Dymisja członków rządu

W Republice Słowenii zarówno przewodniczący rządu, jak i poszczególni ministrowie mogą zrezygnować z pełnionej przez siebie funkcji publicznej. Przewodniczący rządu taką decyzję przekazuje ministrom, natomiast minister – przewodniczącemu rządu. W obu przypadkach – zarówno przewodniczącego rządu, jak i ministra – każdy, kto

ustę-puje ze stanowiska, ma prawo do wyjaśnienia przyczyn swojej decyzji w Zgromadzeniu

Narodowym[512]. W systemie ustrojowym Republiki Słowenii pozycja przewodniczącego

rządu zostaje wzmocniona dodatkowo tym, że ma on możliwość odwoływania

poszcze-gólnych ministrów bez zgody parlamentu[513]. Czyni to funkcję ministerialną

odpowie-dzialną podwójnie: ministrowie odpowiadają zarówno przed przewodniczącym rządu, jak i przed parlamentem (możliwość uchwalenia wotum nieufności po odpowiedzi na interpelację poselską).

W Republice Chorwacji przewodniczący rządu może w każdej chwili złożyć rezygnację ze sprawowanej przez siebie funkcji. Swoją dymisję przedkłada Chorwackiemu Zgroma-dzeniu i oznacza ona dymisję całego rządu. Każdy z członków rządu może również zło-żyć rezygnację z wypełniania swoich obowiązków na ręce przewodniczącego rządu. Ten, przyjmując dymisję, informuje o tym parlament, a na kolejnym posiedzeniu powinien przedstawić kandydata na nowego członka rządu. Chorwackie Zgromadzenie wybiera

kandydata na wakujące stanowisko większością głosów ustawowej liczby deputowanych[514].

W Republice Serbii przewodniczący rządu może złożyć dymisję Zgromadzeniu Na-rodowemu. Formalnie rzecz ujmując, stosowna decyzja powinna zostać zgłoszona prze-wodniczącemu Zgromadzenia Narodowego, powinni o niej zostać poinformowani także prezydent oraz opinia publiczna. Mandat rządu wygasa natomiast po stwierdzeniu przez parlament dymisji, co ten powinien uczynić na pierwszym kolejnym posiedzeniu. Należy uznać, że jest to wyłącznie czynność techniczna, ponieważ w konstytucji nie przewidzia-no procedury niepotwierdzenia przez Zgromadzenie Narodowe dymisji rządu. Byłoby to zresztą dysfunkcjonalne dla systemu politycznego, gdyby rząd, który z jakichś przyczyn nie chce dłużej sprawować władzy, był do tego zmuszany decyzją parlamentu. Po stwier-dzeniu dymisji rządu prezydent powinien podjąć kroki zmierzające do wyłonienia nowe-go rządu, a jeśli nie uda się to w ciągu trzydziestu dni od dymisji, wówczas głowa państwa musi rozwiązać Zgromadzenie Narodowe i rozpisać przedterminowe wybory.

Zgodnie z serbską konstytucją członek rządu może samodzielnie złożyć dymisję na ręce przewodniczącego rządu, może też utracić swoją funkcję na mocy decyzji przewod-niczącego rządu i parlamentu. W pierwszym przypadku przewodniczący rządu przeka-zuje dymisję przewodniczącemu Zgromadzenia Narodowego, a deputowani na kolejnym posiedzenia stwierdzają dymisję. Podobnie jak w przypadku dymisji przewodniczącego rządu czynność tę należy uznać za techniczną. Natomiast w drugim przypadku stosowny

[512] Zakon o vladi Republike Slovenije…, art. 12. [513] Ibidem, art. 13.

wniosek przewodniczącego rządu musi uzyskać poparcie co najmniej połowy ogólnej licz-by deputowanych. Niezależnie od formy odwołania ministra w przypadku stwierdzenia jego dymisji lub niekorzystnego dlań wyniku głosowania w parlamencie przewodniczący

rządu jest zobowiązany do wszczęcia procedury powołania nowego członka rządu[515].

W Czarnogórze na podstawie odpowiednich przepisów konstytucji w dowolnym mo-mencie rezygnację z funkcji może złożyć zarówno przewodniczący rządu, jak i poszcze-gólni ministrowie. Rezygnacja przewodniczącego wywołuje konsekwencje w postaci

dy-misji całego rządu[516]. Przewodniczący rządu może także wnioskować do Zgromadzenia

Czarnogóry o odwołanie ministra wchodzącego w skład rządu[517]. Zasadniczo

ustrojo-dawca wyróżnił cztery sytuacje, w którym wygasa mandat całego rządu. Po pierwsze, dzie-je się tak wówczas, gdy kończy się kadencja parlamentu. Po drugie – wówczas gdy rząd (jego przewodniczący) składa rezygnację. Po trzecie – wówczas gdy rząd straci zaufanie większości parlamentarnej (rozumieć należy przez to sytuację nieuzyskania wotum za-ufania lub wyrażenia wotum nieufności). Po czwarte wreszcie – wówczas gdy do dnia

31 marca nie przedłoży budżetu na dany rok budżetowy[518]. Rząd, któremu wygasa mandat,

pełni funkcję aż do momentu wybrania nowego składu (dzięki czemu zachowana zostaje ciągłość władzy państwowej), nie może jednak w tym czasie decydować o rozwiązaniu parlamentu[519].

W systemie konstytucyjnym Republiki Macedonii przewidziano możliwość podania się do dymisji albo całego rządu, albo też jego przewodniczącego, przy czym konsekwencje tego kroku są tożsame – rząd sprawuje swoje obowiązki wyłącznie do czasu ukonstytuo- wania się składu nowego rządu. Dymisja rządu jest też skutkiem samorozwiązania się

par-lamentu, do czego ten jest uprawniony na mocy artykułu 63 macedońskiej konstytucji[520].

W Bośni i Hercegowinie przewodniczący rady ministrów może złożyć dymisję (bez podawania przyczyny) na ręce członków Prezydium Bośni i Hercegowiny – konsekwencją tego kroku jest rezygnacja ze sprawowania mandatu przez wszystkich ministrów wcho-dzących w skład rady ministrów. Sama rada wypełnia swoje obowiązki aż do czasu

ukon-stytuowania się nowego składu tego organu[521]. Także ministrowie i wiceministrowie nie

muszą uzasadniać swojej decyzji o ewentualnym ustąpieniu, a dymisję składają na ręce przewodniczącego rady ministrów. Mianowanie następcy na stanowisku ministra lub wi-ceministra wymaga wszczęcia na nowo procedury parlamentarnej, w trakcie której nowo

mianowany minister lub wiceminister musi uzyskać akceptację Izby Reprezentantów[522].

Ministra zdymisjonować może także przewodniczący rady ministrów, ale jego pozycję

osłabia to, że na taką dymisję musi wyrazić zgodę Zgromadzenie Parlamentarne[523]. Jest

[515] Ustav Republike Srbije…, art. 134. [516] Ustav Crne Gore…, art. 105. [517] Ibidem.

[518] Ibidem, art. 110. [519] Ibidem.

[520] Ustaw na Republika Makedonija…, art. 63.

[521] Zakon o vijeću ministara Bosne i Hercegovine…, art. 12. [522] Ibidem, art. 14.

to po pierwsze nieadekwatne w stosunku do procedury powoływania ministra (wówczas zgodę na mianowanie zobowiązana jest wyrazić tylko izba niższa parlamentu, Izba Repre-zentantów), a po drugie – konfliktogenne z uwagi na fakt możliwości stosowania przez ministrów swoistego szantażu politycznego w stosunku do przewodniczącego rady mini-strów, który może obawiać się odwołania członków rady cieszących się poparciem parla-mentu. Po zdymisjonowaniu ministra przewodniczący rady ministrów zobowiązany jest do mianowania jego następcy, który musi następnie uzyskać potwierdzenie mianowania

przez Izbę Reprezentantów[524].