ten jest częścią konsekwentnie realizowa-nego przez Estonię programu, którego celem jest opracowanie i wdrożenie rodzimej, bezzałogowej platformy bojowej.
Kolejnym przykładem państwa, które rozwija programy bezzałogowych platform bojowych, jest Serbia. W 2019 roku przeprowadzono w niej testy bezzałogowej platformy bojowej Milosz.
Głównym uzbrojeniem pojazdu jest karabin ma-szynowy M86 kalibru 7,62x54 mm zasilany taśmo-wo z pojemnika mieszczącego 500 nabojów. Jego napęd stanowi silnik elektryczny, który pozwala osiągnąć mu prędkość do 12,5 km/h
przy ośmiogodzinnej jeździe po drodze utwardzonej i odpowied-nio 3–4 godz. w terenie. Masa całkowita pojazdu bez uzbro-jenia wynosi około 400 kg, a z uzbrojeniem i amuni-cją odpowiednio 620 kg.
Może on być transpor-towany m.in. na przy-czepie samochodo-wej.
Gdy mówi się o militarnym wykorzystaniu robo-tów lądowych, trudno nie wspomnieć armii Izraela, w której na dużą skalę rozwijane są programy pojaz-dów autonomicznych o różnorodnym zastosowaniu.
Przykładem jest taktyczny robot bojowy (DOGO).
Jest on przeznaczony głównie do wsparcia działań antyterrorystycznych jako system rozpoznawczy.
Małe gabaryty i duża mobilność pozwalają na jego użycie w trudnych warunkach terenowych, ciasnych pomieszczeniach, a także w tunelach. Dzięki gąsie-nicowemu napędowi może on pokonywać różne przeszkody, a nawet poruszać się po schodach. Po-jazd osiąga prędkość 6 km/h. Wyposażono go, oprócz broni strzeleckiej, w system ośmiu kamer wideo działających w trybie dzień/noc i w zakresie 360°. Operator może użyć broni po wybraniu celu na swoim iPadzie za pomocą wskaźnika laserowego.
Robot ten może również służyć do prowadzenia ne-gocjacji z terrorystami dzięki wbudo-wanemu głośnikowi. Kierowanie
nim jest zabezpieczone wielowar-stwowym systemem Safe&Arm,
który w razie potrzeby blokuje możliwość sterowania
robo-tem.
Kolejny przykład izra-elskich robotów bojo-wych to pojazd typu Guardium. Tego typu pojazdy wykorzystuje
4.
Niemieckie wielozadaniowe bezzałogowe pojazdy kołowe MM UGV
RHEINMETALL