Wydawanie rozporządzeń i innych aktów prawnych

Rząd Republiki Słowenii może – o ile pozostaje to w zgodzie z konstytucją, ustawami

i innymi aktami normatywnymi uchwalonym przez Zgromadzenie Narodowe[434] – w celu

zapewnienia bezpośredniej koordynacji realizacji polityki państwa ustanawiać przepisy oraz podejmować inne środki prawne, polityczne, ekonomiczne, finansowe i organizacyj-ne, niezbędne do zapewnienia rozwoju kraju i regulacji rynku we wszystkich obszarach

ju-rysdykcji państwowej[435]. Najważniejszym instrumentem prawnym jest w tym przypadku

rozporządzenie rządu lub poszczególnych ministrów, przy czym ustawodawca wyraźnie podkreśla, że ów akt prawny musi być wydany wyłącznie na podstawie wyraźnego

upo-ważnienia w innym akcie (wyższego rzędu)[436].

W Republice Słowenii rząd może wnioskować do prezydenta o wydanie dekretów z mocą ustawy tylko wówczas, gdy z uwagi na stan wyjątkowy lub stan wojny parlament nie może zebrać się na posiedzeniu. Co ważne, prezydent nie ma w tym przypadku

wy-łącznej kompetencji – nie może samodzielnie zainicjować wydania takiego dekretu[437].

Ustrojodawca założył więc, że konieczne jest współdziałanie oraz zgoda polityczna pomię-dzy ośrodkami rządowym i prezydenckim.

W przeciwieństwie do pozostałych państw postjugosłowiańskich w Republice Chor-wacji upoważnienie rządu do stanowienia rozporządzeń z mocą ustawy nie tylko nie zo-stało wykluczone lub ograniczone do stanów wojny (względnie stanów nadzwyczajnych), ale zostało rozszerzone na wszystkie kwestie, co do których zgodę wyrazi Chorwackie Zgromadzenie, poza enumeratywnie wymienionymi kluczowymi kwestiami ustrojowymi, takimi jak:

– konstytucyjnie gwarantowane prawa człowieka i podstawowe wolności, – prawa narodowościowe,

– system wyborczy,

– struktura, zakres i tryb działania organów państwowych i samorządowych[438].

Upoważnienia rządu Republiki Chorwacji do wydawania rozporządzeń z mocą ustawy Chorwackie Zgromadzenie może udzielić na okres nieprzekraczający roku w terminie od

[434] W razie stwierdzenia takiej niezgodności rząd może swoją decyzją uchylić rozporządzenie ministra. Zob. Zakon

o Vladi Republike Slovenije…, art. 5.

[435] Ibidem, art. 2. [436] Ibidem, art. 21.

[437] Konstytucja Republiki Słowenii…, art. 108. [438] K. Składowski, op. cit., s. 326–327.

15 grudnia do 15 stycznia oraz od 15 sierpnia do 15 września[439], choć nie jest wykluczone, że na mocy kolejnej ustawy podobne kwestie nie mogą zostać przekazane do rozstrzygnięć dekretowych na kolejny rok. Pewnym ograniczeniem w zakresie obowiązywania tych ak-tów prawnych jest wyznaczenie terminu utraty przez nie mocy powszechnie obowiązującej

na pierwszy rok od daty udzielenia przez parlament stosownej delegacji[440]. Umożliwienie

wydawania rządowi rozporządzeń z mocą ustawy uznać należy za znaczące wzmocnie-nie pozycji ustrojowej tego organu w stosunku do pozostałych władz państwa, zwłaszcza w odniesieniu do parlamentu. Jeśli bowiem rząd cieszy się poparciem stabilnej większości parlamentarnej, nie istnieją żadne przeszkody, by Chorwackie Zgromadzenie praktycznie zrzekło się części swoich ustawodawczych uprawnień na rzecz rządu.

Ustawodawca serbski wymienia dwa sposoby pełnienia przez rząd jego funkcji. Pierw-szym jest uchwalanie aktów politycznych, drugim – uchwalanie aktów prawnych. Do aktów politycznych zalicza się deklaracje, w których rząd określa swój stosunek do róż-norodnych istotnych kwestii związanych z polityką wewnętrzną i zagraniczną, a także strategiczne plany rozwoju. Mają one jednak wyłącznie charakter deklaratywny. Zdecydo-wanie większe znaczenie przypisuje się pozostałym aktom prawnym, które może wydawać rząd. Należą do nich rozporządzenia, decyzje oraz pozostałe akty prawne. Rozporządze-nia muszą zawierać swoje umocowanie w konkretnych ustawach. Decyzje z kolei doty-czą przede wszystkim relacji rządu z podległymi mu instytucjami władzy centralnej oraz

państwowymi przedsiębiorstwami[441]. Jeśli serbski parlament nie może w sytuacji stanu

wyjątkowego lub stanu wojennego wykonywać swoich funkcji, kompetencje prawodawcze przechodzą w ręce rządu. Ten wydaje wówczas dekrety. Wymagają one jednakże kontrasyg- naty prezydenta[442].

Podobne rozwiązania przyjęto w ustroju czarnogórskim. Rząd w Czarnogórze jest uprawniony do wydawania rozporządzeń, decyzji oraz pozostałych aktów prawnych. Pierwsze muszą być umocowane w ustawach, drugie dotyczą spraw związanych z

nad-zorem nad innymi instytucjami państwa, trzecie mają głównie charakter wewnętrzny[443].

Jednakże w stanach nadzwyczajnych, stanie wyjątkowym bądź stanie wojennym zakres kompetencji prawodawczych rządu ulega rozszerzeniu. Jeśli bowiem Zgromadzenie Czar-nogóry nie jest w stanie zebrać się na posiedzeniu, rząd może wydawać dekrety z mocą ustawy. Jednakże ustrojodawca zastrzegł, że muszą być one przedstawione parlamentowi

do akceptacji podczas najbliższej możliwej do zorganizowania sesji[444].

Ustrojodawca macedoński w ustawie zasadniczej wprost określił kompetencje rządu do wydawania aktów prawnych w randze rozporządzenia oraz do wydawania innych prze-pisów, które mają na celu wykonywanie ustaw. Za działalność prawodawczą uznać należy

[439] Zakon o ovlasti Vlade Republike Hrvatske da uredbama uređuje pojedina pitanja iz djelokruga Hrvatskog sabora, „Narodne Novine”, nr 102/15.

[440] Ustav Republike Hrvatske…, art. 87. [441] B. Milosavljević, op. cit., s. 92.

[442] J. Wojnicki, System konstytucyjny Serbii…, s. 55–56. [443] D. Koprivica, M. Jovanović, M. Kovačević, op. cit., s. 40–41. [444] J. Wojnicki, Instytucja Rządu Republiki Czarnogóry…, s. 55.

także wydawanie przez rząd decyzji określających zasady organizacji wewnętrznej i dzia-łalności ministerstw oraz innych organów administracji. W Republice Macedonii w okre-sie stanu wojny lub stanu wyjątkowego wzrasta ustrojowa rola rządu, ponieważ zyskuje on

możliwość wydawania rozporządzeń z mocą ustawy[445].

Zakres kompetencji prawodawczych potwierdza wyjątkowo słabą pozycję rady mini-strów Bośni i Hercegowiny. O ile w pozostałych państwach regionu wszystkie rządy mogą wydawać rozporządzenia wykonawcze do ustaw (niekiedy nawet mogą wydawać dekrety lub rozporządzenia o randze ustawowej), o tyle w Bośni i Hercegowinie do aktów praw-nych uchwalapraw-nych przez radę ministrów należą wyłącznie decyzje. Poza tym rada mini-strów może jedynie przyjmować wnioski (w tym prawodawcze, ale kierowane do innych organów państwa) oraz przygotowywać analizy, informacje, protokoły, porozumienia

i dokumenty strategiczne dotyczące rozwoju państwa[446].

[445] Ustaw na Republika Makedonija…, art. 126.