w klasie I, II oraz III.
W zakresie ed ukacji sp ołecznej z etyką i wychow aniem patriotycznym wyróżniamy następ ujące obszary:
Obszar: własna tożsamoś ć to bud ow anie wied zy o sobie sam ym (Kim jestem?).
Obszar: poczucie własnej wartoś ci to kształtow anie postawy wiary we własne możliw oś ci i od wagi d o d ziałania (Jaki jestem?).
Obszar: porozumiew anie się to kształtow anie umiejętnoś ci p orozu miew ania się z innymi lud ź m i.
Obszar: wartoś ci to bud owanie systemu wartoś ci u niwersalnych, szacunku d la od miennych p ogląd ów i innych niż własny systemów w artoś ci; to kształtow anie postawy zrozu mienia d la koniecznoś ci p rzestrzegania zasad .
Obszar: inne treś ci w ynikające z pod stawy programowej.
KLASA I
W klasie I w zakresie ed u kacji sp ołecznej z etyką i w ych ow aniem p atriotycznym w yróżniam y następ u jące obszary:
Obszar 1: Własna tożsamoś ć
Kszt ałtujemy, konstruujemy, pokazujemy:
- w łasną tożsam oś ć ;
- rozumienie relacji między najbliższymi ;
- w iedzę, co w ynika z przynależnoś ci do sw ojej rodziny;
- p oczu cie p rzynależn oś ci d o gru p y klasow ej;
- p ostaw ę, że nie należy niszczyć otoczenia;
- trad ycje ku ltu row e w łasnego regionu : p otraw y, m u zea, skanseny, galerie sztu ki, p ieś ni lu d ow e, stroje lud owe, tańce, przekazy lu d owe, historyczne, język, gwarę;
- znajomoś ć statusu administracyjnego sw ojej miejscow oś ci (w ieś , miasto);
- poczucie w łasnej narodow oś ci;
- w iedzę o tym, że Polska należy do Unii Europejskiej;
- symbole narodow e: flaga, godło, hymn narodow y, hymn i flaga Unii Europejskiej.
Obszar 2: Poczucie w łasnej w artoś ci Kszt ałtujemy, konstruujemy, pokazujemy:
- p oczu cie w łasnej w artoś ci;
- szacu nek d la siebie i d la innych;
- u m iejętnoś ć d okonyw ania sam ooceny;
- em p atię: w sp ółod czu w anie em ocji i u czu ć innych;
- p oczu cie hu m oru i życiow y op tym izm . Obszar 3: Porozumiew anie się
Kszt ałtujemy, konstruujemy, pokazujemy:
- u m iejętnoś ć kom u nikow ania sw oich p otrzeb;
- u m iejętnoś ć w eryfikow ania sku tecznoś ci kom u nikow ania się;
- u m iejętnoś ć p orozu m iew ania się z d ru gim człow iekiem ;
- umiejętnoś ć w spółpracy z innymi w zabaw ie, w nauce szkolnej i w sytuacjach życiow ych ;
- znajomoś ć i umiejętnoś ć przestrzegania reguł obow iązujących w społecznoś ci dziecięcej: w spółpraca w zabaw ach i w sytuacjach zadaniow ych (m yś lenie p rzyczynow o-sku tkow e);
- znajomoś ć i umiejętnoś ć przestrzegania reguł obow iązujących w ś w iecie dorosłych: grzeczne zw racanie się do innych, ustępow anie starszym miejsca w autobusie, podaw anie upuszczonego przedmiotu itp. (m yś lenie p rzyczynow o-sku tkow e);
- znajomoś ć i umiejętnoś ć przestrzegania zasad bezpieczeństw a: zagrożeni a ze strony ludzi; w iedzę do kogo i w jaki sposób należy się zw rócić o pomoc; zasady bezpiecznego organizow ania zabaw (myś lenie przyczynowo-skutkowe);
- u m iejętnoś ć cierp liw ego czekania i rad zenia sobie z od roczoną gratyfikacją (m yś lenie p rzyczynow o-sku tkow e);
- u m iejętnoś ć p ostrzegania p orozu m ienia z d ru gim człow iekiem jako w artoś ci.
Obszar 4: Wartoś ci
Kszt ałtujemy, konstruujemy, pokazujemy:
- odróżnianie dobra od zła: odróżnianie co jest dobre, a co złe w kontaktach z dorosłymi i z rówieś nikami;
- niezależnoś ć : rozu m ienie p ojęcia niezależn oś ci i sam od zielnoś ci jako sp osobu na osiąganie niezależnoś ci (myś lenie przyczynow o-skutkowe);
- różnorod noś ć : różn orod noś ć p ostaw , m ożliw oś ci, zasobów jako p otencjał a nie zagrożenie (m yś lenie p rzyczynow o-sku tkow e);
- odw agę, mądroś ć , praw domów noś ć , przeciw działanie kłamstw u, obmow ie i zatajaniu praw dy (myś lenie przyczynowo-skutkowe);
- rów noś ć , akcep tację i tolerancję d la zachow ań innych niż w łasne;
- postaw ę niesienia pomocy potrzebującym, także w sytuacjach codziennych , oraz tego, że nie jest właś ciwym dążenie do zaspokajania sw oich pragnień kosztem innych (myś lenie przyczynow o-sku tkow e);
- postaw ę, że nie należy chw alić się bogactw em, nie należy dokuczać dzieciom, które w ychow ują się w trudniejszych w arunkach;
- w olnoś ć : rozu m ienie i stosow anie zasad y: M oją wolnoś ć ogranicza wolnoś ć drugiego człowieka (m yś lenie p rzyczynow o-sku tkow e);
- kom p rom is: d ochod zenie d o kom p rom isu (m yś lenie p rzez analogię);
- rodzina: w yw iązyw anie się z pow innoś ci w obec najbliższych ;
- praca: rozeznanie, że pieniądze otrzymuje się za pracę; dostosow yw anie sw oich oczekiw ań do realiów ekonomicznych rodziny (m yś lenie p rzyczynow o-sku tkow e);
- trad ycja: znajom oś ć trad ycji w łasnej rod ziny;
- szacunek dla cudzej w łasnoś ci;
- p oszanow anie w sp ólnego d obra.
Obszar 5: Inne treś ci
Kszt ałtujemy, konstruujemy, pokazujemy:
- w iedzę o tym, czym zajmuje się policjant, strażak, lekarz, w eterynarz ; jak można się do nich zw rócić o pomoc.
KLASA II
W klasie II w yróżniamy następujące obszary ed ukacji społecznej z etyką i wychow aniem p atriotyc znym:
Obszar 1: Własna tożsamoś ć
Kszt ałtujemy, konstruujemy, pokazujemy:
- w łasną tożsam oś ć ;
- rozumienie relacji między najbliższymi ;
- w iedzę, co w ynika z przynależnoś ci do sw ojej rodziny ; postaw ę w yw iązyw ania się z pow innoś ci wobec najbliższych;
- p oczu cie p rzynależn oś ci d o gru p y klasow ej;
- tradycje kulturow e w łasnego regionu: potraw y, muzea, skanseny, galerie sztuki, pieś ni ludow e, stroje ludowe, tańce, przekazy ludowe, historyczne, język, gwarę;
- w iedzę o tym, że nasza miejscow oś ć jest częś cią Polski ; w iedzę o regionie, w którym znajduje się nasza miejscowoś ć ;
- w iedzę o w ydarzeniach organizow anych przez społecznoś ć lokalną;
- w iedzę o zabytkach, miejscach pamięci narodow ej w naszej miejscow oś ci ; - poczucie w łasnej narodow oś ci;
- w iedzę o tym, że Polska należy do Unii Europejskiej;
- symbole narodow e: flaga, godło, hymn narodow y, hymn i flaga Unii Europejskiej.
Obszar 2: Poczucia własnej wartoś ci Kszt ałtujemy, konstruujemy, pokazujemy:
- p oczu cie w łasnej w artoś ci;
- szacunek dla siebie i dla innych ; - u m iejętnoś ć d okonyw ania sam ooceny;
- em p atię: w sp ółod czu w anie em ocji i u czu ć innych;
- p oczu cie hu m oru i życiow y op tym izm . Obszar 3: Porozumiewanie się
Budujemy, kszt ałtujemy, konst ruujemy, pokaz ujemy:
- u m iejętnoś ć kom u nikow ania sw oich p otrzeb;
- u m iejętnoś ć w eryfikow ania sku tecznoś ci ko m u nikow ania się;
- u m iejętnoś ć p orozu m iew ania się z d ru gim człow iekiem ;
- umiejętnoś ć w spółpracy z innymi w zabaw ie, w nauce szkolnej i w sytuacjach życiow ych (m yś lenie przyczynow o-sku tkow e);
- znajomoś ć i umiejętnoś ć przestrzegania reguł obow iązujących w społ ecznoś ci dziecięcej: w spółpraca w zabaw ach i w sytuacjach zadaniow ych (m yś lenie p rzyczynow o-sku tkow e, m yś lenie p rzez analogię);
- znajomoś ć i umiejętnoś ć przestrzegania reguł obow iązujących w ś w iecie dorosłych: grzeczne zw racanie się do innych, ustępow anie starszym miejsca w autobusie, podaw anie upuszczonego przedmiotu itp. (m yś lenie p rzyczynow o-sku tkow e);
- znajomoś ć i umiejętnoś ć przestrzegania zasad bezpieczeństw a: zagrożenia ze strony ludzi ; w iedzę do kogo i w jaki sposób należy się zwrócić o pomoc; zasady bezpiecznego organizow ania zabaw ; numery telefonów: pogotowia ratunkowego, policji, straży pożarnej i numer alarmow y 112 (myś lenie p rzyczynow o-sku tkow e);
- umiejętnoś ć utrzymyw ania dobrych relacji z sąsiadami ; sąsied zi naszej szkoły; sąsied zi naszych rod ziców ; sąsied zi bliscy i d alecy;
- u m iejętnoś ć cierp liw ego czekania i rad zenia sobie z od roczoną gratyfikacją;
- u m iejętnoś ć p ostrzegania p orozu m ienia z d ru gim człow iekiem jako w artoś ci.
Obszar 4: Wartoś ci
Budujemy, kszt ałtujemy, konst ruujemy, pokaz ujemy:
- odróżnianie dobra od zła: odróżnianie co jest dobre, a co złe w kontaktach z dorosłymi i z rówieś nikami, ocena zachow ań bohaterów baś ni, opowiadań, legend, komiksów (myś lenie p rzyczynow o-sku tkow e, m yś lenie p rzez analogię);
- niezależnoś ć : rozu m ienie p ojęcia niezależnoś ci i sam od zielnoś ci jako sp osób na osiąganie niezależn oś ci (myś lenie przyczynowo-skutkowe, myś lenie przez analogię);
- różnorod noś ć : różn orod noś ć p ostaw , m ożliw oś ci, zasobów jako p otencjał a nie zagrożenie (m yś lenie p rzyczynow o-sku tkow e, m yś lenie p r zez analogię);
- odw agę, mądroś ć , praw domów noś ć , przeciw działanie kłamstw u, obmow ie i zatajaniu praw dy ; - rów noś ć , akcep tację i tolerancję d la zachow ań innych niż w łasne; w iedzę o tym, że w szyscy mamy
równe praw a niezależnie od miejsca naszego urodzenia, wyzn aw anej religii, statusu materialnego, wyglądu, systemu wyznaw anych w artoś ci (myś lenie przez analogię);
- postaw ę niesienia pomocy potrzebującym, także w sytuacjach codziennych , oraz tego, że nie jest właś ciwym dążenie do zaspokajania swoich pragnień kosztem innych; niekrzywdzenie słabszych i pomaganie potrzebującym (myś lenie przyczynowo-skutkowe, myś lenie przez analogię);
- postaw ę, że nie należy chw alić się bogactw em, nie należy dokuczać dzieciom, które w ychow ują się w trudniejszych w arunkach;
- w olnoś ć : rozu m ienie i stosow anie zasad y: M oją wolnoś ć ogranicza wolnoś ć drugiego człowieka (m yś lenie p rzyczynow o-sku tkow e, m yś lenie p rzez analogię);
- kom p rom is: d ochod zenie d o kom p rom isu ;
- rodzina: w yw iązyw anie się z pow innoś ci w obec najbliższych ;
- praca: rozeznanie, że pieniądze otrzymuje się za pracę; dostosow yw anie sw oich oczekiw ań do realiów ekonomicznych rodziny, obowiązki domowe (myś lenie przyczynow o-skutkow e);
- tradycja: znajomoś ć tradycji w łasnej rodziny ;
- szacunek dla cudzej w łasnoś ci, regułę „nie kradnij” w życiu dziecka i bohaterów baś ni, opow iadań, legend, komiksów ; oddaw anie pożyczonych rzeczy i nieniszczenie ich (m yś lenie p rzyczynow o-skutkowe, myś lenie przez analogię);
- spraw iedliw oś ć ;
- przyjaź ń i koleżeństw o jako w artoś ci: co to znaczy przyjaciel, zasady bycia dobrym kolegą;
- p oszanow anie d obra w sp ólnego (m yś lenie p rzyczynow o-sku tkow e);
- postaw ę, że nie należy niszczyć otoczenia (m yś lenie p rzyczynow o-sku tkow e).
Obszar 5: Inne treś ci
Kszt ałtujemy, konstruujemy, pokazujemy:
- w iedzę o tym czym zajmuje się strażak i kolejarz;
- postaw ę, że należy napraw iać w yrządzoną komuś szkodę ; - gotow oś ć pomagania innym;
- praw a i obow iązki ucznia;
- koniecznoś ć sumiennego w ykonyw anie poleceń i zadań ;
- w iedzę o szkolnych w ydarzeniach .
KLASA III
W klasie III w yróżniamy następujące obszary ed ukacji społecznej z etyką i wychow aniem p atriotycznym : Obszar 1: Własna tożsamoś ć
Budujemy, kszt ałtujemy, konst ruujemy, pokaz ujemy:
- rozumienie relacji między najbliższymi ;
- w iedzę, co w ynika z przynależnoś ci do sw ojej rodziny ; postaw ę w yw iązyw ania się z pow innoś ci wobec najbliższych;
- p oczu cie p rzynależn oś ci d o gru p y klasow ej;
- tradycje kulturow e w łasnego regionu: potraw y, muzea, skanseny, galerie sztuki, pieś ni ludow e, stroje ludowe, tańce, przekazy ludowe, historyczne, język, gwarę;
- w iedzę o tym, że nasza miejscow oś ć jest częś cią Polski ; w iedzę o regionie, w którym znajduje się nasza miejscowoś ć ;
- w iedzę o w ydarzeniach organizow anych przez lokalną społecznoś ć ; - w iedzę o zabytkach, miejscach pamięci narodow ej w naszej miejscow oś ci ; - poczucie w łasnej narodow oś ci;
- w iedzę o tym, że Polska należy do Unii Europejskiej;
- symbole narodow e: flaga, godło, hymn narodow y, hymn i flaga Unii Europejskiej.
- w iedzę o w ażnych w ydarzeniach historycznych ;
- znajomoś ć ludzi zasłużonych dla miejscow oś ci, dla Polski i dla ś w iata; sylw etek w ielkich Polaków , sławnych mieszkańców naszej miejscowoś ci;
- znajom oś ć najstarszych m iast Polski;
- w ied zę o sp raw ow aniu w ład zy w Polsce: rola p rezyd enta, rząd u i p arlam entu ; - rozumienie, że człow iek jest częś cią przyrody .
Obszar 2: Poczucia własnej wartoś ci Kszt ałtujemy, konstruujemy, pokazujemy:
- p oczu cie w łasnej w artoś ci;
- szacunek dla siebie i dla innych ; - u m iejętnoś ć d okonyw ania sam ooceny;
- em p atię: w sp ółod czu w anie em ocji i u czu ć innych;
- p oczu cie hu m oru i życiow y op tym izm . Obszar 3: Porozumiew anie się
Budujemy, kszt ałtujemy, konst ruujemy, pokaz ujemy:
- u m iejętnoś ć kom u nikow ania sw oich p otrzeb;
- u m iejętnoś ć w eryfikow ania sku tecznoś ci kom u nikow ania się;
- u m iejętnoś ć p orozu m iew ania się z d ru gim człow iekiem ;
- umiejętnoś ć w spółpracy z innymi w zabaw ie, w nauce szkolnej i w sytuacjach życiow ych (m yś lenie p rzyczynow o-sku tkow e);
- znajomoś ć i umiejętnoś ć przestrzegania reguł obow iązujących w społecznoś ci dziecięcej: w spółpraca w zabaw ach i w sytuacjach zadaniow ych (m yś lenie p rzyczynow o-sku tkow e);
- znajomoś ć i umiejętnoś ć przestrzegania reguł obow iązujących w ś w iecie dorosłych: grzeczne zw racanie się do innych, ustępow anie starszym miejsca w autobusie, podaw anie upuszczonego przedmiotu itp. (m yś lenie p rzyczynow o-sku tkow e);
- znajomoś ć i umiejętnoś ć przestrzegania zas ad bezpieczeństw a: zagrożenia ze strony ludzi ; w iedzę do kogo i w jaki sposób należy się zwrócić o pomoc; zasady bezpiecznego organizow ania zabaw ; numery telefonów: pogotowia ratunkowego, policji, straży pożarnej i numer alarmow y 112 (myś lenie p rzyczynow o-sku tkow e);
- umiejętnoś ć utrzymyw ania dobrych relacji z sąsiadami ; sąsied zi naszej szkoły; sąsied zi naszych rod ziców; sąsied zi bliscy i d alecy;
- u m iejętnoś ć cierp liw ego czekania i rad zenia sobie z od roczoną gratyfikacją (m yś lenie p rzyczynow o-skutkowe, myś lenie przez analogię);
- u m iejętnoś ć p ostrzegania p orozu m ienia z d ru gim człow iekiem jako w artoś ci.
Obszar 4: Wartoś ci
Budujemy, kszt ałtujemy, konst ruujemy, pokaz ujemy:
- odróżnianie dobra od zła: odróżnianie co jest dobre, a co złe w kontaktach z dorosłymi i z rówieś nikami, ocena zachow ań bohaterów baś ni, opowiadań, legend, komiksów (myś lenie p rzyczynow o-sku tkow e, m yś lenie p rzez analogię);
- niezależnoś ć : rozu m ienie p ojęcia niezależnoś ci i sam od zielnoś ci jako sp osób na osiąganie niezależn oś ci (myś lenie przyczynowo-skutkowe, myś lenie przez analogię);
- różnorod noś ć : różn orod noś ć p ostaw , m ożliw oś ci, zasobów jako p otencjał , a nie zagrożenie;
- odw agę, mądroś ć , praw domów noś ć , przeciw działanie kłamstw u, obmow ie i zatajaniu praw dy (myś lenie przyczynowo-skutkowe, myś lenie przez analogię);
- rów noś ć , akcep tację i tolerancję d la zachow ań innych niż w łasne; w iedzę o tym, że w szyscy mamy równe praw a niezależnie od miejsca naszego urodzenia, wyznaw anej religii, statusu materialnego, wyglądu, systemu wyznaw anych w artoś ci;
- postaw ę niesienia pomocy potrzebującym, także w sytuacjach codziennych , oraz że nie jest w łaś ciw ym dążenie do zaspokajania swoich pragnień kosztem innych; niekrzywdzenie słabszych i pomaganie potrzebującym (myś lenie przyczynowo-skutkowe, myś lenie przez analogię);
- postaw ę, że nie należy chw alić się bogactw em, nie należy dokuczać dzieciom, które w ychow ują się w trudniejszych w arunkach;
- w olnoś ć : rozu m ienie i stosow anie zasad y: M oją wolnoś ć ogranicza wolnoś ć drugiego człowieka (m yś lenie p rzyczynow o-sku tkow e);
- kom p rom is: d ochod zenie d o kom p rom isu ;
- rodzina: w yw iązyw anie się z pow innoś ci w obec najbliższych ;
- praca: rozeznanie, że pieniądze otrzymuje się za pracę ; dostosow yw anie sw oich oczekiw ań do realiów ekonomicznych rodziny, obowiązki domowe (myś lenie przyczynow o-skutkow e);
- tradycja: znajomoś ć tradycji w łasnej rodziny ;
- szacunek dla cudzej w łasnoś ci, regułę „nie kradnij” w życiu dziecka i bohaterów baś ni, opow iadań, legend, komiksów ; oddaw anie pożyczonych rzeczy i nieniszczenie ich (m yś lenie p rzyczynow o-skutkowe, myś lenie przez analogię);
- spraw iedliw oś ć ;
- przyjaź ń i koleżeństw o jako w artoś ci: co to znaczy przyjaciel, zasady bycia dobrym kolegą.
Obszar 5: Inne treś ci
Budujemy, kszt ałtujemy, konst ruujemy, pokaz ujemy:
- w iedzę o specyfice zaw odu aptekarza, policjanta, w eterynarza, rolnika, piekarza, filmow ca;
- postaw ę, że należy napraw iać w yrządzoną komuś szkodę ; - gotow oś ć pomagania innym;
- praw a i obow iązki ucznia;
- koniecznoś ć sumiennego w ykonyw anie poleceń i zadań ; - w iedzę o szkolnych w ydarzeniach .